Morgunblaðið - 22.03.1991, Blaðsíða 40

40
HQEGUWMí)Ií) .FÖSTUDAGUE,22. MAJRZ 1991
Minning:
Else Figved
í dag verður jarðsungin frá Foss-
vogskirkju frú Else Figved, sem
lést á hjúkrunarheimilinu Skjóli
þann 15. mars. sl. Else var af norsk-
um ættum, fædd í Stavanger hinn
27. júlí 1901. Hún var dóttir kaup-
mannshjónanná Marie og Andreas.
Figved sem fluttust til Eskifjarðar
árið 1904. Þar ólst Else upp ásamt
þremur systkinum, þeim Lene,
Ágústu Maríu og Jens, sem seinna
varð einn af aðalstofnendum
KRON. Haustið 1918 ætlaði Else
að heQa nám við Menntaskólann í
Reykjavík en frostaveturinn mikli
setti strik í reikninginn. Árið eftir
hélt Else til Stavanger og stundaði
þar nám við verslunarskóla í einn
vetur. Árið 1923 giftist Else Eiríki
Bjamasyni verslunarmanni. Þau
stofnuðu heimili á Eskifírði og eign-
uðust tvær dætur, þær Höllu og
Þórunni Maríu (Eddu). Áríð 1948
fluttust þau hjónin til Rey cjavíkur
og bjuggu lengst af í Sporða-
grunni. Eiríkur lést árið 1977.
Ég var svo lánsöm að kynnast
Else þegar ég fór að búa með dótt-
ursyni hennar, Eiríki, og varð hún
mér mín önnur amma. Þær voru
ófáar heimsóknimar til ömmu í
Ljósheimum fyrstu búskaparárin.
Amman, eins og ég kallaði hana
alltaf, var ákaflega minnisgóð og
hafði frá mörgu skemmtilegu að
segja frá liðnum tíma. Hún hafði
líka alltaf jafn mikinn áhuga á okk-
ur og því sem við vorum að gera.
Else var mikil kvenréttindakona og
var mjög ánægð með að nú til dags
gætu konur menntað sig til jafns
við karlmenn og stundað þau störf
sem hugur þeirra stóð til. Mér er
minnisstætt eitt sinn er við Else
ræddum kosningarétt kvenna í
gamla daga. Else sagði mér að f
þá daga hefði það nú ekki tíðkast
að konur hefðu skoðun á pólitík.
Það hefði einfaldlega verið gengið
út frá því sem vísu að konumar
kysu sama flokk og eiginmaðurinn.
Eftir smá þogn bætti Else síðan
við: „Já, en það vissi nú aldrei neinn
hvar maður setti krossinn."
Else var sterkur persónuleiki,
viljasterk og bráðgáfuð. Þrátt fyrir
mikil veikindi síðustu árin komu
þessir eiginleikar fram og unnu
henni hylli þeirra sem hana önnuð-
ust. Síðustu árin dvaldi Else á
hjúkrunarheimilinu Skjóli. Þar leið
henni vel og fyrir hönd aðstandenda
vil ég þakka starfsfólki Skjóls góða
umönnun.
Með þessum fátæklegu orðum
vil ég þakka Else fýrir allt það sem
hún var mér. Við sem áttum hana
að erum ríkari fyrir bragðið.
Sigríður Sigurjónsdóttir
Else Andrea Figved fæddist í
Stavangi-i í Noregi 27. júli 1901.
Þriggja ára að aldri, árið 1904,
fluttist hún með foreldrum sínum,
Marie og Andreasi Figved kaup-
manni, og yngri systur til Eskifjarð-
ar.
Á síðasta ársfjórðungi 19. aldar
og fram yfír aldamót námu Norð-
menn land á Austfjörðum í ríkum
mæli. Þá voru vesturfarir Austfírð-
inga tíðar á sama tíma og fjórð-
ungnum barst nýtt blóð frá ætt-
landinu forna, Noregi.
Margir innflytjendanna voru at-
orkufólk sem flutti nýjar hugmynd-
ir og ný atvinnutækifæri með sér
og stuðlaði þannig ásamt innfædd-
um að blómlegu skeiði á Austfjörð-
um um þó nokkurt árabil. Marie
og Andreas Figved voru í hópi land-
nemanna nýju. Hann gerðist fljótt
athafnamaður á Eskifirði, gerði út
smábáta og setti á stofn verslun. í
fyrstu fékk hann einkum Norðmenn
til liðs við sig og sótti aðföng til
átthaganna, flutti t.d. inn nokkur
einingahús frá Noregi, svo að dæmi
sé tekið.
Fjölskyldan tók ástfóstri við hin
nýju heimkynni, óx og dafnaði.
Auk Else eignuðust Marie og
Andreas þrjú böm: Lenu (fædd
1903) nuddkonu. Hún er ekkja
Hreins Pálssonar (dáinn 1976)
söngvara og fyrrum forstjóra Olíu-
verslunar Islands. Jens (fæddur
1907, dáinn 1945) fyrrum kaupfé-
lagsstjóra KRON. Hann átti Önnu
Margréti Halldórsdóttur ýdáin
1973) en þau slitu samvistir. Seinni
kona hans var Guðrún Laxdal.
Augustu Marie (fædd 1912) hús-
móður. Hún er ekkja Arnljóts Dav-
íðssonar (dáinn 1980) sem lengst
af var bókari hjá Olíuverslun Is-
lands.
Else óx úr grasi í öruggu skjóli
efnaðara foreldra og tók til hend-
inni við ýmis störf eins og þá var
títt um börn. Hún varð fljótt vinnu-
söm, en hugur hennar stóð þó helst
til bóknáms. Hún hafði ásamt Rík-
harði Beck og Gunnari Árnasyni
(síðar presti á Skútustöðum) búið
sig undir að hefja nám við Lærða
skólann í Reykjavík haustið 1918.
Vegna spönsku veikinnar var baga-
legt að fá húsnæði í höfuðborginni
og venti Else því sínu kvæði í kross
og settist á skólabekk í verslunar-
skóla í Stavangri.
Að námi loknu árið 1922 lá leið
hennar aftur heim til Eskiljarðar.
Þar tókust skjótt ástir með henni
og Eiríki Bjarnasyni sem þá var
nýkominn frá verslunarskólanámi í
Kaupmannahöfn.
Eiríkur var sonur hjónanna Þór-
unnar Eiríksdóttur frá Vattarnesi
við Reyðarfjörð og Bjama Sigurðs-
sonar fyrrum skólastjóra á Eskifirði
en síðar skrifstofustjóra Varðarfé-
lagsins í Reykjavík. Bjarni lést 1958
og er sjálfsagt mörgum Reykvík-
ingum minnisstæður af götum
borgarinnar fyrir glæsilega vallar-
sýn.
Else og Eiríkur staðfestu ráð sitt
6. október 1923. Eiríkur vann um
hríð við verslun tengdaföður síns
en gerðist síðar umboðsmaður fær-
eysks útgerðarfélags og gerði út
færeyskar skútur frá Eskififði á
stríðsámnum. Eirikur var flokks-
bundinn sjálfstæðismaður og var
umsvifamikill félagsmálamaður í
heimabyggð sinni. Heimili þeirra
Else varð sannkallaður griðastaður
margra, bæði innlendra og er-
lendra, og ekki einungis þeirra sem
löðuðust að Eiríki vegna umsvifa
hans heldur og frændgarðsins alls
sem ósjaldan naut aðhlynningar
þeirra. Bæði voru þau einstakir
öðlingar, gestrisni og öllum viður-
gerningi þeirra var við brugðið.
Else stóð vakin og sofín við hlið
bónda síns og var fyrirmunað að
draga fólk í dilka, jafnvel þó um
harðsvíraða íhaldsmenn væri að
ræða. Sjálf var hún á öndverðum
meiði við bónda sinn í stjórnmála-
skoðunum, — og fór ekki dult með.
Hún var holl í húsmóðurstarfinu;
hafði eina kú í fjósi, hænsni, rækt-
aði matjörtagarðinn sinn, saumaði
og sýslaði frá morgni til miðaftans.
Hún tók til hendinni við fiskvinnu
eða verslunarstörf ef því var að
skipta. Hún sótti sér afþreyingu í
heimsbókmenntirnar og var liðtæk
í leiklistinni. En á stundum mátti
heyra á tali hennar að hún saknaði
þess eilítið að hafa ekki „gengið
menntaveginn" svokallaða.
Þeim Else og Eiríki varð tveggja
dætra auðið. Þær eru: Halla, f.
1924, og Þórunn María (Edda),
fædd 1927.
Halla er gift Steingrími Þórðar-
syni fyrrum bókara hjá Alþýðu-
bankanum. Þeirra börn eru: Eirík-
ur, kvæntur Sigríði Siguijónsdótt-
ur, Þórður, sambýliskona hans er
Guðbjörg Éysteinsdóttir og yngst
er dóttirin Élsa Albína.
Þórunn María er gjaldkeri hjá
Kassagerð Reykjavíkur. Hún var
gift Emil Hjartarsyni kaupmanni.
Þau slitu samvistir. Dóttir Þórunnar
og Brynjólfs Sandholts yfírdýra-
læknis er Elsa. Elsa giftist Trausta
Þorgrímssyni. Þau slitu samvistir.
Barnabarnabörnin eru fimm.
Ég, undirrituð, er ein úr hópi
frændgarðsins sem ílentist hjá Else
föðursystur og Eiríki í nokkur ár.
Nánar tiltekið var ég hjá þeim á
árunum 1941-1945 á meðan for-
eldrar mínir dvöldust í Vestur-
heimi. Þau og dætumar Halla og
Edda reyndust mér sem bestu for-
eldrar og systur þessi ár og raunar
allar götur síðan. Þá nutu og eigin-
maður minn og börnin okkar elsku-
semi þeirra. í huga mínum verður
Eskifjai'ðarkapítulinn með sínu
stórbrotna mannlífi og athafnafrelsi
barnsins ávallt ein tærasta perla
bernskuminninganna.
Árið 1948 fluttust Else og Eirík-
ur búferlum til Reykjavíkur að
áeggjan Sigurðar rafvirkjameistara
bróður Eiríks til að taka þátt í at-
vinnurekstri með honum. Dæturnar
höfðu hleypt heimdraganum og
horfur voru á að þær yrðu langdvöl-
um í höfuðborginni. Síðar vann Ei-
ríkur hjá Ríkisendurskoðun og þeg-
ar lögbundnum starfsdegi hans var
lokið hóf hann störf hjá Kassagerð
Reykjavíkur og vann þar fram til
dánardægurs á 83. aldursári. Hann
lést 8. september 1977.
Mig grunar að Else hafí aldrei
fest almennilega rætur í Reykjavík.
Mannfélagið á Eskifírði og tengslin
við náttúruna þar voru henni of
hugleikin til að svo mætti verða.
Þegar bamabömin komu til sög-
unnar og fjölskyldan hafði fest kaup
á sumarbústað í Mosfellsdal fór hún
að una hag sínum betur. Eins varð
heimili þeirra Eiríks á Sporðagrunni
um þær mundir svipað athvarf stór-
fjölskyldunnar og heimilið á Eski-
fírði forðum. Dóttirin Þórunn og
barnabarnið Elsa, augasteinn afa
og ömmu, bjuggu á heimilinu við
mikið ástríki.
Sumarið 1981 er Else stóð á átt-
ræðu hugðist hún heimsækja átt-
hagana á Eskifirði í hinsta sinni en
örlögin tóku i taumana daginn fyrir
fyrirhugaða brottför. Hún varð fyr-
ir alvarlegu umferðarslysi. Henni
var ekki hugað' líf lengi á eftir en
með ótrúlegri seiglu komst hún aft-
ur á stjá og var nú til skiptis í
umsjá dætra sinna sem önnuðust
hana af einstakri ósérhlífni. Fyrir'
um það bil fimm áram fór síðan
verulega að halla undan fæ,ti. Hún
átti við mikla vanheilsu að stríða
en lét engan bilbug á sér finna.
Síðustu árin var hún á hjúkrunar-
heimilinu Skjóli. Þar naut hún góðs
atlætis starfsfólksins og kunni vel
að meta.
Else fékk hægt andlát að morgni
15. mars á nítugasta aldursári.
Að leiðarlokum vil ég fyrir mína
hönd og barna minna þakka Elsu
ömmu fyrir samfylgdina. Gjöful og
greind kona er gengin á vit feðra
sinna. Veri hún kært kvödd.
Unnur María Figved
Jón Gísli Sigurðs-
son — Minning
Fæddur 28. nóvember 1971
Dáinn 16. mars 1991
Með örfáum -orðum langar mig
til að minnast ungs frænda mins
sem nýlega lést með sviplegum
hætti.
Jón Gísli Sigurðsson var fæddur
28. nóvember 1971 í Reykjavík,
sonur hjónanna Margrétar Jóns-
dóttur og Sigurðar Gíslasonar.
Hann var eldra bam þeirra, yngri
er Seselía Guðrún, fædd 1973. Þeg-
ar Jón Gísli var 5 ára flutti fjölskyld-
" an til Svíþjóðar og bjó þar til ársins
1986. Á þeim tíma breyttust fjöl-
skylduhagir, þar sem foreldrarnir
slitu samvistir. Ekki bjó Jón Gísli
óslitið í Svíþjóð þessi ár, því þegar
hann var 10-11 ára gamall var
hann hér á landi um eins árs skeið
hjá afa sínum og ömmu í Garðabæ,
Jóni Einarssyni, bróður mínum, og
konu hans, Guðrúnu Valberg.
Mig grunar að bróðir minn og
mágkona hafí giaðst mjög þegar
Magga flutti alkomin til íslands
með bömin. Mér er minnisstæð
fermingarveislan sem þau héldu á
heimili sínu, systkinunum til heið-
urs, en þau höfðu fermst um vorið
í Svíþjóð.
Jón Gísli hafði breyst mikið þau
ár sem ég hafði ekki séð hann.
Hann var alltaf laglegur lítill dreng-
ur, en þama var hann orðinn hár
og myndarlegur ungur maður.
Hann er mér einnig mjög minnis-
gtæður þegar hann kom á heimili
mitt fyrir 3 áram með ömmu sinni
og afa til að gleðjast með mér á
60 ára afmæli mínu. Ég gladdist
veralega yfír því að fá svona geðug-
an og myndarlegan frænda í heim-
sókn.
Samband mitt við þennan frænda
minn var ekki mikið. Ég hitti hann
ekki oft, en ég vissi alltaf af honum.
Handleiðsla
Ég finn það vel, hve mér fallhætt er;
ég fótviss er ei því miður.
En alltaf er vakað yfir mér
og einhver mig jafnan styður.
0g yfir blómvöll sem eyðihjam
er ég leíddur sem lítið bam,
lítið bam.
Það oft sem hollvinar handtak er
ég hlýtt og öruggt finni,
þó hann sé, vinurinn, hulinn mér,
og hverfí því oft úr minni.
Og rökin hans hafa reynst mér trygg.
Hans handleiðslu með þökkum þigg,
þökkum þigg.
Ég reyni að gera sem get ég best
og greiða mér sjálfur veginn.
En ekkert betur fær hugann hresst,
þá hretviðram er ég sleginn,
en vissan að máttug, hulin hönd
mun leiðbeina mér að lífsins strönd,
lífsins strönd.
Nú ævinnar glaður geng ég braut,
og gijót mig ei lengur sænr.
Hver einasta gleði, hver einasta þraut
mér einhverja blessun færir.
Ég stend ekki einn...
Mér er einhver við hlið.
Hann leiðir mig sífellt í sólskinið,
sólskinið.
(Grétar Fells.)
Með þessu fallega ljóði kveð ég
Jón Gísla og bið þess að góður Guð
leiði hann á ókunnum stigum. Elsku
Magga, Seselía, Siggi og þið öll sem
nú eigið um sárt að binda, við Páll
og fjölskyldurnar sendum ykkur
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Ásta Einarsdóttir
Okkur langar til að kveðja ungan
sonarson og frænda, Jón Gísla Sig-
urðsson, með þessu ljóði Stefáns frá
Hvítadal:
Nú líður óðum
. á lokaþáttinn.
Mér er örðugt og þungt
um andardráttinn.
Hið ytra virðist
í engu breytt,
en sært er hjartað
og sál mín þreytt.
Þið auðn og myrkur,
þið í mig náið,
því iampinn er tæmdur
og Ijósið dáið.
Það er vetur í landi
og veðragnýr,
og sál mína næðir
og svefninn flýr.
Ó láttu Drottinn,
þitt Ijós mér skína,
og sendu frið inn
í sálu mína.
Ó vertu mér, Drottinn,
í dauða hlíf.
Ég bið ekki framar
um bata og líf.
Er vorið heilsar
með vatnaniðinn
og blómaangan
og bemsku-friðinn
og hádegissóiin
í heiði skín,
mig héðan kveddu
og heim til þín.
Ó láttu það koma
með ljós og angan
og blóm í fangi
og bros um vangann
og dagliljum varpa
á dauðans stig
og setjast hjá mér
og svæfa mig.
Guð geymi góðan dreng og blessi
minningpr hans.
Innilegar samúðarkveðjur til for-
eldranna og annarra náinna ást-
vina.
Amma, föðursystkini og
fjölskyldur þeirra.
Okkur langar að minnast elsku
þrengsins okkar, fyrsta barna-
barnsins. Jón Gísli var hann skírð-
ur, í höfuðið á öfum sínum í báðar
ættir.
Foreldrar hans eru Margrét Ind-
iana Jónsdóttir og Sigurður Arthur
Gíslason. Auk hans eiga þau eina
dóttur Seselíu Guðrúnu.
Strax komabarn kom hann á
heimili okkar smátíma. Hann var
fljótt athafnasamur, alltaf á fleygi-
ferð. Um fímm ára flytur hann með
foreldrum sínum til Svíþjóðar en
hann kunni aldrei við sig þar. Þó
ungur væri þráði hann ísland. Hann
kom til baka um eins árs skeið og
var þá um tíma hjá okkur, en átti
erfítt með íslenskuna í skóla svo
hann kaus að fara aftur til Svíþjóð-
ar. Foreldrar hans skildu í Svíþjóð
og Sigurður fiutti þá til íslands
aftur. Jón Gísli hélt alltaf góðu sam-
bandi við pabba sinn í gegnum árin.
Eftir að þau mæðgin koma svo
alkomin heim, þá var hann hjá okk-
ur meira og minna. Hann var mjög
handlaginn og gat búið til og lagað
flest sem hann reyndi við. Tímunum
saman gat hann dundað úti í bílsk-
úrnum á Hagaflötinni. Hann var
mjög blíður í sér og bæði böm og
dýr hændust að honum. En lífíð er
harður skóli og hann var búinn að
ganga í gegnum margt á sínu stutta
æviskeiði. Síðustu árin kaus hann
að standa á eigin fótum og það
þarf herkju í það. Hann bjó hjá
ungum hjónum sem reyndust hon-
um vel og vildu allt fyrir hann gera.
Við viljum færa þeim innilegar
þakkir fyrir. Þar undi hann sér vel.
Það er erfítt að hugsa til þess að
hann sé horfrnn úr þessu lífí en oft
hefur verið sagt að þeir sem guðirn-
ir elski deyi ungir.
Nú hefur guð kallað hann til sín