Morgunblaðið - 15.05.1991, Side 1

56 SIÐUR B
107. tbl. 79. árg.
MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ 1991
Prentsmiðja Morgxinblaðsins
Reuter
Hart barist í Seoul
Hörð átök brutust út milli lögreglu og mótmæl-
enda víðs vegar um Seoul, höfuðborg Suður-
Kóreu, í gær. Tugþúsundir manna fylgdust með
því er námsmenn reyndu að bera líkkistu náms-
manns, sem lögreglan hafði barið í hel, til mið-
borgarinnar en lögreglan kom í veg fyrir það
með því að reisa vegatálma og skjóta táragasi
á mótmælendurna. Á myndinni reynir námsmað-
ur að draga í burtu vegatálma fyrir framan
lögreglubíl, sem kviknað hefur í.
Suður-Afríka:
Winnie Mandela
dæmd í fangelsi
Jóhannesarborg. Reuter, The Daily Telegraph.
RÉTTUR í Jóhannesarborg dæmdi í gær Winnie Mandela, eigin-
konu blökkumannaleiðtogans Nelsons Mandela, í sex ára fangelsi
fyrir aðild að mannráni og að hafa verið í vitorði með lífvörðum
sínum, sem misþyrmdu fjórum ungum blökkumönnum. Hún fær þó
að fara frjáls ferða sinna gegn tryggingu þar til hæstiréttur lands-
ins hefur úrskurðað í málinu.
Lífverðir Winnie Mandela gengu
í skrokk á ungmennunum fjórum
á heimili Mandela í Soweto fyrir
tveimur árum. Einn af fjórmenn-
ingunum var myrtur og hefur for-
ingi lífvarðanna verið dæmdur tii
hengingar fyrir morðið.
Xoliswa Falati, forstöðumaður
gistiheimilis á vegum kirkjunnar,
sem var fundin sek um það sama
og Mandela, var einnig dæmd í sex
ára fangelsi. John Morgan, bílstjóri
Mandela, fékk eins árs fangelsis-
dóm, skilorðsbundinn í fimm ár.
Dómarinn sagði að ekkert benti
til þess að sakborningarnir iðruðust
gerða sinna. „Refsingin verður að
vera þannig að hún fullnægi rétt-
lætiskennd almennings," sagði
hann og bætti við að Winnie Mand-
ela hefði misnotað völd sín og áhrif.
Verjandi Mandela áfrýjaði dómn-
um. Nelson Mandela, sem var ekki
viðstaddur dómuppsögnina, kvaðst
sannfærður um að kona hans væri
saklaus af ákærunum og að hæsti-
réttur landsins sýknaði hana. Hann
sagði að dómurinn myndi ekki
stefna viðræðum hans við stjórn-
völd í hættu.
Margir fréttaskýrendur óttast
að fangelsisdómurinn kunni að
kynda undir átökum milli fylgis-
manna Afríska þjóðarráðsins,
hreyfingar Mandela, og Inkatha-
frelsisflokksins í byggðum blökku-
manna í grennd við
Jóhannesarborg.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra:
Efasemdir um Evrópskt .
efnahagssvæði úr söguimi
Islendingar höfnuðu óformlegn tilboði Evrópubandalagsins um sjávarútvegsmál
Reuter
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, frcttaritara Morgunblaðsins.
JÓN BALDVIN Hannibalsson utanríkisráðherra sagði í samtali við
Morgunblaðið í Brussel í gær eftir ráðherrafund Evrópubandalagsins
(EB) og Fríverslunarbandalags Evrópu (EFTA) að síðustu efasemdirn-
ar um Evrópskt efnahagssvæði (EES) væru nú úr sögunni. Á fundinum
náðist samkomulag um sameiginlegan dómstól fyrir EES þar sem sitja
þrír EFTA-dómarar og fimm EB-dómarar. Enn eru þó ýmis málefni
óafgreidd, þar á meðal tollfrjáls verslun með fiskafurðir. Hart var deilt
á fundinum á mánudagskvöld og sagði Jón Baldvin að íslendingar
hefðu verið tilbúnir til að neita að samþykkja lokayfirlýsinguna ef
ekki yrði í henm viðunandi grein
í óformlegu tilboði EB sem lagt
var fram á fundinum var EFTA-ríkj-
unum boðinn tollfijáls aðgangur að
mörkuðum EB fyrir allar sjávaraf-
urðir gegn veiðiheimildum að jafn-
gildi 30 þúsund tonna af þorski.
Norðmenn og íslendingar voru sam-
mála um að enginn umræðugrund-
völlur fælist í tilboðinu og var það
ekki rætt frekar. Jón Baldvin sagði
á fréttamannafundi að ekki væri
ósennilegt að fréttir um einhvers
konar málamiðlun, sem m.a. fæli í
sér viðurkenningu af hálfu íslend-
inga og Norðmanna á því að tengja
aðgang að mörkuðum aðgangi að
fiskimiðum, ættu rætur að rekja til
þessara þreifinga EB. Jón Baldvin
sagði að ráðherrafundurinn hefði að
hluta til náð tilgangi sínum. Mörg
erfið ágreiningsmál væru að mestu
úr sögunni og í öðrum hefðu verið
lagðar línur sem ættu að greiða fyr-
ir framhaldi samningaviðræðnanna.
Eftir stæðu mál sem vörðuðu aðgang
EB að mörkuðum EFTA fyrir land-
um hagsmuni þeirra.
búnaðarvörur, kröfur um sérstakan
þróunarsjóð á vegum EFTA fyrir rík-
in í suðurhluta EB og greiðari að-
gang fyrir sjávarafurðir inn á mark-
aði EB. Jón Baldvin sagði að í loka-
yfirlýsingunni væri skýrt kveðið á
um að jafnvægi yrði að vera á milli
þess sem ríkin legðu af mörkum og
þess sem þau fengju í staðinn jafn-
framt því sem árangur samninganna
yrði í þvý samhengi metinn í heild. í
sérstakri grein um sjávarútveg væri
vísað til þessarar greinar.
Jón Baldvin sagði að fslendingar
væru reiðubúnir að ræða um greið-
ari aðgang fyrir landbúnaðarvörur
og framlög í þróunarsjóð ef ákvæðum
þessara greina yrði fullnægt. Það
væri misskilningur að Spánveijar
ættu í deilum við íslendinga, Spán-
veijar ættu í deilum við fram-
kvæmdastjórn EB og önnur aðild-
arríki bandalagsins. Annars vegar
væri um að ræða efnahagslegt reikn-
ingsdæmi og hins vegar óánægju
með ákvæði aðildarsamnings um
sjávarútveg og þá sérstaklega úthlut-
un á EB-veiðikvótum til spænska
fiskveiðiflotans. Jón Baldvin kvaðst
meta stöðuna svo að engan veginn
væri útilokað að samningur um EES
yrði staðfestur í Salzburg í júní. Það
eina sem væri enn óljóst væri fjöldi
þeirra ríkja sem kæmu til með að
undirrita samninginn. Leiðtogar og
ráðherrar aðildarríkja EFTA kæmu
saman í Vínarborg í næstu viku og
þar yrði farið rækilega yfir stöðu
samninganna og mögulegar lausnir
á þeim málum sem óafgreidd eru.
Sjá fréttir á bls. 22-23, sameigin-
lega yfirlýsingu ráðherra EB og
EFTA á miðopnu og yfirlýsingu
utanríkisráðherra á bls. 27.
Mannskæð flóð
Hundruð þúsunda manna hafa
misst heimili sín og a.m.k. 200
manns farist í Bangladesh vegna
flóða í kjölfar úrhellis undan-
farna daga. Hér vaða ungir menn
yfir garð mosku í norðaustur-
hluta landsins.
Samtök grænfriðunga:
Ætla að trufla loðnuveiðar
EF Alþjóðahafrannsóknaráðið minnkar ekki veiðikvóta í Barents-
hafi ætla samtök grænfriðunga að skerast í leikinn og trufla
veiðar togara og annarra fiskiskipa á svæðinu. Kemur þessi hót-
un fram í fréttatilkynningu frá grænfriðungum, sem virðast hafa
loðnuveiðarnar sérstaklega í huga. Jakob Magnússon, aðstoðarfor-
stjóri Hafrannsóknastofnunar, segir, að sér komi þessi tilkynning
ekki á óvart. Það hafi bara verið tímaspursmál hvenær grænfrið-
ungar beindu spjótum sínum að fiskveiðum á norðurslóðum.
í fréttatilkynningunni segir, að
gi-ænfriðungar hafi undir höndum
myndbönd, sem sýni rányrkjuna
í Barentshafi, og eftir Sjolle Niels-
en, einum fulltrúa samtakanna,
er haft, að Alþjóðahafrannsókna-
ráðið muni líklega heimila fram-
hald á loðnuveiðunum í sumar og
haust þrátt fyrir, að stofninn hafi
áður hrunið með skelfilegum af-
leiðingum fyrir aðrar fisktegund-
ir, sjófugl og sel, sem hafi drepist
í netjum í ætisleit.
Segja þeir grænfriðungar, að
verði loðnuveiðar leyfðar aftur í
Barentshafi geti stofninn hrunið
á ný með sömu afleiðingum og
áður fyrir lífríkið og hundruð sjáv-
arþorpa í Norður-Noregi.
Jakob Magnússon á Hafrann-
sóknastofnun sagði í viðtali við
Morgunblaðið, að sér kæmi þetta
ekki á óvart svo fáránlegt sem
það væri enda hefði hann sjálfur
spurt þeirrar spurningar hvenær
kæmi að fiskinum hjá grænfrið-
ungum. Hættan væri ávallt sú,
að samtök af þessu tagi, sem
annars berðust fyrir mörgum góð-
um málum, til dæmis banni við
losun kjarnorkuúrgangs í sjó,
leiddust út í öfga. Hér væri um
stórfyrirtæki að ræða, sem þarfn-
aðist auglýsingar og hefði haft
stórfé af auðtrúa fólki víða um
heim, fólki, sem væri alið upp á
malbikinu og þekkti lítið til.