Morgunblaðið - 16.05.1991, Blaðsíða 4

I
Björgun skipveija af Sjávarborginni:
Rétt viðbrögð við ofkæl-
ingu urðu honum til lífs
- segir Jóhann Axelsson prófessor
JÓHANN Axelsson prófessor, sem hefur rannsakað áhrif ofkælingar
á mannslíkamann, segir fullvíst að Jóhann Jónsson, sjómaður af Sjávar-
borginni, sem komst lífs af eftir 27 mínútna vist í ísköldum sjó, hefði
ekki lifað af hefði hann ekki notið aðstoðar félaga síns, Snorra Guð-
mundssonar stýrimanns, sem klæddist flotbúningi og kastaði sér i sjó-
inn þegar Jóhann féll fyrir borð. Jóhann Axelsson segir ljóst að líkams-
hiti Jóhanns Jónssonar hafi farið undir 30 gráður á celsíus, þótt hitamæl-
ir um borð hafi ekki mælt niður fyrir 34 gráður, og að alla jafnan
yrðu menn stjarfir og meðvitundarlausir eftir 15 mínútur við þær
aðstæður sem Jóhann þoldi 12 mínútum lengur.
Jóhann Axelsson sagði að öll við-
brögð skipshafnarinnar, sem fengið
hefði nákvæmar leiðbeiningar þyrlu-
læknis, hefðu verið skynsamleg og
rétt eftir að Jóhann Jónsson hafði
náðst úr sjónum.
Gunnar Guðmundsson þyrlulækn-
ir, sem var í sambandi við skipið og
fór með þyrlunni að sækja Jóhann
Jónsson, segir að Jóhanni hafi eftir
slysið verið veitt sú fyrsta hjálp sem
alltaf eigi að vera hægt að veita
þegar um ofkælingu er að ræða;
færa mann í skjól og úr blautum
fötum, þurrka hann vel, klæða í ull-
amærföt og vefja í sængur eða teppi.
Mikilvægt sé að setja lambhúshettu
á höfuð en allt að helmingur var-
mataps sé um höfuðið. Þá þurfi að
gæta þess að hafa 25-30 stiga hita
í herbergi og skapa skilyrði til að
flýta fyrir því að lfkaminn sjálfur nái
upp hita. Ofkældum manni sem sé
með fullri meðvitund eigi að gefa
heita drykki. Hins vegar beri að forð-
ast allt sem verði til þess að blóð
leiti til húðarinnar, til dæmis megi
alls ekki reyna að nudda hita í mann,
sem orðið hefur fyrir ofkælingu. Þá
sagði Gunnar einnig mjög mikilvægt
að þar sem búast mætti við ofkæling-
artilfellum, svo sem í skipum, væru
til staðar lághitamælar, sem mælt
geti líkamshita allt niður í 10 gráð-
ur, því hitastig líkamans geti skipt
höfuðmáli þegar rétt viðbrögð séu
metin.
Jóhann Axelsson sagði það geta
skipt sköpum við að varðveita kjarna-
hita líkamans að menn hreyfi sig
ekki neitt, þar sem öll hreyfing auki
varmatapið í vatninu. Þegar verið
er að ná mönnum um borð úr sjónum
skipti öllu máli að taka þá upp í lá-
réttri stöðu. „Ef þú hífir mann upp
eða hvetur hann til að standa upp
leitar blóðið niður frá höfði og hjarta.
Þá má ekkert gera sem getur leitt
til þess að blóð leiti út til húðarinn-
ar, til dæmis að nudda útlimi,“ sagði
Jóhann. Hann sagði að árlega fær-
ust 15-20 manns í slysum á sjó og
vötnum hér við land og í flestum til-
vikum væri kuldi orsökin, beint eða
óbeint.
VEÐUR
16.15 i
VEÐURHORFUR í DAG, 16. MAÍ
YFIRLIT: Vestur af Bretlandseyjum er 1.040 mb hæð en 1.005
mb smálægð á Grænlandshafi þokast norðaustur. Um 600 km
suöur af Hvarfi er heldur vaxandi 995 mb lægð á leið norður.
SPÁ: Fram eftir morgni verður sunnankaldi eða stinningskaldi með
rigningu um mestallt landið, þó verður úrkomulítið á Norðaustur-
landi í fyrstu. Um hádegisbil snýst vindur til suövestanáttar með
skúrum vestast á landinu og síðdegis færist rigningarbeltið austur
yfir landið. Undir kvöld fer að létta til austanlands. Heldur kólnar
síðdegis, fyrst vestanlands.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGA:
HORFUR Á FÖSTUDAG: Suðvestan átt og fremur svalt í veðri.
Skúrir um vestanvert iandið en bjart veður austanlands.
HORFUR Á LAUGARDAG: Suðlæg eða suðvestlæg átt og aftur
heldur hlýnandi í bili. Rigning sunnanlands og vestan en þurrt að
mestu á Norðausturlandi.
Svarsimi Veðurstofu íslands — Veðurfregnir: 990600.
TÁKN:
Heiðskírt
Léttskýjað
Hálfskýjað
Skýjað
Alskýjað
x, Norðan, 4 vindstig:
' Vindörin sýnir vind-
stefnu og fjaðrimar
vindstyrk, heil fjöður
er 2 vindstig.
r r r
r r r r Rigning
r r r
* / *
r * r * Slydda
r * r
* # *
* * * * Snjókoma
* * *
10° Hitastig:
10 gráður á Celsius
V
y
Skúrir
Él
Þoka
= Þokumóða
’, ’ Súld
OO Mistur
—j- Skafrenningur
Þrumuveður
VEÐUR VÍÐA UM HEIM
kl. 12:00 í gær að ísl. tíma
hiti veður
Akureyri 10 alskýjað
Reykjavík 8 rigníngogsúld
Bergen 7 skýjað
Helslnki 7 skúr
Kaupmannahöfn 11 hálfskýjað
Narssarssuaq 9 alskýjað
Nuuk 1 slydda
Ósló 15 skýjað
Stokkhólmur 7 rignlng
Þórshöfn 11 alskýjað
Algarve 21 heiðsklrt
Amsterdam 9 rigning
Barcelona 19 léttskýjað
Berlln 10 haglél á sfð.klst.
Chlcago vantar
Feneyjar 19 þokumóða
Frankfurt 11 skýjað
Qlasgow 13 úrkomaígrennd
Hamborg 8 skúrásíð.klst.
Las Palmas vantar
London 15 alskýjað
Los Angeles 13 helðsklrt
Luxemborg 11 skýjað
Madrld 24 léttskýjað
Malaga 22 léttskýjað
Mallorca 20 léttskýjað
Montreal 10 léttskýjað
NewYork 18 þokumóða
Orlando vantar
Parfs vantar
Róm 19 léttskýjað
Vln 12 skýjað
Washlngton vantar
Winnlpeg 14 alskýjað
Morgunblaðið/RAX
Rennibrautin lagfærð
Vatnsrennibrautin í Laugardal verður opnuð að nýju innan
fárra daga, eftir viðgerðir, en hún skemmdist töluvert í
óveðrinu í febrúar. A myndinni, sem var tekin í vikunni,
sést þegar unnið var að því að ganga frá plastþekjunni
yfir sjálfa brautina.
Verið að móta reglur
um mengunarvarnir
á bílaþvottastöðvum
VERIÐ er að móta reglur þessa
dagana um mengunarvarnir á
bílaþvottastöðvum á vegum meng-
unarvarnadeildar Hollustuvernd-
ar ríkisins og umhverfisráðuneyt-
isins. Eins og skýrt hefur verið
frá í Morgunblaðinu hefur lífrænn
leysiefnaúrgangur, eins og tjöru-
hreinsilögur, runnið óhindrað i sjó
fram.
í mengunarvamareglugerð er
leysiefnaúrgangur skilgreindur sem
umhverfisspillandi og að sögn Ólafs
Péturssonar hjá mengunarvamadeild
Hollustuverndar eiga slík efni ekki
að fara út í umhverfið.
„Bílaþvottastöðvar ættu því að
vera búnar hreinsistöðvum til að
minnka það magn sem fer út í um-
hverfið eins'og kostur er. Það er að
sjálfsögðu á ábyrgð þvottastöðvanna
að koma slíkum búnaði upp,“ sagði
Ólafur.
Hann sagði að helsti vandinn væri
sá að ekki hefðu verið mótaðar nein-
ar ákveðnar reglur um hvemig út-
færa ætti hreinsun mengandi efna.
Nú væri hins vegar hafin vinna til
að móta þær og setja ákveðin mörk
á það magn efna sem má fara út í
umhverfið.
Ólafur sagði að þau efni sem væru
notuð til að hreinsa bíla væm mis-
skaðvænleg. Hægt væri að nota
leysiefni og efni sem brjóta upp fítu
og gera hana leysanlega. „Ég held
að það séu ekki til nein skaðlaus
efni til þessara nota,“ sagði Ólafur.
Flutningar fyr-
ir varnarliðið:
Útboðsgögn
undirbúin
VERIÐ er að undirbúa útboðs-
gögn vegna flutninga á sjó til
varnarliðsins á Keflavíkur-
velli, en samningur Eimskips
við bandaríska sjóherinn renn-
ur út í vetur.
Bandaríska skipafélagið Rain-
bow Navigation hefur séð um
35% flutninganna á móti Eim-
skip frá síðasta útboði árið 1987,
en skipafélagið er nú hætt flutn-
ingum hingað. Samningur sjó-
hersins og Eimskips var fram-
lengdur 7. maí í allt að sex mán-
uði og rennur því út 7. nóvem-
ber. Til þess tíma sér Eimskip
um alla flutninga til varnarliðs-
ins.
Ekki er enn ljóst með hvaða
hætti útboðið verður en líklega
verður það með svipuðum hætti
og árið 1987.
Einar Thoroddsen fv.
yfírhafnsögumaður látinn
EINAR Thoroddsen, fyrrverandi
yfirhafnsögumaður, lést mánu-
daginn 13. maí síðastliðinn, 78
ára að aldri.
Einar fæddist 23. maí 1913 að
Vatnsdal í Rauðasandshreppi. For-
eldrar hans voru Ólafur E. Thor-
oddsen skipstjóri og Ólína Andrés-
dóttir Thoroddsen.
Einar tók skipstjómarpróf frá
Stýrimannaskólanum 1955 og var
hafnsögumaður í Reykjavík frá
1955-1962, er hann gerðist yfir-
hafnsögumaður. Einar var borgar-
fulltrúi í Reykjavík frá 1954-1962
og formaður Skipstjóra- og stýri-
mannafélagsins Ægis frá 1952-
1956. Formaður Sjómannadagsráðs
var hann 1961-62 og sat um skeið
í stjóm Farmanna- og fiskimanna-
sambandsins. Einar var sæmdur
heiðursmerki Sjómannadagsins í
Reykjavík 1978 og var veitt heið-
Einar Thoroddsen
ursmerki af Ólafi Noregskonungi
1961.
Eftirlifandi eiginkona Einars er
Ingveldur B. Thoroddsen.