Morgunblaðið - 02.11.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2J NÓVEMBER 1991
Tvö lítil lóð á vo g
áhugaleiklistar
eftírHelga Seljan
og Jónas Arnason
Þegar gluggað er í fjárlaga-
frumvarp á haustdægrum fer þeim
sem á þingi hafa setið svo að þeir
rýna fyrst í þær tölur er áhuga-
svið þeirra snerta öðru fremur -
snertu og snerta enn.
Meðal þess sem undirritaðir
fyrrum þingsetar líta einna fyrst
á varðar framlög hins opinbera til
þess blómlega menningarstarfs,
sem unnið er af áhugaleikfélögum
um land allt.
Þetta stafar af hvoru tveggja,
þátttöku beggja í þessu starfí á
árum áður, aukin heldur sem ann-
ar hefur ófá leikverk lagt til þessa
starfs og þar ofan í kaupið áttu
báðir því láni að fagna fyrr á árum
að mega vera í forystu fyrir sam-
tökum áhugaleikfélaga og kynnast
innviðum starfsins frá flestum
hliðum.
A síðustu árum hefur aukinni
grósku í þessari listgrein svo ótal-
margra verið mætt /nyndarlega
af íjárveitingavaldinu, enda til
ágæt löggjöf um stuðning hins
opinbera sem við báðir komum
allnokkuð að á sinni tíð.
Þó má segja að enn hefði þurft
betur að gera, en í mörg hom er
að líta og áhugaleikarar ekki þeir
iðnustu við að hetja út fjármuni,
en því fúsari að leggja mikið af
mörkum sjálfir. En nú gefur á að
líta og hlýtur hér að vera um að
ræða meiriháttar misgáning því
ekki verður trúað að um ásetnings-
„Það er gott að geta sér
orðstír úti í veröldinni,
en mikilvægara er að
rækta garðinn sinn
heima - þann menning-
argarð, þar sem rósir
áhugaleiklistarinnar
blómstra hvað bezt.”
synd sé að ræða, þó víða sé borið
niður á sláttuvelli frumvarpsins.
Hins vegar þykjumst við a.m.k.
báðir þekkja það vel til mennta-
málaráðherrans núverandi að
þetta muni ekki endurspegla hans
innsta vilja og því skal engu öðru
trúað en á þessu fáist hin ágæt-
asta leiðrétting áður en lög verða
úr frumvarpi. A.m.k. skal því í
einlægni trúað að áherzlur í
menningarmálum verði ekki þær
sem tölur frumvarpsins nú sýna
um áhugaleiklistina. I stað tæpra
13,6 milljóna í fyrra til hinnar al-
mennu áhugaleiklistar er talan í
frumvarpi nú 12 milljónir og til
Bandalags ísl. leikfélaga koma nú
2,5 milljónir í stað rúmlega þriggja
milljóna í fýrra.
Þessar tölur nú eru greinilega
ekki byggðar á þýðingu þessa
starfs, þær byggja heldur ekki á
blómlegum bakgrunni mætra
verka um margra ára skeið, þar
sem viðurkennt er að mjög vel
hafí til tekist. Undirritaðir urðu
þess aðnjótandi sem stjómarmenn
bandalagsins á þeirri tíð að fá til
Helgi Seljan
starfa þar hinn færasta fram-
kvæmdastjóra, Helgu Hjörvar, síð-
ar kom þar Sigrún Valbergsdóttir
að verkum góðum og síðan Kol-
brún Halldórsdóttir og þær stöllur,
hún og Vilborg Valgarðsdóttir
hafa haldi merkinu hátt á lofti
áfram.
A þessum árum hafa leikfélög
áhugaleikfólks ekki einungis aukið
starfsemi sína, heldur miklu frem-
ur bætt hana og nýtt fjárhagslega
möguleika til hins ýtrasta í þá
veru að sýna vandaðri verk með
æ meiri tækni á öllum sviðum,
metnaðarfyllri og betri sýningar
hafa sprottið upp af elju ótalins
§ölda. Islenzk leikritun hefur átt
örugga hauka í horni þar sem
áhugaleikfélögin eru, sjálfsprottin
verk hafa orðið til. Gróskan er
ótrúlega mikil miðað við það hve
þó lítið fjármagn hefur farið til
þessa ef samanburður er gerður
við ýmislegt annað, ef samanburð-
urinn miðar við þann menningar-
lega ávinning sem af slíku starfi
fjöldans fæst.
Hér er einnig um ótvíræðan
þátt jákvæðrar byggðastefnu að
tefla, byggðarlögin fá lyftingu,
alls staðar er að verki verið, öll
sveitin er með og lifnar við og
sjálfar leiksýningarnar með þátt-
töku svo margra eru sem skær
ljós í skammdeginu. það má með
fullum rétti segja að hér sé að
finna vaxtarbroddinn i íslenzkri
menningu. Þetta má auðveldlega
rökstyðja, því hvar annars staðar
hefur aukning menningarefnis
orðið meiri á liðnum árum en ein-
mitt í áhugaleiklistinni og skal þá
í engu gleymt góðum verkum á
ýmsum öðrum sviðum.
En minnugt skyldi fólk þess og
ekki sízt það fólk sem með fjárveit-
ingavald fer að þjóð á enga menn-
ingu, ef ekki er til alþýðumenning,
þar sem fólk er hvoru tveggja í
hlutverki þátttakandans sem njót-
andans. Islenzk menning er í eðli
sínu alþýðumenning. Þar hefur
akurinn verið plægður fýrir at- ,
vinnumennskuna. Utlendingar
sem hingað koma undrast þessa
grósku, þetta líf í áhugaleiklist- |
inni. Og þeir gera meira, þeir dást
einnig að vel unnum verkum, dást
að hinni miklu og virku þátttöku |)
fjöldans og segja hispurslaust að
sú þjóð sé ekki á flæðiskeri menn-
ingar stödd sem svo myndarlega ^
sinni þessari merku Iistgrein. Það
væri því sorgleg niðurstaða ef við
kynnum sjálf ekki að meta að verð-
leikum þessa heimalist okkar og
færum að draga úr fjárhagslegum
stuðningi við starfsemina, stuðn-
ingi sem er í senn aflvaki og viður-
kenning.
Menning okkar - þjóðmenning
er viðkvæm og margs þarf að
gæta. Erlend áhrif, mörg ágæt en
önnur spillandi, koma þar til.
Ef viðleitni einstaklinganna til
andófs er ekki metin - andófs
gegn því sem miður er - þá er
hætt við að hin spillandi áhrif fái
greiðari framrás. Það er gott að j
geta sér orðstír út í veröldinni, en
mikilvægara er að rækta garðinn
sinn heima - þann menningar- }
garð, þar sem rósir áhugaleiklist-
arinnar blómstra hvað bezt.
Við beinum því þeirri frómu en }
eindregnu áskorun til vinar okkar
í ráðuneyti menntamála svo og til
annarra er að málum mega koma
að taka myndarlega á við af-
greiðslu fjárlaga þegar að áhuga-
leiklistinni kemur, hvort sem er í
traustri yfirstjóm þeirra mála eða
viðurkenningunni til þeirra, sem
eija úti á akrinum.
Helgi Seljan er upplýsingafulltrúi
Oryrkjabandalags Islands.
Jónas Árnason er rithöfundur.
EVRÓPSKT EFNAHAGSSVÆÐI:
VEGABREF
/
INN I 21. OLDINA
Jón Baldvin Hannibalsson, utanríkisróbherra
boðar til almennra borgarafunda um EES-
samninginn sem hér segir:
Húsavík, laugardaginn 2. nóvember
kl. 1 1 :00 í Félagsheimilinu.
Dalvík , laugardaginn 2. nóvember
kl. 16:00 í félagsheimilinu Víkurröst.
Fáskrúðsfirö i, mánudaginn 4. nóvember
kl. 20:30 í félagsheimilinu Skrúði.
Akranesi, joriðjudaginn 5. nóvember
kl. 20:30 í Fjölbraufaskóla Vesturlands.
Aö loknu inngangserindi svarar
ráðherrann spurningum fundarmanna.
Fundarstjóri: Þröstur Ólafsson.