Morgunblaðið - 02.11.1991, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1991
17
Hrafn Sveinbjarnarson
„Það er umhugsunar-
vert að kennarar í MH
hafa oftar en einu sinni
spurt nemendur á forn-
málabraut af hverju
þeir hefðu ekki farið í
Menntaskólann í
Reykjavík - það væri
nefnilega nóg að hafa
fornmálabraut í einum
skóla í Reykjavík.”
hærri skólastigum. Þegar launin eru
eins lítið eftirsóknarverð og nú er
hlýtur að vera mikil hætta á að
fólk með litla menntun afli sér þess-
ara kennsluréttinda og fylli síðan
skólana, en hinir fari í betur launuð
störf.
Sagt er að kennslustörf séu met-
in til hærri launa í Japan en störf
bankastjóra. Íslendingar ættu að
læra af því. En við uppákomur eins
og nýja kerfið sáluga í MH liggur
hinsvegar við að maður skilji hvers
vegna kennarar eru láglaunastétt.
Hver ber ábyrgð á mistökum?
Svavar Gestsson, fyrrverandi
menntamálaráðherra, nefnir fag-
legt sjálfstæði skóla í grein í Mbl.
24. sept. Hann segir þar: „Þá er
til lítils talað um faglegt sjálfstæði
skóla ef næsta skólastig við á að
ráða því hvernig hagað er námi á
næsta skólastigi á undan.” Þetta
er athyglisverð málsgrein. Svavar
Gestsson stóð nefnilega fyrir þeirri
gerræðislegu ákvörðun, í anda aula-
sósíalismans, að afnema síðustu
skilyrðin fyrir inngöngu í fram-
haldsskóla. Þar með var þeim fyrir-
skipað að taka við öllum sem höfðu
haldið nógu lengi út í grunnskóla.
Samkvæmt greininni áttu skólarnir
síðan að fá að „njóta frumkvæðis
síns” og „bera ábyrgð á mistökum
sínum líka”. Svavar þó þannig
hendur sínar af nýja kerfinu sem
koma átti á í MH, þurfti ekki frek-
ar um það að hugsa og bar enga
ábyrgð. En stjórnendur MH ætluðu
sér heldur ekki að bera neina
ábyrgð, heldur átti að leggja hana
á herðar nemendum sem margt
áttu ólært. Þeim var síðan tjáð að
þetta væri einmitt einn helsti kostur
nýja kerfisins.
Sennilega hefur ekki verið ætlast
til þess að faglegt sjálfstæði og
frumkvæði skólanna fælist í því að
fella þá sem eiga í rauninni ekki
þar heima, og því hefur þetta afnám
inntökuskilyrða orðið til þess að
skólarnir bregða á það ráð að draga
stórlega úr kröfum til stúdents-
prófs. Nemendurnir, allir með tölu,
máttu svo vera fórnarlömbin, það
kom Svavari ekki við. Og sam-
kvæmt grein hans eiga „háskólarn-
ir að setja sér og nemendum sínum
tiltekin og skilgreind markmið að
keppa að; þeir eiga ekki að ákveða
einhliða hvernig inngönguskilyrð-
um er háttað”. Skólastigið á undan
virðist þannig eiga að ráða skóla-
stiginu á eftir, ekki bara framhalds-
skólanum heldur einnig háskólan-
um. Þá á væntanlega að draga úr
kröfum í háskólanum líka - og ef
mig misminnir ekki heyrði ég ein-
hverja skólamálavalkyrju spyrja í
þeim tóni í útvarpinu um daginn
hvernig eiginlega háskólinn hefði
hugsað sér að mæta þessum breyttu
aðstæðum. Þannig ýta allir vandan-
um á undan sér upp á næsta skóla-
stig með tilheyrandi kostnaði og svo
á háskólinn væntanlega að útskrifa
allt saman á endanum. Ég vona
hins vegar að menn standi vörð um
„faglegt sjálfstæði” Háskóla ís-
lands og búist þar til vamar áður
en þjóðflutningar Svavars Gests-
sonar um skólakerfíð skella þar á.
Ég trúi því ekki að óreyndu að einn-
ig þar eigi að fara að kenna núll-
áfanga og hafa læsa og ólæsa sam-
an í tímum.
Það skyldi nú ekki vera að ein-
hverjir þeirra háskólanema, sem
félagi Benedikt hefur áhyggjur af,
séu á þessu ráfi sínu um háskól-
ann, ekki vegna þess að þeir fengu
ekki að ráða því sjálfir hvað þeir
lærðu til stúdentsprófs, heldur
vegna þess að þeir hafa verið dregn-
ir á asnaeyrunum í gegnum allt
þetta kerfi, af fólki sem hefur ráðið
menntamálum þjóðarinnar, en hef-
ur annaðhvort ekki botnað neitt í
því sem þar var að gerast eða ekki
þorað að taka á því. En á meðan
duglegir nemendur í Þýskalandi og
Bretlandi læra latínu um 12 ára
aldur, er í íslenskum skólum verið
að leggja fyrir jafnaldra þeirra og
jafnoka klausur úr dönskum
kvennablöðum til að stauta sig fram
úr. Það er líka umhugsunarvert að
þegar maður hittir erlenda jafnaldra
sína, eru þeir komnir miklu lengra
í námi og eru tilbúnir að hefja há-
skólanám tveimur árum fyrr en hér
tíðkast.
Gúmmítékkar og hrun
áfangakerfisins
Nám er vinna í eigin þágu og í
þágu þjóðfélagsins. Þar má gera
sanngjarnar kröfur um afköst, en
þeir sem vinna þessa vinnu, þ.e.
nemendurnir, eiga ekki að þurfa
að greiða beinlínis fyrir það. Það
fer mikill tími í að vera í skóla og
það kostar nemendur og fjölskyldur
þeirra mikið fé, auk þess sem flest-
ar námsbækur á íslandi eru fokdýr-
ar. íslenskar ijölskyldur eiga þegar
mjög misauðvelt með að kosta ungl-
inga í skóla og margir þeirra þurfa
að vinna fyrir sér sjálfir. Það á
ekki að mismuna fólki meira en
orðið er eftir efnahag með því að
bæta þar ofan á skólagjöldum. ís-
lendingar hafa auk þess ekki efni
á öðru en að mennta allt sitt fólk
eins vel og unnt er, við hæfi hvers
og eins, og ég vara við þeirri stefnu
að koma á einkaskólum handa for-
réttindafólki, en Iáta almenna skóla
drabbast niður. Það þarf stórátak
til að bæta skólakerfið. Það gengur
ekki að fólk fái launin fyrir fjög-
urra ára vinnu greidd í innistæðu-
lausum ávísunum, stúdentsprófs-
skírteinum sem gilda ekki lengur
til inngöngu í háskóla. En lausnin
er ekki skólagjöld og einkaskólar,
slíkt væri hrein villimennska.
Það er sorglegt að áfangakerfi,
sem hafði ýmsa ótvíræða kosti fram
yfir bekkjakerfi, hafí verið misbeitt
þannig að fornmálakennsla í MH
leggist af. Þar var beitt reglu sem
kveður á um það, að 15 nemendur
þurfi til að áfangi sé kenndur.
Afangakerfið er handónýtt ef
grundvallarnámsgreinar eins og
latína og stærðfræði fá að hrekjast
þar fyrir fúlum vindum tísku og
eftirspurnar. Menningarsjónarmið
hljóta að ráða því að ákveðnar
grundvallarnámsgreinar verði
kenndar óháð nemendafjölda. Af-
nám fornmálabrautar Menntaskól-
ans við Hamrahlíð er skólanum til
háborinnar skammar og ævarandi
háðungar.
I lokin er rétt að benda enn einu
sinni á atriði sem ekki verður mót-
mælt. Menntaskólinn við Hamrahlíð
er ekki eini skólinn sem útskrifar
stúdenta, og stjórnendur hans ráða
ekki einir örlögum stúdentsprófsins.
Það hefur haft mikla þýðingu sem
lykill að háskólanámi, hérlendis og
erlendis, og þarf að vera það áfram.
Stúdentsprófið er sameign þjóðar-
innar og á ekki að vera eitthvert
marklaust plagg eða gúmmítékki
sem fólk fær eftir ijögurra ára af-
plánun í opinberri stofnun.
Höfundur er nemandi í
Mcnn tnskólan um við Hamrahlíð.
Slökkvilið Reykjavíkur
OPIÐ HUS
í slökkvistöðinni t Öskjuhlíð sunnudaginn 3. nóvember kl. 13-17.
Þargefst almenningi kostur á að kynnast starfsemi slökkviliðsins.
Slökkviliðsmenn sýna notkun tækja og búnaðar.
Heimilisbrunavamir kynntar.
K. Auðunsson hefur á boðstólum
öll hreinlætistæki, blöndunartæki
og flísar í baðherbergið.
Útvegum fagmennsem
fjarlægja gömlu tækin og setja
upp þau nýju.
Falleg og sterk hreinlætistæki
frá PORCHER, IFÖ ogSPHINX.
Alltaf tilboð á sér TILBOÐSPALLI
Gerum verðtilboð!
K. AUDUNSSON HF.
Sérverslun með hreinlætistæki
Grensásvegi 8 - Sími: 686088