Morgunblaðið - 19.03.1992, Side 1

72 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
66. tbi. 80. árg.
FIMMTUDAGUR 19. MARZ 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Úkraína:
Líta á Rússa sem
hugsanlega óvini
Kíev. Reuter.
Ukraínumenn verða að gera ráð fyrir, að þeim geti stafað hernaðar-
leg ógn af Rússum og það er full ástæða til að tortryggja leiðtoga
þeirra. Koin þetta fram hjá pólitískum ráðgjafa Leoníds Kravtsjúks,
forseta Úkraínu, í gær en í dag hefst í Kíev, liöfuðborg Úkraínu, leið-
togafundur samveldisríkjanna. Úkraínustjórn tilkynnti í gær, að hún
ætlaði að taka aftur til við að senda kjarnavopn til Rússlands til eyð-
ingar.
Míkola Míkhaltsjenko, ráðgjafi
Kravtsjúks, sagði í viðtali við Reut-
ers-fréttastofuna, að samskiptin við
Rússa væru erfið. „í varnarmálunum
höfum við gefið eftir á flestum svið-
um en á sama tíma vex hernaðar-
máttur Rússa dag frá degi,“ sagði
Míkhaltsjenko. „Við viljum, að vest-
ræn ríki hafi eftirlit með flutningi
kjarnavopnanna enda er ástæða til
að hafa nokkrar áhyggjur af því ef
Bretland:
Sviptingar
í skoðana-
könnunum
London. The Daily Telegraph.
SAMKVÆMT tveimur skoð-
anakönnunum sem birtar
voru í gær hefur Verka-
mannaflokkurinn nokkurt
forskot en íhaldsflokkinn í
þeirri þriðju.
Skoðanakannanirnar birt-
ust í dagblöðunum Times og
The Guardian og voru niður-
stöður þeirra samhjóða.
Verkamannaflokknum var
spáð 43% atkvæða í kosning-
unum 9. apríl næskomandi,
íhaldsflokknum 38%. í Daily
Telegvaph hafði hins vegar
íhaldsflokkurinn 2% umfram
Verkamannaflokkinn. Þeir
sem stóðu að könnununum
túlkuðu niðurstöðurnar þann-
ig að Verkamannaflokkurinn
fengi níu sæta meirihluta á
þingi.
flaugunum er safnað saman í Rúss-
landi.“
í síðustu viku ákvað Úkraínu-
stjórn að hætta að senda kjarnavopn
til eyðingar í Rússlandi en í gær var
skýrt frá því í Moskvu, að náðst
hefði samkomulag milli Kravtsjúks
og Borís Jeltsíns, forseta Rússlands,
um að Úkraínumenn stæðu við fyrri
samninga um flutninginn.
Míkhaltsjenko kvaðsþ ekki líta á
Rússa sem óvini en Úkraínumenn
yrðu samt að gæta að sér. „Þeir
hafa beitt okkur þvingunum í hern-
aðarlegum og efnahagslegum efnum
og þeir eru með landakröfur á hend-
ur okkur á Krím. Að vera vopnlaus
við þessar aðstæður er ekki mjög
uppörvandi. Eg veit ekki hvað fyrir
ráðamönnum í Moskvu vakir en ég
held, að þeir stefni að nýju, rússn-
esku stórveldi.“
Reuter
F.W. de Klerk, forseti Suður-Afríku, lék á als oddi þegar ljóst var,
að stefna hans hafði verið samþykkt með miklum meirihluta. Hér
gefur hann sigurmerki fyrir framan þinghúsið í Höfðaborg.
Argentína:
Heilagt stríð
segist ábyrgt
Beirút. Reuter.
LÍBÖNSKU samtökin Heilagt
stríð, sem íranir styðja, segjast
bera ábyrgð á sprengingunni við
ísraelska sendiráðið í Buenos Air-
es í fyrradag, en hún varð 10
manns að fjörtjóni og slasaði 135.
Segjast þau hafa verið að hefna
dauða Hizbollah-leiðtogans Abbas
Musawis, en Israelar drápu hann
ásamt konu og barni.
I tilkynningu Heilags stríðs, sem
gefin var út í Beirút, segir, að Abu
Yasser, sá sem ók bílnum með
sprengjunni, hafi dáið píslarvættis-
dauða í stríðinu við síonísku hryðju-
verkamennina. Sagði þar ennfremur,
að umræddur Yasser hefði verið
Argentínumaður, sem hefði snúist til
íslamskrar trúar.
Unnið var að því í alla fyrrinótt og
í gær að leita í rústum sendiráðsins
og var talið, að enn væru þar allt
að 10 manns á lífi. í gær höfðu ver-
ið borin kennsl á sex hinna látnu og
voru tveir þeirra Israelar en hinir
Argentínumenn. Carlos Menem, for-
seti Argentínu, sagði í gær, að Arg-
entínumenn hefðu um það samvinnu
við bandarísku og ísraelsku leyni-
þjónustuna að hafa uppi á hryðju-
verkamönnunum.
Úrslitum þjóðaratkvæðagreiðslunnar í Suður-Afríku fagnað um allan heim:
„Tímabil aðskilnaðarstefn-
unnar er endanlega liðið“
Umbótastefna de Klerks forseta samþykkt með um 70% atkvæða hvítra manna
Höfðaborg. Reuter.
„TÍMI aðskilnaðarstefnunnar í
Suður-Afríku er endanlega lið-
inn,“ sagði F.W. de Klerk, forseti
Suður-Afríku, þegar ljóst var, að
nærri 70% hvítra manna í landinu
höfðu gefið honum umboð til að
halda áfram viðræðum við meiri-
hluta blökkumanna um nýja
stjórnarskrá og binda enda á al-
ræði hvíta minnihlutans. Var sig-
ur de Klerks og stjórnarinnar í
þjóðaratkvæðagreiðslunni miklu
stærri en nokkurn hafði órað fyr-
ir og hefur verið fagnað hvar-
vetna um lönd. Hafa sum ríki
þegar ákveðið að aflétta efna-
Finnar hafa lagt fram
umsókn um EB-aðild
Helsinki. Frá fréttaritara Morgunblaðsins, Lars Lundsten.
FINNAR lögðu í gær inn umsókn um aðild að Evrópubandalaginu
í höfðustöðvum bandalagsins í Brussel. Mauno Koivisto Finnlandsfor-
seti undirritaði umsóknina rétt fyrir hádegi að loknum sérstökum
þjóðþingsfundi þar sem 108 þingmenn af 200 greiddu atkvæði með
tillögu ríkisstjórnarinnar um umsókn. í raun voru tveir þriðju þing-
manna fylgjandi EB-aðild en vegna þess, að tillagan fól einnig í sér
traustsyfirlýsingu á stjórnina var stjórnarandstaðan á móti.
Esko Aho forsætisráðherra held-
ur í dag til Lissabon í Portúgal til
að hitta starfsbróður sinn, Hanibal
Cavaco Silva, en Portúgalar fara
með formennsku í EB. Ætlast
Finnar til, að ráðherraí'undur EB
geti fjallað um umsókn Finna þegar
í byijun aprílmánaðar.
Þótt meirihluti þingmanna hafi
tekið afstöðu með EB hefur málið
margar pólitískar hliðar. I kjölfar
málsins hefur komið til togsteitu
milli fqrseta og þings en samkvæmt
stjórnarskránni, sem var samþykkt
árið 1919, hefur forseti einn umsjón
með utanríkismálunum. Aðild að
EB mun hins vegar breyta þessu
að verulegu leyti og allmargir mála-
flokkar, sem áður hafa verið taldir
innanríkismál, koma til umfjöllunar
á milliríkjavettvangi.
Mauno Koivisto Finnlandsforseti
skýrði frá því í gær, að hann ætl-
aði sjálfur að hafa æðstu umsjón
með framvindu samningaviðræðna
við EB en ríkisstjórnin hefur lagt
áherslu á byggða- og landbúnaðar-
mál. Formennska í utanríkismála-
nefnd þingsins er hins vegar í hönd-
um jafnaðarmanna, sem eru á móti
því að dreifbýlið og málefni bænda
verði í brennidepli í viðræðunum
við EB.
hagslegum refsiaðgerðum gegn
Suður-Afríku og önnur ætla að
huga að því á næstunni. Blökku-
menn í Suður-Afríku eru að sjálf-
sögðu fegnir og niðurstaðan er
mikill léttir fyrir atvinnulífið í
landinu. Óánægðir eru aftur á
móti þeir, sem börðust fyrir
áframhaldandi aðskilnaði kyn-
þáttanna, og þeir hafa uppi illspár
um framtíðina.
„Kaflanum um aðskilnaðarstefn-
una í sögu okkar er lokið,“ sagði
de Klerk þegar hann fagnaði sigrin-
um en úrslitin urðu þau, að 68,7%
kjósenda sögðu ,já“ við áframhald-
andi viðræðum við fulltrúa blökku-
manna, 26 milljónir manna, um
endalok aðskilnaðarstefnunnar.
Hvítir menn á kjörskrá voru 3,3
milljónir og var kosningaþátttakan
rúmlega 85%.
Andries Treurnicht, formaður
Ihaldsflokksins, sem barðist gegn
umbótum de Klerks ásamt nýnasist-
um, sagði í gær, að meirihlutastjórn
svartra manna væri nú óhjákvæmi-
leg og myndu hvítir menn brátt kom-
ast að því hvað það þýddi í raun.
Stjórnmálaskýrendur telja raunar,
að bandalag íhaldsflokksins og ný-
nasista hafi átt sinn þátt í að stefna
de Klerks sigraði með jafn miklum
yfirburðum og raun bar vitni.
Blökkumannaleiðtoginn Nelson
Mandela og Afríska þjóðarráðið'
fögnuðu úrslitunum í gær og de
Klerk getur nú sest aftur að samn-
ingaborðinu með óbundnar hendur.
Hann lagði þó á það áherslu í gær,
að viðræðurnar yrðu erfiðar vegna
þess, að Mandela og Afríska þjóðar-
ráðið krefjast meirihlutastjórnar í
einu ríki en de Klerk vill, að hvítir
menn og svartir deili með sér völd-
unum og enginn einn hópur eða
flokkur ráði öllu. Kvaðst de Klerk
vera reiðubúinn að leita álits hvítra
manna öðru sinni ef á það yrði ekki
falljst.
Úrslitum þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar hefur verið fagnað mjög er-
lendis og danska stjórnin ákvað
strax að aflétta efnahagslegum
refsiaðgerðum gegn Suður-Afríku.
Svíar og Ástralir hafa það einnig til
athugunar og Ruud Lubbers, forsæt-
isráðherra Hollands, þaðan sem Bú-
arnir komu upphaflega, sagði niður-
stöðuna ánægjulega. I sama streng
hafa frammámenn víða um heiin
tekið og leiðtogar blökkumannaríkj-
anna í sunnanverðri Afríku varpa
öndinni léttara. Þeir óttuðst borgara-
styijöld í Suður-Afriku hefðu hvítir
menn sagt „nei“ en öll nágrannaríki
Suður-Afríku er mjög háð landinu
efnahagslega. Fulltrúar atvinnulífs-
ins í Suður-Afríku voru líka kampa-
kátir með útkomuna enda hefur
efnahagslífið liðið fyrir refsiaðgerðir
og einangrun á alþjóðavettvangi.
Sjá „Forsetinn
á bls. 26.