Morgunblaðið - 12.05.1992, Side 25

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MAI 1992
t
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MAÍ 1992
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson,
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Nýr hlutabréfa-
markaður
Jrgær urðu þáttaskil á hinum unga
I íslenzka hiutabréfamarkaði.
ímabili ófulikominnar verðskráning-
ar lauk, þegar tilboðsmarkaður hóf
starfsemi sína í tengslum við Verð-
bréfaþing íslands. Framvegis byggist
skráð verð hlutabréfa á raunveruleg-
um tilboðum og viðskiptum með bréf-
in. Jafnframt munu daglega liggja
fyrir upplýsingar um þau viðskipti,
sem fram fara með hlutabréf, um
magn, kaup- og söluverð, fyrirtæki
o.s.frv.
Þá má búast við, að stöðugt fleiri
fyrirtæki láti skrá sig á Verðbréfa-
þingið en í slíkri skráningu felst
skuldbinding um ákveðna upplýs-
ingagjöf um rekstur fyrirtækjanna
og viðskipti stjórnenda þeirra með
hlutabréf í viðkomandi fyrirtækjum.
ÖIl þessi upplýsingagjöf hefur verið
mjög takmörkuð fram að þessu.
Segja má, að botninn hafi dottið
úr hlutabréfamarkaðnum, eins og
hann var sl. haust, þegar verð á hluta-
bréfum fór lækkandi. Ástæðurnar
fyrir því voru vafalaust margar. Meg-
inástæðan var áreiðanlega sú, að
traust og tiltrú almennings til hins
óskipulagða hlutabréfamarkaðar fór
dvínandi. Mönnum varð ljóst, að
skráð verð hlutabréfa var ekki mark-
aðsverð nema að takmörkuðu leyti
Og oft voru lítil, sem engin viðskipti
á bak við uppgefið verð. Versnandi
staða atvinnuvega og hækkandi vext-
ir áttu líka sinn þátt í þessari nei-
kvæðu þróun. Hlutabréfamarkaður-
inn hefur ekki verið svipur hjá sjón
á undanförnum mánuðum.
Með hinum nýja tilboðsmarkaði,
sem hóf starfsemi sína í gær skapast
allar forsendur fyrir því, að almenn-
ingur og þá sérstaklega fjárfestar
öðlist traust og tiltrú til hlutabréfa-
markaðarins á nýjan leik. Nú hafa
verið settar leikreglur, sem eiga að
duga. Að vísu á eftir að fullkomna
þær með ýmsum hætti, en þær starfs-
reglur, sem settar hafa verið á Verð-
bréfaþingi og sá rammi, sem hinum
nýja hlutabréfamarkaði hefur verið
settur eru góð byijun. Þess vegna
má búast við, að viðskipti með hluta-
bréf aukist á nýjan leik. Til viðbótar
mun vaxtalækkun fremur stuðla að
því, að fólk skoði vandlega kosti
hlutabréfa í traustum fyrirtækjum,
þegar fjallað er um vænlegustu
ávöxtun sparnaðar.
Atvinnulífið er í mikium öldudal.
Það mun enginn rífa okkur upp úr
þeim öldudal nema við sjálf. Hins
vegar getur það verið hagstæður tími
fyrir fjárfesta að leggja bréf í hluta-
bréfakaup, þegar kreppa er í atvinnu-
lífi. Þá má búast við, að verð á hluta-
bréfum sé hagstætt og von til veru-
legrar hækkunar á skráðu verði
þeirra, ef menn á annað borð hafa
einhveija trú á íslenzku atvinnulífí.
Það er því alls ekki fráleitt að festa
bréf í hlutabréfum á tímum sem nú
og raunar frekar ástæða til þess við
slíkar aðstæður en þegar verð þeirra
er í hámarki.
Samhengið í atvinnu- og viðskipta-
lífí verður stöðugt Ijósara. Það er
ekki við öðru að búast en að þeir,
sem hafa Ijármagn til ráðstöfunar,
leggi það í spariskírteini ríkissjóðs,
þegar saman fara mjög háir vextir á
þeim og skattalegt hagræði. En
hvaða gagn hefur þjóðin af slíkri fjár-
festingu, þegar til lengri tíma er lit-
ið? Verðbréfaútgáfa ríkissjóðs er ekki
sízt til þess að standa undir halia-
rekstri ríkisins, sem að mjög tak-
mörkuðu leyti byggist á því, að ríkið
sé að fjárfesta í atvinnulífi og auka
þar með verðmætasköpun í þjóðarbú-
inu. Þvert á móti er ríkið með þess-
ari útgáfustarfsemi að ná í peninga
til þess að greiða margvíslega eyðslu,
sem ekki hefur tekizt að stöðva í ríkis-
kerfinu.
Þegar horft er til heildarhagsmuna
þjóðarbúsins er auðvitað æskilegast,
að ríkissjóður sé ekki helzti keppi-
nautur atvinnulífsins um fjármuni.
Þeir peningar, sem lagðir eru í hluta-
bréfakaup eru líklegri til þess að skila
þjóðarbúskapnum arði, þegar fram í
sækir en þeir peningari sem fara í
spariskírteinakaup. Virk starfsemi
hlutabréfamarkaðar er líka mikið
aðhald fyrir stjómendur fyrirtækj-
anna, sem þar eru skráð. Það er t.d.
ólíkt meira aðhald að stjórnendum
íslandsbanka en ríkisbankanna vegna
þess, að hinir fyrrnefndu verða að
gera hluthafafundi grein fyrir gerð-
um sínum a.m.k. einu sinni á ári.
Það er svo aftur annað mál, að
aðalfundir þeirra opnu hlutafélaga,
sem hér eru starfrækt eru alltof dauf-
ir. Einstakir hluthafar taka þar helzt
ekki til máls. Þessir fundir eru vett-
vangur tilkynninga og skýrslugjafa
stjórnenda, sem að jafnaði þurfa ekki
að svara nokkrum spurningum frá
einstökum hluthöfum. Á þessu er að
verða mikil breyting í Bandaríkjun-
um, þar sem hluthafar gerast nú æ
kröfuharðari um margvíslegar upp-
lýsingar frá stjómendum fyrirtækj-
anna á aðalfundum og öðmm hlut-
hafafundum. Það má ekki gleyma
því, að stjómendurnir em starfsmenn
hluthafanna en ekki öfugt. Þá er það
stöðugt meira umrásðuefni vestan
hafs, að stjórnir hlutafélaga, jafnvel
hinna stærstu, eru oftast skipaðar
vinum og kunningjum stjórnenda og
verða þar með óvirkar að mestu leyti.
Það vakti því þjóðarathygli í Banda-
ríkjunum, þegar stjórnarmenn í Gen-
eral Motors tóku ráðin af stjórnend-
um fyrirtækisins og búizt við, að sá
atburður eigi eftir að valda miklum
breytingum á samskiptum stjórna og
stjórnenda. Auðvitað er það hlutverk
stjórnarmanna í fyrirtækjunum að
veita stjórnendum aðhald, en ekki að
vera eins konar jámenn þeirra.
Nú þegar nýr grundvöllur hefur
verið lagður að hlutabréfamarkaðn-
um hér má búast við, að þessi sjónar-
mið og viðhorf komi til frekari um-
ræðu en verið hefur. Aðalatriðið er
hins vegar, að settar hafa verið leik-
reglur, sem eiga að tryggja virka
starfsemi hlutabréfamarkaðarins,
eðlilega og sanngjarna upplýsinga-
gjöf, sem tiyggir, að allir hugsanleg-
ir ljárfestar sitji við sama borð, þeg-
ar kemur að ákvörðun um Ijárfest-
ingu í hlutabréfum. Þess vegna má
búast við, að þau þáttaskil, sem nú
hafa orðið á hlutabréfamarkaðnum
eigi eftir að verða íslenzku atvinnu-
lífi ekki aðeins til farsældar heldur
virka eins og sterk vítamínsprauta á
viðskiptalífið og fyrirtækin. Ekki veit-
ir af.
VAXTAAKVARÐANIR LANDSBANKA ISLANDS
Útlánsvextir nokkurra lánaflokka fyrir og eftir 1. maí 1992
[—J Landsbanki íslandsbanki í J Búnaðarbanki U [ 1 Sparisjóðir
Víxlar, Yfirdráttarlán Algengustu Algengustu Viðskiptavíxlar,
forvextir óverðtryggð verðtryggð forvextir
Halldór Guðbjarnason, bankastjóri Landsbanka ísiands;
Landsbankinn löngum með
lægri útlánsvexti en aðrir
HALLDÓR Guðbjarnason, bankasljóri Landsbanka íslands, segir að
bankinn muni efna það sem hann segi í þeirri yfirlýsingu sem gefin
hafi verið í tengslum við gerð kjarasamninga. Fyrsta skrefið hafi verið
stigið til þess með breytingum á vöxtum verðtryggðra og óverð-
tryggðra lána, en sjálfsagt eigi vextir á óverðtryggðum lánum eftir að
taka meiri breytingum en þeir verðtryggðu og það verði auðvitað að
sjá til hvað gerist á eftirmarkaði með vexti á ríkisskuldabréfum.
Halldór sagði að Landsbankinn bankar sagði Halldór að það hefði
hefði og myndi standa í einu og öllu ekki farið fram hjá neinum að mikil
*
Forseti ASI og varaformaður Landsbankans funduðu í gær:
Bankinn mun standa
við yfirlýsimm sína
segir Kjartan Gunnarsson
ÁSMUNDUR Stefánsson, forseti Alþýðusambands íslands og Kjartan
Gunnarsson, varaformaður bankaráðs Landsbanka Islands, hittust á
fundi í gær til að ræða efndir bankans á yfirlýsingu sem bankinn gaf
í tengslum við gerð kjarasamninga, en aðilar vinnumarkaðarins telja
að hann hafi ekki staðið við hana. Ásmundur sagði að engin niðurstaða
hefði orðið af fundinum, en farið hefði verið yfir málið og hefði hann
gert grein fyrir hvað þeir teldu ábótavant. Kjartan sagði að Landsbank-
inn myndi standa við sína yfirlýsingu og telji sig hafa gert það. Gert
er ráð fyrir að fulltrúar Landsbankans og vaxtanefnd aðila vinnumark-
aðarins fundi síðar í vikunni, en bankaráðsfundur Landsbankans hefur
verið boðaður á fimmtudaginn.
„Við fórum yfir þær skuldbinding-
ar sem bankinn hefði gengist undir
með sinni yfirlýsingu í tengslum við
gerð kjarasamninganna og þá að
sjálfsögðu í samhengi við þær við-
ræður sem aðilar höfðu átt áður en
yfirlýsingin var gefin, þannig að það
er ekki í mínum huga möguleiki á
einhveq'um misskilningi í þeim efn-
um. Það er ósköp einfalt og ijóst
hvaða skuldbindingar bankinn axlaði
og við þær skuldbindingar hljótum
við auðvitað að ætlast að bankinn
standi á sama hátt og bankinn ætl-
ast til þess að þeir sem við hann eiga
viðskipti standi við sínar skuldbind-
ingar,“ sagði Ásmundur.
Hann sagði að fjallað yrði um
málið í bankanum síðar í vikunni og
þeir hlytu að treysta því að tekið
yrði á málinu eins og kveðið væri um
í þeirri yfirlýsingu sem gefin hefði
verið við kjarasamningana. Það væri
mjög mikilvægt að Landsbankinn
sýndi gott fordæmi því hann hefði
verið með hæstu útlánsvextina áður
en til kjarasamninganna kom og
hann yrði því sérstaklega að lækka
vextina.
Kjaitan Gunnarsson, varaformað-
ur bankaráðs Landsbanka íslands,
sagði að Landsbankinn myndi standa
við þá yfirlýsingu sem hann hefði
gefið vegna kjarasamninganna og
þeir teldu sig þegar hafa staðið við
hana hvað snertir að fylgja eftir
lækkun vaxta á eftirmarkaði. Það
séu engin ákvæði í yfirlýsingunni um
að allir bankar eigi að vera með sömu
vexti heldur segi í yfírlýsingunni að
þess sé að vænta að markaðsaðstæð-
ur leiði almennt til svipaðra og sam-
bærilegra kjara banka.
við þá yfirlýsingu sem hann hefði
gefið í sambandi við lausn kjaradeil-
unnar. I henni væri ekki kveðið á um
dagsetningar heldur tilteknar
ákveðnar viðmiðanir og þróun og
bankinn hefði lækkað vexti í sam-
ræmi við lækkun vaxta á eftirmark-
aði eins og kveðið væri á um í yfirlýs-
ingunni. Bankinn myndi ekki láta
hártoganir hafa áhrif á sig heldur
fylgja eftir sannfæringu sinni í þess-
um efnum.
Aðspurður hvers vegna bankinn
hefði síðustu mánuði verið með hæstu
útlánsvextina og væri enn sagði Hall-
dór að vöxtum hefði verið breytt
hveiju sinni eins og þeir teldu rétt.
Það væri ekki þar með gefið að þeir
sem hefðu breytt öðru vísi hefðu
gert rétt. Ef aðrir bankar væru að
fjargviðrast yfír að þeir væru með
lægri vexti en Landsbankinn í augna-
blikinu og teldu sig þurfa að breyta
þeim vegna þess, þá ættu þeir hinir
sömu að átta sig á því að þeir ættu
að taka sínar ákvarðanir sjálfír með
hliðsjón af stöðu sinna fyrirtækja. „Ef
þeir telja sig hafa lækkað vexti of
mikið þá þeir um það. Þeir hljóta að
þurfa að ákveða þetta með hliðsjón
af hag sinna fyrirtækja," sagði Hall-
dór.
Hann sagði að samráð um vaxtaá-
kvarðanir væri bannað samkvæmt
lögum og því væri ekki hægt að
kvarta yfir því þó Landsbankinn
væri ekki með nákvæmlega sömu
vexti og aðrir á sama tíma. Ef litið
væri til síðasta árs þá hefði bankinn
löngum verið með lægri útlánsvexti
en aðrir og að undanförnu hefði hann
boðið hærri innlánsvexti en aðrir.
Aðspurður hvort skýringarinnar á
því að Landsbankinn hefði haft hærri
útlánsvexti en aðrir að undanförnu
væri að leita í því að Landsbankinn
þyrfti meira til sín rekstrar en aðrir
útlánatöp hefðu verið að koma fram
í reikningum Landsbankans undan-
farin þrjú ár. Það helgaðist meðal
annars af því að bankinn hefði starf-
að mikið í undirstöðuatvinnugreinun-
um þar sem oft fylgdi mikil áhætta.
Því væri rekstarafkoma hans erfiðari
nú heldur en banka og sparisjóða sem
ekki sinntu undirstöðuatvinnu-
greinunum. Ef bankinn þyrfti hins
vegar ekki að ganga í gegnum þess-
ar erfíðu afskritir nú, þá gæti hann
fullyrt að rekstarkostnaður bankans
væri minni en annarra og hann gæti
boðið hæstu innlánsvextina og lægstu
útlánsvextina.
Davíð Oddsson forsætisráðherra:
Eðlilegt að búast við
vaxtalækkun Landsbank-
ans 21. þessa mánaðar
„Landsbankinn gaf tilteknar yfirlýsingar í tengslum við gerð kjara-
samninga og hann hefur lýst því mjög ákveðið yfir undanfarið að við
þær yfirlýsingar verði staðið og það er mikilvægt," sagði Davíð Odds-
son, forsætisráðherra, aðspurður um vaxtastefnu Landsbanka íslands.
„Það er hins vegar erfítt að kveða breytingar, sagði Davíð, að í rauninni
upp einhvern dóm um vaxtastefnu
bankans að öðru leyti. Bankaráðs-
menn verða að hafa hag bankans í
huga. Bankinn hefur þurft að sinna
mörgum og erfíðum skyldum á und-
anförnum árum og kannski þess
vegna þurft að leggja meira fé til
hliðar að undanförnu en áður. Ég
man ekki betur en bankinn leggi eitt-
hvað á annan milljarð til hliðar í af-
skriftarsjóð á þessu ári og hafí gert
það undanfarin ár til að bæta sína
stöðu. Þama er um gríðarlega pen-
inga að ræða,“ sagði Davíð.
Hann sagði að aðalatriðið væri að
Landsbankinn og forráðamenn hans
hefðu lýst því yfír að staðið yrði við
yfirlýsingar vegna kjarasamninganna
og hann tryði því að þeir myndu gera
það. Þess vegna væri eðlilegt að bú-
ast við vaxtabreytingum frá þeim 21.
þessa mánaðar.
Aðspurður hvort það skýti ekki
skökku við að Landsbankinn skyldi
ekki þegar vera búin að gera vaxta-
hefði enginn þurft að hreyfa vexti
fyrr en kjarasamningar hefðu hlotið
staðfestingu og það væru ekki nema
tveir til þrír dagar síðan þeir hefðu
verið samþykktir. Ríkisstjórnin hefði
hins vegar ákveðið strax og sáttatil-
lagan kom fram að lækka sína vexti.
Það hefði verið gert fyrr en lofað
hefði verið vegna þess að vitað væri
að vaxtalækkun þyrfti ákveðinn að-
draganda. Vextir á eftirmarkaði
þyrftu að lækka og vextir banka einn-
ig. Sú þróun hefði verið að ganga
eftir, en aðalatriðið væri að vextir
lækkuðu þegar til lengri tíma væri
horft. Hvort það gerðist vikunum
fyrr eða síðar skipti kannski ekki
öllu máli í því sambandi.
„Meginmálið er að það verður auð-
vitað fylgst með því bæði af hálfu
viðsemjenda og annarra þar með tal-
ið ríkisstjórnar að bankarnir standi
við þær yfirlýsingar sem þeir gáfu,“
sagði Davíð að lokum.
Tilboði Samskipa í 65% sjó-
flutninga varnarliðsins tekið
Flutningsgjöldin rúmlega 150 milljónum kr. lægri en Eimskip fékk á síðasta ári
FLUTNINGADEILD bandaríska sjóhersins hefur gengið að tilboði Sam-
skipa hf. um 65% sjóflutninga fyrir varnarliðið í Keflavík. Ákvörðun
þessi var tekin sl. föstudag og gildir samningurinn til eins árs eða frá
1. júní 1992 til 31. maí 1993. Skv. upplýsingum Marge Hope hjá upplýs-
ingadeild sjóhersins buðu Samskip lægst verð í flutningana og er tilboð
félagsins í þá í heild metið til 3,8 milljóna bandaríkjadala eða rúmlega
200 milljóna íslenskra króna. Félagið fær 65% flutninganna á móti hol-
lenska skipafélaginu Van Ommeren, sem hefur útibú í Bandaríkjunum,
en tilboð þess hljóðaði upp á 6,2 millj. dala. Að sögn Ómars Jóhannsson-
ar, framkvæmdastjóra Samskipa, mun félagið fá allt að 150 milljónir
króna fyrir 65% flutninganna. Eimskipafélagið gerði einnig t.ilboð í flutn-
ingana en Eimskip hefur haft sjóflutninga varnarliðsins með höndum
frá því að skipafélagið Rainbow Navigation hætti 'þessum siglingum í
maí á síðasta ári. Að sögn Harðar Sigurgestssonar, forstjóra Eimskips,
voru tekjur félagsins af 65% flutninganna fyrir varnarliðið á síðasta ári
5,1 miiljón dollara eða rúmlega 300 millj. kr. Heildartekjur félags-
Guðmundur Kjærnested, viðskipta-
fræðingur, sem starfar á skrifstofu
skipafélagsins Van Ommeren í Banda-
ríkjunum, en hann vann að tilboðs-
gerðinni fyrir fyrirtækið, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að félagið fengi
tæplega 4 milljónir dala fyrir 35%
flutninganna eðartæplega 240 milljón-
ir kr. Guðmundur benti þó á að skýr-
ingar þess hversu há bandarísku til-
boðin væru samanborið við íslensku
tilboðin fælust í að útgerðarkostnaður
í Bandaríkjunum væri mun hærri en
á Islandi.
Sex tilboð bárust
Bandaríski sjóherinn auglýsti út-
boðið í flutninga á sjó fyrir varnarlið-
ið um mánaðamótin febrúar og mars
sl. en flutningarnir voru síðasst boðn-
ir út árið 1987 og fékk þá Eimskipafé-
lagið 65% flutninganna en bandaríska
skipafélagið Rainbow Navigation
35%. í samræmi við samning ís-
lenskra og bandarískra stjórnvalda er
gert ráð fyrir að flutningunum verði
deilt á milli íslenskra og bandarískra
skipafélaga og það sem býður lægst
fái 65% flutninganna til og frá landinu
en það sem býður lægst í hinu landinu
fái 35%.
Alls bárust sex tilboð í flutningana
en heildarmagn þeirra er metið til
4.200 gámaeininga. Frá íslandi bár-
ust tilboð frá Samskipum, Eimskipa-
félaginu og frá Magnúsi Baldvins-
syni. Bandarísku tilboðin voru frá Van
Ommeren, Rainbow Navigation og
einstaklingi að nafni Phil Busby.
52 prósent lækkun
Eimskip hefur séð um alla flutninga
á sjó fyrir varnarliðið frá því snemma
á síðasta ári þegar Rainbow Navigati-
on hætti þessum siglingum. Hörður
Sigurgestsson sagði í samtali við
Morgunblaðið að félagið hefði fengið
5,1 milljón dollara fyrir 65% flutning-
anna á síðasta ári. „Á næsta samn-
ingsári verður 65 prósent af flutning-
*T
unum flutt fyrir 2,47 milljónir dollara,
sem er 52% lækkun. Við teljum ekki
áhugavert að flytja þetta á verðum
eins og þessum og teljum ekki ávinn-
ing af því,“ sagði Hörður.
Omar Jóhannsson sagði að tilboð
Samskipa nú hefði verið hærra en það
einingaverð sem Eimskip hafi boðið í
þessa sjóflutninga árið 1987. „Hins
vegar hafa þeir síðan hækkað þau
verð um 150 til 200 prósent," sagði
Omar. Um tilboðsupphæð Samskipa
sagði Ómar: „Þetta eru verulega lægri
verð en gilda hjá Eimskip í dag enda
hefur hækkunin orðið gífurleg síðan
síðasta útboð átti sér stað. Einhvern
veginn hafa þeir hækkað þær fraktir
sem voru boðnar í byijun árs 1988.
Þrátt fyrir að það útboð hafí eingöngu
átt að gilda í tólf mánuði hafa þeir
haft einkarétt á flutningunum síðan,"
sagði hann.
Hörður sagði að tilboð Eimskips í
flutningana nú væri trúnaðarmál.
Bandaríski sjóherinn gæfi ekki upp
önnur tilboð en þau sem gengið var
að og benti auk þess á að aftur færi
fram útboð í þessa flutninga eftir 12
mánuði.

"" * 1 «« m
Uppskipun á varnarliðsgámi úr
Rainbow Hope í Njarðvíkurhöfn.
„Við munum halda áfram að sigla
á þessari leið á tveimur skipum og á
sömu staði. Við munum minnka fram-
boðið og aðlaga okkur að breyttri eft-
irspurn og leggja áherslu á aðra mark-
aði á þessari siglingaleið, sérstaklega
á Nýfundnaland," sagði Hörður.
Auka nýtingu skipanna
„Við höfum verið að styrkja okkar
flutningastarfsemi og nú síðast gerð-
um við samning við græn-
lenskt/danskt skipaféla'g í byijun síð-
ast liðins árs og höfum síðan flutt fisk
frá Nýfundnalandi og vesturströnd
Grænlands til Evrópu. Þetta var ein-
faldlega gert nú til að auka nýtingu
skipanna. Niðustaða þessa útboðs ger-
ir að verkum að við sjáum aukna
möguleika á að styrkja okkar almennu
flutningastarfsemi fyrir íslendinga frá
New York og Norfolk,“ sagði Ómar
Jóhannsson.
Að sögn Ómars er tilboð bandaríska
skipafélgsins ekki sambærilegt við til-
boð Samskipa þar sem verulegur
munur sé á rekstrarkostnaði bandarí-
skra og íslenskra skipafélaga. Þá
sagði hann að flutningsmagn fyrir
varnarliðið hefði minnkað nokkuð á
síðustu árum.
Van Ommeren stefnir á
auknar Islandssiglingar
Guðmundur Kjæmested hóf nýlega
störf á skrifstofu Van Ommeren í
Bandaríkjunum. Hann sagði fyrirtæk-
ið væri 153 ára gamalt. Höfúðstöðvar
þess væru í Rotterdam í Hoilandi en
það væri með skrifstofur í 50 löndum.
AIls sagði hann að 9.000 manns störf-
uðu hjá fyrirtækinu.
Guðmundur sagði að félagið hefði
áhuga á að taka í framtíðinni þátt í
samkeppni um flutninga á öðrum vör-
um frá íslandi. „Við fórum eins lágt
og við þorðum. Flutningarnir fyrir
Bandaríkjaher eru aðallega til íslands
sem þýðir að við verðum með tóma
gáma til baka og við höfum áhuga á
að fá einhvern annan flutning frá ís-
landi,“ sagði hann.
Guðmundur sagði að fyrirtækið
hefði lengi íhugað að gera tilboð í
þessa sjóflutninga fyrir varnarliðið og
það hefði áhuga á að gera aftur tilboð
í flutningana þegar samningurinn
rynni út á næsta ári en einnig væri
gert væri ráð fyrir í samningnum að
hægt yrði að framlengja hann til sex
mánaða.
Atriði úr kvikmyndinni „Svo á jörðu sem á himni“
Kvikmyndahátíðin í Cannes:
Islensku myndunum
vel tekið á frumsýningn
Canncs, frá Þorfinni Ómarssyni frcttaritara Morgunblaðsins.
Islensku myndirnar Svo á jörðu sem á himni og Ingaló voru sýndar
fyrsta skipti á kvikmyndahátíðinni í Cannes í Frakklandi í gær. Báðai
hlutu góða aðsókn og var vel tekið af kröfuhörðum áhorfendum.
Ingaló er sýnd á svokallaðri gagn-
rýnendaviku, sem er innan aðaldag-
skrár. Sex aðrar myndir taka þátt í
þessum hluta og eru veitt verðlaun
fyrir bestu myndina. Ingaló var fyrst
sýnd fyrir blaðamenn um hádegið í
gær, en önnur sýning var á henni síð-
ar um daginn. Ásdís Thoroddsen, leik-
stjóri, og Sólveig Arnardóttir, sem
leikur Inguló, voru kynntar blaða-
mönnum fyrir sýningu. Aðspurð um
myndina sagði Ásdís hana vera ódýra
og því hafí eðlilega komið upp ýmis
ófyrirsjáanleg atvik og tökur þannig
skemmtilegar. Myndinni var fagnað
með lófataki, en fáeinir áhorfendur
sáu sér þó ekki fært að sitja hana til
enda. Áhorfendur í Cannes eru jafnan
sagðir þeir kröfuhörðustu sem fyrir
fínnast og kemur fyrir að meirihluti
sýningargesta yfírgefi salinn.
Heimsfrumsýning var á kvikmynd
Kristínar Jóhannesdóttur, Svo á jörði
sem á himni, seint í gærkvöldi. Húi
er einnig innan aðaldagskrár eða
svokölluðum Fókus, sem að þessi
sinni er helgaður kvikmyndum fr;
Norðuriöndum. Fyrsta myndin í þess
um fiokki var sýnd á sunnudagskvöld
Það var framlag Dana, Strákarnir fr;
Sankt Petri, sem sýnd hefur verið ;
íslandi á undanförnu. Mun meiri að
' sókn og áhugi var á Svo á jörðu sen
á himni, en á dönsku myndinni.
Tvær aðrar íslenskar myndir, Sögu
frá norðurslóðum, og Börn náttúrunn
ar, eru sýndar á sölumarkaði kvik
myndahátíðarinnar. ítalska ríkisfyrir
tækið Sacis hefur gert samning vi<’
Friðrik Þór Friðriksson um dreifingi
á myndinni og er ætlunin að dreif;
henni í Afríku, Suður-Ameríku og
Asíu.
Friðrik Sophusson um samning við Borgina:
Bar að leita samþykkis
fjárveitinganefndar
ÓLAFI Ragnari Grímssyni bar, sem fjármálaráðherra í apríl 1991, ac
fá samþykki fjárveitinganefndar Alþingis fyrir samningi ríkis og Reykja-
víkurborgar um greiðslu á skuld ríkisins vegna vegagerðar. Þetta segii
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra í yfirlýsingu sem hann hefur senl
frá sér og bætir við að þetta hafi ekki verið gert. Tilraun Ólafs Ragnars
að koma sök á aðra og kenna þeim um eigin mistök sé enn eitt dæmic
um sérkennileg viðbrögð þingmannsins þegar vanræksla hans komi i ljós
Yfirlýsing fjármálaráðherra er eft-
irfarandi:
Að undanförnu hafa á Alþingi og
í fjölmiðlum orðið nokkrar umræðu
um lögmæti samnings, sem gerður
var á miili ríkis og Reykjavíkurborgar
um greiðsiu á skuld ríkisins, sem til-
komin er vegna framkvæmda við þjóð-
vegi í Reykjavík á undanförnum árum.
Ólafur Ragnar Grímsson hefur í þess-
um umræðum haldið því fram, að
núverandi fjármálaráðherra hafi borið
að leita samþykkis fjárlaganefndar
vegna þessa samnings. Af því tilefni
vil ég taka fram eftirfarandi:
1. Krafa Reykavíkurborgar um
greiðslu úr hendi ríkisins var rétt-
mæt, enda hafði Vegagerðin sam-
þykkt framkvæmdirnar. Þess vegna
var eðlilegt að samkomulag yrði gert
um greiðslu á gömlum skuldum vegna
fyrri framkvæmda og þær teknar af
vegafé. Ljóst er að samkomulagið er
bindandi gagnvart Reykjavíkurborg.
2. Samningurinn er byggður á 6.
gr. fjárlaga, lið 6.7. Þessi heimild var
í fjárlögum ársins 1991, en kom fyrst
í Ijálög árið áður, eða 1990. Heimild-
in féll niður við síðustu áramót. Við
afgreiðslu þeirra íjárlaga í desember
1989 kom skýrt fram hver var sameig-
inlegur skilningur Ólafs Ragnars
Grímssonar, þáverandi fjármálaráð-
herra, Sighvats Björgvinssonar, þá-
v.erandi formanns ijárveitinganefndar
og undirritaðs, sem þá var 1. þingmað-
ur Reykjavíkur. Sá skilningur var að
heimildin næði til vegagerðar vegna
framkvæmda í vegamálum í Reykja-
vík og kom fram við atkvæðagreiðslu
um fjárlög og var áréttað af hálfi
ráðherra í desember 1990. Fjárveit
inganefndarmönnum, eins og öðrun
alþingismönnum, var því ljóst að heim
ilt væri að ganga til slíkra samning;
við Reykjavíkurborg.
3. Viðræður urðu á milli Reykjavík
ur og ríkisins um fyrirhugaðan samn
ing á árinu 1990, en samkomulag vai
gert 3. apríl 1991. Fyrrum fjármála
ráðherra, sem gerði samkomulagic
fyrir hönd ríkisins, bar, skv. heimild-
arákvæði fjárlaga, að fá samþykk,
íjárveitinganefndar fyrir samkomu
laginu. Það var ekki gert.
4. í athugasemdum með fjárlaga
frumvarpi fyrir árið 1992 var teki<
fram hvernig haga skyldi greiðslun
samkvæmt samkomulaginu me<
framlagi á vegaáætlun til þjóðvega
þéttbýli. Tillaga núverandi ríkisstjórn-
ar lá því fyrir þegar við upphaf yfir-
standandi þings.
5. Til að núverandi ríksstjórn get
staðið við samninginn er lagt til vic
Alþingi í vegaáætlun, hvernig greiða
skuii. Meirihluti samgöngunefndar,
sem fékk málið til meðferðar, leggur
til að vegaáætlun verði samþykkt með
greiðslum til að efna samninginn.
Samgöngunefnd fer með málið með
sama hætti og fjárveitinganefnd gerði
áður.
6. Tilraun Ólafs Ragnars Grímsson-
ar til að koma sök á aðra og kenna
þeim um eigin rnistök er enn eitt
dærnið um sérkennileg viðbrögð þing-
mannsins, þegar vanræksla hans kem-
ur í ljós. Stórmannlegra er að viður-
kenna mistökin og greiða fyrir að
hægt sé að bæta úr þeim.