Morgunblaðið - 30.05.1992, Blaðsíða 12
12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. MAI 1992
Sigrid Valtingojer: „Systkin sem hittast."
Sigrid Valtingoj er
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
Um þessar mundir heldur iista-
konan Sigrid Valtingojer sýningu
á grafíkmyndum í FIM-sainum við
Garðastræti. Sigrid hefur um ára-
bil verið meðal þekktustu grafíkl-
istamanna okkar, og hefur tekist
á við fjölbreytt viðfangsefni í þeim
miðli. Þessi sýning er nokkuð ólík
síðustu sýningu Sigridar, sem var
haldin í Gallerí einn einn fyrir einu
og hálfu ári, en þar tók hún persón-
ur og andlit til meðferðar; í stærri
verkunum hér er hún aftur komin
Systkin í Gallerí Borg
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
í Gallerí Borg stendur nú yfir
sýning á verkum þriggja systkina,
þeirra Guðrúnar E. Olafsdóttur,
Stefáns Ólafssonar og Sverró
Stormskers, eins og sá yngsti
kallar sig hér, en hann hefur hing-
að til verið þekktari sem hljómlist-
armaður.
Þau systkin koma að myndlist-
inni úr mismunandi áttum, og sér
þess glöggt merki í verkunum.
Guðrún lauk námi í Myndlista-og
handíðaskóla íslands 1986, og
hefur tekið þátt í nokkrum sam-
sýningum, en bræður hennar eru
sjálfmenntaðir í myndlistinni, og
hafa ekki tekið þátt í sýningum
fyrr.
Við uppsetningu sýningarinnar
fá verk Guðrúnar öndvegisstöðu,
og er það vel, enda bera þau af
því sem á boðstólum er. Hún sýn-
ir hér grafíkverk og pastel- og
olíumyndir, og bregður víða fyrir
nokkrum tilþrifum. I mörgum
verkum hennar getur að líta
margskiptan myndflöt, líkt og séð
út um glugga, og römmun ein-
stakra myndþátta verður til þess
að samsetningin skiptir ekki
minna máli en úrvinnsla myndefn-
isins. Flest verk listakonunnar
fjalla á einn eða annan hátt um
náttúrusýn; Guðrún nær að
byggja myndirnar upp á skipuleg-
an hátt, og litanotkun er oft fjör-
leg og skemmtileg, t.d. í „ Að fj'alli
(nr. 12) og „Haustleikur (nr. 24); ,
„Næturþel (nr. 37) er einnig vel
unnið verk, sem sýningargestir
leita til aftur og aftur.
Framlag bræðranna er öllu
sundurleitara, og víða leitað fanga
með efni og vinnuaðferðir. Stefán
Ólafsson sýnir hér nokkur vel'
unnin glerverk, t.d. „Blómálfur
(nr. 21), og í myndinni „Hollend-
ingurinn fljúgandi (nr. 6) er
skemmtilegur hrynjandi í þessu
sígilda viðfangsefni. í ýmsum öðr-
um verkum bregður fyrir skondn-
um hugmyndum, en þær koðna
niður í ónógri úrvinnslu og til-
raunum til að gera eitthvað „snið-
ugt“.
Svipað má segja um flest verk-
in sem Sverró Stormsker sýnir:
Löngunin til að gera „sniðuga“
list ber útfærslu hugmyndanna
ofurliði. Sumt af þessu eru gaml-
ar lummur ætlaðar unglinga-
markaði (t.d. „Svertingi með sól-
gleraugu ..." , „Smekklaus
sýningargestur") en aðrar hug-
myndir ná einfaldlega ekki flugi;
það er helst í mynd eins og „Er
ekki tilveran unaðsleg" (nr. 32)
sem skín í þann nöturleika, sem
skapað hefur Sverri ótvíræðan
sess í tónlistarlífi landsmanna.
Guðrún E. Ólafsdóttir hefur
vissulega nokkuð til að bera sem
listakona, og er full ástæða til að
hvetja hana eins og flest annað
ungt listafólk til að vinna áfram
að list sinni og halda áfram að
sýna hana opinberlega. Með fullri
virðingu verður hið sama tæpast
sagt um bræður hennar, en fram-
lög þeirra hér bera meiri keim af
stundargamni en nokkrum list-
rænum ásetningi. Gamansemi á
sér vissulega nokkurn sess í
myndlist, en verður því aðeins
minnisstæð, að hún sé sett fram
af frumleika og ligtrænni hæfni;
svo er ekki hér.
Sýning þeirra Ólafsbarna í
Gallerí Borg stendur til þriðju-
dagsins 2. júní.
á slóðir landslagsins, sem hefur um
árabil verið helsti myndvaki henn-
ar.
Fremur en að landslagið sjálft
sé ríkjandi efni í verkunum hefur
það verið verið einfaldað og leyst
upp í nokkur ákveðin form, sem
síðan öðlast ákveðin tákngildi sem
koma fram í mörgum myndum,
raðað á mismunandi hátt og í fjöl-
breyttum tengslum við aðra mynd-
þætti. Þannig eru einstakir þættir
úr landslaginu í raun orðnir að
óhlutbundnu myndmáli, sem í
höndum listakonunnar geta orðið
þáttur í fjölskrúðugum myndverk-
um.
Jafnframt þessu hefur Sigrid
tekið í notkun ýmis tákn, sem rekja
má til japanskrar og kínverskrar
ritlistar, og loks til hins egypska
myndleturs; þessi tákn leika síðan
saman við formin í flötunum og
mynda nýtt og væntanlega afar
persónulegt myndmál sem lista-
konan beitir í verkum sínum til að
byggja upp myndirnar.
I sýningarskrá lýsir listakonan
þessu sem svo: „Formin eru líkt
og nótur á blaði sem hver um sig
táknar ákveðinn tón, en sameigin-
lega mynda heiidstætt tónverk, sí-
breytilegt eftir því hvernig það er
byggt upp. Þannig hafa ytri form
í verkum mínum öðlast innri
merkingu. I sumum tilvikum not-
ar Sigrid sömu samsetningar í
nokkrum verkum (t.d. nr. 3, 4 og
8 annars vegar og nr. 5 og 6 hins
vegar) og lætur liti og prentun
ráða þeim mun,_sem verður á heild-
arsvip þeirra. í þessum myndum
gefst gott tækifæri til að kynnast
grafíktækninni, og sjá á hvern
hátt listamaðurinn getur breytt ein-
stökum verkum með hnitmiðuðum
en einföldum vinnubrögðum.
Myndin „Systkin sem hittast
(nr. 9) er ef til vill gott dæmi um
þessi vinnubrögð, en þar koma
fram nokkrir helstu formþættir og
myndtákn, sem eru ríkjandi í verk-
um listakonunnar. Sýningin í
FIM-salnum skiptist í raun í tvennt,
því að á neðri hæðinni getur að
líta nokkurn fjölda af einþrykks-
myndum, sem Sigrid nefnir einu
nafni „Gamanmyndir". Hér er
manneskjan á ný í aðalhlutverki;
persónur í stílfærðum formum
kljást í litlum flötunum, og frjálsleg
úrvinnsla efnisins skapar skemmti-
legan hrynjanda og nálægð í þess-
um líflegu verkum, eins og sést
t.d. í verkum nr. 15, 18 og 25, svo
nokkur bestu verkin séu nefnd. -
Þau hröðu vinnubrögð sem þessi
verkháttur býður upp á eiga sýni-
lega vel við listakonuna, og ætti
hún að athuga þennan möguleika
af kostgæfni í framtíðinni.
_ Sýningu Sigridar Valtingojer í
FÍM-salnum við Garðastræti lýkur
mánudaginn l.júní.
Tilbrigði við krossa
Myndlist_____________
Bragi Ásgeirsson
Það er ekki langt síðan mynd-
listarkonan tíarpa Björnsdóttir
hélt stóra sýningu í Austursal
Kjarvalsstaða, sem drjúga at-
hygli vakti fyrir óheft og frískleg
vinnubrögð.
Nú er hún komin aftur á kreik,
en í þetta sinn með litla sýningu
í gallerí 15 á Skólavörðustíg sem
stendur til 6. júní.
Myndmál Hörpu virðist á þess-
um sk'amma tíma hafa gengið í
gegnum nokkrar breytingar, því
að nú eru vinnubrögð hennar
öllu agaðri og rólegri en áður.
Hvort þetta sé til bóta má vera
umdeilt, en að mínu mati fórnar
hún of miklu af sinni uppruna-
legu form- og litakennd, sem
korn svo vel fram í hennar at-
hyglisverðustu myndverkum að
Kjarvalsstöðum.
Það má þó meir en vel vera,
að einhveijir álíti þetta nær sam-
tímanum í myndrænni rökræðu
og víst eru myndverkin meira
hugmyndafræðilegs eðlis en
áður. En hins vegar vita fæstir
hvað raunverulega er efst á
baugi fyrr en löngu seinna, er
áhrif listamarkaðsins eru ekki
eins afgerandi, en hann er harð-
Harpa Björnsdóttir myndlistarkona.
ur og miskunnarlaus eins og
glögglega hefur komið fram á
síðustu árum.
Að þessu sinni hefur Harpa
gengið út frá krossforminu, sem
hún meðhöndlar á ýmsa vegu,
en ég verð að viðurkenna að ég
á erfitt með að fylgja henni í
þessari þróun, því að til þess eru
myndverkin of lífvana. Þau höfð-
uðu einfaldlega ekki til mín fyrir
þá sök að þau skorti þann fersk-
leika og þann lit og formrænu
lífsmögn, sem einmitt hefur ver-
ið aðal mynda hennar fram að
þessu. Þó skynjar maður gamla
takta í einstaka mynd svo sem
„Einmana fiskur kafar í djúpið“
(5), en í henni er ákveðinn ljóð-
rænn strengur...
Lágfiðluleikur
Berklatilfellum
hefur ekki fjölgað
- segir Þorsteinn Blöndal berklayfirlæknir
ÁRLEGA greinast miili 15 og 20 berklatilfelli hér á landi eða sex til-
felli fyrir hverja 100 þúsund íbúa. Að sögn Þorsteins Blöndals, berklayf-
irlæknis á Heilsuverndarstöðinni, hefur tilfellum ekki fjölgað hér á
landi undanfarin ár og er tíðnin með því lægsta sem gerist í heimin-
um. Er ísland þar í hópi með Noregi, Danmörku, Svíþjóð og Hollandi.
Tónlist
Jón Asgeirsson
Lisa Ponton, starfandi lágfiðlu-
leikari í Sinfóníuhljómsveit Islands,
hélt tónleika í Norræna húsinu sl.
miðvikudag og hafði sér til aðstoð-
ar Sólveigu Önnu Jónsdóttur píanó-
leikara. A efnisskránni voru verk
eftir Reger, Hilaud og Vieuxtemps.
Tónleikarnir hófust á fjögurra
þátta einleikssvítu eftir Max Re-
ger. Hann var af samtíðarmönnum
sínum talinn rnikijl byltingamaður,
þrátt fyrir að hann byggði tónverk
sín gjarnan á formgerðum og
vinnuaðferðum, sem rekja má beint
til J.S. Bach. Það sem einkum þótti
nýstárlegt í tónmáli hans voru brött
tóntegundaskipti og sérlega
krómatískt raddferli, sem margir
samtímamenn hans sögðu bera
vott um að hann kynni ekki að
skipta um tóntegundir og skildi
ekki krómatíkina. Lágfiðlusvítan
er ekki flókin eðá stórbrotin tón-
smíð en á köflum faliega unnin.
Lisa Ponton lék verkið mjög vel,
t.d. fyrsta kaflann, með sínu fallega
upphafsstefi og hröðu kaflana, þar
sem einleikarinn fékk ýmis
skemmtileg tækifæri, er hún út-
færði mjög fallega.
Annað viðfangsefni tónleikanna
var Quatre Visages eftir Darius
Milhaus. Verkið á að vera eins
konarí tónræn myndlýsing á fólki
frá ýmsum stöðum, en mörg af
seinni verkum Milhaud eru með
ýmsum hætti ort til eða um borgir
og staði. Ekki verður sagt að hon-
um hafi tekist að draga upp ein-
kennandi tónmyndir af fóki frá
Kalifornínu, Wisconsin, Brussel eða
París, eins og ætlun hans mun
hafa verið. Þrátt fyrir það var þetta
bragðlausa verk vel leikið. Sónata
op. 36 eftir Henri Vieuxtemps er
tæknilega erfitt verk og þar mátti
heyra margt glæsilega gert hjá
Lisu Ponton og Sólveigu, sérstak-
lega í fyrsta kaflanum, sem er vel
unnin rómantísk tónsmíð.
Lisa Ponton er góður lágfiðlu-
leikari, svo sem vel kom fram í
svítunni eftir Reger og sónötunni
Vieuxtemps, þar sem hún naut
góðs samleiks Sólveigu Önnu Jóns-
dóttur, sérstaklega í sónötu Vieux-
temps, en það verk er á köflum
mjög erfitt.
Hann sagði að erlendis væru sí-
fellt að koma upp sjaldgæf berklatil-
felli sem erfitt væri að fást við. Sjúkl-
ingarnir væru oft utangarðsfólk sem
ekki væri alltaf hægt að fylgjast með
eftir að sjúkrahúsvist lýkur. Á þingi
lungnalækna, sem nýlega var haldið
í Bandaríkjunum, lýstu læknar mikl-
um áhyggjum vegna þessa en þar
hefur atvinnu- og heimilislausum
fjölgað verulega síðustu ár.
„Fólk ferðast meira núna og þá
oft til landa, þar sem tíðni berkla
er mun meiri en hér,“ sagði Þor-
seinn. „Lönd í Austur-Evrópu hafa
verið vinsælir ferðamannastaðir eins
og til dæmis Júgóslavía en þar hefur
tíðni nýgengiberkla lengst af verið
80 til 100 tilfelli á ári fyrir hverja
100 þúsund íbúa.“