Morgunblaðið - 20.06.1992, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992
Ljósm: Sveinn
Grace Bumbry og John Baker hljómsveitarstjóri að tónleikum
loknum.
GLÆSILEGIR
LOKATÓNLEIKAR
Q
_______Tónlist___________
Jón Ásgeirsson
Söngkonan Grace Bumbry,
hljómsveitarstjórinn John Baker
og Sinfóníuhljómsveit íslands
enduðu listahátíðina 1992 með
glæsibrag. Á efnisskránni voru
verk eftir Berlioz, Wagner og
Beethoven og var fyrsta verk
tónleikanna Rómverska „karni-
valið“, sem Berlioz upphaflega
ætlaði að hafa fyrir forleik að
öðrum þætti óperunnar Benven-
uto Cellini. Tvö meginstef verks-
ins eru „saltarello-stef“ úr öðr-
um þætti óperunnar og ástar-
söngur Cellinis, „0 Teresa" úr
fyrsta þætti. Hljómsveitin lék
verkið mjög vel.
Wesendonck-ljóðin voru
fyrsta vekefni Grace Bumbry og
söng hún þessi sérstæðu lög
eftir Wagner frábærlega vel,
einkum Tristan og Isolde stúd-
íurnar (nr. 3 og 5) og tregaljóð-
ið (nr. 4). Þá ber að geta þess
að sjaldan, ef þá nokkum tíma,
hefur SÍ leikið betur undir söng.
Annað viðfangsefni söngkon-
unnar var konsertarían Ah,
Perfido! eftir Beethoven og er
talið að hann hafí samið verkið
fyrir Josephine de Clari greif-
ynju og var arían fyrst flutt í
Leipzig 1796 af Josephine
Duschek, frægri söngkonu er
m.a. starfaði með Mozart.
Bumbry söng aríuna af glæsi-
brag, þó hún ætti í smá erfiðleik-
um með „bravúra“ þáttinn undir
lokin.
Forleikurinn að Hollendingn-
um fljúgandi eftir Wagner var
vel leikinn af hljómsveitinni en
hápunktur tónleikanna var For-
spil og Ástardauði, sem er fyrsta
og síðasta atriðið í Tristan og
Isolde. Hljómsveitin lék frábær-
lega vel og sjaldan hefur gefið
að heyra hjá henni eins marglita
„dynamik“ og í forspilinu, sem
er dýrðleg tónlist og auðheyrt
að John Baker er lista góður
hljómsveitarstjóri. Ástardáuðinn
var glæsilega sunginn af Grace
Bumbry, sem ekki aðeins er
gefin mikil og góð rödd, heldur
og kann hún eitt og annað fyrir
sér í túlkun og músíkalskri mót-
un, sem kom hvað sterkast fram
í Wesendonck söngvunum eftir
Wagner. Túlkun Bumbry á
ástardauðanum var helst til of
stillilega framfærð og hefði
mátt vera þrungnari en í þessu
sérkennilega verki er dauðinn
fagnaðarfull staðfesting á ást-
inni, sem vekur með Isolde óum-
ræðilega gleði.

21150-2137( \ LÁRUS Þ. VALDIMARSSON framkvæmdastjori ) KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. loggilturfasteignasali
Til sýnis og sölu meðal annarra eigna:
í gamla góða Vesturbænum
Skammt frá höfninni neöri haeð 99,3 fm nettó. Nánar tiltekið 3ja herb.
ib. öll ný endurbyggð. Reisulegt steinhús, kj., tvær hæðir og ris. Stórt
geymslu- og föndurherb. í kj. Eignarlóð. Langtímalán kr. 5 millj. Teikn.
og nánari uppl. á skrifst.
Við Álftamýri - nýr bílskúr
3ja herb. íbúð 80,2 fm á 3. hæð. Rúmg. stofa. Suðursv. Ágæt sam-
eign. Nýr bílskúr 21 fm. Skipti æskileg á stærri eign helst í nágr.
Steinhús við Barðavog
Ein hæð 165 fm með 5 svefnherb. m.m. Bílskúr 23,3 fm. Skrúðgarð-
ur. Eignaskipti möguleg.
Skammt frá Fossvogsskóla
Mjög góð 5 herb. íbúð á 2. hæð 120 fm. 4 svefnherb. Sér þvottahús.
Suðursv. Ágæt sameign. Nú í endurnýjun. Bílskúr.
Á góðu verði við Brekkusel
Endaraðhús á þremur hæðum um 240 fm með 6-7 svefnhérb. Sér-
íbúð má gera á 1. hæð. Góður bílskúr. Vinsæll staður.
Nokkrar ódýrar íbúðir
Einstaklings- og 2ja herb. íbúðir m.a. við Asparfell, Rauðarárstíg,
Grettisgötu og Tryggvagötu (ný glæsileg einstaklingsíbúð, lyftuhús).
Vinsamlegast leitið nánari upplýsinga.
Á góðu verði við Hrafnhóla
Stór og góð 3ja herb. ibúð á 1. hæð. Nýtt bað. Ágæt sameign. Stór
og góður bílskúr 29,5 fm.
• • •
Opiðídag kl. 10-16.
Fjöidi fjársterkra kaupenda.
Almenna fasteignasalan sf.
var stofnuð 12. júlí 1944.
AIMENNA
FASTEIGNASALAN
WUgÁvEGM^ÍMAR2ÍÍ50^2Í370
Þrjár listahátíðir á lofti:
Setning kirkjutónlistarmóts
__________Tónlist______________
Ragnar Björnsson
Listahátíðin árvissa, annað hvert
ár, Listahátíð til styrktar fjöllista-
húsi og svo nú Norræn kirkjutón-
listarhátíð, allt á sama tíma. Tón-
listaflytjendur og annað áhugafólk
um tónlist hlýtur að verða sæmilega
mett eftir alla þessa tónlistarrétti
og þurfandi fyrir það litla sum-
arfrí, sem eftir verður, áður en slag-
urinn byrjar svo aftur í haust.
En íslenskir tónleikagestir virð-
ast afar sólgnir í flestar tegundir
tónlista og er það vitanlega vel á
meðan skálin ekki yflrfyllist, en lík-
lega væri þó hollara ef hægt væri
að dreifa svona stórhátíðum á lengri
tíma kirkjuársins. Setning 15. Nor-
ræna kirkjutónlistarmótsins hófst
með ávarpi Kjartans Sigurjónssonar
formanns Organistafélagsins og
minntist hann fyrsta formanns fé-
lagsins og brautryðjanda í tónlistar-
málum okkar, Páls ísólfssonar.
Fyrsta vekið á tónleikunum var
Ecclesia militans fyrir málmblást-
urshljóðfæri og trommu, eftir
svíann Ingemar Milveden. Einskon-
ar inngangs-hátíðarblástur, sem
líklega hefur átt að spila á hljóm-
borð kirkjunnar, en varð eintívers-
konar misskilningur.
Þorkell Sigurbjömsson átti kór-
verkið Stælið frá 1991, sem kór
Langholtskirju með Jón Stefánsson
í stafni, flutti. Textinn er tekinn
úr Gamla testamentinu (Jes. 35,
3-6). Með einföldum meðulum
tekst Þorkatli að skapa mjög góðan
kórsats.
Eftir Hermann D. Koppel fluttu
Ingelise Suppli sópran og Asger
Troelsen orgel fimm Davíðssálma
sem undirritaður náði því miður litl-
um tengslum við og skildi þar af
leiðandi ekki eftir djúp áhrif. Aðal-
söngur eftir Jón Nordal við texta
frá 15. og 16. öld, svo og eftir Jón
Helgason, er heilmikil kórsinfónía
sem Langholtskirkjukórinn flutti
undir stjórn Jóns Stefánssonar. Hér
fór saman hrífandi texti og sterk
músik sem hélt manni föngnum
allan tíman og ætti sannarlega
skilda nána umfjöllun. Alleluia
„Terribilis est“ eftir I. Milveden
fluttu Collegium Cantorum Upsali-
ensis (kór), Michal J. Clarke bariton
ásamt trompetum, kontrabassa,
ásláttarhljóðfærum og orgeli,
stjórnandi var Lars Angerdal.
Ekki var auðvelt að dæma kórinn
af þessum flutningi vegna þess að
ásláttarhljóðfærin voru heldur of
sterk. Hér voru miklar umbúðir,
innihaldinu þyrfti maður að kynnast
nánar.
A Hymn of Human Rights eftir
Knut Nystedt sem Mótettukór Hall-
grímskirkju flutti ásamt þrem
ásláttarhljóðfærum og orgeli, undir
stjórn Bernharðs Wilkinson var
mjög áhugavert vek, þrátt fyrir að
Bernharði tókst tæplega að nýta
kórinn eins og kórinn á skilið.
Nystedt er alltaf spennandi tón-
skáld. Um alla hluti má deila t.d.
hvort N. minni stundum á pólveij-
ana P. og L. eða hvort það er öfugt,
en Nystedt hefur alltaf eitthvað að
segja og segir það þannig að aðrir
geta móttekið.
Lánasjóður íslenskra námsmanna:
Tel rétt að láta reyna á lögin
- segir menntamálaráðherra
ÓLAFUR G. Einarsson, menntamálaráðherra, segist telja rétt að láta
reyna á lögin um Lánasjóð íslenskra námsmanna áður en menn fari
að endurskoða þau. Flokksþing Alþýðuflokksins samþykkti um helgina
ályktun, þar sem hvatt er til slíkrar endurskoðunar.
í tillögunni á flokksþinginu sagði
að endurskoða skyldi lögin um LIN,
strax og Alþingi kæmi aftur saman
og sérstaklega skyldi athuga ákvæði
laganna um eftirágreiðslur námsað-
stoðar sem og um endurgreiðsluhiut-
fall
Ólafur G. Einarsson, mennta-
málaráðherra, segist eiga eftir að
heyra hvernig ráðherrar Alþýðu-
flokksins túlki þessa tillögu. Það sé
hins vegar sín skoðun, að ríkisstjórn-
in hafi gert rétt með lagasetningu
sinni um Lánasjóðinn og hann telji
eðlilegt og rétt að sjá hvernig nýju
lögin reynist áður en farið sé að
ræða endurskoðun þeirra.
___________________________MaiEÍM iicáD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 645. þáttur
í beygingafræðinni var síðast
Qallað nokkuð um þá karlkyns
u-stofna sem höfðu haft a eða e
í stofni og tekið u-hljóðvarpi eða
u-klofningu, svo sem köttur,
göltur, hjörtur og björn. Nú
skal nefna dæmi af öðrum u-
stofnum og þá fyrst þeim sem
höfðu á eða ó í stofni. Þetta eru
orð eins og ás(s) = guð, háttur,
spónn (spánn), þáttur og bógur
= framlimur. Orðið ás (guð)
beygðist svo að fornu: áss - ás
- æsi - ásar; æsir - ásu - ásum
- ása. Sjálfsagt þykir að halda
fleirtölunni æsir í nútímamáli.
„Ásar“ er heldur púkaleg flt. í
þeirri merkingu. Sömuieiðis er
sjálfsagt að segja spænir; illa
dugir myndin „spónar", þótt verst
af öllu sé að tala um „spúna“.
Orðið bógur beygðist með þess-
um skemmtilega hætti: bógr -
bóg - bægi - bógar; bægir -
bógu - bógum - bóga.
Svo segir í Guðrúnarhvöt:
(7)
Hlæjandi Guðrún
hvarf til skemmu,
kumbl konunga
úr kerum valdi,
síðar brynjur,
og sonum færði,
hlóðust móðgir
á maga bógu.
Þessi beyging er því miður
dauð, orðið er tekið að beygjast
sem a-stofn, með öðrum orðum
eins og hundur.
Orðið sonur var svolítið sér á
parti í hópi u-stofna og beygðist
svo: son(u)r - son - syni -
sonar; synir - sonu - sonum
- sona. Sem sjá má, hefur þetta
lítið breyst, og við getum jafnvel
enn sagt við hátíðleg tækifæri
að hjónin hefðu eignast tvo sonu.
Nokkur orð með i í stofni
höguðu sér eins og u-stofnar,
a.m.k. að því leyti að þolfall fleir-
tölu endaði á u, dæmi: kviður
= dómnefnd, kvistur, limur, lit-
ur, stigur og viður. Við getum
jafnvel enn sagt að stemma
stigu við einhveiju = hindra
það, en í Völuspá segir um þau
Ask og Emblu, áður en þau voru
vakin af tré til mannlegs lífs:
(18)
Ond þau né áttu,
óð þau né höfðu,
lá né læti
né litu góða.
Önd gaf Óðinn,
óð gaf Hænir,
lá gaf Lóður
og litu góða.
[Þau voru andlaus og sálar-
laus, blóðlaus og máttu ekki
hrærast; skorti og útlit lifandi
manna. Hinir vildustu guðanna
veittu þeim alla þá mennsku sem
skorti.]
Þá er að geta þeirra orða sem
höfðu viðskeytið að(u)r, uð(u)r,
svo sem batnaður, dugnaður,
fögnuður (fagnaður), hagnað-
ur, kostnaður, lifnaður, könn-
uður og safnaður (söfnuður).
Eitthvað bíður sér ekki til batn-
aðar, og flas er ekki til fagnaðar.
Orðið vöxtur hélt býsna lengi
gömlu þolf. flt. í sambandinu að
leggja fé á vöxtu. Um rugiing
þann sem varð á beygingu og
kynferði orðanna fjörður og
völlur er fyrir svo skömmu
vandlega fjaliað á þessum blöð-
um, að ekki þykir við hæfi að
endurtaka það nú. Undantekn-
ingarnar hönd og fé bíða um
sinn. *
Baldur Ingólfsson í Reykjavík
sendir mér bréf sem hann nefnir
Þijú orð úr latínu. Fer fyrri
hluti þess hér á eftir:
„Þegar vorar og líður að stúd-
entsprófum bregður stundum
fyrir í fjölmiðlum þremur orðum
úr latínu, nefnilega dimittera,
dimissjón og dimittendar. Því
miður gerist það æ algengára
að þessi orð séu afbökuð og
skrumskæld, en það er engin
afsökun að þau séu ekki auð-
fundin í tiltækustu orðabókum.
í Danskri orðabók Freysteins
Gunnarssonar eru þau vandlega
skráð og þýdd.
Latnesku orðin þijú eru dreg-
in af sögninni mittere sem tákn-
ar að senda. Kennimyndir henn-
ar eru mitto - misi - missum
- mittere. Með forskeyti er
mynduð sögnin dimittere, að
senda burt. Af langri notkun í
íslensku fær sögnin íslenskan
svip, dimittera, nefnilega að
brautskrá úr skóla. Á seinni tím-
um hafa nemendur notað orðið
í merkingunni að fara burt (úr
skóla) að lokinni kennslu til
stúdentsprófs og segjast þá vera
að dimittera. Þessu er þó alveg
öfugt farið því að það er verið
að dimittera nemendurna, þ.e.
senda þá í upplestrarfrí.
Nafnorðið dimissio, í eignar-
falli dimissionis, táknar orðrétt
þýtt brottsending og einnig áður
skólaslit. íslensk mynd orðsins
er dimissjón og er nú notað um
það er nemendur eru „sendir“ í
upplestrarleyfí fyrir stúdents-
próf. Því fylgja oft ærsl og
skemmtilegheit eins og sjá má
á vorin í miðbæ Reykjavíkur og
á fleiri skólastöðum."
★
Sturla Friðriksson kvað:
Það var brosandi kona frá Kletti,
sem kom sér á bak tígrisketti.
Svo snéru þau við.
Hún í kattarins kvið,
en kisa með brosið á smetti.
Þórður Örn Sigurðsson kvað:
Hún var brosleit hún Bína úr Ögri,
er, hún brunaði úr hlaði á tigri.
Heim sneru úr haga -
hrundin í maga -
og hlakkandi brosið á tigri.
Gissur Ó. Erlingsson kvað:
Ein brosandi blómrós frá Nígri
brá sér í reiðtúr á tígri.
Úr þeysingi þeim .
kom sú þeldökka heim
í belpum á brosandi tígri.