Morgunblaðið - 29.07.1992, Page 18

r
18
MORGÚNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR. 29. JÚLÍ 1992
Ríkissjóður:
Rekstrartilfærslur og rekstrar-
gjöld 445 millj. umfram áætlun
26,1% hækkun vegna atvinnuleysistrygginga
ÚTGJÖLD rikissjóðs í formi rekstrartilfærslna voru á fyrri helm-
ingi ársins komin 104 milljónir króna fram úr áætlun fjárlaganna
og almenn rekstrargjöld 311 milljónir. Viðhalds- og stofnkostnaður
á vegum ríkisins hefur staðist áætlun það sem af er árinu. Hlutfalls-
leg aukning útgjalda miðað við fyrra ár er mest vegna atvinnuleys-
istrygginga eða 26,1%. Starfsmenn ráðuneytanna og annarra stofn-
ana ríkisins gefa ýmsar skýringar á því hve illa hefur gengið að
halda áætlun fjárlaganna. Allmargir liðir eru vel innan ramma lag-
anna og jafna nokkuð heildargreiðslustöðu ríkissjóðs.
Rekstrartilfærslur vegna lífeyr-
is-, sjúkra- og atvinnuleysistrygg-
inga fóru mest fram úr áætlun.
Lífeyristryggingar um 278 millj-
ónir, sjúkratryggingar um 677
milljónir og atvinnuleysistrygging-
ar um 192 milljónir. Utgjöld vegna
annarra liða rekstrartilfærslna eru
vel innan ramma fjárlaganna. Mest
munar um útgjöld LÍN sem eru 248
milljónum innan marka og niður-
greiðslur sem eru 326 milljónum
króna minni en áætlað var.
Samkvæmt upplýsingum fjár-
málaráðuneytisins fóru almenn
rekstrargjöld menntamálaráðu-
neytis 278 milljónir fram úr áætl-
un, samgönguráðuneytis 42 millj”-
ónir, heilbrigðis- og tryggingaráðu-
neytis 26 milljónir, utanríkisráðu-
neytis 22 milljónir, fjármálaráðu-
neytis og umhverfisráðuneytis
hvors um sig 20 milljónir og land-
búnaðarráðuneytis 6 milljónir.
Greiðslustaða rekstrargjalda ann-
arra ráðuneyta var hins vegar já-
kvæð um mitt árið, hagstæðust hjá
dómsmálaráðuneyti um 48 milljón-
ir.
Greiðslustaða mennta-
málaráðuneytis hagstæð
Enda þótt almenn rekstrargjöld
stofnana á vegum menntamála-
ráðuneytisins hafi á fyrri hluta árs-
ins farið 278 milljónir fram úr
áætlun er greiðslustaða ráðuneyt-
isins í heild hagstæð um 105 millj-
ónir. Samanlögð útgjöld á vegum
ráðuneytisins voru áætluð 9,3 millj-
arðar króna en stóðu í um það bil
9,2 milljörðum um mitt árið. Að
sögn Örlygs Geirssonar skrifstofu-
stjóra fjármálaskrifstofu ráðuneyt-
isins stafar óhagstæð greiðslustaða
rekstrargjalda af því að ákvörðun
um flatan niðurskurð í skólakerfínu
var ekki tekin fyrr en í desember
og þá var orðið of seint að draga
saman í útgjöldum vegna skóla-
halds, en innan þess eru veiga-
mestu liðimir sem nú eru komnir
umfram áætlun. Útgjöld vegna
framhaldsskólanna voru 117 millj-
ónir umfram áætlun, vegna Há-
skóla íslands 100 milljónir og
vegna grunnskólanna 52 milljónir.
Spamaður í skólakerfínu fer ekki
að skila sér fyrr en á síðari hluta
ársins og má ætla að kostnaður
við skólahald í landinu verði innan
ramma fjárlaganna í árslok.
Greiðslustaða Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna er nú hagstæð
um 248 milljónir miðað við áætlun
Qárlaganna. Þessar 248 miHjónir
vega að sögn Örlygs Geirssonar
langþyngst í því að rétta af heildar-
greiðslustöðu menntamálaráðu-
neytisins gagnvart ríkissjóði.
Þjóðleikhúsið og Tilraunastöðin
á Keldum hafa farið mest einstakra
stofnana menntamálaráðuneytisins
fram úr áætluðum rekstrargjöldum
það sem af er árinu. Örlygur Geirs-
son segir að báðum þessum stofn-
unum hafí verið áætlað sama fjár-
magn og árið áður við gerð fjár-
lagatillagna. Staða Þjóðleikhússins
hafí þvi verið fyrirséð þar sem árið
1990 var ekki fullur rekstur í hús-
inu. Hvað lélega greiðslustöðu Til-
raunastöðvarinnar á Keldum varð-
ar segir Örlygur að tvennt komi
til. Annars vegar hafí innheimta
þjónustugjalda hjá fjölda fiskeldis-
stöðva brugðist og hins vegar hafí
samdráttur í landbúnaði komið illa
niður á stöðinni. Þannig hafi til
dæmis sala bóluefna frá stöðinni
dregist saman svo skipti milljónum
ef ekki milljónatugum.
Aðgerðir undirbúnar í
heilbrigðisráðuneyti
Þorkell Helgason aðstoðarmaður
heilbrigðisráðherra segir að hann
líti svo á að rekstrarlega sé ráðu-
neytið á réttu róli þó að. það sé
komið 26 milijónum króna fram úr
áætlun hvað snertir almenn rekstr-
argjöld. Hins vegar bendir Þorkell
á að í árslok geti staðan orðið verri
þar sem rekstrarhalli spítalanna
innan ársins sé ekki fjármagnaður
úr ríkissjóði. Verði sá halli veruleg-
ur segir Þorkell að óhjákvæmilegt
verði að taka á því með einhvetjum
hætti.
„Það sem út af flýtur er svo allt
í tryggingageiranum," segir Þor-
kell. Hann segir að með tilkomu
nýrra tekjuviðmiðana vegna líf-
eyristrygginga 1. júlí ár hvert lækki
að jafnaði lífeyrisgreiðslur á síðari
hluta árs. Þorkell kveðst því reikna
með því að þessi liður verði í réttu
horfí í ár að frátöldum 160 milljón-
um sem samið hafi verið um í kjara-
samningum.
„Aðalhættan er í sérfræði- og
lyfjakostnaði sjúkratrygginga,"
segir Þorkell. „Við höfðum vænst
þess að ávinningurinn af aðgerðum
vegna lyfjakostnaðar yrði í kringum
milljarður en náum sennilega ekki
nema 800 milljónum. Það verður
þó reynt til þrautar að ná settu
marki með nýrri reglugerð sem tek-
ur gildi 1. ágúst. Sú reglugerð á
ekki að íþyngja sjúklingum en hún
á að leiða til spamaðar með vali á
ódýrustu lyfjunum. Sérfræðilækn-
ingar eru annar stærsti liðurinn og
verið er að undirbúa aðgerðir til
að draga úr þeim kostnaði. Þessum
Almenn rekstrargjöld
Frávik frá áætlun fjárlaga i milljíflum króna fyrstu sex
mánuði ársins. Greiðslustaða ráðuneyta
1 2
S
RekstrartHfærslur
326
§
</>
5
I
-677
kúf náum við ekki f einu vetfangi
svo að sjálfsagt má reikna með
nokkrum halla á þessum lið í lok
ársins. Við höfum verið að kort-
leggja ástæður þess að sérfræði-
kostnaðurinn hefur vaxið svona
mikið. Orsakimar eru ýmsar. Áhrif
samnings sem fyrri ríkisstjóm gerði
við læknana eru að koma í ljós, en
sá samningur ætlar að verða okkur
dýrkeyptari en menn höfðu búist
við.“
Lögreglan á Keflavíkur-
flugvelli 22 miiyónir
umfram áætlun
Þær 22 milljónir sem utanríkis-
ráðuneytið hefur farið fram yfír
áætlun fjárlaga stafa af slæmri
greiðslustöðu Lögregluembættisins
á Keflavíkurflugvelli. Að sögn Þor-
steins Ingólfssonar ráðuneyt-
isstjóra hafa undanfarið ár staðið
yfír mjög umfangsmiklar ráðstaf-
anir til að spara hjá embættinu.
Starfsemin hefur verið endurskipu-
lögð, tekin upp gjaldtaka fyrir þjón-
ustu gagnvart fyrirtækjum og
stofnunum og vamarliðinu. Við það
færist kostnaðurinn af rekstri emb-
ættisins af ríkissjóði. Þorsteinn
segir að lagt hafí verið upp með
spamaðaráform að upphæð 80
milljónir króna í rekstri Lögreglu-
embættisins á Keflavíkurflugvelli
og þegar hafí náðst að spara 50
milljónir. Frekari spamaður að
upphæð 12 milljónir er í augsýn
en eftir standa þá 18 milljónir mið-
að við frjárlög. Að sögn Þorsteins
eru ráðuneytismenn vongóðir um
að í árslok komi í ljós að ráðuneyt-
ið hafí verið rekið innan fjárlag-
anna.
Innheímtugreiðslur valda
neikvæðri greiðslustöðu
fjármálaráðuneytis
Hjá fjármálaráðuneytinu er
greiðslustaða tveggja liða fjárlag-
anna neiðkvæð. Greiðslur vegna
gjaldheimtna og innheimtukostn-
aðar em 18 milljónir króna umfram
áætlun og rekstrarhalli fram-
kvæmdadeildar Innkaupastofnunar
er 11 milljónir króna. Skýringanna
á neikvæðri stöðu fyrri Iiðar er
einkum að leita í auknum greiðslum
til Póst- og símamálastofnunar
vegna innheimtu aðflutningsgjalda
og virðisaukaskatts. Mjög hefur
aukist að vörur séu fluttar inn í
pósti og fær Póstur og sími
ákveðna þóknun fyrir afreiðslu
slíkra sendinga. Breyting á reglu-
gerð til lækkunar á þessum kostn-
aði er til skoðunar í ráðuneytinu.
Tvennt kemur til varðandi hall-
ann hjá framkvæmdadeild Inn-
kaupastofnunar. Annars vegar eru
óinnheimtar þóknanir fyrir ráðgjöf
og eftirlit deildarinnar og hins veg-
ar hefur dregið það hratt úr fram-
kvæmdum á vegum deildarinnar
að ekki hefur tekist að laga starf-
semina að samdrættinum. Ráðu-
neytið hefur endurskoðað starfsemi
stofnunarinnar til þess að snúa
þessari þróun við.
Þrír liðir óhagstæðir hjá
samgönguráðuneyti
Greiðslustaða á þremur liðum
samgönguráðuneytis var óhagstæð
um tæpar 42 milljónir um mánaða-
mótin júní-júlí. Þar af var kostnað-
ur vegna framkvæmda við hafnir
að upphæð 16,5 milljónir. Almenn
rekstrargjöld hjá Flugmálastjóm
voru komin 19,6 milljónir fram úr
áætlun. Stofnunin jafnaði út þessa
upphæð með inngreiðslu í byijun
júlímánaðar, en að sögn Rúnars
Guðjónssonar deildarstjóra í sam-
gönguráðuneytinu má ætla að
Flugmálastjóm sé nú komin um
það bil 10 milljónir umfram fjár-
lagaheimildir, einkum vegna launa-
greiðslna. Fjármál Flugmálastjóm-
ar em að sögn Rúnars í athugun
í ráðuneytinu.
Framkvæmdaliður Hafnamála-
stofnunar var neikvæður um 16,5
milljónir, Upphæðin kemur til
vegna þess að hafnaframkvæm-
dagjald sem ákveðið var með lögum
um sérstakt vörugjald, sem sam-
þykkt vom í lok janúar, hafa ekki
skilað sér í samræmi við áætlun
fjárlaga. Lögin gera ráð fyrir því
að gjöldin séu ekki gerð upp fyrr
en eftirá. Þetta hefur meðal annars
þær afleiðingar að gjöld vegna
nóvember og desember á þessu ári
innheimtast ekki fyrr „en á því
næsta. Því má gera ráð fyrir að
greiðslustaða stofnunarinnar hvað
varðar framkvæmdalið verði enn
neikvæð um áramót.
Vita- og hafnamálaskrifstofan
var komin 6,6 milljónir fram úr
fjárlagaáætlun um mánaðamótin
júní-júlí. Þetta er að sögn Rúnars
Guðjónssonar ekki óeðlilegt þar
sem sértekjum stofnunarinnar er
skilað inn um áramót og er gert
ráð fyrir því að stofnunin verði
innan ramma fjárlaganna í lok árs-
ins.
Samdráttur í byggingariðn-
aði rýrir greiðslustöðu
umhverfisráðuneytis
Útgjöld umhverfísráðuneytisins
á fyrri árshelmingi voru um 20
milljónir umfram áætlun fjárlaga.
Meginskýringin er sú að sértekjur
Skipulagsstjóra ríkisins hafa ekki
fallið til í samræmi við greiðsluá-
ætlun. Að sögn Vigfúsar Erlends-
sonar hjá skipulagsstjóra eru sér-
tekjur stofnunarinnar fólgnar í
skipulagsgjaldi sem lagt er á ný-
byggingar við brunabótavirðingu.
Gjaldið er 3,5%o af brunabótamati.
Samdráttar í nýbyggingum er farið
að gæta og áberandi lægri fjárhæð-
ir skiluðu sér til skipulagsstjóra í
formi skipulagsgjalda á fyrri helm-
ingi ársins en á sama tíma í fyrra.
Þetta er meginskýringin á slæmri
greiðslustöðu Skipulags ríkisins nú.
Olíuverslun íslands hf:
5 millj. tíl landgræðslu
OLÍUVERZLUN íslands hf. afhenti Landgræðslu ríkisins ávísun upp
á fimm miiyónir íslenskra króna í gær, þriðjudaginn 28. júlí. Þessi
upphæð hefur safnast í landgræðsluátaki OLÍS en ákveðin upphæð af
hveijum seldum bensínlítra lyá fyrirtækinu rennur óskipt til upp-
græðslu og verður því þannig háttað a.m.k. næstu fjögur árin.
Óskar Magnússon, formaður
stjómar OLÍS, sagði við afhending-
una að með þessu framlagi væri ver-
ið að heiðra minningu Óla Kr. Sig-
urðssonar, forstjóra, sem lést 9. júlí
sl. En hann hafði forgöngu að því
að OLÍS hóf átakið „Græðum landið
með OLÍS“ til styrktar landgræðslu-
starfí. Fyrsta greiðsla í þessu átaki
kr. þijár milljónir var afhent í Gunn-
arsholti 26. maí sl.
Óskar Magnússon sagði að þetta
söluátak hefði mælst mjög vel fyrir
og umtalsverð söluaukning hefði átt
sér stað. Hann sagði að sú upphæð
sem væri afhent nú væri ávísuð á
framtíðina þar sem hún væri nokkru
hærri en safnast hefur.
Sveinn Runólfsson, landgræðslu-
stjóri, tók við framlagi OLÍS og sagði
af því tilefni að hann tæki ekki ein-
göngu á móti upphæðinni fyrir hönd
Landgræðslunnar heldur einnig fyrir
hönd landsins.
Morgunblaðið/Júlíus
Óskar Magnússon, formadur stjóraar OLÍS, afhendir Sveini Runólfs-
syni, landgræðslustjóra, ávisun upp á fimm milljónir íslenskra króna
til styrktar landgræðslustarfi. Með þeim á myndinni er Gunnþórunn
Jónsdóttir, ekkja Óla Kr. Sigurðssonar, forstjóra.