Morgunblaðið - 07.08.1992, Blaðsíða 33

33
______________MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1992 _
Oskynsamleg niðurstaða
eftir Jóhann
*
Arsælsson
Meðferð ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar á málefnum sjávarút-
vegsins hefur greinilega leitt í ljós
að hún er ófær um að leysa sæmi-
lega úr erfiðum viðfangsefnum.
Ekki skal því mótmælt að
ákvörðun um heildarafla er flókin
og erfið en einmitt þes vegna þurfti
að leggja mikla vinnu í að skoða
allar hliðar málsins.
Ákvörðunin lokar.flestum mögu-
leikum á því að jafna áfallinu af
minni veiðum úr þorskstofninum út.
Enda bendir ríkisstjórnin einung-
is á Byggðastofnun sem möguleika
á að rétta hag þeirra sem verst
munu fara út úr þessum málum.
Það hefðu fáir trúað því fyrir ári
að ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
færi að vísa málefni af þessu tagi
til þeirrar stofnunar og raunar er
það enn fráleitara nú vegna með-
ferðar ríkisstjórnarinnar á stofnun-
inni við fjárlagagerð í vetur og
reglugerð sem forsætisráðherra
hefur sett hefur nánast gert stofn-
uninni ókleift að gera yfirleitt nokk-
uð til hjálpar þeim sem eru í raun
illa staddir þar sem fullnægjandi
veðsetninga er krafist í öllum tilvik-
um.
Hvernig hefði átt að standa að
ákvörðun um heildarafla?
Mjög skiptar skoðanir eru um
hve mikið er óhætt að veiða úr
þorskstofninum og þess vegna
þurfti á miklu meiri umfjöllun að
halda og samráði við alla aðila
málsins. Þann tíma átti ríkisstjórnin
að tryggja með því að loka ekki
málinu eins og hún hefur gert með
ákvörðun sinni um heildarafla úr
öllum tegundum sem kvótabundnar
eru. Ef niðurstaðan eftir umfjöllun
með öllum aðilum málsins og endur-
skoðun á öllum forsendum sem
mögulegt er að meta hefði orðið sú
að draga verulega saman í veiðum
á þorski þurfti að tryggja þrjú aðal
markmið með úthlutuninni:
1. Að áfallið yrði sem minnst
fyrir þjóðarbúið.
2. Að ekki myndaðist ójafnvægi
milli byggðarlaga vegna mismun-
andi skerðingar því ærinn er sá
vandi fyrir.
3. Að ekki myndaðist ójafnvægi
milli útgerða vegna mismunandi
skerðingar því það eykur á þann
rekstrarvanda sem leysa þarf.
Fyrsta markmiðið, að draga úr
áfallinu fyrir þjóðarbúið, var eðli-
legt að uppfylla með því að auka
veiðar í öðrum tegundum, einstakar
ákvarðanir um aukningu eru hins
vegar mjög umdeilanlegar og hefðu
þurft betri skoðun.
Lykillinn að því að uppfylla bæði
annað og þriðja markmiðið var að
jafna skerðingunni milli útgerða
þannig að þær fengju svipaða
skerðingu í þorskígildum.
Þetta hefði átt að framkvæma
með eftirfarandi hætti:
Taka bráðabirgðaákvörðun um
að úthluta veiðiheimildum úr öllum
stofnum eins og tillögur Hafrann-
sóknarstofnunar gerðu ráð fyrir.
Taka allar forsendur um mat á
þorskstofninum ásamt öllum öðrum
atriðum málsins til markvissrar at-
hugunar og stefna að því að taka
ákvarðanir um viðbótarúthlutanir
fyrir áramót.
Þegar ákvarðanir um heildarafla
í öllum tegundum hefði síðan legið
fyrir átti að nota viðbótarúthlutan-
irnar bæði í þorski og öðrum teg-
undum ásamt veiðiheimildum Hag-
ræðingarsjóðs til að jafna út mis-
mun skerðingarinnar, þannig að
allar útgerðir fengju svipaða skerð-
ingu í þorskígildum.
Með því að vinna að málinu með
þessum hætti hefði margt unnist.
Óll aðalmarkmiðin sem nefnd voru
hér að framan hefðu náðst. Tími
hefði unnist til að fjalla betur um
alla þætti málsins og ná betri sam-
stöðu með þjóðinni um niðurstöð-
una. Dregið hefði verið úr hinu þjóð-
hagslega áfalli með ákvörðunum
um viðbætur. Ekki hefði verið auk-
ið á byggðavandann með mismun-
andi skerðingu milli byggðarlaga.
Útgerðirnar í landinu hefðu staðið
jafnfætis á eftir.
Ef unnið hefði verið með þessum
hætti að málinu hefði ríkisstjórnin
getað tekið á vandanum með al-
mennum aðgerðum en situr nú uppi
eftir flaustrið og flumbruganginn
með það að hafa skapað sér ný
byggðavandamál og enn erfiðari
vanda í útgerðinni en verið hefði
ef skynsemin hefði fengið að ráða.
Jóhann Ársælsson
„Samkvæmt kórani
kvótamanna eiga nefni-
lega útgerðirnar ákveð-
inn hluta í hverjum
fiskistofni og það að
hrófla við því er að
brjóta iögmálið.“
En hvers vegna var þessari leið
hafnað af ríkisstjórninni? Skýringin
á því virðist aðeisn geta verið ein.
Það er að þau öfl sem vilja halda
vemdarhendi yfir eignarréttinum á
kvótanum hafi metið það meira að
veija hann heldur en að leysa vand-
ann á skynsamlegasta máta.
Samkvæmt kórani kvótamanna
eiga nefnilega útgerðirnar ákveðinn
hluta í hverjum fiskistofni og það
að hrófla við því er að bijóta lögmál-
ið. Úr því að þau öfl sem vilja venda
kvótakerfið fóru með sigur af hólmi
í þessu máli er full ástæða til að
óttast að erfitt verði að ná fram
skynsamlegri niðurstöðu við endurT
skoðun fiskveiðistefnunnar.
Það kann að vera að einhverjum
fínnist þessi skrif tilgangslítil og
of seint fram komin en við þvf er
það svar að ríkisstjórnin hefur haft
alla þessa möguleika til skoðunar
og hafnað þeim.
Hún hefur hundsað allt samráð
við stjórnarandstöðuna og einnig
við sjávarútvegsnefnd Alþingis.
Skipstjóri þeirrar skútu virðist
hringsnúast í brúnni með kíkirinn
fyrir blinda auganu og ekkert
skeyta um það þó honum sé bent
á sker í siglingaleiðinni.
Ríkisstjórnin hefur með ákvörð-
unum sínum lokað flestum leiðum
til að draga frekar úr þeim vanda
sem samdrátturinn í þorskveiðinni
skapar. Eini möguleikinn sem eitt-
hvað munar um og enn er til staðar
er að aflaheimildar Hagræðingar-
sjóðs verði notaður alfarið til að
bæta þeim sem verst fara út úr
skerðingunum þær upp.
Þessum möguleika hefur ríkis-
stjórnin hafnað en ef allir sem
málið varðar leggjast á eitt hlýtur
ríkisstjórnin að sjá sitt óvænna og
fallast á þá tilhögun en það mun
ekki gerast fyrirhafnarlaust og því
má enginn liggja á liði sínu.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Alþýðubandalagið á Vesturiandi.
V estmannaeyjar:
Leiguflug Vals
Andersen 10 ára
Vestmannaeyj um.
Tíu ár eru nú liðin frá því Valur Andersen flugmaður í Eyjum fékk
flugrekstrarleyfi. Á þessum 10 árum hefur starfsemi Leiguflugs Vals
aukist talsvert. Þegar hann byijaði hafði Valur til umráða eina fjög-
urra sæta vél en í dag telur flugflotinn fjórar vélar með 24 sæti sam-
tals. Leiguflug Vals hefur ekki aðeins stundað hefðbundið leiguflug
því að síðastliðin sex ár hefur Valur gegnt veigamiklu öryggishlut-
verki fyrir Eyjamenn með sjúkraflugi frá Eyjum.
I upphafi reksturs leiguflugsins
hljóp Valur í það í hjáverkum, en
hann er byggingameistari og hefur
stundað smíðar samhliða fluginu.
Pyrstu árin var hann einn í fluginu
en síðan fékk hann menn til liðs við
sig yfir sumartímann þegar mest var
að gera. I sumar eru þeir þrír sem
sinna fluginu en yfir vetrartímann
eru þeir tveir.
„Fyrsta vélin sem ég byijaði á
fyrir 10 árum var Piper Cherokee,
4 sæta vél, en síðan seldi ég hana
og keypti fimm sæta vél af Tobaco
gerð. Það má síðan segja að þetta
hafi byrjað af fullri alvöru hjá mér
fyrir sex árum er ég keypti 8 sæta
■ ATFERLISFRÆÐINGURINN
Roger Abrantes heldur námskeið
Og fyrirlestra á vegum Hundarækt-
arfélags íslands dagana 10.-18.
ágúst. Abrantes heldur tvö námskeið
sem ætluð eru öllum hundaeigendum
í húsnæði HRFÍ í Sólheimakoti, þar
verður bæði verkleg og bókleg
kennsla og í þjálfun verður byggt á
atferlisfræði og tjáningarformi
hundsins. Hvort námskeiðið um sig
verður 4 kvöld og hefjast þau 10.
og 14. ágúst kl. 19. Abrantes býður
einnig upp á einkatíma fyrir þá
hundaeigendur sem telja sig eiga við
sérstök vandamál að stríða og verður
tímasetning þá eftir samkomulagi.
Ætlunin er að Abrantes haldi fyrir-
lestur um hundaþjálfun og atferli á
Akureyri 18. ágúst ef næg þátttaka
fæst. Robert Abrantes rekur Etolog-
isk Institut, rannsókna- og þjálfun-
arstöð fyrir hunda í Slagelse í Dan-
mörku en auk þess starfrækir hann
neyðarvakt fyrir gæludýraeigendur
í samstarfí við dýraverndunarsamtök
Danmerkur. Abrantes hefur skrifað
fjölda bóka um atferli dýra og heldur
vél, tveggja hreyfla Piper Navajo.
Þá var ég kominn með tvær vélar í
rekstur og þjónustan jókst þannig
að þetta varð umsvifameira," segir
Valur.
Með komu Navajo vélarinnar
hófst sjúkraflugið hjá Val sem hefur
síðan verið veigamikill öryggisþáttur
fyrir Eyjamenn. Þessar tvær vélar
hafði Valur í þjónustu sinni þar til
fyrir rúmu ári er hann seldi Navajo
vélina og festi kaup á 10 sæta Piper
Chieftain vél. Síðasta sumar bættist
fjögurra sæta Piper Warrior vél í
flotann, en þá vél keypti Valur ásamt
Pétri Jónssyni, flugmanni, og er hún
ætluð bæði til flugkennslu og leigu-
Roger Abrantes atferlisfræðing-
ur.
fyrirlestra um allan heim. Skráning
á námskeið og fyrirlestra Abrantes
fer fram á skrifstofu Hundaræktar-
félags íslands milli kl. 14 og 18.
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Flugmennirnir Valur Andersen og Pétur Jónsson við Piper Ciftein vél Leiguflugs Vals á Vestmannaeyja-
flugvelli.
flugs. í vor stækkaði flugflotinn
enn, er Valur bætti annarri Tobaco-
vél í flugflotann. Starfsemin hefur
því aukist talsvert á þeim 10 árum
sem liðin eru síðan Valur hóf flug-
reksturinn.
Leiguflug Vals flýgur mest til
staða á Suðurlandsundirlendinu, Sel-
foss, Hellu, Hvolsvallár og Bakka í
Landeyjum, en einnig er talsvert um
flug til Reykjavíkur og svo til nán-
ast allra annarra staða landsins.
„Selfoss og Bakki eru líklega þeir
staðir sem við fljúgum mest til.
Mest er flogið til Selfoss yfír vetrar-
tímann en Bakka á sumrin og flug
á Bakka er sífellt að aukast. Við
getum ekki flogið á stóru vélinni á
Bakka, þar sem flugbrautin er ekki
nógu löng, en það er unnið að leng-
ingu hennar svo vonandi kemur að
því að hægt verður að fljúga þangað
á stærri vélum. Við fljúgum því
mest á Selfoss og til Reykjavíkur á
stóru vélinni en einnig er talsvert
um flug til annarra staða á landinu.
Litlu vélarnar þijár fljúga allar mik-
ið á Bakka, sérstaklega yfir sumar-
tímann og fólk virðist alltaf kunna
betur og betur að meta að fljúga
milli Bakka og Eyja. Það er ekki
nema 6 mínútna flug milli Eyja og
Bakka og fargjaldið er einungis
1.000 krónur á sæti þannig að þetta
er lang ódýrasta ferðin milli lands
og Eyja. Það er ekki nema eins og
hálfs tíma akstur frá Reykjavík á
Bakka þannig að það er ekki lengi
verið að skjótast þangað úr bænum.
Hópar eru talsvert farnir að not-
færa sér flugið á Bakka og taka
síðan rútur þaðan. Vestmannaeying-
ar sem eru mikið á ferðinni eru nú
farnir að hafa bíla staðsetta á
Bakka, en þar hafa verið reistar bíl-
geymslur sem menn geta keypt.“
í vetur hefur flug til Eyja eftir
myrkur að mestu leyti legið niðri
og hefur það oft hamlað flugsam-
göngum. „Það voru dregnar upp ein-
hveijar gamlar reglur um flug hing-
að í myrkri sem ekki hefur verið
farið stíft eftir þar til í vetur. Nú
er verið að vinna að uppset.ningu
hindranalýsingar á fjöllin hér sem
kemur til með að breyta þessu aftur
til batnaðar þannig að næsta vetur
á myrkur ekki að hamla flugi hing-
að,“ segir Valur.
Þó leiguflugið sé stór hluti af flug-
rekstri Vals þá eru aðrir þættir mjög
mikilvægir sem þjónustu og öryggis-
þættir fyrir Eyjamenn og bátaflot-
ann við suðurströndina. „Við þjón-
ustum bátaflotann talsvert. Bæði
fljúgum við með áhafnir til og frá
Eyjum til annarra staða og einnig
hefur það komið þó nokkrum sinnum
fyrir að við höfum flogið með vara-
hluti sem við höfum hent niður til
báta úti á sjó.
Sjúkraflugið er síðan mikilvæg
öryggisþjónusta fyrir Vestmanna-
eyinga og allan þann mikla bátaflota
sem er að veiðum hér við suð-
urströndina. Við höfum farið í 35
til 40 sjúkraflug árlega síðastliðin 6
ár og það sem af er þessu ári erum
við búnir að fara í 22 sjúkraflug.
Oft eru þessi flug farin við erfiðar
aðstæður og oft er veðri þannig
háttað að hægt er að taka á loft hér
þó vonlaust sé að lenda. Það skiptir
því miklu að hafa vélina staðsetta
hér í Eyjum. Við erum tilbúnir að
fara af stað örfáum mínútum eftir
að kallað er út og erum til taks all-
an sólarhringinn. Þá munar það líka
miklu fyrir lækna og hjúkrunarlið
sem fer með í sjúkraflugið að kom-
ast aftur heim með okkur eftir að
'sjúklingurinn er kominn í læknis-
hendur í Reykjavík og það hefur
talsverðan sparnað í för með sér líka.
Valur segist þokkalega bjartsýnn
á framtíðina. Hann telur að vaxta-
broddurinn felist í auknu flugi milli
Bakka og Eyja því á tímum sam-
dráttar sé mikilvægt að geta boðið
upp á ódýr fargjöld og flugið á
Bakka verði ugglaust alltaf ódýrasta
leiðin þar sem flugtíminn sé afai
stuttur og styttri leið milli lands og
Eyja sé vart hægt að fara.
Grímur