Morgunblaðið - 20.08.1992, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. ÁGÚST 1992
Minning:
Jón Þórðarson
frá Borgarholti
Fæddur 11. júlí 1902
Dáinn 12. ágúst 1992
Jón Þórðarson, sá góði kennari
við Austurbæjarskólann, er látinn.
Hann var okkur nemendum sínum
mjög kær, og upp í hugann koma
margar minningar frá þeim árum
sem hann kenndi okkur, en það var
stuttu eftir heimsstyijöldina síðari.
Við áttum því láni að fagna að
hafa hann sem kennara nánast öll
bamaskólaárin. Og lagði hann
grunninn að mörgu því sem við
búum að ennþá í dag.
Prúðmannleg framkoma hans
var sannarlega til fyrirmyndar,
enda hraut aldrei hnjóðsyrði af vör-
um hans, í stað ávítana kom alvar-
legur svipur og hæfílega löng þögn,
sem heltók mann. En það var ekki
oft sem sá svipur sást, oftar kannski
viprumar um munninn þegar hon-
um var skemmt. Og við hvísluðum
því að Jón væri að „hlæja innan í
sér“.
Trúlega hefur verið erfítt að hafa
hemil á tápmiklum krökkum, eins
og alltaf er, og til að það mætti
takast virkjaði Jón alla með því að
ala á hæfílegum samkeppnisanda,
en sá andi var í formi leikja; við
kepptum milli bekkja, raða og
kynja, Og keppt var í sögu, landa-
fræði, reikningi o.s.frv. Umbunin
var sú að fá að leika sér úti í heil-
an tíma. En þá leiki skipulögðum
við sjálf og urðum að gæta þess
vandlega að tmfla ekki kennslu-
stundir hjá öðmm. Við fengum að
vita að við bæmm ábyrgð á því sem
við gerðum. Meðai okkar ríkti góð
samstaða sem Jón efldi, án þess
að vera sjálfur miðdepillinn. Við
lærðum að vera með öðmm og taka
tillit til þeirra.
Önnur umbun var sú, ef við leyst-
um eitthvað vel af hendi, að fá að
lesa í bókum, sem stóðu uppi á hillu,
og tilheyrðu ekki námsefninu. Þær
bækur komum við með sjálf og lán-
uðum hvert öðm. Þannig lærðum
við að sjálfsagt var að lesa og fræð-
ast um fleira en það sem manni var
beinlínis uppálagt í skóla. Við skild-
um seinna, ef við skildum það ekki
þá, að allt nám er í rauninni sjálfs-
nám.
Brageyrað var þjálfað með því
að láta okkur yrkja, enda ortum
við kynstrin öll uiú náttúmna, bekk-
inn og annað, stundum í alvöm,
stundum í kerskni. Og stóðum keik
og þuldum afurðimar, og skemmt-
um okkur vel. Aðrir spreyttu sig á
sögum, eða frásögnum, og allt var
þetta sett í „vinnubækur“. Við lærð-
um að tjá okkur, og það sem meira
var, kennarinn hlustaði alvarlegur
á „skoðanir" okkar, sem stundum
vom settar fram í hita, en á þeim
áram var sjaldgæft að nemendum
leyfðist slíkt. Það uppgötvuðu þeir
þegar síðar var sest á aðra skóla-
bekki.
Og þessum skemmtilegu ámm,
því skemmtileg vom þau, lauk með
skólaferðalagi sem var hápunktur
alls og stóð í þijá daga. Við fómm
um Snæfellsnesið. Nú á dögum yrði
erfítt að skýra hvílíkt ævintýri slík
ferð var í augum bama. Ekki var
verra að geta fjármagnað ferðina
að mestu sjálf, með því að gefa út
skólablað. Þetta var alvöru blað,
prentað í prentsmiðju. Eins og nærri
má geta þurfti Jón að leggja mikla
vinnu í þetta allt. Og eins og nærri
má geta fannst okkur það sjálfsagt.
Starf kennara er þannig vaxið
að sjaldnast sér hann beinan árang-
ur af því, árangur kemur ekki í ljós
fyrr en löngu seinna, kannski ekki
fyrr en eftir tugi ára. Og þá sem
undiraldan í nið kynslóðanna.
Þótt Jón Þórðarson sé látinn býr
hann og starf hans enn með okkur,
í því sem við gerðum og emm enn-
þá að gera.
Álfrún Gunnlaugsdóttir,
Erla Sigurbjörnsdóttir og
Kolbrún Valdemarsdóttir.
Jón Þórðarson kennari frá Borg-
arholti er fallinn frá níræður að
aldri.
Jón Þórðarson var einstakur
maður, frábær kennari og lærifaðir
sem veitti nemendum sínum vegar-
nesti er entist í áratugi. Það em
einstök forréttindi að hafa haft
hann að kennara. í kennslunni flétt-
aði hann saman leik og starfi og
hafði sérstakt lag á því að fá okkur
öll til að leggja okkur fram. Undir
handleiðslu hans mynduðust óijúf-
anleg tryggða- og vináttubönd milli
okkar nemendanna.
Gamlir nemendur Jóns Þórðar-
sonar senda fjölskyldu hans innileg-
ar samúðarkveðjur við fráfall hans.
I þakklætis- og virðingarskyni við
minningu hans hafa þeir í hyggju
að stofna minningarsjóð um hann
til að gefa út bók með áður óbirtum
Ijóðum hans. Framlög til minning-
arsjóðsins má leggja inn á banka-
bók nr. 222 í Búnaðarbanka Íslands
í Garðabæ (0318-höfuðbók 13).
Nánari upplýsingar veita Bene-
dikt Sveinsson s. 657741, Ester
Kaldalóns s. 686346 og Gísli B.
Bjömsson s. 627211/71635.
Blessuð sé minning Jóns Þórðar-
sonar.
B. Sv.
Góður maður og frábær kennari
er genginn. Fátt er heilladrýgra
ungum skólanema en að eignast
góðan læriföður. í sex vetur var Jón
Þórðarson kennari okkar G-bekk-
inga. Hann beitti fjölbreyttri
kennslutækni og kunni þá list að
laða fram það besta í hveijum nem-
anda. Hann gerði námið að leik,
leikinn að námi. Okkur öllum kom
hann til nokkurs þroska.
Jón Þórðarson var frumkvöðull á
ýmsum sviðum kennslumála, notk-
un vinnubóka og tungumálakennslu
ungra nemenda, svo fátt eitt sé
nefnt. Hann stofnaði einnig einka-
bókasafn fyrir nemendur sína. Af
öllum kennslugreinum var íslensk-
an honum kæmst. Framkoma hans
var fáguð og hógvær.
Ég þakka Jóni Þórðarsyni ómet-
anlega leiðsögn og kennslu. Fjöl-
skyldu hans votta ég samúð mína.
Blessuð sé minning hans.
Esther Kaldalóns.
Jón Þórðarson kennari andaðist
12. ágúst síðastliðinn eftir veikindi,
níræður að aldri. Jón fæddist 11.
júlí 1902 í Borgarholti í Miklaholts-
hreppi í Hnappadalssýslu. Foreldrar
hans vom hjónin Þórður Pálsson
og Sesselja Jónsdóttir, sem bjuggu
þar á bæ, og vom þau bæði fædd
í Álftaneshreppi í Mýrasýslu.
Jón lauk kennaraprófí árið 1929.
Jafnframt kennaranámi sótti hann
íþróttanámskeið á vegum íþrótta-
sambands íslands og Ungmennafé-
lags íslands. Hann tók nokkum
þátt í fijálsum íþróttum, einkum
hlaupum. Jón var í stjóm Ung-
mennafélagsins Velvakanda í
Reykjavík um skeið og stofnaði
deild innan félagsins fyrir unglinga.
Jón hélt einkaskóla í Reykjavík
1932 til 1938 en helsti starfsvett-
vangur hans var Austurbæjarskól-
inn í Reykjavík þar sem hann var
kennari í alls 37 ár, eða árin 1935
til 1972. Hann bæði þýddi og fmm-
samdi nokkrar vinnubækur í landa-
fræði. Jón var ljóðelskur og orti
sjálfur, birti ljóð í blöðum og tíma-
ritum og gaf út tvær ljóðabækur,
Undir heiðum himni árið 1938, og
Á fleygri stund árið 1975. Hann
samdi bókina Arfleifð kynslóðanna,
nokkrir þættir íslenskrar bók-
menntasögu til 1750, sem kom út
árið 1980. En bókmenntir, saga og
landafræði vom mikil áhugaefni
hans jafnt í starfí sem í leik.
Jón kvæntist árið 1941 Þórunni
Elfu Magnúsdóttur rithöfundi. Börn
þeirra em: Einar Már, doktor í
sagnfræði og kennari við Sorbonne
háskóla í París; Magnús Þór (Meg-
as) dægurlagasöngvari; Anna Mar-
grét, húsmóðir og starfsstúlka hjá
tannlækni. Bamabömin em sjö: Jón
og Þórann Elfa skildu.
Eins og margir aðrir piltar úr
sveit sem fæddir voru í upphafí ald-
arinnar hreifst Jón af hugsjónum
ungmennafélagshreyfíngarinnar og
hélt tryggð við þær alla ævi. Þær
vom leiðarljós hans alla tíð og hafn-
ar yfír dægurþras hverrar stundar
og tengdust hugmyndum hans í
kennslumálum. Landgræðsla var
honum hugleikin en mannrækt var
þó kennaranum ávallt efst í huga:
Hver einstaklingur átti að fá að
þroskast á eigin forsendum og eigin
ábyrgð. Ríkur sjálfsagi var sterkur
þáttur í lífí hans sjálfs.
Ekki alls fyrir löngu var ég að
ræða við skólasystur mína úr bama-
skóla á áranum 1946 til 1950, þeg-
ar við vomm átta til tólf ára, um
námsleiða og virkni nemenda og
hún sagði eitthvað á þessa leið:
Mér fannst gaman að læra í bama-
skóla og í háskóla en ég minnist
áranna í gagnfræðaskóla og
menntaskóla með lítilli hrifningu.
Ég svaraði að bragði að reynsla
mín af skólum væri nákvæmlega
sú sama og hennar og við fórum
síðan að ræða um kennarann okkar
í bamaskóla, Jón Þórðarson, og
kennsluhætti hans.
Jón reyndi að örva allt hið besta
sem hann taldi sig geta fundið í
hveijum nemanda. Hann hvatti þá
til sjálfstæðra vinnubragða löngu
áður en það var komið í tísku að
tala um slíkt. Ef nemandinn var
góður að teikna þá fékk hann .oft
að teikna í tímum, jafnvel þótt
tíminn væri ekki endilega ætlaður
til teiknikennslu. Ef nemandinn
hafði fyrst og fremst áhuga á bók-
lestri, en lítinn áhuga á teikningu,
kom sterklega til greina að hann
fengi að lesa góða bók í teiknitíman-
um. Gmndvallaratriði í náminu vom
samt aldrei vanrækt; þvert á móti
var keppst við að ljúka tilskipaðri
námsskrá á sem stystum tíma og
með sem bestum árangri. Bekkur-
inn okkar hafði þannig í ellefu ára
bekk Iokið að mestu ef ekki öllu
leyti námsskrá tólf ára bekks.
Árangurinn náðist með mildi og
frelsi. Og að sjálfsögðu með hvatn-
ingu, þar á meðal innbyrðis sam-
keppni, sem sumir sérfræðingar nú
á dögum gætu nefnt gáfnadýrkun
í einhverri misskilinni jafnaðar-
mennsku. En þess var ávallt gætt
að blanda hæfílega saman leik og
stafí. Að lokinni góðri vinnu bekkj-
arins var gjarnan gefíð frí tiltekinn
tíma án tillits til þess hvort það
væru frímínútur.
Jón Þórðarson var aldrei reiður
í minningu minni. Hann hrósaði
þegar vel gekk en þegar ég eða
einhver annar hafði verið latur eða
hyskinn sagði hann ekkert en var
alvarlegur og jafnvel hryggur á
svipinn. Það var áhrifarík áminning
sem seint gleymist. Og eins og fyrr
hefur verið vikið að reyndi Jón að
laða fram það besta í hæfileikum
hvers og eins og fá nemandann til
að þróa helstu og sérstæðustu eigin-
Erfidrykkjur
C ilæsileg kaffi-
hiaðborð fallegir
salir og mjög
góö þjónusta.
Upplýsingar í
síma 2 23 22
FLUGLEIDIR
UÍTEL LimtlllK
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
ELÍAS HELGASON
netagerðarmeistari,
Miðvangi 98,
Hafnarfirði,
sem lést þann 14. ágúst sl., verður jarðsunginn föstudaginn
21. ágúst kl. 13.30 frá Víðistaðakirkju.
Erla Bessadóttir,
Sigurrós Elíasdóttir, Helgi Elíasson,
Bessi Haildór Þorsteinsson, Agnes Jóhannsdóttir
og barnabörn.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir, tengdamóðir, amma og langamma,
SIGURLAUG JAKOBSDÓTTIR
húsfreyja,
Hraunsholti,
Garðabæ,
lést að kvöldi 18. ágúst.
Valdimar Pétursson,
Jakob Valdimarsson,
Ástráður Valdimarsson, Margrét Guðmundsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
I
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okk-
ar, tengdafaðir og afi,
SIGURGRÍMUR GRÍMSSON
verkstjóri,
Mímisvegi 6 (áður Hjallavegi 12),
Reykjavík,
lést í Landspítalanum 16. ágúst.
Jarðsett verður frá Fríkirkjunni í Reykja-
vík föstudaginn 21. ágúst kl. 13.30.
Valgerður Bjarnadóttir,
Erna Ragnheiöur Sigurgrímsdóttir, Árni Ólafsson,
Bjarni Sigurgrímsson, Hjördís Óskarsdóttir,
Ingibjörg Sigurgrfmsdóttir, Örn Leósson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma, langamma og langa-
langamma, GUÐRÚN JAKOBSDÓTTIR,
dvalarheimilinu Hlfð,
áðurtil heimilis á Lyngholti 5,
Akureyri,
lést 16. ágúst.
Jarðarförin fer fram frá Akureyrarkirkju föstudaginn 21. ágúst
kl. 13.30. Aðstandendur.
t
Elskuleg móðir mín,
DÍANA EINARSDÓTTIR,
Leifsgötu 26,
lést 18. ógúst.
Óiafur Jóhannsson.
t
Eiginmaður minn,
HAFSTEINN BJÖRNSSON
fv. fulltrúi,
Kirkjuteigi 29,
Reykjavík,
andaðist 18. ágúst síðastliðinn.
Ingibjörg Guðmundsdóttir.