Morgunblaðið - 03.11.1992, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1992
28
Breska konungsfjölskyldan
Yandaðiumvið
tengdadóttur sína
London og Seoul. Reuter.
Filippusi prins, eigimnanni Elisabethar II Englandsdrottningar,
og Díönu prinsessu, tengdadóttur hans, lenti heiftarlega saman
fyrr á þessu ári í kjölfar útkomu bókar um stirfið hjónaband
hennar og Karls ríkisarfa, að því er dagblaðið Daily Mirror sagði
í gær.
Þar sagði, að Filippus prins
hefði skrifað Díönu harðort bréf
og gagnrýnt „almenna hegðan“
hennar eftir að bókin „Díana“ kom
út í sumar. Díana svaraði um hæl
og sagðist vísa gagnrýni Filippus-
ar á bug, en óskaði eftir að fá að
endurskoða stöðu sína innan kon-
ungsfjölskyldunnar, að því er sagði
í frétt Daily Mirror, þar sem vitn-
að var í nýja útgáfu bókarinnar,
sem kemur út í Bandaríkjunum í
þessum mánuði.
Karl og Díana eru um þessar
mundir í fjögurra daga heimsókn
í Suður-Kóreu og hafa æsifrétta-
blöð keppst við að kalla þetta
„sáttaferð" þeirra til þess að
bjarga hjónabandinu. Samkvæmt
fréttum frá Seoul þykir fátt benda
til, að sættir séu á næsta leyti hjá
ríkisarfanum og eiginkonu hans.
Til dæmis komu prinsinn og
prinsessan til Heathrow-flugvallar
í sinni bifreiðinni- hvort og tekið
var eftir því að þau litu ekki hvort
á annað er þau gengu út að flug-
vélinni sem flutti þau til Kóreu.
Sömuleiðis ræddust þau ekki við
og jafnan voru margir metrar á
milli þeirra í móttöku hjá breska
sendiherranum í Seoul.
Reuter
Fjögurra daga opinber heimsókn Karls Bretaprins og Díönu prinsessu til Suður-Kóreu hófst í gær. Var
myndin tekin í kirkjugarði þar sem prinsinn lagði blómsveig að minnisvarða um breska hermenn sem
féllu í Kóreustríðinu 1950-53.
Norskir námsmenn mótmæla seinkun á útborgun námslána með því
að senda fjármálaráðherranum 50 aura póstgírógreiðslur.
Norskir námsmenn reiðir
Seinkun á útborgnn
námslána mótmælt
NÁMSMENN í Noregi hafa
harðlega mótmælt áætlunum
um að skipta útborgun náms-
lána niður á fleiri tímabil en
EB kannar
toll af
Rússaþorski
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara
Morgunblaðsins.
SALA Norðmanna á rússneskum
þorski til Evrópu fyrir um 10
milljarða ÍSK er nú til athugunar
hjá framkvæmdastjórn Evrópu-
bandalagsins, EB. Er hugsanlegt,
að norsku seljendunum verði
gert að greiða allt að einn millj-
arð íslenskra króna í toll.
Deilt er um að hve miklu leyti
þorskurinn er norskur eða rúss-
neskur eða með öðrum orðum hver
var vinnslan og virðisaukinn eftir
að honum var landað úr rússnesku
togurunum. Á þessu veltur í hvaða
tollflokk fiskurinn fer en Rússar
verða nú að greiða 13% toll af
þorski, sem þeir flytja til EB, en
norskur saltfiskur er tollfrjáls innan
rúms kvóta. Tollur á frosinni
flakablokk frá Noregi er þtjú til sjö
prósent.
Rannsókn EB á þessum málum
er tilkomin vegna kvartana fiskiðn-
aðarins í Danmörku og Þýskalandi
og munu einnig hafa komið ábend-
ingar þessa efnis frá íslandi. Það,
sem af er þessu ári, hefur verið
tekið á móti 60.000 tonnum af rúss-
neskum þorski í Norður-Noregi.
tíðkast hefur til þessa, að því
er fram kemur í norska dag-
blaðinu Aftenposten.
í drögum að fjárlögum fyrir
árið 1993 er lagt til, að námsmenn
fái lánin borguð í mánaðarlegum
áföngum, en samkvæmt núverandi
skipulagi fá námsmenn styrki og
lán greidd tvisvar á ári fyrir hveija
önn. Með nýja fyrirkomulaginu
sparar ríkið 70 milljónir norskra
króna (um 700 millj. ísl. kr.) í
vaxtakostnað.
Námsmenn segjast tapa jafn-
miklu og nemur sparnaði ríkisins
og hafa efnt til mótmælaaðgerða
um allt landið undir slagorðunum
„Stöðvið þjófinn". Hafin hefur ver-
ið táknræn söfnun til handa fjár-
málaráðherranum, Sigbjem John-
sen, og hafa námsmannasamtökin
hvatt félagsmenn sína til að greiða
50 aura inn á póstgíró og senda
ráðherranum og ríkissjóði.
Námsmenn benda á, að það
komi sér ákaflega illa að hafa
ekki námslánin óskipt til ráðstöf-
unar við upphaf hverrar annar,
bæði vegna greiðslu á húsaleigu,
bókakaupa og ýmiss konar stofn-
kostnaðar.
„Það væri hreinlega verið að
stela þessu af okkur námsmönn-
um,“ segir Johnny Dahlmo, full-
trúi stúdenta við háskólann í
Tromse. „Og okkur þykir þessi
ráðagerð skjóta skökku við yfirlýs-
ingar ríkisstjómarinnar um áhuga
hennar á aukinni menntun."
Þúsundir póstgírósendinga eru
þegar á leið til fjármálaráðuneytis-
ins og einnig stendur yfir um-
fangsmikil undirskriftasöfnun
meðal námsmanna.
Jeltsín segir hættu á upplausn og borgarstyrjöld í hluta Rússlands
Neyðarástandi lýst yf-
ir í Kákasus-héruðum
Moskvu. Frá Vladímír Todres, fréttaritara Morgunblaðsins. Reuter.
BORÍS Jeltsín, forseti Rússlands, lýsti í gær yfir neyðarástandi í
tveimur rússneskum héruðum við rætur Kákasusfjalla vegna átaka
sem hann sagði geta leitt til upplausnar á svæðinu og borgarastyrj-
aldar.
Jeltsín gaf út tilskipun um
neyðarástandið, sem nær til hérað-
anna Norður-Ossetíu og íngúshe-
tíu, og sendi þúsundir hermanna
á vettvang til að binda enda á
átökin, sem kostuðu tugi manna
lífið um helgina. „Líf þúsunda
Rússa eru nú í hættu. Átökin milli
Norður-Ossetíu og Íngúshetíu
hafa þegar kostað saklausa borg-
ara lífið. Þeir sem eru sekir um
þetta eiga að bera fulla ábyrgð á
verkum sínum samkvæmt lögun-
um,“ sagði í tilskipun forsetans.
Rússneska þingið samþykkti hana
skömmu síðar.
Jeltsín tilnefndi Georgíj Khízha
aðstoðarforsætisráðherra sem
leiðtoga sérstakrar bráðabirgða-
stjórnar í héruðunum tveimur.
Khízha stjórnaði friðarviðræðum
um helgina sem leiddu til vopna-
hléssamkomulags milli hinna
stríðandi fylkinga á sunnudag.
Haft var eftir honum í gær að
komið hefði verið á lögum og reglu
að nýju í héruðunum, en talsmaður
rússneska innanríkisráðuneytisins
sagði að átökin héldu áfram þótt
nokkur þúsund hermanna hefðu
verið send á vettvang með fyrir-
skipanir um að afvopna fylking-
amar og beita til þess valdi ef
þörf krefði. Fréttastofan Ítar-Tass
sagði að bardagar hefðu geisað í
gær í um sex bæjum í grennd við
Vladíkavkaz, höfuðstað Norður-
Ossetíu, og rússneskir hermenn
lent í átökum. Haft var eftir Ak-
hsarbek Galazov, forseta þingsins
í Norður-Ossetíu, að vopnaðir hóp-
ar Ingúsha hefðu komist til Vlad-
íkavkaz til að fremja „hryðjuverk“.
Tugir þjóðarbrota búa við rætur
Kákasusfjalla og hafa lengi eldað
grátt silfur. Ingúshar, sem eru um
100.000, hafa gert tilkall til land-
svæða í Norður-Ossetíu, en Jósef
Stalín lét reka þá þaðan árið 1944
vegna meints stuðnings þeirra við
nasista í síðari heimsstyijöldinni
og Ossetíumenn settust að í þorp-
um þeirra. Ingúshar eru múslimar
eins og langflest þjóðarbrotin við
rætur Kákasusfjalla en Ossetíu-
menn eru kristnir og mjög hollir
stjórnvöldum í Moskvu. íngúshar
óttast að rússnesku hermennirnir
taki málstað íngúsha og fari svo
er talið óhjákvæmilegt að upp úr
sjóði á meðal annarra þjóðarbrota
á svæðinu.
Mikil hætta er talin á að bardag-
arnir í Norður-Ossetíu, sem um
600.000 manns byggja, verði til
þess að allt fari í bál og brand í
nágrannahéruðunum. Khizha hef-
ur sakað valdhafana í Tsjetsjníju,
sem lýsti yfir sjálfstæði frá Rúss-
Iandi í fyrra, um að hafa kynt
undir átökunum.
Wallenberg-málið
Er haldið hlífiskildi
yfir eina vitninu?
ALEXEJ Kondárov, talsmaður rússneska öryggismálaráðuneytisins,
viðurkennir að sænski sljórnarerindrekinn Raoul Wallenberg hafi
nyög líklega verið myrtur í Lúbjanká-fangelsinu, að sögn breska
blaðsins The Observer. „En við vitum ekki til þess að til séu nein
skjöl sem staðfesti þetta. Engar skýrslur finnast um réttarhöld og
við vitum aðeins um eitt vitni — Dmítrí Kopylanskí. Og hann man
ekki neitt“, segir Kondárov. Heimildarmönnum blaðsins þykir margt
benda til að embættismenn í Moskvu haldi hlífisskildi yfir vitninu
en ekki sé fyllilega Ijóst hver ástæðan sé.
Kopylanskí var túlkur KGB þeg-
ar Wallenberg var yfirheyrður.
Kondárov segir að ekki sé réttlæt-
anlegt að ganga harðar fram gegn
vitninu, Kopylanski eigi að njóta
mannréttinda eins og annað fólk.
Kopylanskí er nú 74 ára gamall
eftirlaunaþegi í Moskvu og fáir vita
um dvalarstað hans enda nafnið
hvorki í símaskrá né öðrum opinber-
um skrám. Hann er gyðingur og
segir rússneskur þingmaður, er
hefur hitt manninn, að honum finn-
ist sem verið sé að saka sig um
svik við eigin þjóð þegar hann sé
spurður um þátt sinn í Wallenberg-
málinu.
Wallenberg tókst að bjarga nær
100.000 gyðingum úr klóm nasista
í lok héimsstyijaldarinnar fyrri er
hann var sendifulltrúi Svíþjóðar í
Búdapest. Sovétmenn handtóku
Raoul Wallenberg
hann í janúar 1945 er þeir tóku
borgina og fluttu hann til Moskvu.
Virðist sem þeir hafi grunað hann
um að hafa ekki aðeins fengið gyð-
ingum sænsk vegabréf til að kom-
ast undan heldur hafi hann einnig
útvegað einhveijum stríðsglæpa-
mönnum nasista slík vegabréf.
Kondárov segist hafa séð skjöl um
þessar grunsemdir. The Observer
telur líklegt að Wallenberg, sem