Morgunblaðið - 03.11.1992, Blaðsíða 60

60
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1992
„Eg,var& benzJnlcxue! Hvcub vildiréu a£
ég kaeml met>, hljó&kutirm ? "
Þér hljótið að vera yfirmað-
ur eiginmannsins míns?

Þetta er í fyrsta skipti sem
þú kyssir mig síðan lottóið
fór í gang.
HOGNI HREKKVISI
#HANN VILL HELPUR. A£> þú LESfö TROLLflSÖGÚ."
BREF TIL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Skrýtin sagnfræði
Frá Þóri Kr. Þórðarsyni:
HINN 24. október var sýndur í sjón-
varpi hinn skemmtilegi þáttur Helga
Péturssonar, Manstu gamla daga,
og fjallaði hann að þessu sinni um
hippatímabilið og 68-kynslóðina.
Komu þar fram ýmsir blómprúðustu
skemmtikraftar þessa örlagaríka
tímabils austan hafs og vestan og
nemendur úr MH o.fl., með klæða-
far þeirra ára, voru fjörgandi áhorf-
endaskari, dansandi og raulandi við
hljómfallið. Skemmtileg uppákoma,
að ég tali ekki um „böndin“ sem
léku af list og seiðandi afli — nær
óþekktur heimur töfraður fram —
og að ógleymdri Kristínu Ólafsdótt-
ur, sem í viðtali skilgreindi 68-hreyf-
inguna, og svo Hannesi Hólmsteini
Gissurarsyni og Svavari Gestssyni,
og hélt Helgi Pétursson þar vel á
málum að ekki færi út í þras. Það
er atriði úr því samtali sem veldur
því að ég sting hér niður BlC-láns-
býrópenna að hripa niður þessar lín-
ur. Hinn hugumprúði Hannes Hólm-
steinn flutti undir lok máls síns til
lofs 68-hreyfíngunni þá kenningu
að einn af ávöxtum hippatímabilsins
væri félagsvísindadeild Háskóla ís-
lands. Vakti þessi veruleikatúlkun
fræðimannsins athygli mína, eins
og margar aðrar, og þarf að setja
hana betur í fókus svo að heim
komi við staðreyndir, hvað mörgum
leiðist.
Ég gerði grein fyrir aðdraganda
að því að stofnað var til kennslu
og rannsókna í almennum þjóðfé-
lagsfræðum og sett á fót deild sem
að lyktum nefndist félagsvísinda-
deild HÍ, í Árbók HÍ um árin 1967-
1971. Þar lýsi ég starfi því er Ár-
mann Snævarr rektor kom á fót til
þessara byltingarkenndu umsvifa á
öndverðu rektorstímabili sínu, er
hófst 1960. Var hann áhugasamari
um þessi fræði en sumir aðrir lög-
fræðingar, og unnum við dyggilega
að málinu, m.a. í samstarfí við
bandaríska félagsvísindamenn fyrir
dygga aðstoð Upplýsingaþjónustu
Bandaríkjanna. En ártöl skipta máli
við sögulega túlkun, hvað margur
ungur maðurinn forsómar, og því
vík ég hér frá efni Árbókargreinar
minnar og tala um sjálfan mig, sem
varast skyldi eins og heitan eldinn
nema nauðsyn beri til.
Áhuga minn á félagsvísindum
má rekja til námsára minna í Árós-
um 1946-49 en sérstaklega til fyrri
námsáranna við Háskólann í
Chicago 1951-54. Ég missti samt
alveg af því að hlusta á Milton Fried-
man, sem var prófessor við bísness-
skólann í mokkurra metra fjarlægð
frá guðfræðideildinni. Heimkominn
(1954) fór ég að vinna að félagsvís-
indalegum (= safnaðarlegum) túlk-
unum á ritningunum og vann að
því að koma á fót prófessorsemb-
ætti í félagslegri siðfræði við guð-
fræðideildina. Og þar eru meðal ljós-
ustu punktanna er ég horfi til baka,
minningarnar um samstarf okkar
Ármanns Snævars á þessum árum,
en þar lék ég auðvitað 2. fíðlu af
skiljanlegum ástæðum.
Én svo ég víki aftur að Hannesi
Hólmsteini: Var þá sagnfræði hans
algjörlega röng? Hreint ekki. Svo
bar við eitt vorið þegar þetta starf
var komið á lokastig og áætlanir
uppi um að hefja kennslu ári síðar,
að framhaldsskólanemendur á stúd-
entsprófsári gerðu út íjölmennan
flokk er settist upp í menntamála-
Frá Friðjóni Guðmundssyni:
OPIN fyrirspum til Póststofunnar,
Ármúla 25, 108 Reykjavík:
Hinn 24. apríl 1992 póstlagði ég
áskriftarlista til Samstöðu um óháð
ísland með nöfnum 8 manna, sem
óskuðu að gerast félagar að sam-
tökum þessum. Bréfíð var sent í
pósthús R. 5, 105 Reykjavík, eins
og bent var á neðanmáls á áskrift-
arlistanum. Nafn sendanda var ekki
ritað á póstsendinguna, sem var
stimpluð móttekin: Reykjavík=
5,27.04.“92.
Svo gerist það 16. október 1992,
mér til mikillar undrunar, að ég
ráðuneytinu og krafðist þess að
kennslu í þjóðfélagsfræðum yrði
komið upp þegar í stað, á þv.í hausti
er þeir væru komnir þar til náms.
Uppi varð fótur og fít í ráðuneyt-
inu. Dr. Gylfí Þ. Gíslason, sem þá
var menntamálaráðherra, tók málið
eldsnöggum tökum, sem hans var
vandi, og afgreiddi það á stundinni.
Sendi hraðboð vestur í Háskóla og
voru þar haldnir tveir háskólaráðs-
fundir sama daginn. Hygg ég það
einsdæmi í allri sögu Háskólans.
Gekk allt eftir að boði ráðherra og
samþykki háskólaráðs og e.k.
bráðabirgða-námskeiðshaldi var
komið upp um haustið. Var þá rekt-
or Magnús Már Lárusson.
Það er í þessum punkti sem sögu-
skýring Hannesar Hólmsteins hlýtur
sfna réttlætingu. Sendiför mennt-
skælinga í ráðuneytið þennan um-
rædda vordag hefur sjálfsagt ráðist
af æskulýðsvakningunni sem kennd
er við ’68 þótt hún tengdist að vísu
áhugaefnum manna frá árunum eft-
ir stríð, tveimur áratugum áður.
Væri þetta fróðlegt rannsóknarefni
Hannesi Hólmsteini, enda er oftast
eitthvað smellið í bland við það sem
upp úr honum rennur. Hafí svo
Helgi Pétursson þökk fyrir
skemmtilegan þátt.
ÞÓRIR KR. ÞÓRÐARSON
prófessor
Aragötu 4, Reykjavík
fékk bréf þetta endursent frá Póst-
stofunni með þeirri skýringu að
þess hafí ekki verið vitjað og að
ekki hafí reynst unnt að koma bréf-
inu til viðtakanda.
Tvennt er hér með ólíkindum:
1. Að Póststofan hafí ekki getað
fundið hið rétta póstfang Samstöðu.
2. Að Póststofan skyldi draga í
meira en 5 mánuði að „afgreiða"
málið endanlega. Því spyr ég: Hver
var ástæðan fyrir þessari hallæris-
legu afgreiðslu? - sem í mínum
huga er gersamlega óviðunandi.
FRIÐJÓN GUÐMUNDSSON,
Sandi, Aðaldal.
Opin fyrirspurn
Vík\erji skrifar
Verðlagning hefur löngum verið
umdeild hér á landi. Sú tilfinn-
ing landsmanna, að seljendur vöru
og þjónustu gangi býsna langt í
verðlagningu, kemur m.a. fram í
ótrúlega fjölmennum verzlunarferð-
um, sem famar eru til nálægra
landa á haustin. Víkverji rakst um
helgina á lítið dæmi um verðlagn-
ingu, sem skiptir engum sköpum í
útgjöldum fólks en segir kannski
einhveija sögu.
í „gamla daga“ var ýmis konar
sælgæti selt í lausu og vigtað í bréf-
pokum. Svo lagðist þetta að mestu
af og byrjað var að selja sælgæti í
lokuðum umbúðum, fyrst sellófan-
pokum _og síðar plastpokum. Nú er
sá siður að selja ýmis konar sæl-
gæti í lausu að ryðja sér til rúms á
nýjan leik. Kaupandinn getur sett
ýmis konar sælgæti í plastöskjur
og það er síðan selt eftir vigt.
Ein tegund sælgætis, sem þannig
er hægt að kaupa í lausu er súkkul-
aðirúsínur. Þær kosta a.m.k. í þeirri
verzlun, sem Víkveiji átti leið um,
99 krónur hver 100 grömm. En á
sama stað mátti sjá súkkulaðirúsín-
ur, sem voru vandlega pakkaðar í
plastpoka, 200 grömm í hvern poka,
og pokinn kostaði 129 krónur eða
krónur 64.50 hver 100 grömm.
Þama munar töluverðu í verði og
ætla mætti, að það væri dýrara fýr-
ir framleiðanda að pakka súkkul-
aðirúsínum í sérprentaða plastpoka
en selja þær í lausu með þessum
hætti. Kannski á framleiðandinn
heldur ekki hlut að máli heldur ein-
ungis smásalinn. Getur það verið,
að verð á sælgæti í lausu sé svo
hátt vegna þess, að seljendur trúi
því, að neytandinn átti sig ekki á
verðmun af þessu tagi?
xxx
Eitt af því, sem hið stöðuga verð-
lag hefur haft í för með sér,
er að verðskyn almennings hefur
aukizt til mikilla muna. Og þá kem-
ur í ljós, að í mörgum tilvikum er
óhóflegt verð á vöru og þjónustu
hér, sem væntanlega hefur verið
hægt að fra'mkvæma í skjóli ein-
angrunar okkar og fjarlægðar til
annarra landa. En sú tíð er áreiðan-
lega liðin.
Kaupmenn hafa haft uppi kröfur
á hendur stjómvöldum að gera ráð-
stafanir til þess að takmarka hinar
miklu verzlunarferðir fólks til ná-
lægra ianda. Eina raunhæfa Ieiðin
til þess er að sjálfsögðu sú að taka
upp verðlagningu, sem er sam-
keppnishæf við önnur lönd. Sú skýr-
ing, sem í eina tíð var tekin góð og
gild, að hér væru innflutningsgjöld
svo há og flutningskostnaður svo
mikill, gengur ekki lengur. Varla
skýrir það verðmun á súkkulaðirús-
ínum í plastpokum og í lausu!
xxx
Víkveiji hefur heyrt marga neyt-
endur hafa orð á því, að þetta
sé ekki einungis spuming um pen-
inga, heldur líka hitt, að fólk vill
ekki láta fara svona með sig. Fyrir
allmörgum árum, löngu áður en
hátt verðlag á laxveiðileyfum varð
að almennu umræðuefni, höfðu
bandarískir auðmenn, sem höfðu
efni á því að borga nánast hvað sem
var fyrir laxveiði, orð á því við Vík-
veija, að þeir mundu hætta að koma
hingað S laxveiði vegna hás verð-
lags. Þegar orð var á því haft, að
þeir hefðu augljóslega efni á því að
greiða þetta gjald sögðu þeir, að
það væri rétt, en þeir vildu ekki
láta fara svona með sig. Það væri
hægt að veiða fisk annars staðar
en á íslandi en fyrir mun lægra
verð og þeir mundu snúa sér þang-
að. Þessi tilfinning er að grípa um
sig meðal neytenda á íslandi. Þeir
vilja ekki láta fara svona með sig.