Morgunblaðið - 10.11.1992, Blaðsíða 22

seer H3ííM3Vök .or jiiíOAau(,aríi4 giaAjgvruQHQM
MORGUNBEAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 'IO. NÓVEMBER' T992
22
Hafnirnar og atvinnulífið
vegna meiri krafna um þjónustu
og auknar skyldur við veiðieftirlit
vegna vigtunar og skráningu alls
afla.
Hafnarsambandið gerir ráð fyr-
ir lítilli hækkun hafnagjalda eða
3% um næstu áramót. Hafnirnar
leggja þannig sitt af mörkum svo
stöðugleiki haldist og útgjöld at-
vinnuveganna aukist ekki um of
vegna hafnagjalda.
Framkvæmdir í höfnum
Unnið er að undirbúningi hafna-
áætlunar fyrir árin 1993-1996.
Samkvæmt bráðabirgðauppgjöri
hefur verið unnið í ár við hafnar-
gerð fyrir kr. 1.214.000.000.
í tillögum að hafnaáætlun er
gert ráð fyrir að framkvæmdir við
hafnir, utan Reykjavíkurhafnar,
verði:
Árið 1993 kr. 766.900.000
Árið 1994 kr. 837.000.000
Árin 1995-1996kr. 1.819.700.000
í þessum tölum eru ekki fram-
kvæmdir við stóriðjuhafnir og ekki
viðhald hafnarmannvirkja, sem er
árlega nokkur hluti rekstrarút-
gjaida, en þarf að auka til þess að
lengja líftíma mannvirkja.
Sameining hafna
Á ársfundi Hafnasambandsins
var nokkuð fyallað um stofnun
hafnasamlaga eða sameiningu
hafna. Sú umræða hefur komið
upp í tengslum við umræður um
frumvarp að nýjum hafnalögum
og sameiningu sveitarfélaga.
Víða hagar þannig til að veru-
legri hagræðingu og spamaði í
§árfestingu má koma við með
stofnun hafnasamlaga um tiltekn-
ar hafnir. í frumvarpi að nýjum
hafnalögum eru nefnd dæmi um
hafnir sem mætti sameina, en þær
eru:
* Akranes, Grundartangi,
Borgameshöfn.
* Ólafsvík, Rif, Amarstapahöfn.
* Patreksfjörður, Tálknafjörður,
Bfldudalshöfn.
* Þingeyri, Flateyri, Suðureyri,
Bolungarvík, Súðavík, ísaijarð-
arhöfn.
* Hólmavík, Drangsnes.
* Blönduós, Skagaströnd.
* Sauðárkrókur, Hofsós.
* Ólafsfjörður, Árskógshreppur,
Höfnin í Stykkishólmi.
eftír Sturlu
Böðvarsson
Hvað væri Reykjavík án hafnar?
Þannig spuiði Knud Ziemsen, fyrr-
verandi borgarstjóri Reykjavíkur,
í bók sinni „Úr bæ í borg“.
Og hann svarar þeirri spurningu
og segir: „Sennilega ekki höfuð-
staður landsins, líklega lítið kot-
þorp og fremd þess við það eitt
bundið, að Ingólfur setti sig þar
niður í öndverðu og Innréttingar
Skúla fógeta vom þar.“
Sömu spumingu mætti leggja
fyrir stjórnendur allra hafnarbæja
og þorpa í landinu og er víst að
svipuð svör fengjust. Hafnimar
eru miðpunktur í atvinnulífi og
samgöngum hvers staðar.
Á sama hátt em hafnimar þýð-
ingarmestur hlekkur þeirrar at-
vinnustarfsemi sem tengist sjávar-
útvegi og siglingum.
Tilefni þessarar greinar er árs-
fundur Hafnarsambands sveit-
arfélaga, sem haldinn var í
Reykjavík 21. og 22. okt. sl. Á
Frá Vestnannaeyjahöfn.
fundinum var fjallað um hags-
munamál hafnanna og þátt ríkis
og sveitarfélaga í uppbyggingu og
rekstri þeirrar starfsemi sem hafn-
imar sinna.
Afkoma hafnanna
Árlega er gerð athugun á
rekstri og afkomu hafnanna og
lögð til gmndvallar þegar ákvörð-
un er tekin um gjaldskrá þeirra.
Afkoma hafnanna hefur versn-
að. Það tengist verri afkomu í sjáv-
arútvegi og minni flutningum um
hafnimar. Einnig hefur þróunin
orðið sú að útgjöid hafa aukist
Verkefnaútflutningur
Ný tækifæri með EES
eftírMaríuE.
Ingvadóttur
Hér á landi búum við yfir hald-
góðri reynslu í verktakastarfsemi
ýmiskonar, enda höfum við íjár-
fest í tækjum, tækni og þekkirigu,
sem ætti að gefa möguleika á að
taka enn frekar þátt í útboðum
verkefna í Evrópu.
Opinber innkaup og verktaka-
starfsemi aðildarríkja EB nema
um 10% af þjóðarframleiðslu land-
anna, eða um 20 til 30 þúsund
milljörðum íslenskra króna. Ef
með em talin opinber fyrirtæki,
svo sem á sviði fjarskipta, verður
þetta hlutfall 15%. Með samning-
um um Evrópskt efnahagssvæði
er ráðgert að um einn markað
verði að ræða, en hingað til hafa
yfirleitt innlend fyrirtæki setið að
þessum verkefnum.
í reglum EB um framkvæmd
útboða, er kveðið á um þrennskon-
ar útboð, þ.e. forval, lokað og opið
útboð. Aðeins er heimilt að taka
lægsta eða hagstæðasta tilboði í
lokuðu útboði, enda hafí þá verið
skilgreint í útboðsgögnum hvað
það er, annað en verð, sem aðal
áhersla er lögð á. Miðað verður
við Evrópustaðla við gerð útboð-
slýsinga. Opinber útgáfustjórn EB
mun annast tilkynningar í Stjórn-
artíðindum EB og daglega í tölvu-
banka, um tilboð og nauðsynleg
gögn þar að lútandi. Óheimilt er
að auglýsa í heimalandi fyrr en
sú birting hefur átt sér stað.
Hentar íslenskum fyrirtækjum
Samkvæmt reglunum nær út-
boðsskylda stjómvalda til flestra
sviða, þ.e. bygginga- og verkfram-
kvæmda, samgöngumannvirkja,
þjónustukaupa, framkvæmda
vegna síma- og fjarskiptakerfa,
vatnsveitna og orkumannvirkja.
Útboðsskyldan nær yfír verkefni
sem áætluð eru yfir 373,5 milljón-
ir króna, þegar um byggingar-
framkvæmdir er að ræða, 15 mi-
ljónir vegna vörukaupa, 45 millj-
ónir vegna síma- og fjarskipta-
kerfa, 15 milljónir vegna þjónustu
og 30 milljónir vegna þjónustu
arkitekta og verkfræðinga. Af
þessum viðmiðunartölum má sjá,
að þau verkefni sem hér um ræð-
ir, geta verið af þeirri stærðargr-
áðu, sem vel hentar íslenskum
fyrirtækjum.
Útboðin munu ná til styrktar-
sjóða EB, það þýðir að við höfum
sömu möguleika og aðrir að bjóða
„Við eigum möguleika
á að taka að okkur
ýmis önnur verkefni,
svo sem vegna auglýs-
inga- og útgáfumála,
skipulagningu á ráð-
stefnum, læknisaðgerð-
ir og endurhæfingu
sjúkra, gerð hugbúnað-
ar vegna sérhæfðra
verkefna og kortagerð
fyrir Austur-Evrópu.“
í þau verkefni sem EB mun veita
fjarmagni til vegna uppbyggingar
í Austur-Evrópu. Þar getum við
t.d. horft til verkefna fyrir skipa-
smíðastöðvar og byggingafyrir-
tæki, en brýnt er að endurbæta
húsakost og flestar lagnir, einnig
endurskipulagningar sjávarútvegs
og fískvinnslu.
Við eigum möguleika á að taka
að okkur ýmis önnur verkefni, svo
sem vegna auglýsinga- og útgáfu-
mála, skipulagningu á ráðstefn-
um, læknisaðgerðir og endurhæf-
ingu sjúkra, gerð hugbúnaðar
vegna sérhæfðra verkefna og
María E. Ingvadóttir
kortagerð fyrir Austur-Evrópu.
Nú blasir við samdráttur á flest-
um sviðum atvinnulífsins og því
brýnt að nýta þau tækifæri sem
bjóðast með EES-samningnum.
Ekki síst vegna þess, að um leið
og nýjar leiðir opnast fyrir íslensk
fyrirtæki að vinna verkefni í öðr-
um löndum hins Evrópska efna-
hagssvæðis, opnast þessar sömu
leiðir fyrir erlend fyrirtæki á ís-
landi.
Höfundur er deildarstjórí
utanlandsdeildar Útflutningsráðs
íslands.
Sturla Böðvarsson
„Þessi grein er skrifuð
til þess að vekja athygli
á rekstri hafnanna og
um leið undirstrika
mikilvægi þeirrar starf-
semi sem fer fram við
hafnir landsins í þágu
íslenskra atvinnuvega.“
Hrísey, Dalvíkurhöfn.
* Svalbarðseyri, Akureyrarhöfn.
* Bakkafjörður, Vopnafíarðar-
höfn.
* Eskifíörður, Reyðarfjarðarhöfn.
* Fáskrúðsfjörður, Stöðvarfíörð-
ur, Breiðdalsvíkurhöfn.
* Stokkseyri, Eyrarbakki, Þor-
láks höfn.
* Grindavík, Hafnir, Sandgerði,
Garður, Vogar, Keilisnes, Kefla-
víkurhöfn.
* Kópavogur, Garðabær, Hafnar-
fíarðarhöfn.
Hafnirnar og atvinnulífið
Eins og í upphafí var vitnað til
eru hafnirnar víðast forsenda fyrir
vexti og þróun atvinnulífs og um
leið hagsæld byggða sem næst
höfn standa. Hagsmunir atvinnul-
ífsins og hafnanna fara því saman.
Uppbygging þeirrar þjónustu,
sem hafnimar veita, þarf því að
taka mið af þörfum atvinnulífsins
og þeirrar starfsemi sem tengist
höfnunum.
Flutningar með skipum, bæði
vöruflutningaskipum og fískiskip-
um, hafa tekið miklum breytingum
sl. áratug. Gámar, kör og kassar
eru allsráðandi og þarf því að
miða aðstöðu á hafnarbökkum við
að geta þjónað þeirri flutninga-
tækni.
Varðandi fískiskipin þarf að-
staða til löndunar að taka mið af
því að þjóna þarf jafnt dagróðra-
bátum, ísfískskipum,og frystiskip-
um. Allan afla þarf að vigta og
bera hafnimar ábyrgð á því að
aflinn sé veginn og skráður. Gildir
það jafnt um stóra og smáa farma.
Varðandi fískiskipin þarf að-
staða til löndunar að taka mið af
því að þjóna þarf jafnt dagróðrar-
bátum, ísfiskskipum og frystiskip-
um. Allan afla þarf að vigta og
bera hafnirnar ábyrgð á því að
aflinn sé veginn og skráður. Gildir
það jafnt um stóra og smáa farma.
Allur afli, sem veginn er á hafn-
arvog eða úrtaksvigtaður í
vinnslustöð, er skráður í tölvukerfi
hafnanna og skráist jafnaharðan
inn í Hafsjókerfí hinnar nýju Fiski-
stofu. Þannig fer fram eftirlit og
skráning á vegum hafnanna.
Þessi grein er skrifuð til þess
að vekja athygli á rekstri hafnanna
og um leið undirstrika mikilvægi
þeirrar starfsemi sem fer fram við
hafnir landsins í þágu íslenskra
atvinnuvega.
Höfundur er alþingismaður og
formaður Hafnasambands
sveitarfélaga.