Morgunblaðið - 10.11.1992, Blaðsíða 52

_________________________MQTOUNBIAÖJip I>KIipJUpAG,Ujt,4p. ^Q.VEj^gR.l^
Þórður Þ. Þor-
bjamarson borgar
verkfræðingur
Þegar mér barst fregnin af and-
láti Þórðar Þorbjamarsonar, borg-
arverkfræðings, var sem þyrmdi
yfir mig. Ég vissi að Þórður var
nýfarinn til Bandaríkjanna ásamt
Sigríði konu sinni til að leita sér
lækninga, með bjartar vonir í huga.
Því var það sem reiðarslag að frétta
af andláti hans rétt eftir komuna
þangað.
Ég kynntist Þórði fyrst sem ung-
um og dugandi verkfræðingi á
gatnadeildinni og tókst með okkur
náinn vinskapur í gegnum tíðina,
en hann var bæði minn undir- og
yfírmaður.
Þórður réðst til Reykjavíkurborg-
ar árið 1964 sem verkfræðingur á
gatnadeildinni. Síðar varð hann for-
stjóri Vélamiðstöðvar, þá forstöðu-
maður byggingadeildar og síðast
borgarverkfræðingur frá 1973.
í starfi sínu sem borgarverkfræð-
ingur komu kostir hans fyrir alvöru
í ljós, þvi hann var í senn hinn
mildi stjómandi og traustur og fast-
ur fyrir þegar á reyndi í starfinu.
Hann var hvers manns hugljúfi og
undir hans stjóm uxu tæknideildir
borgarinnar, ásamt verkefnunum,
sem sífellt urðu viðameiri, eftir því
sem borgin þandist út og kröfumar
urðu meiri til að geta staðist öll þau
skilyrði, sem nútíma þjóðfélag
krefst. I erilsömu starfi hafði Þórð-
ur lítinn tíma til að sinna sínum
hugðarefnum, sem voru mörg.
Hans bestu frístundir vom með fjöl-
skyldunni í sumarbústaðnum við
Þingvallavatn þar sem þau nutu
hinnar fögm náttúm, langt frá
annríki borgarerilsins. Minnist ég
þess er við sátum saman og litið
var upp úr verkefnunum og tekið
upp léttara hjal, hve andlit hans
ljómaði er talið barst að þeim sælu-
reit.
Með þessum fátæklegu orðum
langar mig að kveðja góðan vin og
samstarfsmann og þakka honum
samfylgdina. Við Herdís sendum
Sigríði og íjölskyldunni okkar inni-
legustu samúðar- og saknaðar-
kveðjur.
Ingi Ú. Magnússon
fyrrv. gatnamálastjóri.
Embætti borgarverkfræðings
Reylq'avíkur er yfírgripsmikið og
sá sem því gegnir hveiju sinni þarf
að hafa góða innsýn í og geta leyst
margvísleg mál. Þá eiginleika hafði
Þórður Þ. Þorbjamarson til að bera
í ríkum mæli. Hann var ekki ein-
ungis vel menntaður á mörgum
sviðum heldur voru gerðir hans
mótaðar af rótgróinni menningu og
meðfæddri háttvísi.
Það duldist engum að sá mála-
flokkur sem hann bar sérstaklega
fyrir bijósti var umhverfísmál.
Hann sagði stundum að markmið
sitt væri að gera Reykjavík að
hreinustu borg í Evrópu. Seinustu
árin fór mikið af starfsorku hans í
að koma sorpmálum höfuðborgar-
svæðisins í það horf að standast
itrustu kröfur sem gerðar eríi í
nútímaþjóðfélagi og að skipuleggja
það átak sem verið er að gera í
frárennsiismálum og hreinsun
strandlengjunnar. En um fram allt
var hvers kyns ræktun og náttúru-
vemd honum hugleikin. Hann
fylgdist af ódrepandi áhuga með
öllu starfi sem unnið var á því sviði
og var jafnan tilbúinn að grípa
nýjar hugmyndir sem hann taldi að
gætu orðið til framfara og ljá þeim
brautargengi. Vafasamt er að hug-
myndir eins og Húsdýragarðurinn
og Fjölskyldugarðurinn sem nú er
unnið að í Laugardal hefðu nokkum
tíma orðið að veruleika ef hann
hefði ekki strax séð hvað í þeim
fólst og lagt metnað sinn í að allar
framkvæmdir við þær yrðu eins vel
af hendi leystar og kostur væri.
Þórður lagði ríka áherslu á að
æskufólki væri gefinn kostur á að
starfa að umhverfísmálum. Hann
var formaður stjómar Vinnuskóla
Reykjavíkur og lagði sig í líma við
að fá þar til starfa hæfa leiðbein-
endur og finna verkefni handa nem-
endunum við hvers kjms umhverfis-
bætur. Það kom einnig í hlut hans
að sjá ár hvert hundruðum unglinga
fyrir sumarvinnu. Lang flestir
þeirra fengu störf við einhvers kon-
ar ræktun og þá um fram allt við
skógrækt. Nú má heita svo að lok-
ið sé við að planta skógi í flest fram-
tíðarútivistarsvæði innan borgar-
markanna og síðustu sumur hefur
verið gert mikið átak í landgræðslu
og skógrækt á jörðum borgarinnar
að NesjavöHum og Ölfusvatni.
Skógrækt á íslandi er þolinmæðis-
verk og það líða áratugir áður en
árangursins fer að gæta að marki,
en það er ekkert vafamál að þar
sem nú em blásin holt og hijóstur
gefst Reykvíkingum er fram líða
stundir kostur á að eyða tómstund-
um sínum í skjólbetra og gróskurík-
ara umhverfi en flestir geta nú
gert sér í hugarlund.
Það vom mikil forréttindi að fá
að starfa með Þórði Þorbjamar-
syni. Þrátt fyrir erilsamt embætti
gaf hann sér jafnan tíma til þess
að ræða við starfsfólk sitt og tók
ákvarðanir að vel yfirveguðu máli.
Enginn gat hugsað sér að bregðast
því trausti sem hann sýndi starfs-
mönnum sínum. Enda hefur vinnu-
andinn í Skúlatúni 2 verið einstak-
ur. Þórður gerði sér far um að koma
sem oftast á hvem vinnustað og
þar umgekkst hann alla með þeirri
alúð og hlýju sem honum var svo
eiginleg.
Við vinir og samstarfsmenn
Þórðar söknum hans mjög og ein-
lægar samúðarkveðjur vil ég flytja
Sigríði og bömum þeirra frá starfs-
fólki Garðyrkjudeildar Reykjavíkur.
Jóhann Pálsson.
Fregnin um lát Þórðar Þ. Þor-
bjamarsonar borgarverkfræðings
kom sem reiðarslag. Vonaði maður
innilega að honum tækist að sigr-
ast á hinum erfiðu veikindum, sem
hann barðist hetjulega gegn. Vil
ég með þessum fáu orðum kveðja
góðan mann.
Ég var svo lánsöm að fá að kynn-
ast Þórði nokkuð í tengslum við
störf mín á Árbæjarsafni og við
fomleifarannsóknir í Viðey. Gott
var að eiga samstarf við Þórð, sem
var áhugasamur og fróður um sögu
og minjar. Hann var auk þess mjög
mannlegur og gæddur ríku skop-
skyni. Var því alltaf gefandi og
skemmtilegt að starfa með honum
og ræða við hann um hin ýmsu
málefni.
Tekur það mig afar sárt að sjá
á bak Þórði. Fyrir honum bar ég
alveg sérstaka virðingu bæði sem
manneskju og embættismanni. Mun
ég ætíð búa að kynnum mínum við
hann og er ég þakklát fyrir þá
hvatningu sem hann veitti mér í
mínu starfi. Ég vil votta konu hans,
Sigríði Jónatansdóttur og fjölskyldu
þeirra innilegustu samúð mína.
Heiðruð sé minning Þórðar Þ. Þor-
bjamarsonar.
Margrét Hallgrímsdóttir.
Með Þórði Þ. Þorbjamarsyni er
genginn einn yndislegasti en jafn-
framt skeleggasti embættismaður
Reykjavíkurborgar. Það er á fárra
færi að gegna embættismennsku
af jafn miklum mannkærleik og
víðsýni og Þórður gerði.
Við vorum fyrst kynnt fyrir Þórði
fyrir rúmum fimm árum. Þá þegar
var hann orðinn velgjörðarmaður í
lífi okkar, sem tæknilegur ráðgjafi
dómnefndar um Ráðhús Reykjavík-
ur. í kjölfarið kynntumst við honUm
nánar sem formanni verkefnis-
stjómar Ráðhúss Reykjavíkur. Það
var engin tilviljun að einmitt honum
var falin ábyrgð á því að leiða jafn
vandasamt verk og þegar á reyndi
var ómetanlegt að hafa jafn sterkan
og reyndan forsvarsmann.
í samstarfi við Þórð kynntumst
við snilld hans sem stjómanda, en
einnig sérstaklega hlýjum manni,
sem hafði afslappandi áhrif á alla
í kringum sig. Það var einfalt nátt-
úrulögmál að fyrir honum bám
menn óskerta virðingu og þegar
hann talaði var hlustað. Hann hafði
lag á því að beina mönnum á rétta
braut með glöggum athugasemdum
eða vinalegum ábendingum frekar
en fyrirskipunum. Stundum brá
hann fyri sig hárfinu skopskyni,
sem honum var einum lagið, ef
honum fannst menn taka sjálfa sig
of hátíðlega. Það var ef til vill þessi
meðfædda lífsgleði og frumlegt
skopskyn sem gerði Þórð svo aðlað-
andi og sterkan sem persónuleika.
Hann var hafinn yfir þras, skamm-
ir og armæðutal. Það var eins og
hann byggi yfir einhverri æðri
þekkingu, sem enginn gat snert.
Þeir sem þekktu Þórð gleyma
aldrei hinu blíða brosi, sem var
hans aðalsmerki. Menn hafa mis-
jöfn áhrif á samferðamenn sína, en
óhætt er að segja að Þórður hafi
snortið flesta er honum kynntust
djúpt. Við verðum ævinlega þakklát
fyrir að hafa fengið að njóta návist-
ar hans, þó stutt hafi verið. Sterkar
manngerðir sem hann eru vand-
fundnar og í okkar huga var hann
óvenjulega vitur maður.
Við varðveitum minningu Þórðar
sem minningu um mann sem gædd-
ur var einstökum gáfum af náttúr-
unnar hendi og nýtti þær vel. Fjöl-
skyldu hans og nánustu samstarfs-
mönnum vottum við okkar dýpstu
samúð.
Margrét Harðardóttir
Steve Christer.
Vinur okkar Þórður Þ. Þorbjarn-
arson er fallinn frá fyrir aldur fram,
en það er huggun harmi gegn, að
hamingjustundir hans voru fleiri en
flestra manna.
Lífsskoðun hans stóð mjög nærri
þeim viðhorfum, sem birtast í Al-
þingishátíðarljóði Davíðs Stefáns-
sonar „Að Þingvöllum 930-1930“,
einkum þessu erindi:
Vakið, vakið. Tímans kröfur kalla,
knýja dyr og hrópa á alla.
Þjóð, sem bæði Þór og Kristi unni,
þjóð, sem hefur bergt af Mímisbrunni,
þjóð, sem hefur þyngstu raunir lifað,
þjóð, sem hefur dýpstu speki skrifað -
hún er kjðrin til að vera að verki,
vinna undir lífsins merki.
Þórður vann undir lífsins merki,
rækti sinn garð og gegndi með
opnum huga mikilvægum störfum,
sem gerðu honum kleift að láta
vonir margra rætast. Hann var
maður Iífs og vonar til hinstu stund-
ar jarðlífsins.
Éftir náið samstarf um langt
árabil og ótal samverustundir er
margs að minnast og margt að
þakka.
Það er erfitt að kveðja vin sinn,
en minningin um góðan dreng og
hollan vin gerir söknuðinn léttbær-
ari.
Guð gefi honum raun lofi betri.
Sigurlaug Aðalsteinsdóttir,
Sigurlaug E. Jóhannesdóttir,
Jón G. Tómasson,
Eggert Jónsson.
Þórður Þ. Þorbjamarson, borgar-
verkfræðingur í Reykjavík, er lát-
inn, iangt fyrir aldur fram, aðeins
55 ára gamall. í hugum okkar sam-
starfsmanna hans er mikið tóm og
söknuður, því þrátt fyrir erfiða bar-
áttu við sjúkdóm að undanfömu
kom fráfall hans á óvart. Nú þegar
við höfum áttað okkur á fréttinni
finnum við betur að hann verður
okkur aldrei að fullu horfmn. Góð-
vild hans, hlýja og drenglyndi verð-
ur alltaf í hugum okkar.
Þórður lauk verkfræðiprófi frá
Tækniháskólanum í Kaupmanna-
höfn í ársbyijun 1963, ásamt fá-
mennum, samstilltum hópi ungra
manna. Ari síðar hóf hann störfhjá
Reykjavíkurborg á gatnadeild og
varð þar fljótt atkvæðamikill. Átak
var hafið í malbikun íbúðahverfa
borgarinnar og var það eitt aðalvið-
fangsefnið næstu árin. Þegar á ár-
inu 1966 var Þórður ráðinn for-
stjóri Vélamiðstöðvar borgarinnar,
sem sá um rekstur véla af ýmsu
tagi. Leitast var við að stjóma borg-
arfyrirtæki, eins og Vélamiðstöð,
sem líkast því að um einkafyrirtæki
væri að ræða, og naut Þórður sín
vel í því starfí. Hann kynntist þá
þegar ýmsum þáttum í hinum fjöl-
breytta rekstri borgarinnar, svo
sem sorphirðu, snjómokstri, við-
haldi gatna og garðyrkju, svo eitt-
hvað sé nefnt. Þá tengdist hann
starfsmönnum á ýmsum sviðum
traustum böndum.
Árið 1971 fluttist Þórður um set
og tók við forstöðu Byggingardeild-
ar borgarverkfræðings og enn
bættust við ný verkefni og nýir vin-
ir. Margar stórframkvæmdir voru
í gangi, t.d. við skólabyggingar.
Ein merkasta bygging sem Þórður
stóð að var bygging Kjarvalsstaða.
Þá var einnig hafín endurbygging
gamalla húsa með varðveislugildi
og studdi Þórður þá viðleitni. Eftir
að Þórður var tekinn við starfi borg-
arverkfræðings átti hann áfram
beinan þátt í stjómun á fram-
kvæmdum við flestar stórbyggingar
borgarinnar, svo sem Borgarleik-
húsið og Ráðhúsið. Hann sat í bygg-
ingamefnd Borgarleikhússins alla
sína embættistíð sem borgarverk-
fræðingur og var formaður verkefn-
isstjómar við byggingu Ráðhúss
Reykjavíkur.
1. janúar 1973 tók Þórður við
embætti borgarverkfræðings. Stór-
ir málaflokkar komu á hans borð.
Umferðarmál, skipulagsmál, upp-
bygging nýrra hverfa og umhverfis-
mál. Hann fylgdist náið með þróun
umferðar í borginni, og lagði á ráð-
in um uppbyggingu gatnakerfisins.
Samstarf hans við Vegagerð ríkis-
ins var mikið og gott og hann sat
í stjórn íslandsdeildar Norræna
vegtæknisambandsins. Hann tók
jafnan mikinn þátt í endurskoðun
aðalskipulags Reylq'avíkur, sérstak-
lega þegar það var endurskoðað í
fyrsta sinn 1975. í samræmi við
stefnu og samþykktir borgarstjóm-
ar á hveijum tíma lét Þórður vinna
fjölda áætlana á ýmsum sviðum.
Hann hafði sérstaklega mikinn
áhuga á umhverfismálum og má
nefna tvær áætlanir á því sviði,
þ.e. áætlun um framkvæmdir við
umhverfi og útivist frá 1978 og
nýlega áætlun um aðalholræsi og
hreinsun strandlengjunnar. Sú
áætlun er nú í framkvæmd eins og
kunnugt er, mikil og kostnaðarsöm,
og studdi Þórður þá sem að henni
standa hvenær sem á þurfti að
halda. Þá var hann oftast lykilmað-
ur í ákvarðanatöku um gerð nýrra
hverfa og lagði metnað sinn í að
sjá til þess að lóðaframboð væri
nægilegt og að hverfin byggðust
skipulega upp. Þá tengdi hann og
saman áform um framkvæmdir við
gatnagerð og veitur, bæði Vatns-
veitu, Hitaveitu og Rafmagnsveitu.
Þórður átti dijúgan þátt í því að
koma á samvinnu um eyðingu sorps
milli sveitarfélaganna á höfuðborg-
arsvæðinu, sem leiddi til þess eftir
nokkurra ára undirbúningsstarf að
Sorpeyðing höfuðborgarsvæðisins,
bs. Sorpa, var stofnuð í febrúar
1988. Var Þórður kosinn fyrsti for-
maður stjómar í byggðasamlaginu
og gegndi því starfí æ síðan. Hann
hafði áður beitt sér fyrir ýmsum
framfömm í sorphirðumálum og
átti þátt í því að láta kanna mögu-
leika á að nýta orku í sorpi og öðr-
um úrgangsefnum.
Spor Þórðar liggja víða, enda
viðfangsefnin mörg. Hann starfaði
að sjálfsögðu með ýmsum nefndum
borgarinnar á sínum starfsferli, en
samfeildast og _mest með borgarráði
í tæp 20 ár. Á sama tímabili átti
hann sæti í Hafnarstjórn Reykjavík-
ur, í stjóm Vélamiðstöðvar og
Vinnuskólans og fyrir hönd Reykja-
víkurborgar í stjórn Jarðborana hf.
síðan það fyrirtæki var stofnað.
Þórður átti sér margvísleg
áhugamál og var svo lánsamur að
geta unnið að sumum þeirra í sínu
starfi, til dæmis að skógræktarmál-
um og að athugun á nýjum atvinnu-
tækifærum, sem hann hafði brenn-
andi áhuga á. í því sambandi kynnti
hann sér bæði ylrækt og fiskeldi
og skoðaði ýmsa kosti í atvinnu-
starfsemi. Hann aflaði sér víða
gagna og upplýsinga og hafði sam-
bönd víða um lönd.
Þegar ég lít yfir farinn veg með
Þórði koma margar minningar upp
í hugann. Á fyrstu árunum unnum
við oft saman langan vinnudag,
leystum margvísleg verkefni, oftast
ijórir saman. Þá var gripið í spil í
kaffitímanum eða í borðtennis
stutta stund í einu. Stundum var
farið út að mæla í misjöfnu veðri
og sjaldan naut Þórður sín betur,
ijóður og ákafur, oft í lopapeysu
og vann kappsamlega. Á þessum
árum sáum við um nokkur útboð á
vegum Reykjavíkurborgar á jarð-
vinnu og gatnagerð, og voru það
ein allra fyrstu útboðin á því sviði
og því brautryðjendastarf. Síðar
breyttust aðstæður þannig að sjald-
an varð tóm til afþreyingar á vinnu-
staðnum, enda var líklegt að Þórður
kysi heldur að skreppa á Þingvöll
í sumarbústaðinn sinn þegar stund
gafst. Tíminn fór í fundahöld og
samvinnu við stjórnmálamenn, ráð-
gjafa og verktaka. En þrátt fyrir
annríkið var eitt sem aldrei breytt-
ist, alltaf var gott að leita til Þórðar.
Á ferðalögum var Þórður
skemmtilegur félagi. Þá gafst oft
tóm til að ræða þau mál sem ekki
komust að í dagsins önn. Þórður
stundaði stangveiði töluvert. Hann
las mikið og var vel heima í sögu
lands og þjóðar. Hann kunni einnig
vel að segja sögur. Umræðuefni
skorti því aldrei, hvort heldur var
á ferðum erlendis eða hérlendis eða
á góðri stund með samstarfsmönn-
um.
í einkalífi sínu var Þórður mikill
gæfumaður. Hann kvæntist ungur
bekkjarsystur sinni úr Menntaskól-
anum í Reykjavík, Sigríði Jónatans-
dóttur, og voru þau mjög samrýnd.
Þau eignuðust eina dóttur og tvo
syni. Alltaf var auðfundið að fjöl-
skyldan var Þórði afar mikils virði.
Við samstarfsmenn Þórðar í
Skúlatúni sendum fjölskyldunni
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Stefán Hermannsson.
Stutt er nú milli stórra högga
og stórt skarð komið í lítinn hóp,
sem á miðjum aldrei kom sér upp
því tilhlökkunarefni að hittast eitt
skipti á vetri og annað sinn á sumri
til að eiga með sér andlegan sel-
skap. í fyrra skiptið í hlíðum Akra-
fjalls til að hnýta flugur og hið
seinna til að reyna þær hinar sömu
norður við Laxá í Þingeyjarsýsíu,
þar sem hún fellur lífmögnuð milli
hólma.
Kynni mín af Þórði Þ. Þorbjarn-
arsyni hófust raunar með allt öðrum
hætti. Við sátum sinn hvorum meg-
in borðs í snörpum samningum um
lönd Keldna og Keldnaholts, sem
Reykjavíkurborg taldi sig þurfa á
að halda, eftir fræga deilu um
skipulagsmál á Rauðavatnssvæð-
inu. Ég var í samninganefnd af
hálfu ríkisins, hann í nefnd fyrir
borgina og kappsaman, ungan og
nýkjörinn borgarstjóra. Þótt stjóm-
málaáherslur umbjóðenda okkar
væm ólíkar og landakröfur borgar-
innar hefðu um skeið mætt harðri
andstöðu, mótaðist fljótt einhugur
meðal samningamanna að ná sátt-
um um lausn sem báðir aðilar gætu
sætt sig við. Kom þar ekki síst til
áhugi Þórðar á því að festa í sessi
landrými fyrir rannsóknir og vís-
indastarfsemi svo og vaxtarsvæði
fyrir þekkingariðnað sem tengst
gæti slíkri starfsemi. Ekki er ólík-
legt að vaskleg forganga föður
Þórðar og alnafna hans í rannsókn-
um í þágu atvinnuvega landsmanna
fyrr á öldinni hafi átt sinn þátt í
áhuga borgarverkfræðingsins.
Eftir að samningar tókust um
makaskipti á löndum, fengum við
Þórður svo það verkefni ásamt öðr-
um að gera áætlun um deiliskipulag
fyrir svæðið og lauk því starfi fyrir
um ári. Sem betur fer tók það starf
töluverðan tíma og var ekki farið
sér óðslega. Því gafst tími til enn
nánara samstarfs við Þórð og hans
menn hjá Reykjavíkurborg, sem enn
er að vaxa. Meðal annars tókst að
koma á fjárhagslegri samvinnu milli
Rannsóknaráðs ríkisins og Reykja-
víkurborgar um byggingu rann-
sóknahúss fyrir efna- og líftækni-
rannsóknir sem ákveðið var að gefa
Háskóla íslands á 75 ára afmæli
stofnunarinnar, að hálfu á móti
rannsóknastofnunum atvinnuveg-