Morgunblaðið - 07.01.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1993
27
Bjöm Bjamason um fískveiðisainnmga við Evrópubandalagið
Vel viðunandi lausn
á viðkvæmu deilumáli
SAMNINGAR íslands og Evrópubandalagsins, EB, í fisk-
veiðimálum voru til síðari umræðu á Alþingi síðdegis í gær.
Björn Bjarnason formaður utanríkismálanefndar mælir með
samþykkt þingsályktunartillögu um staðfestingu þessara
samninga. Steingrímur Hermannsson (F-Rn) formaður
Framsóknarflokksins er mótfallinn þessari tillögu. Halldór
Ásgrímsson (F-Al) varaformaður Framsóknarflokksins og
fyrrum sjávarútvegsráðherra er sammála sínum flokksform-
anni í þessari afstöðu.
Þingsályktunartillagan kveður á
um að ríkisstjórninni verði heimilt
að staðfesta fyrir íslands hönd
samning í formi erindaskipta milli
íslands og Evrópubandalagsins um
fiskveiðimál sem gerður var í Op-
orto 2. maí 1992. Og ennfremur
samning um fiskveiðimál og lífríki
hafsins milli íslands og EB sem
gerður var í Brussel 27. nóvember
1992.
Samningar þessir gera m.a. ráð
fyrir gagnkvæmum skiptum á veiði-
heimildum milli samningsaðila. EB
fær veiðiheimildir á tilgreindum
svæðum í efnahagslögsögu Islands
fyrir 3.000 tonna karfaígildi gegn
veiðiheimildum fyrir Island á
30.000 tonnum af loðnu sem EB
hefur keypt af Grænlendingum með
samningi um fiskveiðimál.
Björn Bjarnason (S-Rv) for-
maður utanríkismálanefndar mælti
fyrir því áliti nefndarmeirihluta að
samningurinn yrði samþykktur
óbreyttur. Bjöm Bjamason gerði
nokkra grein fyrir sögulegum og
pólitískum þáttum málsins. Sögu
málsins má rekja allt aftur til árs-
ins 1972. Frá fyrstu tíð hafa íslend-
ingar lagt áherslu á að þeir geti
ekki fallist á kröfur EB um aðgang
að fiskveiðilögsögu íslands í skipt-
um fyrir tollaívilnanir fyrir sjávar-
afurði á EB-markaði. Árið 1989
hefði verið reifuð hugmyndin um
gagnkvæm skipti á veiðiheimildum.
Þar með hefði málið tekið nýja
stefnu og nú hefði verið samið um
þá lausn að íslendingar fengju hlut-
deild í þeirri loðnu sem EB keypti
af Grænlendingum.
Góð skípti
Formaður utanríkismálanefndar
sagði að sjávarútvegsnefnd hefði
fengið málið til umsagnar og fag-
legrar umíjöllunar. Bjöm Bjamason
vitnaði lítillega í álit meirihluta sjáv-
arútvegsnefndarinnar. Þar kom
m.a. fram að samkvæmt stuðlum
sem sjávarútvegsráðuneytið gefur
út í upphafí fiskveiðiárs em þessi
skipti veiðiheimilda í þorskígildum
talið íslendingum hagstæð. Hið
sama gildi þótt þessar veiðiheimild-
ir væm reiknaðar samkvæmt verð-
mætastuðlum Evrópubandalagsins.
Björn vitnaði einnig til eftirfarandi:
MMflGI
„Skiptin á veiðiheimildum em afar
takmörkuð. Magnið, sem EB má
taka, er samkvæmt verðmætastuðl-
um sjávarútvegsráðuneytisins gildi
1.230 tonna af þorski. Samkvæmt
upplýsingum sjávarútyegsráðu-
neytisins nam heildarafli íslendinga
ígildi 473 þúsunda tonna af þorski
á síðasta ári. Veiðiheimildimar, sem
íslendingar láta í skiptum við EB,
em því aðeins um flórðungur pró-
sents, eða 0,26% af heildarafla síð-
asta árs.“
Björn Bjarnason sagði að hlut-
verk utanríkismálanefndar hefði
verið að meta hinn stjómmálalega
þátt málsins. Að mati meirihlula
nefndarinnar væri hag íslands best
borgið með því að Alþingi veitti rík-
isstjóminni tafarlaust heimild til áð
staðfesta þessa samninga. Ástæðu-
laust væri nú á lokastigi málsins
að tengja ákvörðun Alþingis í mál-
inu við gildistöku EES-samnings-
ins. Með því væri í raun brotið gegn
þeirri 20 ára meginreglu íslendinga
að ekki skuli blandað saman tolla-
ívilnunum og fiskveiðiheimildum í
samskiptum íslands og EB. Bjöm
sagðist telja að með þessum samn-
ingum hefði tekist samkomulag um
langvinnt deilumál á þeim gmnd-
velli sem íslendingar gætu vel við
unað. Björn vildi einnig benda á að
efni rammasamningsins hefðu legið
fyrir þegar árið 1981 og hér hefði
ekki annað verið gert en dusta ryk-
ið af þeim samningi og þegar árið
1989 hefði verið hreyft við hug-
myndinni um gagnkvæm skipti
veiðiheimilda.
Fullnýttu skípt
Steingrímur Hermannsson
(F-Rn) sem hafði framsögu fyrir
áliti minnihluta utanríkismála-
nefndar sagði að fyrir tveimur ára-
tugum hefðu það verið stoltir ís-
lendingar sem hefðu fært út fisk-
veiðilögsöguna. Þá hefðu menn ekki
verið ginnkeyptir fyrir neinum gylli-
boðum. Það mátti skilja að honum
þætti tímar nú breyttir; íslensk rík-
isstjóm léti sem hún hefði góðan
samning í hendi þegar hún væri
nú að hleypa veiðiflota Evrópu-
bandalagsins í fullnýtta fiskistofna
íslandsmiða. Talsmaður minnihluta
utanríkismálanefndar taldi þennan
samning mjög óhagstæðan og lagði
eindregið til að hann yrði felldur.
Steingrímur fór líkt og fyrri
ræðumaður nokkrum orðum um
forsögu þessa máls. Hann vildi
koma því á framfæri að árið 1981
þegar drög voru gerð að ramma-
samningi hefðu aðstæður verið allt
aðrar. Grænlendingar hefðu þá ver-
ið aðilar að Evrópubandalaginu.
Ræðumaður sagði að Islendingar
hefðu lagt áherslu á að bjóða ekki
veiðiheimildir í vannýttum fiski-
stofnum. En karfastofninn væri
tvímælalaust fullnýttur ef ekki of-
Atkvæðagreiðsla eftir 2. umræðu
Frumvarp um EES samþykkt
með 32 atkvæðum gegn 23
ATKVÆÐI voru greidd um frumvarp til laga um Evrópskt
efnahagssvæði, EES, í gær að aflokinni annarri umræðu.
Frumvarpið var fimm greinar og voru fjórar þeirra samþykkt-
ar með 32 atkvæðum stjórnarliða gegn atkvæðum 23 sljórnar-
andstæðinga og tveggja stjórnarliða. Sex sljórnarandstæðing-
ar greiddu ekki atkvæði. Tveir sljórnarliðar voru fjarver-
andi. Breytingartillaga frá meirihluta utanríkismálanefndar
um brottfall fjórðu greinar var samþykkt með 38 atkvæðum
gegn 19. Við þessa atkvæðagreiðslu voru einungis tveir þing-
flokkar sameinaðir í sinni afstöðu til EES. Alþýðubandalag
í mótstöðu og Alþýðuflokkur í samþykki.
Fyrsta grein frumvarpsins kveð- menn voru fjarverandi.
ur á um að heimilt verði fyrir ís-
lands hönd að staðfesta saminginn
um EES og einnig samninga milli
EFTA-ríkjanna um stofnun eftir-
litsstofnunar og dómstóls og fasta-
nefndar. Greidd voru atkvæði með
nafnakalli. Alls 23 þingmenn kusu
að gera grein fyrir atkvæði sínu
eða hjásetu. Úrslit urðu þau að 32
greiddu atkvæði með samþykkt
greinarinnar, 23 voru andvígir, 6
greiddu ekki atkvæði og tveir þing-
Hinir fjarstöddu voru Ingi Bjöm
Albertsson (S-Rv) og Gunnlaugur
Stefánsson (A-AÍ). Sex stjómar-
andstæðingar greiddu ekki at-
kvæði: Kvennalistakonan Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir (SK-Rv);
og fimm framsóknarmenn, Finnur
Ingólfsson (F-Rv), Halldór Ás-
grímsson (F-Al), Jóhannes Geir
Sigurgeirsson (F-Ne), Jón Kristj-
ánsson (F-Al) og Valgerður Sverr-
isdóttir (F-Ne). Tveir sjálfstæðis-
menn greiddu atkvæði gegn samn-
ingnum, Eyjólfur Konráð Jónson
(S-Rv) og Eggert Haukdal (S-Sl).
Atkvæði féllu á sama veg þegar
greidd vora atkvæði um aðra grein
en hún kveður á um að meginmál
EES-samningsins ásamt tveim
töluliðum í viðaukum skuli hafa
lagagildi hér á landi.
Þriðja grein framvarpsins segir
að skýra skuli, að svo miklu leyti
sem við á íslensk lög og reglur,
til samræmis við EES-samninginn
og þær reglur sem á honum
byggja. Enn féllu atkvæði á sama
veg; 32 með, 23 á móti, 6 greiddu
ekki atkvæði og tveir fjarverandi.
Meirihluti utanríkismálanefndar
flutti breytingartillögu um að 4.
grein framvarpsins falli á brott en
hún kvað á um að ráðherra gæti
ef sérstök nauðsyn krefði, sett
nánari reglur til að ákveða fram-
kvæmd EES-samningsins. Nefnd-
armeirihlutanum þótti þama gert
ráð fyrir heldur rúmum reglugerð-
arheimildum til ráðherra og fram-
hjá löggjafarvaldinu gengið. Þessi
tillaga var samþykkt með 43 at-
kvæðum gegn 17.
Þegar greidd vora atkvæði um
fímmtu grein féllu atkvæði með
sama hætti og um fyrstu þijár
greinamar. Fimmta grein fjallar
um tafarlausa gildistöku fyrstu
greinar og gildistöku hinna eftir
samþykkt EES samningsins.
Að svo búnu var framvarpinu
vísað til þriðju umræðu með 38
atkvæðum en 19 vora því andvíg-
ir, 3 greiddu ekki atkvaeði. 3 þing-
menn vora fjarverandi. Auk fyrr-
greindra Gunnlaugs Stefánssonar
og Inga Bjöms Álbertssonar var
Eyjólfur Konráð Jónsson horfinn
úr þingsal.
Þriðja umræða um framvarpið
mun he§ast kl. 20.30 í kvöld og
verður henni útvarpað og sjónvarp-
að á Ríksútvarpinu.
nýttur á íslandsmiðum.
Steingrímur vísaði til umsagnar
og álits minnihluta sjávarútvegs-
nefndar en þar er því sterklega
haldið fram að ekki sé um jafngild
skipti á veiðiheimildum að ræða
heldur sé ljóst að 3.000 tonn af
karfa séu mun verðmætari en
30.000 tonn af loðnu.
Óásættanlegt ^
Össur Skarphéðinsson (A-Rv)
formaður sjávarútvegsnefndar og
Steingrímur Hermannsson skiptust
á andsvörum um vannýtta fiski-
stofna, sameiginlega fískistofna og
um veiðiheimildir sem Belgar hafa
haft á íslandsmiðum síðan 1975.
Að loknum þessum orðaskiptum tók
Halldór Ásgrímsson (F-Al) fyrram
sjávarútvegsráðherra og nefndar-
maður í sjávarútvegsnefnd til máls.
Halldór tók undir orð Bjöms
Bjamasonar um að samskipti okka»C
við EB í fiskveiðimálum ættu sér
langa sögu og hefðu reynst afar
viðkvæm. En hins vegar gat hann
ekki tekið undir með Birni um að
þessir samningar væra vel viðun-
andi. Halldór sagði hér um að ræða
„vonda og óásættanlega niður-
stöðu“.
Halldór fór nokkram orðum um
ýmsa reiknistuðla sem menn hafa
notað í umræðum um þessa samn-
inga. Utanríkisráðuneytið hefði not-
að stuðla sem notáðir hefðu verið
í kvótakerfínu sem verðstuðla. Hall-
dór sagði Þjóðhagsstofnun reikna
út þessa stuðla sem mæltu verð-
gildi fiskafla á innanlandsmarkaði.
Halldór ságði út í hött að nota þessa*-
stuðla í samningaviðræðum við er-
lend ríki. Halldór sagði að menn
hlytu að nota ýmsa aðra mæli-
kvarða. Það væri nýmæli ef einhver
einn mælikvarði ætti að verða al-
gjör sannindi í viðskiptum. Halldór
vildi benda á að reiknaður hefði
verið út stuðull fyrir heildarverð-
mæti á íslandsmiðum og þá yrði
myndin allt önnur. Karfinn hefði
alltaf verið hlutfallslega verðmætari
þegar siglt væri með hann á er-
lenda grand. Og nú um stundir
væri karfí ein eftirsóttasta fiskteg-
undin. Halldór sagði sína skoðun
að eðlilegt væri að taka sem mest
mið af heildarverðmæti þess sem
kæmi á land. Halldór vildi lík?^
benda á að taka yrði tillit til þess
að loðnan væri miklu óvissari fiski-
stofn en karfinn.
Kl. 15.30 varð Halldór Ásgn'ms-
son að gera hlé á ræðu sinni þar
eð Valgerður Sverrisdóttir þingfor-
seti frestaði þessari umráeðu en
henni verður fram haldið á þing-
fundi í dag sem hefst kl. 10.30.
VERÐHRUN Á DÚNÚLPUM
Sem dæmi:
Barnaúlpa — verö áöur kr. 6.490,- fftlff kr. 4.990,-
Fullorðinsúlpa S-XXL — verð áður kr. 7.990,- fftÚ kr. S.990,
ARMULA 40 ■ SIMAR 813555, 813655.
»hummel^
SPORTBÚÐIN