Morgunblaðið - 13.03.1993, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. MARZ 1993
Opið bréf til rektors
Háskóla Islands
frá Kristni
Péturssyni
Síðari hluti
í fyrri hluta þessa opna bréfs
til háskólarekstors reyndi ég að
rökstyðja það að þau gögn sem
eru til um „ástand “ þorsks og
loðnu gæfu ekki tilefni til þess að
álíta að sú fiskveiðistefna sem hér
hefur verið rekin væri í reynd ein-
hver „vísindi" eins og haldið hefur
verið fram. Þvert á móti er frekar
hægt að draga þær ályktanir af
skoðun þessara gagna að til skaða
hafí verið hvað varðar nýliðun og
þrif þorskstofnsins að reyna að
þvinga fram stækkun í þorskstofn-
inum umfram 800 þúsund tonn.
í þessum hluta hyggst ég koma
inn á víðara samhengi þessa mála-
flokka, nýtingu fískistofna, eins
og hlutimir koma mér fyrir sjónir.
Alþjóða hafrannsóknarráðið
reynir að halda vemdarhendi yfír
stærsta ránfiskstofni í Norður-Atl-
antshafi, kolmunnastofninum. Síð-
ast þegar ég vissi var kolmunna-
stofninn um 6 milljónir tonna.
Fiskistofn þarf af fæðu ca. 7 sinn-
um þyngd sína á ári og er fæðu-
þörf kolmunnastofnsins því um 42
milljónir tonna á ári. Því er verið
að friða þennan stóra ránfískstofn?
Að mínu mati ætti að rannsaka
hvort vemd á kolmunnastofninum
er ekki jafnvel orsök að bágbomu
ástandi fískistofna við Færeyjar
og víðar í Atlantshafinu, nú frekar
en veiði Færeyinga (,,ofveiði“) á
nytjastofnum sem sífellt er fullyrt
að sé orsök lítillar veiði í Færeyj-
um.
Er sama sagan á ferðinni, rangt
uppbyggt reiknimódel sem leiðir
menn á fræðilegar villigötur? Af
hveiju er alltaf spiluð sama platan
með sömu nálinni: ofveiði, ofveiði,
ofveiði þegar rökstuðninginn vant-
ar? Lundinn var að drepast úr
hungri í Færeyjum 1991. Jú, hver
vom viðbrögðin? Friða matarlaus-
an lundann! Finnst yfírmönnum
Háskóla íslands þetta skynsamleg
ráðstöfun? Er hægt að leysa
vandamál sveltandi þriðja heimsins
á vísindalegan hátt með því að
friða fólkið? Kolmunni hrygnir að-
allega fyrir vestan Bretlandseyjar
og kemur síðan vaðandi hér norð-
austur í haf eins og „engisprettu-
faraldur" og skilur eftir sig „sviðna
jörð“, en ég hef orðað þetta svo.
Yfirmenn hafrannsókna á
Skúlagötu 4 hafa helst orðið vond-
ir þegar ég hef reynt að koma sjón-
armiðum mínum á framfæri. Hvað
er svona vísindalegt við það að
verða vondur þótt leikmenn hugsi
upphátt? Væru ekki einmitt meiri
möguleikar á frumþróun ef bæði
leikmenn og lærðir væru hvattir
til þess að leggja rökstudd sjónar-
mið til málanna? Hvort hafa fleiri
uppgötvanir átt sér stað í iðnaði
og vísindum á vettvangi eða við
skrifborðin?
Samanburðar „fjölstofnaskoð-
un“ (mynd 2) sem ég lét gera gef-
ur til kynna að neikvætt samband
sé milli stækkaðra veiðistofna og
nýliðunar sex samanlagðra fiski-
stofna (þorsks, ýsu, ufsa, loðnu,
síld og kolmunna) þó Hafrann-
sóknarstofnun vilji ekki rökræða
þessa staðreynd, eða koma með
gagnrök. Hvar eru þeirra vísinda-
legu röksemdir? Hvað fínnst yfír-
mönnum Háskóla íslands? Fylgni
sex fiskistofna og nýliðunar þeirra
er neikvæð um 42% (mynd 2) við
stækkandi stofnstærð þessara
stofna. Síld gefur lítið eitt jákvæða
fylgni ein og sér, en heildarsaman-
burður er samt neikvæður. Og til
hvers á að safna síld sem er illselj-
anleg? Leyfa beitilönd nytjafíska
að það sé verið að „lagera" físki-
stofna að óþörfu vegna takmark-
aðs fasðuframboðs? Getur þessi
sfldarsöfnunarstefna ekki reynst
háskaleg? Erfiðleikar við sfldveiðar
(og að hluta við loðnuveiðar) und-
anfarin ár fínnst mér einmitt benda
á að eðli þessara mikilvægu nytja-
físka sé að tvístra sér í ætisleit við
fæðuskort, einkum á haustin.
Þannig getur of mikil vemdar-
stefna leitt til þess að mun dýrara
verður að veiða fiskana, og jafnvel
illgerlegt að fínna þá með berg-
málsmælingum. Nú er talað um
að flottroll þurfí til síldveiða. Hvers
vegna? Hefur einhver betri tilgátu
en að sfld tvístri sér nú í auknum
mæli í fæðuleit vegna þess að
stofninn sé of mikið vemdaður?
Þessi tilgáta mín er raunhæf nema
það komi önnur betri. Sfld étur
þorsk og ýsuseiði og fleiri seiði. í
hafínu éta nánast allir alla, sér-
staklega við fæðuskort. Um það
gildir engin „siðfræði" í hafinu.
Hafrannsóknir hér á landi virð-
ast í þokkalegu lagi t.d. hvað varð-
ar krabbafisk og hörpufisk. Það
er margt ágætt hjá Hafrannsókn-
arstofnun og hún hefur ágætt
starfslið að mínu mati. Ég vil að
það komi fram. Það eru fullyrðing-
amar, sem stofnunin gefur frá sér
sem ekki standast. Það vantar
samt nákvæmari og sundurliðaðar
upplýsingar um þrif nytjafíska (t.d.
hlutfall lifrar/lengd eftir aldri) á
einstökum svæðum við landið eftir
árstímum (skrá meðalvigt eftir
grammavog en ekki vigta með
tommustokk). Það má alltaf gera
betur. Það á bæði við um mig og
aðra.
Minna má ennfremur á gengdar-
lausa fjölgun sjávarspendýra og
Kristinn Pétursson
„Ég- vonast til þess að
fá svar við þessu bréfi
í Morgunblaðinu og
hvað Háskóiinn hyggst
gera til þess að fiski-
fræði (og fiskihag-
fræði) geti þróast sem
alvöru vísindi í Háskóla
íslands en ekki sem
endurmenntunarnám-
skeið í krónískum far-
vegi sem afneitar stað-
reyndum um einfalt
samspil í sínu nánasta
umhverfi.“
sjófugla og að ekkert tillit er tekið
til þess í núverandi veiðiráðgjöf og
fullyrðingum um „uppbyggingu“
og stækkun allra nytjastofna sé
allsheijarlausn, án þess að skil-
greina stærð beitilanda!
í hveijum sveitarhrepp á íslandi
eru forðagæslumenn sem hafa
þann starfa að fylgjast með að
nægar fóðurbirgðir séu til vetrar-
ins. Hvar eru forðagæslumenn til
þess að fylgjast með beitilöndum
hafsins? Væri ekki áhugavert fyrir
t.d. Líffræðideild Háskóla íslands
að sinna starfí forðagæslu til eftir-
lits með fæðuframboði handa ís-
lenskum nytjastofnum í ljósi
reynslunnar? A kannski að skilja
það sem svo að Líffræðideild Há-
skóla íslands komi þrif nytjastofna
íslensku þjóðarinnar ekkert við?
Er það ekki rétt skilið hjá mér að
markmið með fískveiðistjómun sé
nokkurs konar „náttúruleg físki-
rækt“ og veiðar okkar og lífskjör
flestallra íslendinga séu afrakstur
þeirrar náttúrulegu fiskiræktar?
Góð þrif nytjafiska hljóta að vera
grundvallaratriði til hámörkunar
afraksturs nytjastofna, eða hvað,
og ég hafna því að frysta eigi alla
umræðu um þetta og láta yfír-
mönnum á Skúlagötu 4 það einum
eftir hvort nytjastofnar íslensku
þjóðarinnar svelti sig og sjálfát
þeirra magnist mjög þess vegna.
Líði fiskunum illa vegna hungurs
þá verða lífskjör okkar lakari.
Þetta er svona einfalt.
Það er rétt að minna á alvöru-
þunga þessa máls sem birtust nú,
að mínu mati, í vaxandi gjaldþrot-
um fyrirtækja og heimila vegna
þess að núverandi stjórnkerfi físk-
veiða er sniðið eftir reiknimódelum
sem gera ráð fyrir að fæðuframboð
hafsins sé ótakmarkað! Borgaði sig
að geyma þorskinn í sjónum 1987
1991 miðað við takmarkað fæðu-
framboð? Á alls ekki að fjalla um
þetta sem málefni? Hvað með þá
aðila sem keyptu kvóta fyrir fjórum
árum og ætluðu að ávaxta fjár-
muni sína en fá líklega, eftir næsta
niðurskurð í þorskveiðum, úthlutað
þriðjungi þess sem þeir keyptu þá?
Kaupverð sem sagt 600 kr. „kvóta-
kílóið" en ekki 200 kr. Hefði fjár-
munum ekki betur verið varið í
fjárfestingu í að ná tökum á veið-
um, vinnslu og markaðssetningu
vannýttra fiskistofna? Ógnvænleg
miðstýring hefur verið innleidd í
sjávarútveg reynt að þvinga veru-
leikann að margnefndum reikn-
imódelum. Stórfelldum verðmæt-
um hefur verið kastað á glæ með
„úreldingu" nýtanlegra veiðiskipa
og verkefnalaus veiðiskip mega
ekki nýta vannýtta fiskistofna.
. i
íHÉöóur Hl-jgi
fJJ ▼ r V APAP ♦♦ V r a trmrn-ttn JjP? *,1 ■ (11
UIUl^UU v PjpTsiSSS!
ÁSKIRKJA: Barnaguðsþjónusta
kl. 11. Guðsþjónusta kl. 14. Kaffi
eftir messu. Árni Bergur Sigur-
björnsson.
BÚSTAÐAKIRKJA: Barnamessa
kl. 11. Guðsþjónusta kl. 14. Org-
anisti Guðni Þ. Guðmundsson.
Aðalsafnaðarfundur Bústaða-
sóknar eftir messu. Pálmi Matthí-
asson.
DÓMKIRKJAN: Safnaðarfræðsla
í safnaðarheimilinu kl. 10. Sr. Jak-
ob Á. Hjálmarsson. Messa kl. 11.
Prestur sr. Jakob Á. Hjálmarsson.
Dómkórinn syngur. Organisti
Marteinn H. Friðriksson. Barna-
starf í safnaðarheimilinu á sama
tíma. Föstumessa kl. 17. Altaris-
ganga. Prestur sr. Jakob Á.
Hjálmarsson.
ELLIHEIMILIÐ GRUND: Guðs-
þjónusta kl. 10. Sr. Magnús
Björnsson.
GRENSÁSKIRKJA: Barnasam-
koma kl. 11. Messa kl. 14. Prest-
ur sr. Gylfi Jónsson. Organisti
Árni Arinbjarnarson.
HALLGRÍMSKIRKJA: Fræðslu-
stund kl. 10. Sr. Sigurður Pálsson
flytur erindi um Biblíuna. Messa
og barnastarf kl. 11. Sr. Sigurður
Pálsson. Dagskrá á vegum List-
vinafélags Hallgrímskirkju kl. 17.
Passíusálmadagskrá í samantekt
Heimis Pálssonar cand. mag.
Lestur, söngur og hljóðfæraleik-
ur.
LANDSPÍTALINN: Messa kl. 10.
Sr. Karl Sigurbjörnsson.
HÁTEIGSKIRKJA: Morgunmessa
kl. 10. Sr. Arngrímur Jónsson.
Barnaguðsþónustu kl. 11. Kirkju-
bíllinn fer um Hlíðar og Suðurhlíð-
ar á undan og eftir messu. Messa
kl. 14. Sr. Tómas Sveinsson.
LANGHOLTSKIRKJA: Kirkja Guð-
brands biskups. Messa kl. 11.
Prestur sr. Flóki Kristinsson. Org-
anisti Jón Stefánsson. Kristján
Þorgeirsson prédikar. Gideonfé-
lagar kynna starf sitt í messunni.
Barnastarf á sama tíma. Kaffisopi
eftir messu.
LAUGARNESKiRKJA: Guðsþjón-
usta kl. 11. Prestur sr. Jón D.
Hróbjartsson. Organisti Ronald
Turner. Barnastarf á sama tíma
í umsjá Þórarins Björnssonar.
Heitt á könnunni eftir guðsþjón-
ustu. Messa kl. 14. Altarisganga.
Prestur sr. Sigrún Óskarsdóttir.
Organisti Ronald Turner. Tví-
Guðspjall dagsins: (Lúk. 11.)
Jesús rak út illan anda.
söngur: Inga Þóra og Laufey Geir-
laugsdætur. Boðið upp á akstur
kl. 13.30 frá Hátúni 10 og Dal-
braut 18-20. Kvennakirkjan held-
ur guðsþjónustu kl. 20.30. Sr.
Hahna María Pétursdóttir prédik-
ar. Sr. Auður Eir Vilhjálmsdóttir
þjónar fyrir altari. Orgelleikari
Sesselía Guðmundsdóttir. Ingi-
björg Lárusdóttir leikur á tromp-
et. Iris Erlingsdóttir syngur ein-
söng.
NESKIRKJA: Barnasamkoma kl.
11. Munið kirkjubílinn. Guðsþjón-
usta kl. 14. Sr. Frank M. Halldórs-
son. Sr. Sigurður Pálsson flytur
fjórða og síðasta erindi sitt um
Biblíuna að lokinni guðsþjónustu
kl. 15.15.
SELTJARNARNESKIRKJA: Sam-
kirkjuleg guðsþjónusta kl. 11 í
beinni útsendingu í útvarpi. Jón
Hjörleifur Jónsson prédikar. Full-
trúar frá Hvítasunnusöfnuði,
Hjálpræðishernum og kaþólsku
kirkjunni lesa ritningarlestra. Sr.
Solveig Lára Guðmundsdóttir
þjónar fyrir altari. Einar Jónsson
leikur á trompet. Organisti Hákon
Leifsson. Háskólakórinn syngur
stólvers. Barnastarf á sama tíma
í umsjá Eirnýjar og Erlu.
ÁRBÆJARKIRKJA: Guðsþjónusta
kl. 11. Organleikari Sigrún Stein-
grímsdóttir. Molasopi og ávaxta-
safi eftir guðsþjónustuna. Sunnu-
dagaskóli í Árbæjarkirkju, Ártúns-
skóla og Selásskóla á sama tíma.
Föstuvaka kl. 20.30 með fjöl-
breyttri dagskrá í tali og tónum.
Snorri Örn Snorrason og Camilla
Söderberg leika saman á flautu
og lútu. Flutt verður messa eftir
Josquen Deprez, Schola cantor-
um, undir stjórn Orthulfs Prunn-
ers. Ritningarlestur, hugleiðing.
Kirkjukórinn syngur vers úr Pass-
íusálmunum. Fyrirbænastund
miðvikudag kl. 16.30. Sr. Guð-
mundur Þorsteinsson.
BREIÐHOLTSKIRKJA: Messa kl.
11. Altarisganga. Prestur sr. Ing-
ólfur Guðmundsson. Barnaguðs-
þjónusta í safnaðarheimilinu á
sama tíma. Organisti Daníel Jón-
asson. Samkoma Ungs fólks með
hlutverk kl. 20.30.
DIGRANESPRESTAKALL:
Barnasamkoma í safnaðarheimil-
inu við Bjarnhólastíg kl. 11. Guð-
þjónusta í Kópavogskirkju kl. 11.
Sr. Þorbergur Kristjánsson.
FELLA- OG HÓLAKIRKJA: Guðs-
þjónusta kl. 11. Prestur sr. Guð-
mundur Karl Ágústsson. Organ-
isti Violeta Smid. Barnaguðsþjón-
usta á sama tíma í umsjón Sigfús-
ar og Guðrúnar.
GRAFARVOGSPREST AKALL:
Barnaguðsþjónusta kl. 11 í Fé-
lagsmiðstöðinni Fjörgyn. Guð-
fræðinemarnir Sveinn, Elínborg
og Guðmunda aðstoða. Guðs-
þjónusta kl. 14. Organisti Sigur-
björg Helgadóttir. Vigfús Þór
Árnason.
HJALLAPRESTAKALL: Messu-
salur Hjallasóknar Digranesskóla.
Fjölskylduguðsþjónusta kl. 11.
Fermingarbörn aðstoða. Sóknar-
prestur.
KÁRSNESPRESTAKALL: Barna-
starf í safnaðarheimilinu Borgum
kl. 11. Guðsþjónusta kl. 14. Org-
anisti Stefán R. Gíslason. Ferm-
ingarbörn og foreldrar þeirra eru
sérstaklega hvött til þátttöku í
guðsþjónustunni. Fundur með
foreldrum og fermingarbörnum í
Borgum strax að lokinni guðs-
þjónustu. Ægir Fr. Sigurgeirsson.
SEUAKIRKJA: Barnaguðsþjón-
usta kl. 11. Guðsþjónusta kl. 14.
Organisti Kjartan Sigurjónsson.
Sóknarprestur.
FRÍKIRKJAN, Rvík: Laugardag
flautudeildin kl. 14. Sunnudag
guðsþjónusta kl. 11. Miðvikudag
morgunandakt kl. 7.30. Organisti
Pavel Smid. Cecil Haraldsson.
KRISTSKIRKJA, Landakoti:
Messa kl. 8.30. Hámessa kl.
10.30. Messa kl. 14. Ensk messa
kl. 20. Laugardaga messa kl. 14
og ensk messa kl. 20. Aðra rúm-
helga daga messur kl. 8 og kl. 18.
KFUM/KFUK/SÍK:Almenn sam-
koma á Háaleitisbraut kl. 20.30.
Yfirskrift: Vakning í vændum.
Ræðumaður er Ragnar Gunnars-
son. Kynning á samkomuátaki
með Billy Graham og bænastund.
MARÍUKIRKJA, Breiðholti:
Messa kl. 11. Alla rúmhelga daga
messa kl. 18.30.
HVÍTASUNNUKIRKJAN Ffladelf-
ía: Almenn samkoma kl. 16.30.
Ræðumaður Hafliði Kristinsson.
Guðný og drengirnir syngja.
Barnagæsla. Barnasamkoma á
sama tíma.
HJÁLPRÆÐISHERINN: Kl. 11
samkirkjuleg samkoma og sunnu-
dagaskólí í Seltjarnarneskirkju.
Kl. 19.30 bæn. Kl. 20 hjálpræðis-
samkoma í Herkastalanum. Anna
og Daniel Óskarsson stjórna og
tala.
GARÐASÓKN: Sunnudagaskóli í
Kirkjuhvoli kl. 13 í umsjá Hannes-
ar og Hjördísar.
BESSASTAÐASÓKN: Kirkjuskóli
í dag í Stóru-Vogaskóla kl. 11-
Fjölskylduguðsþjónusta í Kálfa-
tjarnarkirkju kl. 14. Sr. Bjarni Þór
Bjarnason messar. Æskufólk að-
stoðar. Organisti: Frank Herluf-
sen. Fjölskylduguðsþjónusta kl.
14 í Bessastaðakirkju. Skólanem-
endur taka þátt. Aðalsafnaðar-
fundur að athöfn lokinni. Bragi
Friðriksson.
VÍÐISTAÐAKIRKJA: Barnamessa
kl. 11. Guðsþjónusta kl. 14. Kór
Víðistaðasóknar syngur. Organ-