Morgunblaðið - 24.03.1993, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. MARZ 1993
Engar sektir í Bókasafni Kópavogs
Bók skilað eftir
aldarfjórðung
ENGAR útlánsskuldir hafa verið innheimtar í Bóksafni Kópavogs í
mars í tilefni af 40 ára afmæli safnsins og hefur Hrafn Harðarson
yfirbókavörður trú á því að margir verði til að notfæra sér þessi fríð-
indi. Þónokkuð hefur komið inn af eldri útlánum nú þegar og var
lengsta lánið frá árinu 1969, eða fyrir 24 árum. Að auki hefur Bóka-
safnið í tilefni afmælis síns gefið öllum jafnöldrum sínum í bænum
bókasafnsskírteini og hafa þannig margir Kópavogsbúar endurnýjað
kynni sín við safnið. Kynningarbæklingur hefur verið gefinn út um
bókasafnið.
Hrafn sagði að fólk væri bæði feg-
ið og þakklátt yfír að þurfa ekki að
greiða skuldir af bókum. „Samt vilj-
um við ekki hafa skuldlaus tímabil
fast og reglubundið. Fremur gefa
fólki kost á því öðru hverju að skila
bókum, sem það hefur einhverra
hluta gleymt að skila, eða þvælst
hafa á milli t.d. í flutningum. Fólk
fyllist þá gjaman fögnuði við að heyra
að nú geti það skilað án þess að eiga
yfir höfði sér sektir þó að þær séu
ekki háar hjá okkur,“ sagði hann.
Allar bækur mikilvægar
Hann sagðist ekki hafa kannað
sérstaklega hversu mikið af bókum
sem lengi hefðu verið í láni hefði
verið skilað. Ekki sagðist hann held-
ur vita hvort sérstaklega merkilegar
bækur hefðu komið inn enda væru
allar bækur mikilvægar. „Fyrir okk-
ur eru þær það vegna þess að við
eigum kannski eitt eintak af gam-
alli bók. Henni er ekki skilað, lánþeg-
inn hugsar kannski að hún skipti
ekki máli og þeir þarna á bókasafn-
inu gleymi henni örugglega. Stað-
reyndin er hins vegar sú að við
gleymum henni aldrei því ein glötuð
bók hjá okkur er eins og lítið gat í
safnkostinum og þegar aðrir spyija
um hana er hún mjög mikilvæg,“
sagði hann.
Stöð 2 endurskoðar myndlyklakerfið
Lána út 800 tæki
„MYNDLYKLAR hafa ekki verið fáanlegir hér síðan í desember, en
nú komumst við yfir 800 lykla á írlandi. Við teljum hins vegar ekki
rétt að selja þessa tegund á meðan myndlyklakerfið er í endurskoðun
og því bjóðum við fólki að fá þá lánaða endurgjaldslaust gegn því að
greiða fyrirfram árs áskrift að stöðinni," sagði Páll Magnússon, sjón-
varpsstjóri Stöðvar 2.
Stöð 2 auglýsir nú myndlykla að
láni, en hingað til hafa allir mynd-
lyklar verið seldir. „Myndlyklakerfið
hér á landi er nú í endurskoðun og
fari svo að því verði breytt á næstu
misserum eða árum teljum við ekki
rétt að selja lykla sem hugsanlega
verða úreltir. Það tjón verðum við
að bera sjálflr og við myndum að
sjálfsögðu bæta þeim skaðann, sem
eiga eigin lykla, ef kerfinu verður
breytt.“
hefði að bæta við mannskap til að
anna hringingum. Reynt yrði að út-
vega fleiri myndlykla en þá 800 sem
komu nú til landsins.
Iðntæknistofnun fær einkaleyfi á nýjung-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Keramíkhnífur
GUÐMUNDUR Gunnarsson verkefnissljóri með keramíkhnífsblað.
Fyrirtæki um fram-
leiðslu keramíkhnífa
IÐNTÆKNISTOFNUN hefur fengið einkaleyfi fyrir framleiðslu-
aðferð á zirkoniumoxiðdufti sem notað er við framleiðslu keramík-
hnífa og einkaleyfi á vissri gerð hnífseggja ásamt norrænum
samstarfsaðilum. Verið er að huga að stofnun-fyrirtækis um fram-
leiðslu á keramíkhnífum hérlendis.
gerðir, hafa mun betri skurðeigin-
leika en stálhnífar.
Niðurstöður af rannsóknum
stofnunarinnar sýna að ending
keramíkhnífa er margföld á við
stálhnífa og er þessi uppgötvun
talin geta haft mikil áhrif, t.d. í
fiskiðnaði og pappirsiðnaði.
Skurðhnífar úr keramík
Samanburðartilraunir voru
gerðar með notkun keramíkhnífa
og stálhnífa í pappírsiðnaði. Nán-
ast ekkert slit varð í keramíkhníf-
unum, en bit stálhnífa varð sífellt
lakara við hvem skurð. Niðurstöð-
ur úr tilraunum á notkun hnífanna
í læknisfræðilegum tilgangi sýna
að hnífar úr keramíki, sem notað-
ir eru- við minni háttar beinaað-
Iðntæknistofnun telur að
keramíkhnífar nýtist vel í fisk-
vinnsluvélar. Með notkun þeirra
þyrfti ekki að stöðva vélar, sem
áður þurfti til að brýna stálhnífa.
Góðar viðtökur erlendis
Guðmundur Gunnarsson verk-
efnisstjóri hjá Iðntæknistofnun
sagði að niðurstöðurnar hefðu
verið kynntar erlendis og fengið
góðar viðtökur, m.a. hjá físk-
vinnslufyrirtækjum og sláturhús-
um í Noregi og Danmörku. Stefnt
er að því að heija framleiðslu
hnlfanna hér á landi á þessu ári.
Árshátíð
Heims-
klúbbsins
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi fréttatilkynning:
„Það verður litríkt og alþjóðlegt
um að litast á árshátíð Heims-
klúbbsins Ingólfs, sem fram fer i
Súlnasal Hótel Sögu á föstudags-
kvöldið kemur. Klukkan 19.30
safnast fólk saman yfir fordrykk
að rifja upp minningar úr fyrri
ferðum og spá í þær nýju sem á
boðstólum eru, en ein þeirra,
Hnattreisan, sú fyrsta sem efnt
er til frá íslandi, verður kynnt
sérstaklega í máli og myndum á
hátíðinni.
Á matseðli kvöldsins eru girnileg-
ir réttir með austurlensku ívafi og
skreytingum sem minna á Suður-
hafseyjar. Skemmtiatriði eru líka
alþjóðleg, t.d. mun fræg þokkadís
frá Bali stíga dans að hætti inn-
fæddra, óperusöngkonan Sigrún
Hjálmtýsdóttir syngur íslensk lög
og ítalskar aríur við undirleik Önnu
Guðnýjar Guðmundsdóttur.
Myndasýningar frá frægustu
slóðum ferðamanna í heiminum
verða í gangi allt kvöldið. Þarna hitt-
ast þátttakendur úr nýafstaðinni
óperuferð til New York, kaffibrúnir
ferðalangar úr Karíbahafi, listunn-
endur úr Ítalíuferðum og heims-
hornaflakkarar úr ferðum til Suður-
Ameríku, Suður-Afríku, Suðaustur-
Asfu allt til Japans og Nýja Sjálands.
Að lokum leikur hljómsveit fyrir
dansi til klukkan 2. Þátttaka tilkynn-
ist til Hótel SÖgu, sem einnig ann-
ast borðapantanir. Aðgöngumiðar
eu greiddir við innganginn. Þeir eru
númeraðir og gilda sem happdrætti-
smiði, þar sem veglegir ferðavinn-
ingar auka enn á stemmningu þessa
glæsilega mannfagnaðar."
'IFréettatilkynning)
Frans Koster eigandi stálvinnslufyrirtækisins Koster Metalen í Hollandi
Starfsemi íslensku stálverk-
Engir myndlyklar fyrr en mál
Sýnar skýrast
Páll sagði að lyklarnir sem nú
væri verið að bjóða væru af gerðinni
Tudi 12, eins og 80% allra mynd-
lykla á íslandi. Þessir lyklar eru fjöl-
rása, þ.e. geta tekið við útsendingum
fleiri en einnar stöðv^r. „Framhald
útsendinga á Sýn ræðst af því hve-
nær útvarpslagafrumvarp kemst á
koppinn," sagði Páll. „Við seljum
enga myndlykla fyrr en við vitum
hvemig áskriftarkerfi að Sýn verði
háttað. í raun erum við á sama báti
og margar sjónvarpsstöðvar í Evr-
ópu, en nú eru að ryðja sér til rúms
öruggari, endingarbetri og ódýrari
myndlyklar.“
Mikil eftirspurn
Páll sagði að á þriðjudag, þegar
Stöð 2 hóf að |ána myndlyklana,
hafi 130 manns fengið lykla á fyrstu
tveimur klukkustundunum. Þurft
Óshlíðarvegur
JFE með
lægsta boð
í vegskála
JFE-byggingarþjónustan í Bol-
ungarvík átti lægsta tilboð í gerð
vegskála um Hvanngjá innri á
Óshlíðarvegi. Tilboð JFE var
42,9 milljonir sem er 76% af 45,5
milljóna kr. kostnaðaráætlun.
Vegskálinn sem nú er boðinn út
verður 65 metra langur. Vinnu við
hann á að vera lokið 15. september
í haust. Níu verktakar buðu f bygg-
ingu hans.
sniiðjunnar vonlaus frá byijun
„STÁLVERKSMIÐJUR á Vesturlöndum eiga enga framtíð fyrir sér.
Það er útilokað að ætla að finna kaupanda að íslensku stálverksmiðj-
unni. Rekstur hennar er vonlaus og frá upphafi hefur verið ljóst
að starfsemi hennar gat ekki verið arðbær,“ segir Frans Koster
eigandi og stjórnarformaður Koster Metalen, fyrirtækis sem starfar
við málmendurvinnslu í Hollandi, en hann hefur fylgst náið með
starfsemi íslenska stálfélagsins frá upphafi. Koster segist hafa var-
að við því fyrir þremur árum að rekstur Stálfélagsins væri óarðbær
og spáð því þá að framleiðsla verksmiðjunnar myndi stöðvast eftir
tvö ár. Koster, sem er staddur á íslandi, segir í samtali við Morgun-
blaðið að öll starfsemi íslenska stálfélagsins hafi byggst á blekking-
um og ekki hafi verið hlustað á ráðleggingar sérfróðra aðila.
„Ég sá strax frá upphafí að þarna
var mikil blekking á ferðinni," seg-
ir Koster sem telur að ef rekstur
stálverksmiðju á íslandi eigi að
geta gengið verði árleg framleiðslu-
geta hennar að vera að lágmarki
300 þúsund tonn, sem er margföld
framleiðslugeta núverandi verk-
smiðju.
Koster kom þrívegis til íslands á
síðasta ári til að kanna möguleika
á að endurreisa verksmiðjuna á
vegum aðila í Evrópu sem höfðu
sýnt áhuga á kaupum. Niðurstaða
allra var sú að starfsemi verksmiðj-
unnar gæti engan vegin borið sig,
segir hann. Framleiðslugeta verk-
smiðjunnar væri of lítil, tækjabún-
aður úreltur og staðsetning óhag-
kvæm.
Koster þekkir vel til innan hol-
lenska bankans Mees & Hope sem
var einn af stærstu kröfuhöfum
Stálfélagsins og segist vita fyrir
víst að bankinn sé reiðubúinn að
„fara í stríð við íslenska banka“ en
fulltrúar Mees & Hope telja sig
hafa verið hlunnfarna í viðskiptum
sínum við Stálfélagið og hefur
bankinn kært uppboðsmeðferð
þrotabúsins. Segir hann að Mees &
Hope hafi tekið þátt í kostnaði af
söfnun brotajárns eftir að fyrirtæk-
ið varð gjaldþrota eða í alls 14
mánuði sem hafí numið 25 þúsund
dollurum í hverjum mánuði og því
hafi stjórnendur bankans orðið
mjög óánægðir þegar Búnaðar-
bankinn og Iðnþrúnarsjóður seldu
Furu brotajárnið fyrir lítið. Þessir
aðilar leystu brotajárnið til sín á
nauðungaruppboði sl. haust.
Ipasco tapaði engu
Koster segir að við undirbúning
að stofnun Stálfélgsins hafi verið
stuðst við algerlega ófullnægjandi
hagkvæmniathuganir og byggt hafi
verið á röngum áætlunum. Ipasco
Steel, aðaleigandi félagsins, hefði
flutt inn gamlan tækjabúnað í verk-
smiðjuna. „Ipasco lagði aldrei pen-
inga í fyrirtækið heldur lagði því
aðeins til verksmiðjubúnað," segir
hann og telur augljóst að Ipasco
hafí í raun engum fjármunum tapað
við gjaldþrot Stálfélagsins. Lánar-
drottnar töpuðu hins vegar allt að
tveimur milljörðum króna við gjald-
þrot félagsins
„Honum [Birni Halleniusi, stjórn-
arformanni Ipasco] tókst þetta
Morgunblaðið/Þorkell
Enginn kaupandi
FRANS Koster segir að íslenska
stálverksmiðjan sé ekki einnar
milljón dollara virði og útilokað
sé að reka hana með hagnaði.
vegna þess að hér voru engir sér-
fræðingar til að leggja dóm á fyrir-
ætlanir hans. Bankarnir hlustuðu á
fyrirætlanir Ipasco en þeir hlustuðu
ekki á þá sem höfðu reynslu og
sérþekkingu,“ segir Koster.
Áðspurður segist Koster ráð-
leggja núverandi eigendum stál-
bræðslunnar [Búnaðarbanka og Ið-
þróunarsjóði] að losa sig við verk-
smiðjuna sem fyrst til niðurrifs og
útflutnings. Utilokað sé að ætla að
finna nýja rekstraraðila sem vilji
kaupa verksmiðjuna sem sé ekki
einnar milljón dollara virði. „Kostn-
aður við að hefja framleiðslu í verk-
smiðjunni er allt of hár til að það
geti borgað sig. það verður að taka
tillit til hafnaraðstöðu, flutninga og
verðs sem er mjög lágt og ekki sjá-
anleg hækkun þess á næstunni,"
segir hann. Niðurstaða athugana
Kosters á síðasta ári leiddi í ljós
að lágmarkskostnaður við nauðsyn-
lega endumýjun verksmiðjubúnað-
arins yrði um 5 millj. dollarar.
Aðspurður segir Koster að ekki
sé hægt fullyrða að svikum hafi
verið beitt þegar verksmiðjunni var
komið á fót en segist hafa orðið
mjög undrandi á því hversu auð-
veldlega Ipasco tókst að hrinda
þessu af stað. Enginn hafi hlustað
á ráðleggingar sérfræðinga. „Eng-
inn varfærinn banki hefði lánað fé
í fjárfestingu af þessu tagi. Mees &
Hope lánuðu út á framleiðsluvörur
verksmiðjunnar og að mínu áliti
gerðu þeir mistök og gleymdu flutn-
ingavandamálum," segir hann.
„Lagalega séð gerði Ipasco ekk-
ert rangt. Eg tel að vanþekking og
bjartsýni hafí verið megin ástæða
fyrir því hvernig fór,“ segir hann.
Erfiðleikar í evrópska
stáliðnaðinum
„Það er engin framtíð fyrir rekst-
ur stálverksmiðja í iðnvæddu ríkj-
unum eins og ástatt er í dag. Verk-
smiðjur í Evrópu eru reknar með
tapi, framleiðslugeta þeirra er of
mikil og margar verksmiðjur hafí
lagt upp laupana á undanförnum
mánuðum. í Ásíu eru stálverksmiðj-
ur aftur á móti reknar með hagn-
aði,“ segir hann.