Morgunblaðið - 01.04.1993, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1993
29
Fágæt og verðmæt hebresk
biblía er varðveitt á Hólum
KOMIÐ hefur í ljós að hebresk bibl-
ía sem var í eigu Guðbrands bisk-
ups Þorlákssonar og varðveitt er á
Hólum í Hjaltadal er einstaklega
fágæt og líklega afar verðmæt, en
um er að ræða útgáfu gamla testa-
mentisins sem prentuð var í Ham-
borg árið 1578. Að sögn Sigurðar
Arnar Steingrímssonar prófessors
er talið hugsanlegt að hún hafi
verið höfð til hliðsjónar við þýðingu
biblíunnar á íslensku og útgáfu
Guðbrandsbiblíu árið 1584.
Sigurður Örn Steingrímsson var staddur
á Hólastað í vikunni ásamt Dr. Georg Braul-
ik prófessor, sem er stjórnandi deildar gamla-
testamentisfræða við Háskólann í Vín, og
sýndi Bolli Gústavsson vígslubiskup þeim þá
ýmsar bækur sem geymdar eru á kirkjuloft-
inu. Dr. Braulik, sem staddur er hér á landi
í boði guðfræðideildar háskóla íslands, stað-
næmdist þá við hebresku biblíuna og varð
hann mjög hissa á að svo fágætur gripur
væri þarna niðurkominn, en gamlar prentan-
ir af gamla testamentinu á hebresku er helst
að fínna á söfnum eða hjá einstaka einkasöfn-
urum, að sögn Sigurðar Arnar.
„Allar þessar gömlu prentanir af hebreska
textanum eru afar fágætar. Bæði var þetta
gert í mjög fáum eintökum og svo hafa
mörg þeirra glatast og horfið með ýmsu
móti. Elstu útgáfurnar af hebreska textanum
voru ætlaðar gyðingum, en síðan fóru kristn-
ir menn að prenta þetta fyrir sig. Bókin á
Hólum er áreiðanlega ein af þeim fyrstu, og
þannig er hún eindregið mjög fágæt. Hún er
í góðu ástandi nema hvað komist hefur í
hana raki. Menn hafa einhvern veginn fram
að þessu ekki áttað sig á því hvað þetta
var. Þarf að athuga bókina betur og þá hvem-
ig þessi prentun stendur af sér miðað við
aðrar, en þetta er áreiðanlega ein af allra
fyrstu prentunum sem er ætluð fyrir kristna
menn,“ sagði Sigurður Örn.
Gæti varpað ljósi á þýðinguna
Hann sagði bókina geta varpað vissu ljósi
á það hvernig unnið var að þýðingu biblíunn-
ar á íslensku, en í raun og veru væri engin
úttekt til á því hvernig að þýðingunni hafi
verið staðið. Því hefði ævinlega verið slegið
föstu að hin þýska þýðing Lúters hafí verið
notuð og þýdd og væri það mjög trúlegt.
Hins vegar hafi margir unnið að þýðing-
unni, og til dæmis hefði Oddur Einarsson
biskup í Skálholti verið orðaður við þýðing-
una.
„Það er vitað að hann var mjög lærður
og til dæmis er talið að hann hafi kunnað
hebresku. Ég hef verið að vinna að nýrri
þýðingu biblíunnar undanfarin ár, og maður
kíkir nú stundum í Guðbrand. Ég fullyrði
ekki neitt, en það hefur oft slegið mig á
sumum stöðum að mér fínnist íslenska þýð-
ingin vera æði nálæg hebreska textanum.
Ef Guðbrandur hefur haft þessa bók undir
höndum, að minnsta kosti síðustu árin áður
en íslenska þýðingin var prentuð, er ekki
Fann fágætan grip
DR. GEORG Braulik, austurrískur pró-
fessor, varð undrandi á að finna svo fá-
gætan grip sem hebresku biblíuna í safni
Hólakirkju. Hann er hér í bæjarhlaðinu
á Löngumýri í Skagafirði, ásamt fylgd-
arliði, frá vinstri: Jón Pálsson, Dr. Brau-
lik, Dr. Sigurður Orn Steingrímsson og
Kristinn Olason. A litlu myndinni er hin
merka biblía ásamt Guðbrandsbiblíu,
sem er mun minni, þó æði stór sé.
útilokað að einhveijir hafi getað notað þenn-
an texta, og þá kemur Oddur sterklega til
greina."
Afram í öruggri geymslu
Bolli Gústavsson vígslubiskup sagði að
menn hefðu gert sér grein fyrir að um gagn-
merka bók væri að ræða, en hins vegar hefði
hún ekki komist í hendur sérfræðinga fyrr
og því ekki verið ljóst hversu fágæt hún væri.
„Bókin hefur verið varðveitt hér í kirkj-
unni sem nú er nýlega uppgerð, og verður
hún að sjálfsögðu áfram í öruggri geymslu.
Það er svolítið leitt að geta ekki haft þessa
gersemi fyrir augum manna, en í umræðunni
eru hugmyndir um söfn hér á staðnum. Þann-
ig á ég mér þann draum að hér verði Hóla-
prent frá öndverðu," sagði Bolli.
Guðjón Friðriksson á fundi Félags frjálslyndra jafnaðarmanna um siðferði í stjórnmálum
Stj órnkerfi hér ekki tillilýðilegt
STJÓRNKERFI hér á landi er á lágu stigi, og langt undir
þeim mörkum sem geta talist tilhlýðileg í þróuðu ríki, að
sögn Guðjóns Friðrikssonar sagnfræðings. Að sögn Jónasar
Krisljánssonar ritstjóra er spillingin söm nú og fyrir einum
til tveimur áratugum. Einu umbæturnar kæmu utanfrá,
þegar Bandaríkjamenn krefðust minni spillingar á vellinum
og EB minni spillingar í dómskerfinu. Þetta kom fram á
þingi Félags fijálslyndra jafnaðarmanna um siðferði í
stjórnmálum, sem haldið var á þriðjudag.
að í frelsisbaráttu íslendinga hefði
innlendur „aðall“ einfaldlega tekið
við af erlendum — þjóðin væri enn
þegnar konungsins, en nú væri það
ráðherrann sem væri konungur. Sem
dæmi um viðhorfið mætti nefna, að
eðlilegt þætti að ræða svo um, sem
iðnaðarráðherra „ætti“ Seðlabanka-
stjórastól, og að einn framsögu-
manna fundarins, Karl Steinar
Guðnason, „ætti“ bæði ráðherrastól
og Tryggingastofnun.
Spillingin færð yfir í
einkageirann
Jónas hélt því og fram að með
einkavæðingu væri einungis verið
að færa spillinguna frá opinbera
geiranum yfír í einkageirann. Ekki
væri sama, einkavæðing og mark-
aðsvæðing, enda væri markaðsvæð-
ing engin hjá til dæmis Bifreiðaskoð-
un íslands og fleiri einkavæddum
fyrirtækjum, og yrði það ekki heldur
hjá Pósti og síma, verði það gert
að hlutafélagi.
Karl Steinar Guðnason alþingis-
maður sagði að í litlu þjóðfélagi sem
því íslenska yrði líklega ekki komist
hjá því að þingmenn geri fólki greiða
og aðstoði það við að komast gegn-
um kerfíð. Hins vegar þyrðu menn
oft ekki að taka á málum vegna
hættu á atkvæðatapi, auk þess sem
í núverandi kjördæmaskipun gæti
minnihlutinn kúgað meirihlutann.
Bjarni Vestmann sagði að enn
væru þess engin dæmi að íslenskur
ráðherra hefði sagt af sér til að
axla ábyrgð af stjórnsýsluákvörðun-
um. Hann minnti jafnframt á að
engin lagasetning væri til um upp-
lýsingaskyldu stjórnvalda hér á landi
á sama hátt og í Skandinavíu, en
íslensk stjórnskipunarlög væru ekki
nógu skýr til að látið hafi verið reyna
á ábyrgð ráðamanna. Þá hafi aldrei
komið til þess að skipaðar hafi verið
sérstakar þingnefndir til að rann-
saka mál, eða að landsdómur hafí
verið settur, svo sem heimildir eru
til í lögum.
Umboðsmanni svarað
seint og illa
Bjarni sagðist þekkja þess dæmi
að stofnanir hafí svarað fyrirspurn-
um umboðsmanns Alþingis bæði
seint og illa, enda gæti hann ekki
krafist upplýsinga á sama hátt og
dómstólar.
Guðjón Friðriksson sagnfræðing-
ur sagði að núverandi kjördæma-
skipan ýtti undir spillingu. Leynd
um fjárreiður stjórnmálaflokka byði
einnig upp á spillingu, og vel gæti
verið að „ítalskt ástand" væri í gerj-
un undir yfírborðinu, _ þótt ekkert
væri um það vitað. I heild væri
stjórnkerfí hér á lágu stigi, og langt
undir þeim mörkum sem gætu talist
tilhlýðileg í þróuðu ríki.
Að eiga Tryggingastofnun
Jónas Kristjánsson ritstjóri sagði
ÞRU-MU LOSTINN!
Fyrirferðarlítil
og hljómurinn er eins
og þruma úr heiðskíru tœki.
Verð aðeins 52.500
Stgr. A9.900
(JjþHeimilistæki
SÆTUNI 8 • SIMI: 6915 15 • KRINGLUNNI • SIMI: 69 15 20