Morgunblaðið - 04.05.1993, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. MAÍ 1993
17
Samfélagssáttmáli um
heilbrigðisþjónustu
eftir Ólaf Örn
Arnarson
Undanfarið hefur átt sér stað
mikil umræða í þjóðfélaginu um
heilbrigðis- og velferðarmál. Ekki
er það að ástæðulausu enda um
gífurlegt hagsmunamál almenn-
ings að ræða. Gott heilsufar, lík-
amleg og andleg vellíðan hlýtur
að vera forsenda fyrir því að fólk-
inu í landinu líði vel.
í forystugrein í Morgunblaðinu
laugardaginn 27. mars sl. er fjallað
um þessi mál undir fyrisögninni
„Kerfisvandi í ríkisfjármálum".
Þar er bent á vanda ríkissjóðs
vegna sjálfvirkrar útgjaldaþenslu
og bent á að orsökina sé fyrst og
fremst að finna í velferðarkerfinu.
Þar segir m.a.: „Breytt aldurssam-
setning þjóðarinnar á næstu þrem-
ur til fjórum áratugum gæti að
óbreyttu haft í för með sér að út-
gjöld til heilbrigðis- og lífeyrismála
ykjust um 6-7% af þjóðarfram-
leiðslu en heilbrigðisútgjöldin hafa
stóraukist á undanförnum árum
og eru með þeim hæstu í heimi.“
Síðar í greininni segir hinsvegar:
„Aukin þátttaka sjúkratryggðra í
lyijum hefur sparað um 800 millj-
ónir og hagræðing í rekstri sjúkra-
húsa svipaða upphæð.“ Hér gerir
greinarhöfundur engan mun á fé-
lagsmálum og rekstri heilbrigði-
skerfis. Fullyrðingin um há heil-
brigðisútgjöld miðað við aðrar
þjóðir byggir nefnilega að hluta til
á því að ýmislegt sem við teljum
til útgjalda við heilbrigðismál telja
aðrar þjóðir til félagsmála. Mjög
nauðsynlegt er að skilgreina vel-
ferðarkerfið upp á nýtt til þess að
menn nái tökum á vandamálinu
sem er vissulega mikið. Annars
vegar er um að ræða félagslega
aðstoð þess opinbera við aldraða,
öryrkja, atvinnulausa, tekjulága
o.s.frv. Hinsvegar er um það að
ræða að veita fólki eðlilega og
sjálfsagða heilbrigðisþjónustu,
þegar tímabundin eða lengri veik-
indi steðja að.
Úrelt hugmyndafræði
Greinarhöfundur talar um
sjúkratryggða. Gallinn er sá að
búið er í raun að afnema það trygg-
ingakerfi sem hér var við lýði á
árum áður. Sú hugmyndafræði
sem heilbrigðiskerfið er rekið eftir
í dag á að sjálfsögðu rætur sínar
að rekja til úreltra þjóðfélagskenn-
inga þ.e. sósíalismans. Ríkið skyldi
sjá þegnum sínum fyrir „ókeypis"
heilbrigðisþjónustu sem greitt yrði
fyrir með sköttum almennings og
fyrirtækja úr ríkissjóði. Ekki skipti
neinu máli að vita hver kostnaður
er í hveiju tilviki og umfram allt
mega notendur þjónustunnar alls
ekki vita hver hann er. Eins og
annars staðar verða svona kerfí
gjaldþrota því hugmyndafræðin
„Mikið hefur gengið á
í heilbrigðiskerfi þjóð-
arinnar síðust árin.
Ýmislegt hefur gerst
sem ekki er alltof vel
ígrundað. Sparnaður á
sumum sviðum hefur
einungis leitt til aukins
kostnaðar á öðrum.
Kostnaði hefur í sumum
tilvikum aðeins verið
létt af ríkissjóði en velt
yfir á einstaklinga.
Margt af því sem gerst
hefur stenst ekki þegar
til lengdar lætur.“
stenst ekki og þarf ekki að fara
fleiri orðum um það.
Hugmyndir sjálfstæðismanna
Heilbrigðis- trygginganefnd
Sjálfstæðisflokksins hefur lengi
rætt þessi mál og á 29. landsfundi
flokksins 1991 var eftirfarandi
samþykkt gerð:
„Sjálfstæðisflokkurinn vill end-
urvekja sjúkratryggingar fyrir al-
menning, sem verði starfræktar í
stærri rekstrareiningum en var á
tímum sjúkrasamlaganna. Iðgjald,
sem verði tekjutengt, innheimtist
sem hluti af sköttum og skatthlut-
fall lækki sem nemur hlutfalli ið-
gjalds. Réttindi til þjónustu verði
vel skilgreind. Þannig munu ein-
staklingar öðlast öruggan rétt til
þjónustunnar þegar á þarf að
halda. Til að tryggja kostnaðarvit-
und og aðhald er Iagt til að sam-
lagsfélagar greiði fyrir þjónustu
hlutfallsgreiðslu, sem verði með
ákveðnu hámarki og undantekn-
ingum vegna aldraðra, öryrkja,
barna og sjúklinga með langvinna
sjúkdóma."
Það sem hér er átt við er að
breyta hugmyndafræðilegum
grunni fyrir rekstri heilbrigðiskerf-
isins frá því að sjúklingar séu
þiggjendur ölmusu úr ríkissjóði, ef
veikindi ber að höndum, í það að
vera tryggingatakar sem greiða
sín iðgjöld til tryggingakerfís sem
veitir þeim rétt á þjónustu þegar
á þarf að halda. Rekstur slíks kerf-
is verður að vera sjálfstæður og
aðskilinn frá rekstri ríkissjóðs og
ekki eins háður afkomu hans og
nú er. Einstaklingarnir greiða þá
fyrir þjónustuna þegar þeir eru
heilbrigðir en njóta trygginganna
þegar þeir veikjast.
Annað mjög mikilvægt atriði í
þessu sambandi er að nauðsynlegt
er í öllum tilvikum, að kostnaður
þjónustunnar sé jafnan ljós. Hlut-
fallsgreiðslur á sem flestum svið-
um tryggja að slíkar upplýsingar
liggi jafnan fyrir og neytandanum
ljósar. Samkvæmt þessu er kerfí
fastra fjárlaga úrelt og nauðsyn-
legt er að kostnaðargreina alla
þjónustu sjúkrahúsa og finna
þannig út hvar hagkvæmast er að
veita hana. Aðeins með því móti
skapast möguleikar á því að nýta
fjármuni tryggingakerfisins sem
best.
Með því að skilgreina þá þjón-
ustu, sem tryggingar taka að sér
að greiða, skapast möguleikar á
að bæta grunntrygginguna viðbót-
artryggingum ef menn svo kjósa.
Grunntryggingin verður að vera
skyldutrygging en viðbótartrygg-
ing eftir vali hvers og eins.
Nauðsyn samfélagssáttmála
Mikið hefur gengið á í heil-
brigðiskerfi þjóðarinnar síðust ár-
in. Ýmislegt hefur gerst sem ekki
er alltof vel ígrundað. Sparnaður
á sumum sviðum hefur einungis
leitt til aukins kostnaðar á öðrum.
Kostnaði hefur í sumum tilvikum
aðeins verið létt af ríkissjóði en
velt yfír á einstaklinga. Margt af
því sem gerst hefur stenst ekki
þegar til lengdar lætur. Tími er
nú kominn til að lofa öllu því ryki
sem þyrlað hefur verið upp að setj-
ast og íhuga málin betur. Það
væri verðugt verkefni fyrir ríkis-
stjórnina að setja sér það markmið
að nota seinni hluta þessa kjör-
tímabils til þess að ná sáttum um
velferðarkerfið og rekstur heil-
brigðisþjónustunnar í landinu.
Framtíð núverandi stjórnarsam-
starfs hlýtur að verulegu leyti að
velta á því að slíkur samfélagssátt-
máli náist á næstu tveimur árum.
Höfundur er yfirlæknir
Landakotsspítala ogí stjórn
heilbrigðis- og trygginganefndar
Sjálfstæðisflokksins.
Enn fjölgar
verðsprengjunum!
28.M-2.jM
Gullið tækifæri til að njóta hvítasunnunnar í hrífandi umhverfi og
njóta einstakrar gestrisni frænda okkar í Noregi.
Tryggið ykkur ógleymanlegt snemmsumarævintýri fyrir aðeins
14. 780 KR
miðað við staðgreiðslu. 011 aukagjöld innifálin
28. maí-31. maí
Hamborg skartar sínu fegursta um hvítasunnuna og í þessari ferð
gefst tækifæri til að njóta alls þess besta sem borgin hefur upp á að
bjóða; stórkostlegar verslanirnar, einstakt næturlífið, leikhúsin,
veitingahúsin og söfnin.
Fyrsta flokks gisting á Holiday Inn Crown Plaza. Öll herbergi með
baði, símá, sjónvarpi og minibar. Á hótelinu er veitingastaður, bar,
krá, innisundlaug og gufubað.
Staðqreiðsluverð aðeins

33.100 KR

miðað við tvo í herbergi með morgunverði.
Öll aukagjöld innifalin.
Hdpferðátdnleilal
Bruce Springsteen í Dublin 20. maf!
Eldhress skreppitúr! Flogið frá Keflavík kl. 7.00 og heim afturað
tónleikum loknum, kl. 01.30 um nóttina!
Staðgreiðsluverð

19.885 KR
►
Innifalið: Flug, rútuferð frá flugvelli niðrí miðbæ Dublin, rútuferð á
tónleikana og út á völl á eftir, miði á tónleikana og öll aukagjöld.
Fararstjórar: Dagskrárgerðarmenn Bylgjunnar.

K. SamviiMiileriílr
verði i'yrir
> Lanilsýn
ÖATIAS/e
EUROCARD
Reykjavík: Austurstræti 12 • S. 91 - 69 10 10 • Innanlandsferðir S. 91 - 69 10 70 •
Símbréf 91 * 2 77 96 / 69 10 95 • Telex 2241 • Hótel Sögu við Hagatorg • S. 91 - 62 22 77 • Simbréf 91 - 62 24 60
Hafnarfjörður: Reykjavíkurvegur 72 • S. 91 - 5 11 55 • Keflavík: Hafnargötu 35 • S. 92 - 13 400 •
Símbréf 92 - 13 490 • Akureyri: Ráðhústorgi 1 • S. 96 - 27200 • Símbréf 96- 1 10 35
Vestmannaeyjan Vestmannabraut 38 • S. 98 -1 12 71 • Símbréf 98 - 1 27 92
Fullt af góðum vörum
á frábæru sumarverði!