Morgunblaðið - 04.05.1993, Blaðsíða 18

18_____________MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. MAÍ 1993_
Iðnmenntakerfið-bíl-
greinanám í hvers þágu?
eftir Ingiberg
Elíasson
Um nokkurt skeið hefur umræð-
an um skólamál verið neikvæð m.a.
í þeirri merkingu að skólinn veiti
ekki þá fræðslu sem nemendunum
er nauðsynleg. Seint mun þó öllum
gert til hæfis sem bera hag skóla-
kerfisins fyrir bijósti. Þetta kemur
í hugann eftir lestur tveggja greina
í Morgunblaðinu þann 30. mars sl.
um iðnfræðsluna og bílgreinarnar
sérstaklega.
Iðnmenntakerfið gagnrýnt
á Alþingi
í annarri greininni á bls. 24 er
lesendum blaðsins sagt frá þeim
upplýsingum menntamálaráðherra
til Alþingis að mat forsvarsmanna
iðngreinanna í landinu sé að „nám-
ið sem opinbera skólakerfið býður
upp á sé allsendis ófullnægjandi og
því fer fjarri að nýútskrifaðir iðn-
nemar uppfylli þær hæfniskröfur
sem fagmenn og atvinnurekendur
gera til þeirra" svo vitnað sé orð-
rétt í mál ráðherrans.
Tilefni þessara orða er breyting-
artillaga við framhaldsskólalögin
sem opnar það sem nefnt er til-
raunastarfsemi í starfsnámi.
Reynsla okkar í starfsmenntageira
framhaldsskólans af tilraunastarf-
semi menntamálaráðuneytisins til
þessa er sú, að tilraun merki gjarn-
an að ekki þurfi að hlíta neinum
reglum né gera þurfi upp reikninga
tilraunastarfsins. Ekki verða rakin
dæmi um þetta þó af mörgu sé að
taka en nóg er að nefna að ýmis
starfsemi í framhaldsskólum hófst
sem tilraunastarf og oftar en ekki
hefur engin úttekt verið gerð á til-
rauninni og starfsemin áunnið sér
hefð. Að þessu sinni er kvartað við
menntamálaráðherra um að tiltekið
skólanám sé óbrúklegt sem þó hófst
sem tilraun og gleymdist að endur-
skoða. Aðrar tilraunir hafa hrein-
lega gufað upp og enginn vill við
þær kannast. Því er það fróm ósk
til alþingismanna varðandi þetta;
fyrir alla muni notið eitthvað annað
orð en „tilraunastarf" í löggjöfinni
ef tilgangurinn er einhver annar en
meining orðsins segir til um.
Lagabreytingin er annars óþörf
því nóg svigrúm er í lögunum til
nýbreytni þ.m.t. samstarf við at-
vinnulífið. Hins vegar hefði að
margra mati mátt breyta öðrum
greinum laganna í átt tii nútíma
viðhorfa.
Hver setur hæfniskröfur
til nemenda?
Starfsmenntakennarar hafa ekki
verið í neinum vafa um hæfni nem-
enda sinna, góða sem slæma, að
loknu skólanámi og vita fullvel að
þeir sækja ekki um störf hjá vinnu-
„Ætla mætti að engin
kennsla af þessu tagi
hafi boðist í framhalds-
skólum hingað til en því
fer víðs fjarri. Lesend-
um þessa blaðs til fróð-
leiks er rétt að upplýsa
að bókleg og verkleg
kennsla í bifvélavirkjun
og bifreiðasmíði hefur
farið fram við Iðnskól-
ann í Reykjavík um ára-
tuga skeið.“
veitendum sem auglýsa „aðeins
vanur maður kemur til greina“ þeg-
ar starf losnar. Rétt er að benda á
í þessu sambandi að námsmarkmið
og hæfniskröfur í iðnnámi eru
markaðar af iðngreinunum sjálfum
en í öðrum námsgreinum af
menntamálayfirvöldum. Tíminn
sem ætlaður er til þess arna í skól-
unum hefur rýrnað verulega bæði
vegna samdráttar og einnig að
greinum fjölgar sem koma þarf fyr-
ir innan sama tímaramma. Starfs-
þjálfun iðnnema, þ.e. þjálfun í vinnu
á raunverulegum vinnustað áður
en nemendur þreyta sveinspróf sem
er hæfnispróf iðngreinarinnar, hef-
ur alltaf verið í höndum iðngrein-
anna sjálfra. Gagnrýni á iðn-
menntakerfið má því skoða sem
harða gagnrýni á þá sem marka
stefnuna og ákveða innihaldið frek-
ar en þá sem í skólunum starfa
enda hefur engin gagnrýni beinst
að þeim. Það sem dapurlegt er við
opinbera meðferð þessa málaflokks
er það að engar alvöru athuganir
eða úttektir hafa verið gerðar á
iðnmenntun eða starfsnámi í fram-
haldsskólum og atvinnulífi svo um-
ræðan og athafnir manna byggjast
meira á tilfinningu og brjóstviti en
skipulegum þekkingargrunni.
Áhersla á bílgreinar í
skólanum í Borgarholti
Hin greinin í blaðinu frá 30.
mars sl. um bílgreinanám í nýjum
skóla í Borgarholti tengist breyting-
unni á framhaldsskólalögunum
varðandi tilraunastarfsemi í rekstri
skóla. Menn virðast ekki treysta á
það að lögin heimili starfsemina að
óbreyttu. Samstarfsyfirlýsingin,
sem þar er sagt að ráðuneytið og
aðiiar atvinnulífsins hafi gert með
sér, hefur ekki verið birt en í grein-
inni kemur fram að í skólanum
muni fara fram grunnnám, eftir-
menntun og námskeiðahald í bíl-
greinum og að með samningi sem
gerður verði síðar skuli stefnt að
frekari samvinnu skóla og atvinnu-
lífs um þróun, framkvæmd og
stefnumótun á þessu tiltekna sviði.
Ætla mætti að engin kennsla af
þessu tagi hafi boðist í framhalds-
skólum hingað til en því fer víðs
fjarri. Lesendum þessa blaðs til
fróðleiks er rétt að upplýsa að bók-
leg og verkleg kennsla í bifvéla- |
virkjun og bifreiðasmíði hefur farið
fram við Iðnskólann í Reykjavík um
áratuga skeið. Ekkert hefur komið [
fram hvort bílgreinadeildin við hinn
nýja skóla í Borgarholti tekur yfir
bílgreinakennslu Iðnskólans eða |
boðið verður upp á samkeppni skól-
ana sem kannski er hinn fýsilegasti
kostur.
Frjálst framtak fyrir
tveimur áratugum
Það var í frjálsri samvinnu Iðn-
skólans, atvinnulífsins, bæði sveina
og meistara, og Reykjavíkurborgar
að byggð var upp aðstaða til verk-
legrar kennslu í bifvélavirkjun á
árunum 1972-76. Verknámsað-
staðan var sambærileg við það
besta af því tagi sem þekktist á
þeim tíma. Húsnæðið var raunar
aldrei hentugt fyrir starfsemina en
búnaður vinnustofanna er mikill og k
ennþá í góðu ástandi. Því miður
báru menn ekki gæfu til að halda
áfram samstarfi og allir sem bera |
hag greinarinnar fyrir bijósti hafa
verið óhressir með það hvernig fór.
Það er vel að nú skal byija upp á |
nýtt og Öskandi að menn lendi ekki 9
í sama farinu og fyrr.
Neytendur borga
Starfsmenntakennarar munu
fylgjast með framhaldinu og geta
raunar lítið annað gert en vona að
farsællega takist til um allt sem
lýtur að starfsmenntun í 'landinu.
Þeir eru sannarlega reiðubúnir nú
sem fyrr að leggja sitt besta af
mörkum í skólastarfinu.
EES-málið þarf
að kynna betur
Tími er nægur til þess
eftir Sigurð
Sigurðarson
Ég taldi rétt að greina utanríkis-
málanefnd Alþingis (í bréfi dags.
24. apríl) frá nýfenginni reynslu
um það hvernig framkvæmd samn-
ings um Evrópskt efnahagssvæði
kemur við smitvamir dýra. Þau mál
þekki ég allvel eftir nær 25 ára
starf á því sviði. Á því afmarkaða
sviði er skuggahlið sem skelfir.
„Skrifræði." Mér þykir líklegt að á
fleiri sviðum samningsins munum
við þurfa að beijast með kjafti og
klóm fyrir réttlæti í hveiju smáat-
riðinu á fætur öðru.
Ég var fyrir skömmu í Lettlandi
á ráðstefnu um dýrasjúkdóma. Ráð-
stefnan var fyrir Eystrasaltslöndin
öll og dýralæknar frá Norðurlönd-
unum veittu þar fræðslu. Ég flutti
þar erindi um sauðfjársjúkdóma og
50 ára baráttu íslendinga við að
uppræta smitsjúkdóma, sem hingað
bárust vegna slökuriar á varúð fyr-
ir hagnaðarvon. Ogætilegur inn-
flutningur átti sér stað. Afleiðing:
Karakúlsjúkdómarnir votamæði,
þurramæði, visna og garnaveiki frá
Þýskalandi og riðuveiki frá Eng-
landi. Þessir sjúkdómar ollu ómældu
tjóni hériendis og kostnaður við
útrýmingu þeirra varð gríðarmikill.
Árangur sem náðst hefur við að
uppræta smitsjúkdóma hér þykir
mjög athyglisverður erlendis. Vota-
mæði, þurramæði og visnu hefur
verið útrýmt og virkt bóluefni þróað
gegn garnaveiki. Riðuveikitilfellum
á landinu öllu hefur fækkað úr 66
árið 1986 í 4 á þessu ári. Erlendir
fræðimenn hafa dvalið hér til að
kynna sér aðferðir okkar.
Að ráðstefnunni lokinni átti ég
tal við dýralækna frá Norðurlönd-
unum til þess að fræðast um það
hvernig þeir væru búnir undir aðild
að Evrópsku efnahagssvæði og
hvernig gerðar yrðu nauðsynlegar
varúðarreglur. Hér er þess að geta
að samkvæmt EES-samningnum
hvílir sönnunarbyrðin á því landi
sem vill hindra innflutning hættu-
legra smitefna fyrir búfé. Til að
banna innflutning verður ísland því
á eigin kostnað að sanna fyrir ÉB
með rannsókn sýna úr búfé o.fl.,
að hér séu ekki til hættulegir smit-
sjúkdómar, sem þekktir eru í þeim
löndum eða einstökum héruðum
erlendis sem vilja selja okkur vöru
og dýr. Þetta gildir þótt sjúk-
dómanna hafi ekki orðið vart hér
svo þekkt sé frá því að sögur hófust.
Danmörk er í Efnahagsbanda-
laginu (EB) sem kunnugt er. Ég
spurði Danina hvernig þeim gengi
að veijast smithættu frá öðrum
EB-löndum fyrir búfénað í sínu
landi. Ég varð strax var við gremiu
meðal þeirra út í ofríkið sem þeir
yrðu að glíma við í þessum málum.
Heilsufar búfjár í Danmörku er
betra en í flestum öðrum EB-lönd-
um og vilja Danir eðlilega veijast
sjúkdómum sem þeir hafa ekki.
Þeir sóttu því um leyfi til að mega
veijast ýmsum fleiri sjúkdómum
(Additional guaranties) en þeim al-
varlegustu eins og gin- og klaufa-
veiki. Eftir langt samningsþóf
fengu Danir loks samþykkta 2 sem
þeir mættu nota til að banna inn-
flutning, einn veirusjúkdóm í kúm
(IBR/IPV) og annan í svínum
(Aujezkys disease). Svíar sóttu um
20 sjúkdóma í ýmsum dýrum en
fengu eftir þóf það svar að þeir
yrðu að láta sér duga þá 2 sem
Danir fengu. Norðmenn hafa haft
strangari reglur um innflutning en
Svíar og í þeirra umsókn voru um
30 sjúkdómar í ýmsum tegundum
dýra. Þeir munu nú hafa fengið
sama svar og Svíar eftir harða
samninga um þetta atriði.
Við fengurn frest til 1995 til
undirbúnings. Ég skynja hvað bíður
okkar þegar fresturinn rennur út.
Þá verðum við að semja um hrátt
kjöt, lifandi dýr og ýmislegt annað.
Ég kvíði því að samningsstaða okk-
ar verði veikari, þegar búið er að
hengja okkur upp í EES-samning-
inn, ef við höfum ekki skráðar
tryggingar á blaði um sérstöðu
okkar. Munnleg loforð gilda ekki.
Byggt er á vottorðum embættis-
manna um uDDruna oe heilbrigði í
Sigurður Sigurðarson
„Hinn raunverulegi
EES-samningur í end-
anlegri gerð er nú til
lokaafgreiðslu Alþing-
viðskiptum með dýr og vörur. í
marsbyijun kom gin- og klaufaveiki
upp í nautgripum í héraðinu Pont-
enza á Italíu. Strax var tekið fyrir
innflutning á ýmsum afurðum bú-
fjár frá Italíu til annarra landa.
Þúsundir gripa hafa verið felldir og
brenndir. Ekki hafa þó náðst tök á
veikinni. Gripir þeir sem báru veik-
ina í landið voru frá Króatíu. Vott-
orð um uppruna reyndust fölsuð.
Við höfum ekki gleymt pappírum
þeim sem fylgdu karakúlfénu á sín-
um tíma og vitum að vottorðum er
óvarlegt að treysta. Nær ógerlegt
er að fylgjast með því hvort slíkt er
í lagi. Þetta er það sem við megum
búast við, ef við burfum að oona
fyrir innflutning afurða búfjár
sunnan úr Evrópu eins og gert er
ráð fyrir í EES-samningnum.
Sumir sjúkdómar eru landlægir fc
og verður lítt eða ekki vart. Ef
skráning er ófullkomin hjá þeim
sem selja vill er hægara sagt en |
gert að vita hveiju skal veijast.
Alltaf er að koma upp áður óþekkt
smit erlendis. Gegn því erum við |
varnarlaus.
Hinn raunverulegi EES-samn-
ingur í endanlegri gerð er nú til
lokaafgreiðslu Alþingis (440 mál
þskj. 749). Lagabreytingin ein
ásamt bókunum sem nú er til um-
fjöllunar er bæklingur upp á rúmar
38 síður. Lögin frá 13. janúar eru
ónothæf án þessara breytinga.
Samningurinn um EES er afdrifa-
ríkasta mál sem borið hefur verið
upp á Alþingi frá lýðveldisstofnun
1944. Hann mun hafa víðtæk áhrif
á líf okkar hér á íslandi. Fresta
ætti staðfestingu hans og nota tím-
ann fram eftir sumri til að fræða
almenning eða semja betur ef þörf .
er á og unnt er. Tími er til þess
þar sem samningurinn tekur í fyrsta
lagi gildi um áramótin næstu. Er i
eitthvað að hræðast?
Tíminn er naumur fyrir þá sem
telja þjóðaratkvæðagreiðslu sjálf- ,
sagða til þess að knýja aðila til að *
fræða almenning um rök með og
móti samningnum og áhrif hans á
atvinnugreinar. Þá fræðslu vantar
sárlega um svo mikið mál. Þjóðarat-
kvæði er líka eitt til þess fallið að
lægja þann biturleika sem ríkir
meðal hluta þjóðarinnar út í stjórn-
völd fyrir að keyra þetta mál í gegn
um þingið og staðfestingu án þess
að öruggur meirihluti sé fyrir því
hjá þjóðinni: Menn eru að vona að
Vigdís forseti bíði þess að undir-
skriftalistar um þjóðaratkvæði sem
eru út um allt land berist henni.
Er einhver sem hræðist það að
menn fræðist?
Höfundur er rannsóknalæknir í
liúsdýrasjúkdómum á Keldum.
ENSKA
ÞÝSKA
FRANSKA
RÚSSNESKA
ENSKA
ÞÝSKA
FRANSKA
RÚSSNESKA
ALMENN N^MSKEIÐ FEJtÐANÁMSKEIÐ SAMRÆÐUH^ÓPAR BARNANÁMSKEIÐ EINKATÍMAR
MALASKOLIREYKJAVIKUR brautarholti 4
Sumárnámskeid á vægu verði - 7 vikur
innritun og upplýsingar á staðnum eða í súna 628890 - Námskeið hefjast 10 maí.
VIÐSKIPTANÁMSKEIÐ RÁÐSTEFNUR/RÆÐUR SÉRSNIÐIN NÁMSKEIÐ FYRIR FYRIRTÆKI EINKATÍMAR
ENSKA
ÞÝSKA
FRANSKA
RÚSSNESKA
ENSKA
ÞÝSKA
FRANSKA
RÚSSNESKA