Morgunblaðið - 22.05.1993, Blaðsíða 1

80 SIÐUR B/LESBOK
113. tbl. 81.árg.
LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1993
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Jeltsín forseti boðar nýja stjómarskrá
Héraðafulltrúar
kallaðir á fund
Moskvu. Reuter.
BORÍS N. Jeltsín Rússlandsforseti, sem vill að samþykkt
verði ný stjórnarskrá þrátt fyrir andstöðu þingsins, sendi
88 héruðum landsins í gær fyrirmæli um að senda tvo full-
trúa hvert á ráðstefnu í Moskvu 5. júní þar sem fjalla skal
um málið. í tillögum forsetans, sem þegar hafa verið sendar
héraðastjórnum, er gert ráð fyrir stórauknum völdum for-
setans. Gildandi stjórnarskrá er frá sovétskeiðinu en með
fjölmörgum lýðræðisviðbótum og eru umbótasinnar á því
að hún sé fyrir löngu orðin marklaus þar sem ákvæði henn-
ar séu svo mótsagnakennd.
Timor-leiðtogi í
lífstíðarfangelsi
XANANA Gusmao, sem stjómaði
skæruliðabaráttu íbúa Austur-
Timors frá 1979 þar til hann var
handtekinn í fyrra, sést leiddur
inn í réttarsal í gær. Indónesísk-
ur dómstóll dæmdi hann í ævi-
langt fangelsi fyrir að reka áróð-
ur fyrir aðskilnaði frá ríkinu og
ólöglegan vopnaburð. Indónesía
lagði eyjarhlutann undir sig 1975
en Portúgalar réðu þar áður ríkj-
um. Sameinuðu þjóðimar viður-
kenna ekki yfirráð Indónesa á
Austur-Timor og mannréttinda-
samtökin Amnesty sögðu í gær
að þriggja mánaða réttarhöldin
yfir Gusmao væra hneyksli.
Enn er óljóst hvort allar héraða-
stjórnir hlíta fyrirmælum forsetans.
Sigur hans í þjóðaratkvæðinu ný-
verið getur þó riðið baggamuninn
og fengið þær til að hlýða. Sendi-
menn Jeltsíns hafa ferðast um land-
ið undanfamar vikur til að reka
áróður fyrir stjórnarskrárráðstefn-
unni.
Málamiðlun
Forsetinn á samkvæmt hug-
myndum Jeltsíns m.a. að hafa vald
til að leysa upp þingið sem á að
verða í tveim deildum. Hann á að
skipa sjálfur ráðherra í ríkisstjóm.
Jeltsín segist fús að ræða hugmynd-
ir sem þingið hefur sett fram, hann
geti sætt sig við málamiðlun en
drög hans hljóti að verða grundvöll-
ur nýju stjórnarskrárinnar. Helsti
andstæðingur Jeltsíns í valdabar-
áttunni, Rúslan Khasbúlatov þing-
forseti, segir að forsetinn brjóti
gegn gildandi stjórnarskrá með því
að fela væntanlegri ráðstefnu þetta
verkefni en varaforseti þingsins
hefur tekið vel í hugmyndina og
hvatt til sátta.
Auk fulltrúa héraðanna munu
ýmsir fulltrúar stjómmálaflokka,
hagsmunasamtaka í iðnaði og sér-
stakir trúnaðarmenn forsetans sitja
ráðstefnuna, að sögn Sergejs Fíl-
atovs, eins nánasta ráðgjafa Jelts-
íns.
TVEIR rússneskir kennarar á eftirlaunum plægja
jarðveginn á kartöfluakri í Pskov-héraði til að búa
hann undir að sett verði niður. Eftirlaunin, 54 rúbl-
ur á mánuði, duga ekki til að leigja dráttardýr, enn
síður vélknúin tæki. Óðaverðbólga geisar og Banda-
ríkjadollari kostar sem stendur nær þúsund rúblur.
Bruðlað á
saleminu?
London. Reuter.
KARL, ríkisarfi Bretlands,
ávarpaði fund hótelstjóra í
gær og hrósaði Hilton-hótel-
inu í borginni fyrir að draga
úr vatnsnotkun.
Þetta var gert með því að minnka
rúmtak salerniskassanna með múr-
steinum.
Umhverfissinninn Jonathan
Porritt gagnrýndi bruðl á hótelum.
„Það er furðulegt að fólk sem greið-
ir 200 pund [nær 20.000 kr.] fyrir
næturgistinguna skuli vera svo
óhreint að það verði að fá nýtt
handklæði dag hvern“.
Dularfull
veiki geis-
ar á Kúbu
Havana. Reuter.
BANDARÍSKUR veirusér-
fræðingur, sem aðstoðað hef-
ur lækna á Kúbu við að finna
skýringar á dularfullum
taugasjúkdómi, sagði í gær,
að hann vissi engin dæmi um
faraldur af þessu tagi.
Þúsundir manna hafa sýkst
en sjúkdómurinn lýsir sér með
sjóntruflunum, skertri vöðva-
stjórn og kvalafullum krampa.
„Sjúkdómurinn er ekki líkur
neinu, sem ég hef áður kynnst,“
sagði dr. Carleton Gajdusek á
blaðamannafundi í Havana, en
hann hlaut Nóbelsverðlaunin í
læknisfræði 1976.
Gajdusek sagði, að ekki væri
enn vitað hvað sjúkdómnum
ylli en kúbverskir læknar hefðu
þó leitt nokkrar líkur að því,
að sökudólgurinn væri svokall-
aðar picoma-veirur. Margt
tengdi einnig sjúkdóminn við
taugatruflanir af völdum mik-
illa reykinga og áfengisdrykkju.
Dagblaðið New York Times segir líklegt að fallist verði á landvinninga Serba
Clinton telur griða-
svæði varasama lausn
Washington, Belgrad. Reuter.
BILL Clinton Bandarikjaforseti
sagði í gær að Bandaríkjastjórn
hefði miklar efasemdir um þær leið-
ir sem nú væru til umræðu til að
binda enda á átökin í Bosníu. Clint-
on, sem fundaði með Andrej Koz-
yrev, utanríkisráðherra Rússlands,
í gær sagði að til dæmis hugmyndir
um sérstök griðasvæði gætu orðið
til að skapa álíka vandamál og kom-
ið hefðu upp í Líbanon, á Norður-
Irlandi og á Kýpur.
Fyrir fund Clintons og Kozyrevs sögðu
embættismenn að svo virtist sern samkomulag
væri í augsýn um sameiginlega stefnu gagn-
vart Bosníu. Viðbrögð forsetans era hins veg-
ar talin til marks um að enn skorti töluvert á
til að slíkt samkomulag náist.
Clinton sagði þó að Bandaríkjastjórn myndi
reyna áfram að ná samstöðu með bandamönn-
um sínum og að hann vonaðist til að það
myndi takast. Bandaríkjaforseti sagði að binda
yrði enda á „slátrunina og þjóðernishreinsan-
imar“ og því yrði að ná samkomulagi um
pólitíska lausn sem byggðist á skynsamlegum
landamærum.
Dagblaðið New York Times sagði í gær að
Bandaríkin, Rússar og helstu ríki EB væra
sammála um að fallast á landvinninga Serba,
að minnsta kosti til að byija með. Þau teldu
mestu máli skipta að stöðva blóðbaðið.
Innan öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna er
nú til umræðu að senda um fimm hundruð
eftirlitsmenn til landamæra Bosníu og „Júgó-
slavíu" (Serbíu og Svartfjallalands) til að
tryggja að engar vopna- eða eldsneytissend-
ingar berist Bosníu-Serbum. Tillaga þessi var
rædd á fimmtudag en afgreiðslu hennar frest-
að þangað til i næstu viku til að Bandaríkja-
mönnum, Rússum og Evrópubandalaginu
gæfist tækifæri til að stilla saman strengi sína
varðandi Bosníu.
Serbum verði treyst
Dobrica Cosic, forseti „Júgóslavíu“, sagði
land sitt ekki geta samþykkt áætlunina um
eftirlitsmennina þó að Serbar hafi lýst því
yfir að þeir hyggist stöðva alla vöruflutninga
til Bosníu, að lyfja- og matarsendingum und-
Reuter
Ungfrú Sarajevo
ÍBÚAR Sarajevo reyna eftir mætti að láta
lífið ganga sinn vanagang. Þótt ótrúlegt
megi virðast var efnt til fegurðarsam-
keppni í borginni og hér sjást nokkrir
þátttakenda en úrslit verða á mánudag.
anskildum. Sagði Cosic að umheimurinn yrði
einfaldlega að treysta Serbum til að fram-
fylgja þessu banni.
„Þeir [eftirlitsmennirnir] leysa engan vanda
en ógna sjálfstæði okkar og særa stolt okkar
sem þjóðar,“ sagði Cosic.