Morgunblaðið - 20.06.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. APRÍL 1993
Framtiðin er óskrifaó blaó
Eftjr Agnesi Brogadóttur
LÍKAST til getur enginn sett sig í spor þeirra sem upplifa
það að standa fyrirvaralaust uppi atvinnulausir einn góðan
veðurdag, jafnvel eftir áratuga starf í þágu sama fyrirtæk-
is, nema þeir sem staðið hafa í svipuðum sporum. Þótt von-
leysi hafi verið áberandi meðal viðmælenda minna kom einn-
ig á daginn, að hið séríslenska eðliseinkenni, ásetningurinn
um að skrimta einhvernveginn, þótt harðni á dalnum, er
síður en svo útdautt. Ljóst er að óvissan og iðjuleysið eru
þeir þættir sem hvað verst fara með þá sem skyndilega
missa atvinnu sína, og þá er ráðist í tiltekt og hreingerning-
ar heima fyrir, kaplar lagðir, eða bara sofið fram á há-
degi, því svefninn er jú ekki bara meðal og hvíld við slíkar
aðstæður, heldur getur hann hjálpað manni að flýja gráan
raunveruleikann, að minnsta kosti um stundarsakir.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Tímabundið atvinnuöryggi
ÞEIR sem fengu ráðningu hjá Rekstrarfélagi Islensks skinnaiðn-
aðar sl. mánudag búa nú við tímabundið atvinnuöryggi um
þriggja mánaða skeið, en hvað tekur við að þeim tíma liðnum,
er ekki vitað nú. Sjötíu manns misstu hins vegar vinnu sína hjá
fyrirtækinu og enginn veit hversu langvarandi atvinnuleysi bíð-
ur þeirra.
Sigrún Gústavsdóttir,
sextug ekkja, stóð uppi
atvinnulaus á mánudag
eftir 25 ára starf við
skinnaiðnaðinn. Þegar
ég kom heim til hennar
á miðvikudaginn var hún í óða-
önn að þrífa íbúðina, sem hvergi
sá á áður en þrifnaðurinn hófst.
„Hvað á maður svo sem annað
að gera?“ spyr Sigrún.
Iðjuleysið fer verst með mig
„Það er iðjuleysið sem fer
verst með mig. Auðvitað er ég
ekki alveg búin að átta mig á
því að ég er atvinnulaus, þetta
er svo nýtt fyrir mér. En ein-
hvern veginn hlýtur þetta að
reddast. Eg á góð börn, sem
munu ekki láta mig svelta. Ég
geri mér grein fyrir því að ég
geng ekki inn í hvaða vinnu sem
er á mínum aldri og svo þoli ég
sjálfsagt ekki alla vinnu. Ég er
vonlítil, en vil þó taka það fram
að ég óska fyrirtækinu alls hins
besta og vona að áframhaldandi
starfsemi verði í verksmiðjunni,“
segir Sigrún.
Doðinn að koma núna
Ég sæki heim konu sem missti
vinnu sína hjá íslenskum skinna-
iðnaði á mánudaginn. Hún er
miður sín. Situr og leggur kapal
í eldhúsinu og biður mig að láta
nafns síns ekki getið.
„Þetta kom mér á óvart. Sér-
staklega að þetta skyldi gerast
svona skyndilega. Doðinn er að
koma yfir mig núna. Ég er ekki
reið, en þetta var auðvitað mikið
áfall. Ég hef verið að hugsa það
á hvaða hátt ég geti bjargað
mér og reyni að horfa á björtu
hliðarnar, eins og þær að ég er
við hestaheilsu og á yndisleg
börn. Það þýðir ekkert að vera
að væla. Fjandakornið, ég hlýt
einhvern veginn að bjarga mér.“
Birgir Steinar Birgisson, 24
ára, hefur unnið í verksmiðju
skinnaiðnaðarins í fímm ár, en
missti vinnu sína sl. mánudag.
Hann býr enn í foreldrahúsum,
en segist vera að flytja til Lund-
úna með haustinu. Hér sé ekki
eftir neinu að slægjast lengur.
„Ég var búinn að gera mér grein
fyrir að hveiju stefndi, en samt
sem áður er þetta auðvitað áfall.
Maður fer ekki á fætur fyrr en
langt er komið fram á daginn.
Það er bara svona slen yfir
manni. Annars finnst mér ömur-
legt hvernig ríkið stendur sig
þegar svona áfaíl dynur yfir. Ég
á inni skyldusparnað, sem ég fæ
ekki að leysa út. Við höfum ekki
Rætt við nokkra
starfsmenn sem
misstu vinnuna og
nokkra sem fengu
endurráðningu
fengið greidd laun síðan 1. júní
og það mun taka 3-6 mánuði að
fá launakröfurnar greiddar úr
þrotabúinu. Á meðan hrannast
upp reikningar og maður á pen-
inga inni, sem ekki nást út,“
segir Birgir Steinar.
í opna skjöldu
Hrafnhildur Eiríksdóttir hefur
unnið í 24 ár fyrst hjá Sambands-
verksmiðjunum á Akureyri og
nú síðast hjá íslenskum skinna-
iðnaði. Hún fékk ráðningu hjá
Rekstrarfélagi íslensks skinna-
iðnaðar sl. mánudag: „Það átti
enginn von á gjaldþroti með
þessum hætti. Það kom okkur
algjörlega í opna skjöldu. Auðvit-
að vissum við öll að það voru
erfiðleikar hjá fyrirtækinu, en
samt sem áður kom þessi ákvörð-
un okkur mjög á óvart,“ segir
hún.
Hrafnhildur segir að auðvitað
sé hún fegin því að hafa at-
vinnu, a.m.k. næstu þijá mánuð-
ina, en hvað svo taki við, sé al-
gjörri óvissu háð. „Þessar upp-
sagnir eru auðvitað erfiðastar
fyrir fullorðna fólkið, sem er um
og yfir sextugt og hefur unnið
hér alla sína tíð. Það hefur ekk-
ert annað að hverfa til, sem er
mjög sorglegt. En þótt maður
sé svartsýnn lifir maður alltaf í
voninni. Von okkar nú er bundin
því að fjársterkir aðilar komi
með fjármagn inn í reksturinn
og að við höldum vinnunni. Mér
líkar vel hérna, enda hefði ég
ekki starfað hér í 24 ár, ef mér
líkaði illa,“ segir Hrafnhildur.
Með öndina í hálsinum
Birna Björnsdóttir hefur starf-
að við skinnaiðnaðinn með hléum
frá 1971. Hún hafði fengið upp-
sagnarbréf 1. mars sl. frá ISI,
en fékk svo ráðningu sl. mánu-
dag. „Maður áttar sig ekki alveg
á þeim tilfinningum sem bærast
í bijósti manns, þegar ástandið
verður eins og það er hér nú.
Síðastliðinn sunnudag, á starfs-
mannafundinum, beið maður
með öndina í hálsinum eftir að
fá að vita hvort maður fengi
vinnu eða ekki. Það sem er sorg-
legast við þessar uppsagnir, er
að þeir sem eldri eru, um og
yfir sextugt, fá örugglega ekki
aðra vinnu og því getur þetta
reynst þeim mjög erfitt. En ég
hef nú þá trú að ég geti alltaf
reddað mér, þótt vissulega sé
útlitið ekki gott núna. Við erum
örugg um vinnu í nokkra mán-
uði enn, en síðan gæti öllu verið
skellt í lás hérna. Ég er mjög
hrædd um það,“ segir Birna.
Kristín Sigurðardóttir hefur
unnið við skinnaiðnaðinn á Akur-
eyri í 19 ár: „Ég var búin að fá
uppsögn þegar þetta dundi yfir.
Ég fékk svo ráðningu hjá nýja
félaginu í gær, en auðvitað er
þetta mikið áfall. Það veit enginn
hvað tekur við þegar líða tekur
á haustið og því er maður afar
óviss um framtíðina og atvinnu-
öryggið," segir Kristín.
tækisins, eða 368 milljónum
króna.
Hlutafjáraukning hjá Foldu
Akureyrarbær á 46% í Foldu.
Foldu tókst ekki á liðnu ári að ná
settum rekstrarmarkmiðum og var
þar einkum tvennt sem brást, að
sögn Baldvins Valdemarssonar,
framkvæmdastjóra Foldu: Rússa-
samningar brugðust og Þýska-
landsmarkaður hrundi. Folda tap-
aði nálægt 50 milljónum króna á
liðnu ári. Starfsmenn Foldu í dag
eru um 100 talsins. Síðastliðið
haust var 41 starfsmanni fyrir-
tækisins sagt upp og áætlað er
að sparnaður vegna þeirra upp-
sagna verði á þessu ári um 40
milljónir króna. En fleira þarf til
að koma og því hefur nú verið
tekin ákvörðun um að ráðast í
endurfjármögnun fyrirtækisins og
auka hlutafé um 30 milljónir
króna, þar af 16 milljónir króna
þegar í stað. Baldvin segir að
heimild sé fyrir hendi að auka
hlutaféð samtals um 30 milljónir
króna, þannig að hlutafé Foldu
verði 100 milljónir króna. Mark-
aðshorfur hvað varðar fatalínu
Foldu séu góðar og fataverksmiðj-
an sé fullbókuð út árið í pöntun-
um, en meiri óvissu gæti að því
er varðar framleiðslu vefdeildar-
innar, þar sem kaupákvörðunum
viðskiptavinanna virðist hafa
seinkað verulega. „Vísbendingar
þær sem við höfum, gefa til kynna
að áætlanir okkar fyrir þetta ár
muni standast og raunar stöndum
við heldur betur, það sem af er
þessu ári, en gert var ráð fyrir.
En fyrrihluti árs er alltaf lélegast-
ur hjá okkur og þvi eru bestu sölu-
mánuðirnir framundan," segir
Baldvin.
Adeins þrir buróarásar
RAUNAR má taka svo djúpt
í árínni að segja ad aðeins séu
þrír burðarásar eftir í at-
vinnulífi Akureyringa, KEA
og útgerðarfyrirtækin Sam-
herji og Útgerðarfélag Akur-
eyringa. En framundan er
mikið óvissuástand í sjávarút-
vegi á íslandi og það er engum
vafa undirorpið að þessi fyrir-
tæki sem önnur í sjávarútvegi
horfa fram á miklar þrenging-
ar, þegar ákvörðun um stór-
skertar veiðiheimildir verður
kynnt nú á næstunni.
aunar segir Kristján Vil-
helmsson, útgerðar-
stjóri Samheija að
menn séu ekki svo mik-
ið að velta því fyrir sér
hveijar veiðiheimildirn-
ar verða á næsta fiskveiðiári, þar
sem ekkert veiðist nú og þegar
svo ári, þurfi menn ekki að velta
vöngum yfir því hvort leyfður verði
300 þúsund tonna þorskveiðikvóti
á næsta ári eða einungis 165 þús-
und tonna kvóti, sem er talin lík-
leg niðurstaða sjávarútvegsráð-
herra. Það takist hvort eð er ekki
að veiða upp í úthlutaðan kvóta,
og það sem veiðist, náist einungis
með geysmikilli sókn og úthaldi.
Til marks um aflabrögðin, má
geta þess að Hrímbakur, einn tog-
ari ÚA kom inn með afla sinn til
Akureyrar, rétt eftir sjómanna-
daginn og fengurinn eftir vikutúr
var einungis 35 tonn, en hefði í
eðlilegu árferði verið einhvers
staðar yfir 100 tonnum.
Landsbankinn á kafi í
atvinnurekstri
Landsbanki íslands er um þess-
ar mundir einn helsti atvinnurek-
andinn á Akureyri, beint og óbeint.
Bankinn hefur verið aðalviðskipta-
banki þeirra fyrirtækja sem lent
hafa í hremmingum undanfarin
ár, og eftir gjaldþrot fyrirtækj-
anna hefur bankinn átt hluta í
fyrirtækjunum, eða átt þau að öllu
leyti. Þannig var með Álafoss sem
bankinn rak um sex mánaða skeið,
þar til tókst að selja Akureyrarbæ,
Byggðasjóði, bændasamtökunum,
Iðnþróunarfélagi Eyjajarðar og
fleirum fyrirtækið og Folda var
stofnuð.
K. Jónsson heyrði bankanum til
eftir gjaldþrot og þegar Strýta var
stofnuð upp úr K. Jónssyni, þá var
það með samstarfi Landsbankans
sem á 42,5%, Samheija sem einn-
ig á 42,5% og KEA sem á 15%.
Prentverk Odds Björnssonar lenti
einnig við gjaldþrot í eigu Lands-
bankans, en hann hefur nú selt
POB til AKO (AKOplast og POP
hf.) og gengur fyrirtækið nú að
sögn vel. Við gjaldþrot Lindu hf.
eignaðist Landsbankinn 67% í fyr-
irtækinu og á enn. Og nú síðast
stofnaði Landsbankinn Rekstrar-
félag íslensks skinnaiðnaðar, sem
er alfarið í eigu Hamla hf., og
hyggst reka þar til bankinn hefur
náð til sín þeim fjármunum sem
bundnir eru í afurðalánum til fyrir-