Morgunblaðið - 20.06.1993, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1993
Minning
Magdalena Schram
blaðakona
Nú þegar við kveðjum Möllu er
gott að riQa upp örfá af þeim minn-
ingarbrotum sem koma í hugann.
Ótal dýrmætar stundir áttum við
saman og oft var mikið brallað. Við
þjuggum hlið við hlið og með böm
á sama aldri. Það kom af sjálfu sér
að við útivinnandi mæðurnar reynd-
um að samræma okkur þannig að
við gætum litið eftir börnunum hvor
fyrir aðra. Við ólumst báðar upp í
Sörlaskjólinu og þar bjuggum við
' svo mörgum árum seinna með
mönnum okkar og bömum.
Snemma kenndi Malla stelpunum
sínum að þekkja sjóinn og náttúr-
una og var fjaran fljótt vinsælasti
leikvöllurinn. Við skildum aldrei það
fólk sem spurði okkur hvort við
værum ekki hræddar um börnin
niðri í fjöru. Eitt sinn þegar stelp-
umar voru litlar og þóttust ekki
hafa neitt fyrir stafni, stakk Malla
upp á því að þær byggju til hús
niðri í fjöru úr steinum. Þetta varð
kveikja að ævintýraheimi - leik sem
stóð yfir í mörg ár. Þar léku sér
þær Halla, Katrín, Hrönn og seinna
Guðrún og Bjarni. Enn fleiri börn
úr götunni bættust svo í hópinn og
úr þessum húsum varð til heilt
bæjarfélag, „Grjótaþorpið“, og
stendur það enn.
Á veturna vildi Malla skipuleggja
leikhúsferðir fyrir krakkana, bæði
leikrit, ballet og óperur. Einu sinni
fóm Bjarni og Guðrún-þó fram á
það sjálf að fá að fara í Ópemna
og sjá Töfraflautuna. Malla vildi
að þau fæm fyrst yfir ópemna
heima á myndbandi til þess að átta
sig á söguþræðinum, enda krakk-
, akrílin varla meira en sjö ára þá,
þau horfðu aftur og aftur á spóluna
en slepptu því að fara í Óperuna.
Við hlógum mikið að þessu.
Aldrei kvartaði hún eða vor-
kenndi sér í veikindunum. Hún sló
frekar á létta strengi og sagði
skemmtisögur. Hún var alltaf fljót
að segja: „Gaman að sjá þig. Hvað
er að frétta?“ „Það er nú eiginlega
ekkert að frétta," sagði ég núna
um daginn. „Jæja, ég skal þá segja
þér smá ævintýri," sagði hún, alltaf
jafn hress og ekki í fyrsta sinn, og
svo kom sagan um huglækningarn-
ar. Hún sagði svo skemmtilega frá
og var alltaf orðheppin. Um daginn
sat ung stúlka hjá henni og tár-
. felldi, þegar mig bar að garði gall
við í Möllu: „Gústa, það er sko ekki
ég sem er að gráta hérna.“
Minning
Fædd 29. nóvember 1919
Dáin 13. júní 1993
Fregnin um að Bjagga hefði
kvatt þennan heim kom mér ekki
á óvart þar sem hún hafði átt í
-mjög erfiðum veikindum síðustu
mánuðina.
Bjöggu þekkti ég í um 30 ár,
allt frá því að vinskapur hófst með
mér og Hjölla syni hennar. Undirrit-
aður á Bjöggu .mjög margt að þakka
því að í bernsku minni var ég alltaf
með annan fótinn á hennar stóra
heimili. Bjagga og eiginmaður
hennar, Guðfinnur Friðriksson, sem
lést fyrir nokkrum árum, áttu 12
böm og fannst mér þau alltaf h'ta
á mig sem eitt af bömum sínum.
Eftir að ég eignaðist börnin mín
var þeim sýnd sama umhyggjan og
barnabörnunum 38 og langömmu-
börnunum 13.
Minningar mínar um Bjöggu eru
margar og góðar. Bjagga var sí-
vinnandi, sá um heimiii sitt af
myndarskap, saumaði og pijónaði
og oftast fylgdi ljúfur og fallegur
söngur með. Ofarlega er mér í minni
-þegar hún saumaði hippabuxur á
mig og Hjölla, víðar að neðan með
Minningarnar lifa og megi góður
Guð styrkja Hörð og stelpurnar í
þeirra sáru sorg. Nú er gott að
geta hugsað eins og Guðrún litla
og sagt: „Mömmu líður ábyggilega
vel núna, því nú geta hún og amma
spilað brids saman hjá Guði.“
Ágústa U. Gunnarsdóttir
og fjölskylda.
„Sjá, tíminn, það er fugl sem flýgur hratt,
hann flýgur máske úr augsýn þér í kveld."
(Rubalyat, þýð. M.Á.)
Stundaglasið hennar Magdalenu
tæmdist allt of hratt. Það er þyngra
en tárum taki að sjá á bak svo ein-
stakri konu í blóma lífsins.
Minningarnar streyma fram.
Malla, rauðhærði hrokkinkollurinn,
hrókur alls fagnaðar í MR, svo klár,
fyndin og skemmtileg. Malla, scriba
scolaris, að halda ræðu á jólagleði
í Háskólabíói, glæsileg í síðum kjól.
Löngu síðar á fundum að leggja á
ráðin um sérstakt kvennaframboð
í Reykjavík. Á ritstjórnarfundum
fyrir „19. júní“. Óteljandi útvarps-
ráðsfundir sem við sátum saman í
hverri viku, fundir í „litlu ljótu klík-
unni“ í gamla útvarpsráðinu, ferðir
í bæinn að kíkja í búðir og svo
ógleymanleg hátíðarræða á ára-
mótaballi ’68-kynslóðarinnar um 20
árum eftir Háskólabíósræðuna, þar
sem líf og hugsjónir ’68-kynslóðar-
konunnar Magdalenu voru settar
fram á óborganlegan hátt. Og síð-
ast en ekki síst við Malla á íslensk-
um búningi ásamt fjölda kvenna á
Austurvelli 19. júní, nákvæmlega
fyrir þremur árum, eftir að hún
skoraði á mig í beinni útsendingu
á Rás 2 fyrr um daginn að mæta
þangað í upphlutnum hennar ömmu
minnar sálugu.
Það hefði ekki verið Möllu að
skapi að vera mærð í minningar-
grein, en þegar félagi og vinur eins
og hún hverfur af sjónarsviðinu og
skilur það eftir mun fátæklegra en
áður þá er ekki hægt annað en að
þakka fyrir að hafa fengið að vera
þeirrar gæfu aðnjótandi að vera
samferðamaður hennar.
Malla var barn sinnar kynslóðar.
Hún barðist fölskvalaust fyrir hug-
sjónum sínum án þess að ætlast til
frama eða umbunar fyrir sjálfa sig.
Allt hennar mikla ólaunaða starf
fyrir kvennabráttuna og fyrir vel-
ferð Ríkisútvarpsins, sem átti stór-
an sess í huga hennar, verður seint
þakkað. Hún barðist fyrir réttlæti
keðjum, og spásseruðum við vinirn-
ir montnir um götur þorpsins. Eftir
að Bjagga og Finni tóku að sér
rekstur Shellskálans, vann Bjagga
þar mjög mikið jafnframt því að
sinna sínu stóra heimili. Ég dáist
að því hversu miklu Bjagga og Finni
afrekuðu í sínu lífi, því að það er
ekkert lítið mál að koma upp 12
börnum, og mér oft að auki, en nú
á dögum finnst fólki nógu erfitt að
koma upp tveimur til þremur börn-
um þrátt fyrir miklu meiri þægindi
en áður tíðkuðust. Á heimili þeirra
var alltaf mikið fjör og gaman og
gott að vera.
Bjagga var mjög ósérhlífin, hugs-
aði alltaf fyrst um aðra. Sem dæmi
um það, þegar eldri sonur minn
veiktist alvarléga í vetur hringdi
hún daglega áhyggjufull í foreldra
mína til að fá fréttir, þrátt fyrir að
vera sjálf sárþjáð, en hún gerði aldr-
ei mikið úr veikindum sínum. Með
þessum orðum skáldsins kveð ég
Bjöggu mína:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V.Briem)
og hugsjónum sínum til dauðadags.
Minnisstæðir eru pistlar hennar á
Rás 1, en þá síðustu flutti hún hel-
sjúk.
Malla setti mjög svip á störfín í
útvarpsráði. Hún var orðhög og
glögg, og oftar en ekki var hún
fengin til að orða samþykktir, bréf
og annað sem ráðið sendi frá sér.
Hún fylgdist samviskusamlega með
dagskránni og var óþreytandi að
koma með ábendingar og hrós eftir
efnum og ástæðum.
Það er erfitt að sætta sig við að
Malla sé ekki lengur með okkur —
að maður eigi ekki eftir að svara
símhringingu og heyra „hæ, þetta
er Malla“ á hinum enda línunnar
og leggja svo á ráðin um næstu
verkefni.
Erfiðast er fyrir Hörð og dæturn-
ar þijár, sem hún þráði að fylgjast
með vaxa úr grasi, að fá ekki að
njóta hennar lengur. Ég bið guð
að styrkja þau á þessum erfiðu tím-
um.
Hin bjarta minning Magdalenu
Schram lifir í hugum okkar sem
þekktum hana.
Ásta R. Jóhannesdóttir.
Það voru að koma jól og nokkur
eftirvænting ríkti meðal íslending-
anna í Munchen. Hörður átti von á
kærustunni sinni sem ætlaði að
dvelja hjá honum um jólin. Malla
kom og með ákveðinni en glaðlegri
framkomu liðu ekki margir dagar
áður en hún var orðin virkur þátt-
takandi í öllu því sem bryddað var
upp á í hinum litla hópi Islendinga
og vina þeirra sem héldu saman
veturinn 1975-1976 í Munchen.
Malla tók að sér að sjá um jóla-
matinn og miðlaði okkur kunnáttu
sinni og ódrepandi áhuga á að prófa
eitthvað nýtt. Var stormað upp á
Kurfurstenplatz og keypt einhver
lifandis ókjör af kræklingi og hvít-
víni í lítratali til að sjóða hann í.
Stærstu pottarnir í „Hóhen" dregn-
ir fram, kræklingurinn soðinn og
jólamáltíðin ógleymanleg.
Þegar Möllu þótti loksins tíma-
bært að fara heim úr þessari
„stuttu“ jólaheimsókn, vár'komið
nær páskum en jólum og þess
skammt að bíða að Hörður færi
einnig heim um sumarið að sinna
erlendu ferðamönnunum og Möllu.
Lítilfjörleg atriði voru ekki að vefj-
ast fyrir Möllu og bar hún gæfu til
þess, bæði í einkalífi og á opinberum
vettvangi, að láta ekki fánýti og
minniháttar vandamál tefja fram-
gang stærri mála, þeirra mála sem
að leikslokum er spurt að hveijar
lyktir voru.
Hversdagsleg atvik komu upp í
hugann, atvik sem eru eftirminnileg
af óútskýrðum ástæðum nema ef
vera skyldi að tilvera þeirra helgist
Ég og fyölskylda mín sendum
börnum Bjöggu og öðrum aðstand-
endum innilegar samúðarkveðjur.
Guðmundur Einarsson.
Hún elsku Björg er látin.
Mér er þungt um hjarta þegar
ég hugsa til þess að ég eigi ekki
eftir að hitta hana aftur.
Eftir að ég fluttist til Bolungar-
víkur, hef ég fylgst með henni gegn-
um árin, kom við á Shellskálanum
meðan hún vann þar og rabbaði við
hana. Talaði hún mikið um bróður
sinn, Hannes, sem var tengdafaðir
minn, og skynjaði ég þá hvað var
kært á milli þeirra og hinna systkin-
anna. Og að hlusta á systkinin
syngja hástöfum sönginn sinn, eins
og þau kölluðu það:
Ég fæddist upp til fjalla
í fomfálegum bæ,
á vetrum sást hann varla
þá var hann hulinn snæ,
þá gróf hann pabbi göng
í skaflinn þegar þrumdi
á þaki hríðin ströng.
Þetta var yndislegt að hlusta á,
sú minning gleymist aldrei.
Heimilið var henni afar mikils
virði. Þau naut hún sín sem húsmóð-
ir og gestgjafi. Börnin urðu tólf og
fjölskyldan stór og því mikið ann-
ríki heima við. Þrátt fyrir það tókst
einvörðungu af upprifjun þeirra á
skilnaðarstúndu. Hörður á heimleið,
náð.er í leigubíl til að fara út á flug-
völl. Þrátt fyrir að vera við að missa
af flugvélinni þá má Hörður ekki
til annars hugsa en koma við á
fomsölu í Isabellastrasse, fá Evu
til að líta á eina forláta bijóstnælu
til að fullvissa sig um að þetta
væri verðug gjöf til að færa Möllu
við heimkomuna. Nælan keypt og
haldið út á Riem í einu hendings-
kasti.
Á hinum pólitíska vettvangi má
vera ljóst hvar hjarta Möllu sló og
hvar hún taldi sig helst geta lagt
eittvað af mörkum i baráttunni fyr-
ir betra samfélagi. Allt fram undir
það síðasta í erfíðri sjúkdómslegu
sinni lagði hún af mörkum það sem
í hennar valdi stóð. Þannig skrifaði
hún fársjúk í dagblöðin fyrir fáein-
um vikum um þau mál sem hún
bar fyrir bijósti. Aðeins tíu dögum
fyrir andlát Möllu var útvarpað
pistli eftir hana sem hún flutti sjálf
og tekinn hafði verið upp á segul-
band á sjúkrabeði hennar. Þannig
var Malla enn að, löngu eftir að
allir aðrir hefðu verið búnir að missa
móðinn, að vinna að framgangi
þeirra mála sem hún taldi miklu
skipta og að miðla öðrum af reynslu
sinni.
Með Möllu er gengin heilsteypt
baráttukona sem með starfi sínu
og framkomu allri var reiðubúin að
fórna miklu og vinna af heilum hug
að framgangi þeirra mála sem hún
trúði á, á meðan heilsa og kraftar
entust. Blessuð veri minning henn-
ar.
Bolli Héðinsson.
Þegar allt er að vakna til lífsins,
liturinn íðilgræni færist yfir landið
og laufið titrar glitrandi og nýútspr-
ungið á tijánum sofnaði rósin okkar
fagra. Hún var íðilfögur bæði til
orðs og æðis, stóð til hinstu stundar
stolt á sínum granna stilk og breiddi
út blöðin sín fegurri en flestar aðr-
ar íslenskar rósir.
Á stundum sem þessari væri
gott að vera skáld, skáld sem gæti
samið sonnettu að syngja Möllu
látinni. Hún hefði sannarlega átt
það skilið.
Af öllum mætum Kvennalista-
konum, sem margar hveijar eru
engir aukvisar til orðsins, var hún
fremst. Engin okkar komst eins vel
að orði, alltaf, margar stundum, en
engin alltaf eins og Malla.
Orðsins list er mikil guðsgjöf sem
krefst stöðugrar slípunar eins og
annað náttúrunnar skart sem glitr-
ar og skín svo fremi að því sé hlúð.
Malla hlúði að sinni stóru gáfu
til hinstu stundar. Alltaf þegar mik-
ið lá við var leitað til Möllu að semja
texta eða halda ræðu og hún brást
henni að sýna ættingjum og vinum
einstaka umhyggju.
Eftir að tengdafaðir minn dó, tók
hún okkur opnum örmum og fylgd-
ist vel með okkur. Ég kom stundum
til hennar þegar ég fór í göngutúr
og var hún alltaf svo ánægð og
þakklát. Við sátum oft í eldhúsinu
og ræddum málin vítt og breitt. Það
var svo gaman að hlusta á hana
segja frá því þegar þau systkinin
bjuggu inni á Folafæti, og það geisl-
aði af henni við minningarnar. Hún
sagði við mig í janúar sl.: „Nú verð-
ið þið Siggi að koma með inn að
Fæti í sumar.“ Því miður verður
ekki af þeirri ferð.
Það sem Björg gat komist yfir
að gera var aðdáunarlegt. Að koma
til hennar í desember og fara með
henni í saumaherbergið og horfa á
hana taka fram öll fötin sem hún
var búin að sauma á barnabörnin
og barnabarnabörnin til að gefa
þeim í jólagjöf, það var fallegt.
Þegar við kveðjum elsku Björgu
og lítum til baka, þá verður okkur
efst í huga hve mikið er að þakka
og hve margs að sakna.
Við Siggi vottum börnum hennar
og öðrum ástvinum dýpstu samúð
okkar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem)
Guðrún Sigurjónsdóttir.
aldrei. Um þetta vitna ótal pistlar
í útvarpi, greinar í blöðum og ræð-
ur sem hún færði okkur á tyllidög-
um, nú síðast á afmælishátíð
Kvennalistans í mars.
Þær eru margar minningamar á
sameiginlegri vegferð, gaman og
alvara, snermr og skellihlátrar. Svo
mikið er víst að mikið eigum við
Kvennalistakonur henni að þakka á
sameiginlegri vegferð frá upphafi
Kvennaframboðs í Reykjavík.
Við þökkum samverustundirnar
með söknuði en horfum fram á
veginn minnugar þeirrar reisnar
sem hún sýndi til hinstu stundar.
Andi sem hennar mun ekki
hverfa. Hún hverfur okkur sjónum
nú sem rósin fagra en styrkleiki
andans og snilldin mun lifa áfram
með okkur sem hana elskuðum og
dáðum. Megi allar góðar vættir
sefa sorg hennar nánustu og blessa
minningu hennar Möllu.
Elín G. Ólafsdóttir fyrrv.
borgarfulltrúi Kvennalistans.
I dag, laugardaginn 19. júní, á
kvennadaginn, er Magdalena
Schram blaðamaður borin til
hinstu hvíldar.
Kynni okkar Magdalenu, eða
Möllu, eru ekki löng í árum talið.
Leiðir okkar höfðu oft legið saman
og oft spjölluðum við á mannamót-
um, en bein kynni urðu fyrst fyrir
nokkrum árum er ég tók við rit-
stjóm tímaritsins 19. júní sem
Kvennréttindafélag íslands gefur
út. Malla hafði áður ritstýrt þessu
gamla og virðulega jafnréttisriti
og þegar ég fór þess á leit við
hana að taka aftur sæti í ristjórn
tók hún því ljúflega. Hún var full-
trúi Kvennalistans, en í ritstjórn
19. júní sitja fulltrúar allra stjórn-
málaflokka á Alþingi. Mér þótti
mikill fengur að því að fá Möllu
til starfa með okkur vegna dugnað-
ar hennar og ritfærni, en ekki síst
vegna þess hve skemmtileg og
úrræðagóð hún var. Þar sem ég
þekkti Möllu ekki mjög vel ávarp-
aði ég hana með fullu nafni. „Æ,
blessuð, kallaðu mig Möllu,“ sagði
hún þá. „Mér finnst eins og ég
hafi gert eitthvað af mér þegar ég
er kölluð fullu nafni. Mamma kall-
aði mig alltaf Magdalenu þegar
ég átti að fá til tevatnsins." Ég
man alltaf eftir þessum orðaskipt-
um sem áttu sér stað á fyrsta rit-
stjómarfundinum undir minni
stjórn. Malla sat við endann á
löngu borði, beint á móti mér, með
þykkt og mikið hárið út í allar
áttir og horfði á mig með glettnis-
legum augum á bak við stór gler-
augu sem hvíldu fremst á nefi
hennar. Samstarf okkar í ritnefnd-
inni var skemmtilegt og það var
ekki síst fróðlegt fyrir nýjan rit-
stjóra að fylgjast með vinnubrögð-
um Möllu sem var þeim kostum
gædd að geta skilið hismið frá
kjarnanum á svipstundu.
Samstarf okkar Möllu hélt
áfram en á öðrum vettvangi. Okk-
ur var falið að vera pistlahöfundar
í Ríkisútvarpinu og töluðum við
oft saman um efni næsta pistils
hveiju sinni. Jafnréttismálin voru
hennar ær og kýr og í þau skipti,
sem ég ræddi þau í pistlum, fannst
mér tryggara að heyra álit Möllu
á málflutningnum áður en honum
var útvarpað. Eins og fyrri daginn
kom ég ekki að tómum kofunum
hjá þessari stórkostlegu konu sem
ætíð virtist vera skrefinu á undan
flestum í jafnréttismálunum.
Fleyg eru orð heilags Kypr-
íanusar: „Þeir dánu eru ekki horfn-
ir að fullu. Þeir eru aðeins komnir
á undan.“ í þessum fátæklegu
kveðjuorðum um mikilfenglegan
samferðamann, sem nú er horfinn
á vit annarra vídda, leyfi ég mér
að vísa í fyrrgreinda tilvitnun.
Malla var hrifin á braut á besta
aldri frá eiginmanni, dætrum, föð-
ur og systkinum. Stórt skarð hefur
einnig verið rofið í hóp vina henn-
ar - skarð sem aldrei verður fyllt.
Ég flyt Herði og dætrum, föður
og systkinum samúðarkveðjur og
bið að minningin um Magdalenu
Schram verði þeim hjálp á erfiðum
tímum.
Ellen Ingvadóttir.
Björg Jónsdóttir