Morgunblaðið - 14.12.1993, Síða 27

27
á dýrafitu. Þvert á móti verður að
teljast margsannað að minni
neysla á dýrafitu er leið fullorðinna
til að minnka tíðni offitu og hjarta-
og æðasjúkdóma. En svolítils mis-
skilnings hefur gætt í umræðunni
um fitu í kjölfar breytinga á verði
mjólkur og mjólkurvara nýlega.
Nýmjólk er best fyrir smábörn
Er þá ástæða til að gefa smá-
bömum alltaf eins feit matvæli og
kostur er eða feitt kjöt og slátur,
feitar sósur, ijóma og þar fram
eftir götunum? Nei, í raun og veru
alls ekki. Það má ekki gleyma
uppeldisgildi máltíða og því að við
byijum snemma að þróa með okk-
ur venjur sem verða fylgifiskar
okkar alla ævi. Auðveldasta leiðin
til þess að mæta örugglega orku-
þörf smábarna sem era farin að
nærast á annarri mjólk en móður-
mjólkinni er að gefa þeim fullfeita
mjólk eða það sem við köllum
venjulega nýmjólk á meðan aðrir
fjölskyldumeðlimir drekka létt-
mjólk, undanrennu eða fjörmjólk.
Auk þess er oft ástæða til þess
að smyija brauð smábarna með
feitu viðbiti eins og smjörva eða
smjöri, en nota það fituminna fyrir
fullorðna fólkið. Það er auðvitað
einstaklingsbundið hversu lengi
smábörn þurfa þessi fituríkari
matvæli en óhætt er að mæla með
þeim að minnsta kosti fyrsta ald-
ursárið. Síðan getur valið á mat-
vælum farið eftir holdafari. Al-
gengt er að börn þurfi nýmjólk
fram að öðru ári og síðan létt-
mjólk alla vega fram að þriggja
ára aldri, en grannholda börn ættu
þó að nota nýmjólk lengur.
Inga er dósent ínæringarfræði
og forstöðumaður í Eldhúsi og
Næringarráðgjöf Landspítala og
Auður Perla er nemi í
matvælafræði.
íbúðir inn í félagslega kerfið frem-
ur en að byggja nýjar. Þessi þróun
myndi hafa og hefði þegar haft
jákvæð áhrif á verðþróun á fast-
eignamarkaði úti á landi. Verð-
mæti fasteigna á landsbyggðinni
sé einfaldlega svo nátengt atvinnu-
ástandi á staðnum að þar verði
ekki skilið á milli. Aukning félags-
legs íbúðarhúsnæðis á landsbyggð-
inni væri einfaldlega vegna þess
slæma ástands er ríkti á fasteigna-
mörkuðum og væri því svar við
vandanum ekki orsök hans.
Fundurinn leiddi einnig í ljós að
minnkandi eftirspurn eftir húsnæði
mætti líka rekja til þess að .ungt
fólk héldi að sér höndum og keypti
síður eigin húsnæði en áður. Þeir
sem væru að kaupa sínar fyrstu
íbúðir leituðu í auknum mæli eftir
félagslegu húsnæði og skorti efni
til að kaupa á almennum markaði.
Framsögumenn vöraðu við því að
draga úr skattafrádrætti til þeirra
er væra að spara til húsnæðis-
kaupa. Niðurskurður vaxtabóta
gætu dregið enn frekar úr eftir-
spurn á fasteignamarkaði og lækk-
að verð veralega. Félagsmálaráð-
herra taldi að ef aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar í vaxtamálum gæfu
góða raun væri líklegt að svigrúm
skapaðist til að auka lán til þeirra
er væru að kaupa sína fyrstu íbúð
og þá myndi unga fólkið væntan-
lega skila sér í auknum mæli út á
fasteignamarkaðinn.
Hér hefur aðeins verið stiklað á
stóru við að kynna umræðuefni
framsögumanna. Þeir sem áhuga
hafa á að kynna sér efni og niður-
stöður fundarins betur era vel-
komnir á skrifstofu félagsins en
þar era allar upplýsingar og gögn
fyrirliggjandi. Húseigendafélagið
er ánægt með borgarafundinn
enda sýnt að hann hefur náð þeim
tilgangi að opna og efla umræður
um fasteignaviðskipti og þá þætti
er kunna að hafa áhrif á það. Fyrir-
sjáanleg þróun og skilningur á lög-
málum fasteignamarkaðarins
tryggja hagsmuni húseigenda.
Höfundur er kynningarfulltrúi
Húseigendafélagsins.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. DESEMBER 1993
Þróunaraðstoð
eftir Heinz Joachim
Fischer
I útvarpserindi fyrir nokkram
vikum hélt landskunnur hugsuður
fram að lausnin á vandamálum
Þriðja heimsins væri ósköp einfald-
lega sú að hætta allri aðstoð við
þróunarlöndin. Þannig skyldi ná
ósvikinni „þróun án aðstoðar" eins
og í löndum Suðaustur-Asíu, svo
sem Hong Kong, Singapore, Tæv-
an, Suður-Kóreu, Tælandi og Indó-
nesíu og styrkja heldur einkageir-
ann og opna markaði Vesturlanda
fyrir framleiðslu Þiðja heimsins.
Ellegar yrði haldið áfram að sóa
fjármunum endalaust í „aðstoð án
þróunar", eins og í Tanzaníu.
Eins og fyrri daginn er enginn
fótur fyrir þessum svokölluðu
dæmum. Liggur við að mann gruni
að verið sé viljandi að skrumskæla
sannleikann, en svo er reyndar
ekki. Þessi dæmi lýsa einfaldlega
algerri vanþekkingu og reynslu-
leysi stofuspekinga sem ekkert
þekkja í raun til raunveruleika Afr-
íku og Asíu.
Þessi dæmi eiga ekki við rök að
styðjast, vegna þess að þau eru
sprottin af græðgi, fordómum og
oftrú á peninga og sýna algjöran
skort á skilningi á sögu og þróun
í löndum Suðaustur- og Austur-
Asíu. Þessi lönd eru oft — og þá
réttilega — notuð sem framúrskar-
andi dæmi um vel heppnaða efna-
hagsþróun. En ekkert þeirra landa
sem minnst hefur verið á væri svo
langt á veg komið ef ekki hefði
notið við rausnarlegrar þróunarað-
stoðar í ýmsum myndum frá vest-
rænum stjórnvöldum, svo ekki sé
minnst á og óopinberar stofnanir.
Þróun án aðstoðar?
Þá voru þessar þjóðir einnig
undir verndarvæng Evrópuþjóða
eða Bandaríkjanna og sluppu þann-
ig við að lenda í klóm vitfirringa
eins og Ne Win í Burma, Kim-Il-
Sung í Norður-Kóreu eða Pol Pot
í Kampútseu. Upplýstir og heiðar-
legir einvaldar eins og Lee Kuan
Yew í Singapore, eða miskunnar-
lausir einræðisherrar eins og Syng-
man Rhee í Suður-Kóreu (tvö dæmi
af mörgum sambærilegum) hvöttu
þegna sína að nota til hins ýtrasta
jafnt erlenda efnahagsaðstoð sem
eigið mannafl og þegar völ var á
tiltækar náttúruauðlindir til þess
að stuðla að efnahagsbata.
Ekki má heldur gleyma því að
öll lönd þar eystra byggðu á föstum
grunni, á aldagamalli menningu,
traustum félagslegum stoðum,
langri verslunarsögu og sameigin-
legum trúarbragðagrunni.
Engu að síður voru framfarir
keyptar dýru verði. Nokkur dæmi
mætti taka: Kúgun pólitískra and-
stæðinga, ritskoðun og spillingu
má finna víðsvegar í þessum lönd-
um. Sum lönd, eins og t.d. Hong
Kong eða Tæland, eru. áberandi
fýrir hörmulegar félagsaðstæður,
átakanleg atvinnuskilyrði og sví-
virðileg launakjör. Enn önnur, svo
sem Suður-Kórea, Tævan og Indó-
nesía eiga sér langan feril alvar-
legra brota á mannréttindum, pynt-
ingum og morðum.
Og hvað svo með Tanzaníu? Þar
er sennilega á ferðinni sorglegasta
dæmið um skort á efnahagsbata í
Þriðja heiminum. Menn deila lát-
laust um það hvernig þetta má
vera. Margar gildar ástæður hafa
verið gefnar. En enginn er þó svo
skyni skroppinn að honum detti í
hug að Tanzanía hefði dafnað bet-
ur án aðstoðar og einungis hefði
verið stutt við bakið á einkafram-
takinu og heimsmarkaðir opnaðir
fyrir framleiðslu landsins.
Öll þessi dæmi sem ætlað er að
sanna gildi eða gagnsleysi þróunar-
aðstoðar eru einber þvættingur, því
hægt er með slíkum „rökum“ að
„sanna“ nánast hvað sem er.
Valkostimir eru ekki „þróun án
aðstoðar" eða „aðstoð án þróunar".
Valkostirnir eru þessir:
■ Að halda áfram að trúa því að
peningar ráði gangi himintungl-
anna, að við séum betri, gáfaðri,
duglegri, að við eigum það einfald-
lega skilið að vera ríkari, og til
fjandans með allt hitt hyskið, eða:
■Að viðurkenna að heimurinn er
að skreppa saman, hvort sem okk-
ur líkar betur eða verr, og að við
verðum þess vegna að leggja hönd
á plóginn og axla ábyrgð utan
landamæra okkar.
Ef við trúum á fyrri valkostinn
er auðvitað sjálfsagt að hætta allri
þróunaraðstoð. Við ættum ekki
einu sinni að gefa Hjálparstofnun
kirkjunnar. Nema hvað við eram
nú einu sinni svo barnaleg að trúa
Heinz Joachim Fischer
„ísland og íslendingar
geta hinsvegar lagt
drjúgan skerf af mörk-
um við að bæta lífskjör
hér á jarðarkringlunni
svo að tryggja megi
okkur öllum betri fram-
tíð.“
á gildi þess að deila með öðrum
og höldum enn fast í þessa úreltu
hugmyndir um réttlæti og sam-
hyggð og að mannleg reisn og
mannréttindi séu óaðskiljanleg
hugtök.
Ef við hins vegar styðjum síðari
valkostinn yrði þróunaraðstoð jafn
sjálfsagður hlutur og atvinnuleysis-
bætur og sjúkratryggingar. Fólk
þarf stundum veraldlega og and-
lega aðhlynningu til þess að öðlast
eigið sjálfstæði. Og það getur tekið
sinn tíma, eins og raunin var bæði
í Evrópu og Ameríku.
Hvernig hafa Evrópa og Amer-
íka vaxið og eflst? Með stanslausri
uppbyggingu menntunar og verk-
legrar þjálfunar, samvinnuhreyf-
ingum, vexti miðstéttanna, verka-
lýðsbaráttu, en einnig með blóðug-
um byltingum, kúgun verkalýðsins,
valdníðslu í nýlendunum, svo ekki
sé minnst á styijaldir. Markaðsbú-
skapur vex ekki á tijánum heldur
lærist smátt og smátt og nær fót-
festu með frumkvæði og forsjá, en
líka með lánum, styrkjum ogþróun-
araðstoð, „Marshall-áætlunum".
Það vinnst ekkert við það að bara
vitna sífellt með lotningu í Milton
Friedman. „Þróun án aðstoðar?"
Þvílikur endemis þvættingur!
Engin þjóð getur leyst vandamál
heimsins ein, síst af öllu ef um jafn
fámenna þjóð og íslendjnga er að
ræða. En ísland og íslendingar
geta heldur ekki látið eins og
vandamál annarra komi þeim ekki
við og leysist af sjálfu sér áður en
yfir lýkur.
ísland og íslendingar geta hins-
vegar lagt dijúgan skerf af mörk-
um við að bæta lífskjör hér á jarðar-
kringlunni svo að tryggja megi
okkur öllum betri framtíð. Fram-
lagið fer auðvitað eftir efnum og
ástæðum og ekki er farið fram á
annað en lítilláta fórn.
En tökum samt ekki lítillætið of
bókstaflega. Það væri til skammar.
Höfundur er hagfræðingur og
s tjórnmálafræðingur og hefur
unnið í þróunarlöndum íAsíu í
tuttugu ár.
ÞESSI systkin, Gyða Hrund og Sigurður Óli Þorvaldsbörn, héldu
hlutaveltu ásamt Gunnari Erlendssyni, sem vantar á myndina, til
styrktar krabbameinssjúkum börnum og varð ágóðinn 2.000 krónur.
HERRAR
• Köflóttar skyrtur
frá kr. 1.290,-
• ] Rúllukragabolir
frá kr. 1.390,-
• Herraullarpeysur
frá kr. 2.790,-
• Herraskyrtur
frá kr. 990,-
• Herrajakkar fínni
frá kr. 12.900,-
• Herraullar/terelyn
buxur frá kr. 5.800,-
• Herraföt (toppefni)
frá kr. 19.800,-
DÖMUR
• Fínar blússur
frá kr. 2.990,-
• Ullarpeysur
frá kr. 2.690,-
• Buxur ullar/terelyn
frá kr. 5.800,-
• Jakkar fínir
frá kr. 12.900,-
• Pils fínni
frá kr. 5.900,-
• Vesti fínni
frá kr. 5.900,-
• Bolir
frá kr. 1.390,-
og margt, margt fleira.
#
KARNABÆR
Borgarkringlunni, sími 682912
Góður fatnaður
á einfaldlega betra verði