Morgunblaðið - 14.12.1993, Blaðsíða 1

80 SIÐURB
285. tbl. 81.árg. ÞRIÐJUDAGUR14. DESEMBER1993 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Mikill kosningasigur flokks þjóðernisöfgamanna í Rússlandi veldur ugg
Umbótaöflin hvetja til breið-
fylkingar gegn Zhírínovskíj
Stjórnarskrá Jeltsíns forseta sam-
þykkt - Clinton boðar óbreytta
stefnu gagnvart Rússlandi
Moskvu, Kíev, Bryn Mawr í Bandaríkjunum, Bonn, London. Reuter.
FLOKKUR öfgafullra þjóðernissinna fékk mikið fylgi í kosningunum
í Rússlandi á sunnudag og bendir allt til þess að hann verði stærsti
þingflokkurinn í neðri deild þingsins, dúmunni. Ekki hafa verið
gefnar upp niðurstöður í kjöri til efri dcildarinnar, sambandsráðs-
ins og heldur ekki einmenningskjördæmum dúmunnar. Kjörsókn
var aðeins um 53%. Stjórnarskrá Borísar N. Jeltsíns forseta var
samþykkt, hlaut 60% atkvæða. Hét forsetinn í yfirlýsingu að not-
færa sér völd embættisins til að tryggja að lýðræðisumbætur yrðu
ekki numdar úr gildi. Jegor Gajdar, aðstoðarforsætisráðherra og
helsti leiðtogi stærsta flokks umbótasinna, Valkosts Rússlands, hvatti
til myndunar „breiðfylkingar and-fasista“ gegn flokki þjóðernisöfga-
mannsins Vladímírs Zhírínovskíjs. Bill Clinton Bandaríkjaforseti
sagðist í gær fagna því að Rússar hefðu samþykkt nýja stjórnar-
skrá þar sem lýðræði og sterkt forsetavald væru undirstöðurnar.
orí Javlínskíj, tók undir hvatningu
Gajdars um einingu umbótasinna.
Óopinberar tölur um niðurstöður
í 53 af 89 héruðum landsins gáfu
til kynna að flokkur Zhírínovskíjs,
Fijálslyndi lýðræðisflokkurinn,
fengi um 24,5% á landsvísu, Val-
kostur Rússlands um 14,5% og
kommúnistaflokkurinn 11,3%.
Kvennaframboðið Konur Rússlands
var meðal þeirra átta flokka sem
komust að, með um 8,4%, en lág-
marksfylgi til að flokkur fengi þing-
sæti var 5%. Eftirlitsmenn frá Vest-
urlöndum voru að sögn Reuters-
fréttastofunnar yfirleitt á því að
kosningamar hefðu farið fram með
lýðræðislegum hætti þrátt fyrir
ýmsa tækni- og skipulagsgalla.
Ráðamenn víða um heim og ekki
síst í fyrrverandi Sovétlýðveldum,
þ. á m. Úkraínu, Hvíta-Rússlandi
og Moldovu, sögðu margir að úrslit-
in væra ógnvekjandi. Forsetar
Eystrasaltsríkianna hyggjast koma
saman til fundar á morgun til sam-
ráðs.
Sjá ennfremur fréttir á
bls. 35 og miðopnu.
Clinton sagðist ekki vera neitt
„sérstaklega undrandi" á miklum
stuðningi við Zhírínovskíj; Rússar
hefðu þjáðst mikið síðustu árin og
því eðlilegt að þeir sem mótmæltu
ákaft umbótastefnunni fengju
hljómgrunn. Engar grundvallar-
breytingar væru á döfinni í stefnu
Bandaríkjanna gagnvart Rússlandi.
Helmut Kohl Þýskalandskanslari
óskaði Jeltsín til hamingju með
samþykkt stjórnarskrárinnar.
Umbótassinnar í minnihluta
Verði niðurstöður í einmennings-
kjördæmum í samræmi við lands-
kjörið fá umbótasinnar samanlagt
um þriðjung þingsæta í dúmunni.
Gajdar sagði umbótasinna geta
sjálfum sér um kennt, þeim hefði
mistekist að útskýra nógu vel fyrir
almenningi hvaða hætta væri á
ferðum, fýrir Rússland merkti sigur
Zhírínovskíjs stríð. „Seta fasista á
þingi er í sjálfu sér ósigur fyrir
rússneskt lýðræði." Gajdar sagði
kommúnista, sem höfnuðu í gær
allri samvinnu við Zhírínovskíj, geta
tekið þátt í breiðfylkingunni ef þeir
vildu. Annar umbótaleiðtogi, Gríg-
Reuter
Ólík sjónarmið
VLADÍMÍR Zhírínovskíj (t.v.), leiðtogi Frjálslynda lýðræðisflokksins, útskýrir sjónarmið sín fyrir Gennadí
Zjúganov, formanni hins endurreista kommúnistaflokks Rússlands, í gær. Hinn síðarnefndi sagði að
ekki kæmi til mála að eiga samstarf við flokk Zhírínovskíjs; kommúnistar væru raunsæismenn og vildu
ekki vinna með fólki sem vildi beita valdi til að endurheimta töpuð landsvæði Sovétríkjanna gömlu.
Fresturinn til að ljúka
við GATT að renna út
Genf. Reuter.
PETER Sutherland, framkvæmdastjóri GATT, sagði í gær
að „sláandi“ árangur hefði náðst í viðræðunum um nýjan
GATT-samning en samningamönnum Bandaríkjanna og Evr-
ópubandalagsins (EB) tókst þó ekki að jafna ágreining sinn.
Talsmaður flokks Vladímírs Zhírínovskíjs í samtali við Morgunblaðið
Afstaða hans til íslands óbreytt
„MÖGULEIKAR okkar eru miklir, við höfum fengið 20% at-
kvæða,“ sagði Zoya Vasílívla, talsmaður Frjálslynda Iýðræðis-
flokksins, flokks Vladímír V. Zhirínovskíjs í samtali við Morgun-
blaðið í gær. Annar talsmaður flokksins, seni ekki vildi láta nafns
síns getið, sagði að afstaða Zhírínovský's til íslands væri „óbreytt"
en flokksleiðtoginn sagði í viðtali við ríkisútvarpið í febrúar í
fyrra að ísland gæti orðið fanganýlenda hins nýja Rússlands sem
upp myndi rísa er hann kæmist til valda.
Zoya Vasílívla taldi ástæðu- Eystrasaltsríkin á ný og hernema
laust með öllu fyrir nágrannaríki
Rússlands að hafa áhyggjur af
herskáum yfirlýsingum leiðtogans
en hann hefur sagt að hann vilji
endurreisa Sovétríkin, taka
Finnland. „Þetta eru allt sögu-
sagnir. Zhírínovskíj vill öllum vel.
Ég á bróður í Úkraínu, móðir mín
er í Úzbekístan. Zhírinovskíj vill
sameina þjóðirnar en ekki með
vopnavaldi heldur efnahagssam-
vinnu,“ sagði hún.
Annar talsmaður Zhírínovskíjs,
sem ekki vildi láta nafns síns get-
ið, kvað leiðtogann í engu hafa
breytt um skoðun á Islandi. „Af-
staða hans er óbreytt," sagði þessi
viðmælandi. Zhfrínovskíj sagði í
febrúarmánuði 1992 í viðtali við
Jón Ólafsson, þáverandi frétta-
mann ríkisútvarpsins/sjónvarps í
Moskvu, að hann vildi að ísland
yrði fanganýlenda Rússlands
framtíðarinnar. Einnig mætti
hugsa sér að flytja þangað evr-
ópska glæpamenn. Óþarfi myndi
þá reynast að reisa á ný stalínísk-
ar fangabúðir; glæpamenn og
stjórnmálaleiðtoga með óæskileg-
ar skoðanir mætti einfaldlega
senda til íslands. Þessa afstöðu
lét Zhírínovskíj í ljós er talinu var
beint að viðurkenningu íslands á
sjálfstæði Eystrasaltsríkjanna
þriggja. „Þið hafið lagt stórveldi
i rúst. Þið hafið kveikt í púður-
tunnu. ísland verður fangelsi fyrir
Evrópu," sagði Zhírínovskíj.
Fresturinn til að ganga frá nýj-
um GATT-samningi rennur út
klukkan fimm á fimmtudagsmorg-
un. Þótt naumur tími sé til stefnu
tókst Mickey Kantor, viðskiptafull-
trúa Bandaríkjanna, og sir Leon
Brittan, sem fer með utanríkisvið-
skipti í framkvæmdastjórn EB,
ekki að leysa deiluna um myndiðn-
aðinn og ríkisstyrki til flugvéla-
framleiðenda. Brittan sagði eftir
fund þeirra í gærmorgun að nokkur
árangur hefði náðst en þeir ættu
þó enn talsvert í land. Hann sagði
á fundi með utanríkisráðherrum
EB að svo kynni að fara að ganga
þyrfti frá nokkrum smáatriðum
eftir að fresturinn rennur út.
Japanar ákváðu í gær að verða
við kröfu Bandaríkjamanna og af-
létta í áföngum banni við innflutn-
ingi hrísgijóna.
Fulltrúar flestra þeirra 115 ríkja
sem eiga aðild að GATT sam-
þykktu í fyrrinótt þann texta samn-
ingsins sem þegar liggur fyrir og
bíða eftir að Bandaríkjamenn og
EB jafni ágreining sinn svo hægt
verði að ganga frá samningnum.