Morgunblaðið - 09.01.1994, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. JANUAR 1994
51
eftir Eltnu Pálmadóttur
1
1
I
MERKTUR
PAKKI
4
í
í
í
í
í
i
í
í
4
4
4
Hún er vísast ekki með rauðan skúf í peysu og
líklega er hún ekki í peysu nema það hafí komist í
tísku nýverið og þröstur minn góður svo kann að
fara að þú þekkir hana ekki á lýsingunni en síðast
þegar ég sá hana var hún í dragt frá Etíen Ægner
með svona merki
og ég ætla að biðja þig að heilsa því.
etta ljóð undir heitinu Merki
las ég í ljóðabók Þórðar
Helgasonar, sem út kom fyrir
jólin. Það þótti lesanda, nýkomn-
um af skemmtiferðaskipinu
Norway með lúxusbúðum fullum
af tollfijálsum merkjavarningi
frá þekktum tískuhúsum og
framleiðendum, hitta vel í mark.
Farþegar vísast reiðubúnir til
að borga vel fyrir merkin á glitr-
andi glæsikjólunum fyrir gala-
kvöldin um borð. Þar hefði
þrösturinn hans Jónasar Hall-
grímssonar vísast lent í basli
með að koma kveðjunni frá hon-
um til skila, enda fara víst eng-
ar sögur af því að þrestir kunni
að lesa utanáskriftina á svo vel
merktum konu-
pakka. Nú má
raunar sjá' að
dýrkun merkja-
vara sé í rénun,
enda ómark þeg-
ar fátæku þróun-
arþjóðirnar fram-
leiða bara merki
tískuhúsanna
sem hver sem er
getur saumað í
hvaða flík sem er
eða fest á hvaða
úr sem er. Dýru flíkurnar verða
líklega bara að sýna gæðin án
áberandi merkimiða. Slíkar
kvennamerkingar hafa raunar
verið óþarfar á tíma Jónasar
Hallgrímssonar. Jónas biður að
heilsa öllum heima rómi blíðum:
Vorboðinn ljúfí! fuglinn trúr sem fer
með fjaðrabliki háa vegaleysu
í sumardal að kveða kvæðin þín!
Heilsaðu einkum ef að fyrir ber
engil með húfu og rauðan skúf, í peysu;
þröstur minn góður! það er stúlkan mín.
Takið eftir, að komman er á
undan orðunum í peysu. Söng-
lagið hefur ruglað okkur í rím-
inu, svo við syngjum viðstöðu-
laust um rauðan skúf í peysu.
Það getur verið svo snúið að
syngja kommur. Þótt maðurinn
sé skáld hefði honum ekki dott-
ið í hug sú vitleysa, að stúlkan
bæri skúfinn sinn á peysunni.
Eftir að djúpu húfurnar komu
með þjóðbúningum á síðustu öld
gátu stúlkur borið í þeim skúf
í hvaða lit sem er. Matthías Jo-
hannessen segir raunar í nýút-
kominni bók sinni Um Jónas að
í upphaflegri gerð ljóðsins sé
talað um „grænan skúf, í
peysu“. Matthías kryfur málið:
„Þessi stúlka er huldukona
útúr ævintýri eins og Grasaferð;
með rauðan blómskúf, í peysu;
sprottin úr jörðinni sjálfri; falleg
minning um ást og ævintýri; og
sumardalinn. Stúlka sem gengur
úr hóli inní hjarta skálds eins
og hvert annað atvik úr ójarð-
neskum draumi. Og þó er kvæð-
ið veruleikinn sjálfur; samfylgd
okkar með þessu skáldi sem
getur ekki dáið eins og annað
fólk.
Ég bið að heilsa er lýsandi
dæmi um handbragð Jónasar.
Hann ætlar sér að lýsa stúlk-
unni sinni sem engli með húfu
og „rauðan skúf, í peysu“. Hon-
um þykir öðru litalýsingarorði
ofaukið þarna í næsta nágrenni
og því vill hann ekki segja að
söngfuglinn kveði kvæði sín í
grænum dal en leitar annarrar
frábærrar lausnar: í sumardal
að kveða kvæðin þín; þarmeð
er liturinn einnig kominn því að
sumardalur er grænn, að sjálf-
sögðu. Hitt er svo annað mál
að Jónas hafði mikið aðhald af
fjölnisfélögum sínum. í fyrstu
gerðinni hófst síðasta erindi
þessa kvæðis á svofelldri línu,
Söngvarinn ljúfi, fuglinn trúr
sem fer, en félagar hans gagn-
rýndu söngfuglinn á þessum
stað og þá flaug vorboðinn inní
kveðjuna. Slík breyting getur
ráðið úrslitum í jafn viðkvæmu
ljóði og fínlegu og þessi fagra
og mjúka son-
netta er. Mér er
til efs að hún
væri jafn vinsæl
og raun ber vitni
ef vorboðinn hefði
ekki komið til
skjalanna og gef-
ið henni dýpri og
sterkari merk-
ingu en ella...
í upphafi son-
nettunnar segir
Jónas í þriðju línu
vog flykkjast út að fögru landi
Isa“, en verður svo að„flykkjast
heim að fögru landi ísa“; það
er vinalegra. í næsta erindi
breytir hann „orðum blíðum" í
„rómi blíðum“ og „um haf og
land“ í næstu línu verður „um
hæð og sund“. í fyrsta erindi
sonnettunnar stendur í frum-
drögum skáldsins „í grænan dal
að kveða kvæðin þín“, en síðan
er strikað yfír grænan og lágan
sett í staðinn. I þessari upphaf-
legu gerð er talað um „grænan
skúf, í peysu“, en sumardalurinn
kallar að lokum á rauða skúf -
og þá er kvæðið fullkomið.
Svo markviss vinnubrögð
gætu verið ungum skáldum
verðugt íhugunarefni - og við-
miðun. Ekkert kallar á jafn-
hnitmiðað orðalag og ljóð; það
getur allt oltið á einu orði,“ seg-
ir Matthías. Mér þótti fengur
að þessari ,jólabók“, þar sem
Matthías gefur nýja sýn á margt
í gamalkunnum ljóðaperlum
Jónasar, sem maður er farinn
að fara með og syngja eins og
páfagaukur.
Vel á minnst, hvergi skiptir
framburður jafn miklu til að
skila merkingu sem i söng. í
Söngvaseiði á nýársdag í sjón-
varpinu mátti heyra hve norð-
lenskan hans Kristjáns Jóhanns-
sonar er miklu betur fallin til
söngs en sunnlenskan hennar
Sigrúnar Hjálmtýsdóttur. Sér-
hljóðarnir viðráðanlegri. Frakk-
ar hafa sérstakt söngvamál,
bera allt orðið fram í söng og
franskan þá miklu auðskildari.
Kannski við ættum að innleiða
norðlensku sem söngvamál?
UTSALA
Ein sú magnaðasta!
• Jakkaföt frá kr.....14.900,- • Frakkarfrákr.12.900,-
• Stakir jakkar frá kr.7.900,- • Úlpurfrákr....5.900,-
• Stakar buxur frá kr..5.900,- • Rúskinnsjakkar frákr.... 5.900,-
• Flauelsbuxur frá kr.4.500,-
• Gallabuxur frá kr...2.900,-
• Skyrturfrákr........1.250,-
• Bindifrákr.1.250,-
• Peysur frá kr...... 2.900,-
Ath.: 15% staðgreiðsluafsláttur
af öðrum vörum.
Laugavegi 47
LAUGAVEGI 163
Innrítun ó vornámskeib fer fram dagana
10.-21. jan.ísíma 621661
ab Laugavegi 163 milli kl. 17.00 og 20.00.
Skipuleggjendur námsefnis og aðal kennarar
eru Bjorn Thoroddsen og Friðrik Karísson.
Að þessu sinni verður boðið upp á kennslu
í eftirfarandi stiltegundum:
ROKK - BLÚS - HEAVY METAL - JASS
COUNTRY - ROKKABILLY - ÞJÓDLÖG.
• RAFBASSALEIKUR Kennsla fyrír byrjendur
og lengra komna i flestum stíltegundum.
• 12 vikna námskeið - Fyrirlestrar
• Stúdiáupptaka i lok námskeiðs.
• Undirbúningsnám fyrír FÍH
Innritun í síma:
621661
ROKK - BLUS - HEAVY METAL - JASS - COUNTRY
ÞJÓÐLÖG - RAFBASSI
Nemendur skólans fá sérstakan nemendaafslátt
í Hljóðfærahúsi Reykjavíkur.