Morgunblaðið - 22.01.1994, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 1994
11
Fyrirspurn til íslenskra námsmanna
Eru rangfærslur stað-
reynda ykkur til hagsbóta?
eftir Gunnar
Birgisson
Undanfarið hefur það gerst að
fulltrúar námsmannasamtaka og
opinberir íjölmiðlar hafa reynt að
koma höggi á starfsemi Lánasjóðs
íslenskra námsmanna með því að
rangfæra eða sniðganga staðreynd-
ir og klifa á alröngum fullyrðingum.
Þessi blaðaskrif og viðtöl, t.d. í
Morgunblaðinu, Stúdentablaðinu og
í Sjónvarpinu minna satt að segja
óþægilega á vinnubrögð miður
þokkaðra áróðursmeistara fyrr á
öldinni. Tvö dæmi skulu hér til-
færð: í blaðaskrifum fulltrúa náms-
manna er því haldið fram að stuðn-
ingur íslensks almennings við
námsmenn sé mun minni en hann
sannanlega er. Þá er vitnað til er-
lendrar blaðagreinar í því efni sem
var augljóslega byggð á alröngum
forsendum. I>ví er auk heldur blá-
kalt haldið fram að fækkað hafi
námsmönnum í lánshæfu fram-
haldsnámi á íslandi. Hér er stað-
reyndum snúið við eða þær freklega
rangtúlkaðar.
NAMSADSTOÐ A NOEDURL0NDUM
Eiiistaklingur i leig\ihú3naeöi
60
Þús. kr.
lsland
49.345 Danmðrk
49.430
Sviþjóö
52.054
Noregur
47.895
40
30
20
10

Finnland
32.373

Hl Lán Styrkur X. ., I) Samtals aöstoö
MAna&arleg aöstoö, haust 1993
140
NÁMSAÐSTOÐ A NORÐUKL0NDUM
Námsmaöur meö maka og tvö börn á framf.
Þús. kr.
lsland
117.495
120
100
80
40
Noregur
82.688
Danmðrk
52.752
Finnland
36.659
I
Svíþjóö
59.386
I
■i Lán Styrkir L...J Samtals aöstoö
Mlnaöarleg aöstoö haust 1993.
Gunnar Birgisson
„Nú taka um 42-43%
þeirra námsmanna lán
sem stunda framhalds-
nám í lánshæfum skól-
um hér á landi en það
hlutfall var 63% skóla-
árið 1990-91, þegar
það varð hæst. Ástæðan
er fyrst og fremst sú,
að mínu mati, að þeir
sem ekki þurfa á náms-
lánum að halda vegna
framfærslu taka síður
lán en áður.“
Námsmenn eru fleiri en áður
í lánshæfu námi á íslandi
Guðrún Guðmundsdóttir, fyrrv.
varamaður í stjórn LÍN, skrifaði
nýlega grein í Morgunblaðið og
fullyrti að námsmönnum hafí fækk-
að í Háskóla íslands „... í fyrsta
sinn í fjögur ár um 20%“ vegna
nýrra og vondra laga um lánasjóð-
inn. Henni tókst að snúa staðreynd-
um við með því að vitna einvörð-
ungu i tölur um innritun frá haust-
inu 1992, en þá voru innritunar-
gjöld í háskólann hækkuð verulega,
eins og kunnugt er. Staðreyndin er
hins vegar sú að innrituðum nem-
endum við Háskóla íslands fjölgaði
verulega í haust, þ.e. 1993. I grein
sinni endurtók Guðrún hvað eftir
annað, þvert ofan í staðreyndir að
námsmönnum hafi fækkað í láns-
hæfu námi á íslandi. Námsmenn í
þessu skólum eru nú fleiri en þeir
hafa áður verið. Á hvað minnir
þessi tegund á meðferð staðreynda?
Það hefur vonandi komið Guðrúnu
og öðrum fulltrúum námsmanna
þægilega á óvart að námsmönnum
við Háskóla íslands fjölgaði mjög
síðastliðið haust, bæði konum og
körlum. Gagnálykta má: Stafaði sú
fjölgun af nýjum lögum um LÍN?
Auðvitað sýna þessar staðreyndir
að það er fráleitur áróður sem full-
trúar námsmanna hafa haldið fram
í rúmt ár að ný lög og reglur um
LÍN hreki menn í stórum stíl frá
námi. í þessu sambandi skal tekið
fram að ekki eru til haldgóðar upp-
lýsingar um þróun námsmanna-
fjölda í lánshæfu námi erlendis.
Unnið er að þesari upplýsingaöflun
en hún er augljóslega vandasöm.
Færri taka námslán
KÍ grein Guðrúnar kemur fram
að færri námsmenn sækja nú um
lán sér til framfæris en áður gerð-
ist. Nú taka um 42-43% þeirra
námsmanna lán sem stunda fram-
haldsnám í lánshæfum skólum hér
á landi en það hlutfall var 63%
skólaárið 1990-91, þegar það varð
hæst. Ástæðan er fyrst og fremst
sú, sað mínu mati, að þeir sem
ekki þurfa á námslánum að halda
vegna framfærslu taka síður lán
en áður. Rétt er að minna á að
fulltrúar námsmanna í stjórn LÍN
hafa lagt þar fram tillögur um að
lækka lán til námsmanna í foreldra-
húsum, sem þeir telja að þurfi ekki
á þeim námslánum að halda, sem
þeim hafa verið reiknuð. Þá benda
athuganir til þess að tekjur náms-
manna hafi hækkað verulega milli
áranna 1992 og ’93 þrátt fyrir at-
vinnuástandið. Námsmenn fjár-
magna nám sitt því í vaxandi mæli
af eigin tekjum. í því sambandi er
rétt að minna á að núverandi stjórn
lánasjóðsins hefur breytt reglum
þannig að tekjur hafa mun minni
áhrif á rétt manna til námslána en
var í tíð fyrri stjórnar.
Opinberun „sannleikans"
í norsku blaði
Hinn 11. nóvember sl. skrifaði
norskur blaðamaður grein í Aften-
posten þar í landi. Þessi greinarstúf-
ur, sem var bersýnilega byggður á
alröngum forsendum, hefur að því
er virist orðið sumum hér á landi
eins konar opinberun „sannleikans
mikla“ um aðstoð við námsmenn á
Norðurlöndum. Mikið veður var t.d.
gert úr þessari grein í ríkissjónvarp-
inu og ritstjóri Stúdentablaðsins
gerir þessu ítarleg skil í blaðinu og
vitnar í áðurnefnda Aftenposten-
grein eins og prestur í ritningarstað
í hinni helgu bók. Hann hnykkir á
niðurstöðunum og telur að um sé
að ræða hvorki meira né minna en
sex sinnum minni stuðning almenn-
ings á íslandi við íslenska náms-
menn heldur en gerist hjá Dönum.
Verst er þó að um svo augljósar
villur og rangar forsendur var að
ræða í þessari margívitnuðu norsku
grein að íslenskir blaðamenn og
fulltrúar námsmanna hefðu átt að
sjá í hendi sér að samanburðurinn
var út í hött og á engan hátt mark-
tækur. Engu er líkara en að viðkom-
andi hafi viljað halda kolröngum
niðurstöðum Aftenpostens hátt á
loft í þeim tilgangi að villa um fýr-
ir íslenskum námsmönnum, stjórn-
málamönnum og almenningi í þessu
efni. Málflutningur af þessu tagi
dæmir sig í rauninni sjálfur. Á hinn
bóginn hlýtur það að vera öllum
almenningi, sem hefur sannanlega
stutt íslenska námsmenn með mikl-
um fjárframlögum, sérstakt um-
hugsunarefni að slíkum áróðri sé
við brugðið af fulltrúum þess fólks,
sem nýtur þessa stuðnings.
Nú hefur hinn norski blaðamaður
leiðrétt augljósa reikniskekkju í út-
reikningum sínum í bréfi til Lána-
sjóðs íslenskra námsmanna. Niður-
staða hans eftir leiðréttingu er sú
að hann reiknar styrk til íslensks
námsmanns vegna vaxtaniður-
greiðslu á 5 ára námstíma ekki í
íslenskum krónum 278 þúsund
krónur, eins og hann gerði í Aften-
posten-greininni heldur 674 þúsund
íslenskar krónuri
Augljóslega alrangar forsendur
emnig lagðar til grundvallar
Þar með er ekki öll sagan sögð.
Augljósasta ranga forsendan sem
gerir þennan samanburð algjörlega
ómarktækan er sú staðreynd að
blaðamaðurinn reiknar einungis
stuðning við námsmenn á 5 ára
námstíma. Með því móti reiknast
ekki vaxtaniðurgreiðsla, sem ís-
lenskir námsmenn njóta allan þann
tíma sem þeir eru að greiða náms-
lán sín, en beinir styrkir til náms-
manna sem tiðkast í mismiklum
mæli á Norðurlöndum reiknast auð-
vitað sem stuðningur á 5 ára náms-
tíma! Ef gengið er út frá því að
íslenskir námsmenn greiði lán sín
til baka á 10 árum eftir námslok
nemur vaxtaniðurgreiðsla hins
opinbera, miðað við forsendur
norska blaðamannsins um raun-
vexti, nálægt því 947.500 íslensk-
um krónum til viðbótar niður-
greiðslu á námstíma. Stuðningur
almennings við íslenska náms-
manninn yrði skv. þessum útreikn-
ingum 1.650 þúsund krónur en ekki
228 þúsund eins og stendur í norsku
„opinberunarbókinni".
íslenskt fjölskyldufólk í námi
best sett fjárhagslega
Þetta er þeim mun óskamrnfeiln-
ari og óvandaðri málflutningur af
hálfu fulltrúa íslenskra námsmanna
að staðreyndin er sú að íslensku
fjölskyldufólki í framhaldsnámi er
tryggður miklum mun hærri fram-
færslulífeyrir frá LÍN en náms-
mönnum með börn á framfæri fá
frá lánasjóðum á hinum Norður-
löndunum, þrátt fyrir ný lög og
breyttar reglur LÍN. Raunar er um
slíka sérstöðu að ræða að þessu
leyti að því er varðar íslenska náms-
aðstoð að í Danmörku, Svíþjóð og
Finnlandi fá einstaklingar í námi
sama stuðning og námsmenn með
börn á framfæri. Einungis í Noregi
er tekið tillit til fjölskyldustærðar
en þó mun minna en á Islandi. Ein-
staídingum í námi er tryggður hlið-
stæður framfærslueyrir á íjórum
Norðurlandanna en hann er minnst-
ur í Finnlandi. (Sjá súlurit.) Þetta
eru staðreyndir málsins sem auðvit-
að skipta meginmáli þegar rærtt
er um hvernig mönnum eru tryggð-
ir fjármunir til þess að hefja og
stunda framhaldsnám án tillits til
efnahags sem er megintilgangurinn
með námsaðstoð frá LÍN, eins og
kunnugt er. í þessu sambandi ser
skylt að geta þess að hluti af þess-
um framfærslueyri eru beinir ríkis-
styrkir á öðrum Norðurlöndum og
að þar eru að auki veitt námslán
sem yfirleitt bera venjulega banka-
vexti, eða allt að 7-8% raunvexti,
skv. nýjustu upplýsingum. Hér á
landi er nú einungis um að ræða
lán með 1% raunvöxtum. Stuðning-
ur íslensks almennings við náms-
menn felst því fyrst og fremst í
stórfelldri niðurgreiðslu á vöxtum
allan þann tíma sem námsmenn eru
að endurgreiða lán sín.
Námsmenn: Er hægt að una
slíkum vinnubrögðum
forráðamanna ykkar?
Athyglisvert er að norski blaða-
maðurinn neitar að birta leiðrétt-
ingu á reikningsskekkju sinni í ,
þannig að opinberunin stendur þar
óbreytt! Sjónvarpið og fleiri íslensk-
ir fréttamiðlar geta þvi þess vegna
haldið áfram að vitna í þessa „opin-
.berunarbók sannleikans“ um náms-
aðstoð á Norðurlöndum til eilífðar-
nóns! Spurning mín er hins vegar
sú sem ég vona að námsmenn svari
hver fyrir sig: Er hægt að una því
að fulltrúar ykkar iðki slík vinnu-
brögð sem þeir hafa orðið uppvísir
að.
Nægir að styrkja námsmenn
með 5.600 kr. á mánuði?!
Þá er einnig rétt að spyrja. Næg-
ir að styrkja hvem og einn íslensk-
an námsmann um 5.600 krónum á
mánuði á námstíma án tillits til fjöl-
skyldustærðar? Ef útreikningur
Norðmannsins í Aftenposten væri
réttur þýddi það að beinn stuðning-_
ur hins opinbera yrði ekki meiri. í
þessa fásinnu vitna svo forystu-
menn íslenskra námsmanna hvað
eftir annað sem heilagan sannleika.
Þá vaknar sú spurning að lokum:
Er það ekki réttlætiskrafa íslensks
almennings að stjórnvöld taki þessa
forráðamenn námsmanna á orðinu
og gefi íslenskum námsmönnum
kost á slíkum styrk og lánum að
auki með venjulegum bankavöxt-
um? Ef slíkt yrði gert yrði fjárþörf
LÍN á fjárlögum aðeins brot af því
sem reiknað er með skv. núverandi
lögum og reglum LÍN, svo ekki sé
talað um hvað námsaðstoð yrði ein-
faldari í framkvæmd með þessum
hætti.
Höfundur er formaður stjórnar
Lánasjóðs íslenskra námsmanna.
A^ssri sjslfetg^ðisinaður
Á næstu dögum munum við heimsækja
þig og afhenda þér kynningarrit
Árna Sigfússonar vegna
prórkjörs sjálfstæðis-
manna í Reykjavík.
Með kveðju og
von um að þu
takir vel á móti
okkur.
ARNA I 2. SÆTIÐ
Stuðningsmenn