Morgunblaðið - 22.01.1994, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 1994
Minning
Lilja Kristjánsdóttir
JBæ, Borgarfirði
Fædd 9. maí 1929
Dáin 14. janúar 1994
Því varð allt svo hljótt við helfregn þína,
sem hefði klökkur gígjustrengur brostið.
Og enn ég veit margt hjarta harmi lostið,
sem hugsar til þín alla daga sína.
(Tómas Guðmundsson)
Þegar sorgin hefur knúið dyra,
þegar einhver nákominn fer yfir
móðuna miklu, þá lítur maður um
jjxl. Hugsunin reikar til baka og
margt rifjast upp. Ýmsir atburðir
liðinna ára koma upp í hugann og
gefa lífinu gildi meira en áður.
Lilja systir mín var fædd 9. maí
1929 að Dalsmynní í Eyjahreppi.
Við vorum sex systumar og var hún
fjórða í aldursröð- í Dalsmynni þar
sem við ólumst upp í skjóli ástríkra
foreldra okkar, Þorbjargar Kjart-
ansdóttur og Kristjáns Jónssonar,
áttum við áhyggjulaus og yndisleg
æskuár. Þaðan höfðum við vega-
nestið út í lífíð, guðstrúna, trúna á
landið og trúna á okkar eigin per-
sónu.
Það kom fljótt í ljós hvað Lilja
var mikið fyrir bókina, hún varð
-snemma fluglæs og las allar bækur
sem hún náði í. Eftir ferminguna
fór hún í Héraðsskólann í Reyk-
holti. Hugur hennar hneigðist til
mennta en örlögin gripu í taumana.
í Borgarfírðinum kynntist hún
manni sínum, Halldóri Þórmunds-
syni frá Bæ, miklum öðlings- og
sómamanni. Þau giftu sig og bjuggu
á Bæ í Bæjarsveit.
Lilja og Halli, eins og hann var
alltaf kallaður, eignuðust þrjár
dætur. Þær heita Ólöf Helga, fædd
j£>. nóvember 1948, gift Ólafí Jens
Sigurðssyni, þau eiga fjögur böm;
Þorbjörg, fædd 24. febrúar 1950,
ógift, og Sigrún, fædd 19. mars
1962, gift Gunnari Egilssyni og
eiga þau tvö börn.
Lilja sagði oft að mesta rikidæm-
ið sitt í lífínu væm bömin og þeirra
fjölskyldur. Vakandi og sofandi
hugsaði hún um velferð bama sinna
og ömmubarna. Þar var hin kær-
leiksríka hönd útrétt. Sú ást og
umhyggja sem hún sýndi þeim átti
engin takmörk enda fékk hún það
ríkulega launað. Hún var elskuð og
virt af bömum sínum og fjölskyld-
um þeirra sem allt vildu fyrir hana
gera.
Margar ferðir fómm við hjónin
og böm okkar í Borgarfjörðinn.
Þegar fór að vora var það sjálfsagð-
Svandís Guðmundsdóttir.
Mynd féll niður
Með minningargrein Gyðu Jó-
hannsdóttur um Svandísi Guð-
mundsdóttur á Siglufirði á bls. 42
í Morgunblaðinu á fímmtudag átti
að vera mynd af Svandísi, en vegna
mistaka í vinnslu birtist myndin
ekki. Hlutaðeigendur eru innilega
beðnir afsökunar á þessum mistök-
'um.
ur hlutur að heimsækja Lilju, eigin-
lega fastur punktur í tilvemnni. Oft
á sumri hveiju var ekið upp að Bæ
til Lilju og Halla sem tóku alltaf á
móti okkur með sinni alkunnu gest-
risni, alúð og hlýju, sem þeim var
svo eðlileg. Þau komu alltaf til dyr-
anna eins og þau voru klædd, lát-
laus og elskuleg.
Lilja var svo mikil húsmóðir,
sama hvenær komið var að Bæ var
alltaf nóg til með kaffinu, allt bak-
að heima. Stóra frystikistan hennar
var aldrei tóm. Ég gleymi því ekki
þegar við komum tuttugu manns
samán án þess að láta vita. Var
þá ekki lengi að fyllast kaffíborðið
af brauði og tertum. Ég hafði á
orði að ekki þýddi að koma svona
til mín, það væm kannski tvær-
þijár tertur í frystinum. Þá sagði
Lilja mín blessuð að þetta væri svo
vanalegt að kæmu hér gestir án
þess að gera boð á undan sér.
Oft var glatt á hjalla í eldhús-
króknum hjá Lilju og Halla. Hún
með sína látiausu hlýju og vakandi
auga með að öllum liði vel hjá sér
og Halli með sína skemmtilegu frá-
sagnarlist, græskulausa gamni.
Hann gat látið alla hlæja í kringum
sig með vel krydduðum sögum,
minnstu atvik gátu orðið að
skemmtilegri frásögn hjá honum.
Börnin okkar hjónanna vom svo
hrifin af Lilju að heimsóknir til
hennar enduðu oft með því að eitt-
hvert þeirra varð eftir og fékk að
vera hjá henni í smátíma. En mest
var Erlendur sonur minn hjá henni,
hann var sumar eftir sumar. Annað
sumarið sem hann fór sagði ég við
hann: Ef þér leiðist þá veistu að
þú mátt koma heim aftur. Við emm
ekki að neyða þig til að vera í burtu.
Barnið leit á mig stórum augum
undrandi og sagði: Hveijum heldur
þú að leiðist hjá Lilju. Þetta var nóg
svar, hann var í Bæ í mörg sumur.
Lilja var hans önnur móður. Fleiri
systrabörn hennar nutu góðs af
hennar gæðum. Þau vom mörg sem
fengu að vera í Bæ tíma og tíma.
Já, hamingjan var mikil í Bæ en
sorgin var ekki langt undan. Hús-
bóndinn, hress að vanda, gekk út
til að sinna skepnunum en kom inn
að vörmu spori aftur og hneig niður
bráðkvaddur. Þetta var slíkt reiðar-
slag fyrir heimilið, Lilja aðeins fer-
tug og yngsta dóttirin sjö ára göm-
ul. Slíkt högg á heimilið var hræði-
legt en Lilja lét ekki bugast. Hún
tókst á við sorgina og erfíðleikana,
og með Guðshjálp og góðra manna
hélt hún áfram að lifa lífínu. Hún
lét sorgina gera sig sterkari. Henn-
ar skynsemi sagði að bugast mætti
hún ekki og það tókst.
Síðast þegar ég sá Lilju var á
gamlársdag, þá var hún að koma
frá Sigrúnu dóttur sinni, því hjá
henni var hún um jólin. Sú stund
er mér núna dýrmæt í minningunni
eins og svo margar aðrar.
Við sem eftir stöndum á strönd-
inni kveðjum Lilju með sársauka í
hjarta og skiljum ekki hvers vegna
þessi elskulega kona mátti ekki
vera lengur hér á þessari jörð. En
Guð ræðúr. En sárastur harmurinn
er hjá börnum hennar og barna-
börnum. Þeim votta ég innilega
samúð og bið Guð að gefa þeim
þrek og kraft að takast á við sorg-.
ina. Þetta skarð verður aldrei fyllt.
Bjartur og fagur röðull ris
þótt rökkvi í sálu minni
þá kemur fregnin köld sem ís,
þú kvaddir í hinsta sinni.
Það er svo margt sem þakka ber
þegar leiðir skilja.
Aldrei þú taldir eftir þér.
annarra að gjöra vilja.
Nú átt þú á himnum eilíf jðl,
ei mun þar skuggi leynast.
Minningin björt sem morgunsól
í mínum huga skal geymast.
(Ókunn. höf.)
Ég og við allar systurnar kveðj-
um þig, elsku Lilja mín, með sárs-
auka í hjarta en þökk fyrir allt sem
þú varst okkur. Guð geymi þig og
blessi minningu þína.
Anna.
Ég vil minnast hér hennar Lilju
móðursystur minnar í örfáum orð-
um en hún varð bráðkvödd að heim-
ili sínu 14. þessa mánaðar.
Frá því ég man eftir mér hefur
það verið fastur þáttur í tilveru
minni að heimsækja þig og Halldór
að Bæ, fyrst með foreldrum mínum
síðan með fjölskyldu minni. Þá eru
þau sumur sem ég dvaldi hjá ykkur
geymd í minningunni sem bjart og
fallegt tímabil. Þau eru mörg mynd-
brotin sem birtast mér, t.d. þegar
þú útbjóst nesti handa fólkinu er
við fjölmenntum á engjar. Þá var
mjólkurflaskan mín ávallt klædd
þykkum sokki. Eins þegar ég fékk
að tína af vínbeijaplöntunni í gróð-
urhúsinu þínu beint í munninn, eft-
ir að hafa tínt gúrkur og tómata í
körfuna. Einkahestinn þinn hann
Skjóna fékk ég til útreiðar, fannst
mér sem ungum dreng það mikil
upphefð og traust.
Ekki má gleyma símtölunum sem
voru orðin nokkuð mörg, sérstak-
lega yfír vetrarmánuðina. Síðasta
samtalið okkar var kvöldið áður en
þú kvaddir þennan heim. Það er
virkilega sárt að kveðja þig því þú
varst mér sem besta móðir.
Lilja var gift Halldóri Þórmunds-
syni frá Bæ í Borgarfirði og bjuggu
þau allan sinn búskap að Bæ. Hall-
dór andaðist árið 1969.
Dætrum þínum Ólöfu, Þorbjörgu,
Sigrúnu og fjölskyldum þeirra votta
ég samúð mína. Að leiðarlokum
kveð ég þig og þakka fyrir allt.
Blessuð sé minning þín.
Erlendur Guðnason.
Það er erfitt að þurfa að sætta
sig við að amma, sem alltaf hefur
verið óijúfanlegur hluti af tilveru
okkar bamabarna hennar, sé látin.
Hún var alltaf til staðar fyrir okkur
og ég var ekki há í loftinu þegar
ég byijaði að leita til hennar ef
mér fannst ég vera misskilin í hin-
um stóra heimi. Amma sagði oft
frá því þegar mér hafði sinnast við
systkini mín og kom þá yfir til henn-
ar með uppáhaldsjdúkkuna mína og
fötin mín í poka. Ég ætlaði að flytja
því að amma var alltaf ánægð að
sjá mann og hafði alltaf tíma fyrir
okkur. Til að lesa með okkur, spila
eða segja sögur, þó að stundum
hafí hún breytt endinum til að hann
yrði örugglega góður.
Ég á ekki færri minningar af
heimili ömmu heldur en af mínu
eigin og núna skil ég hvað við vor-
um heppin að eiga hana að. Þetta
breyttist ekki þó að ég eltist og
amma væri ekki lengur í næsta
húsi. Það var alltaf jafn gott að
koma til hennar, borða pönnukök-
ur, spjalla og spila. Ég hef lært
margt af ömmu og við verðum að
muna að minningarnar eru dýrmæt-
ar og vera þakklát fyrir þær þó að
við þurfum líka að þola sorgina.
Elsku amma, þakka þér fyrir allt.
Guðbjörg Asta.
Allt hið góða, sem maður hefur
vanist, á sér tvær hliðar, báðar
góðar. Annars vegar er löngunin
til að geta treyst því að ætíð verði
allt í sömu, góðu, föstu skorðunum.
Hennar nýtur maður, vegna þess
öryggis, er hún veitir. Hin hliðin
þess góða sem maður venst er, að
hún fellur að umhverfi sínu og gef-
ur því sinn lit og sinn tón án þess
að stinga í stúf. Báðar þessar hliðar
prýddu Lilju í Bæ. Hún var trygg,
vingjarnleg en um leið glaðlynd á
sinn hógværa hátt. Það er gott að
eiga þannig vin og samstarfsmann,
því hann gæðir tilveruna öryggi og
fegurð.
En svo gerist það einn daginn,
og verður ekki umflúið, að okkur
eru meinaðar frekari samvistir.
Þann dag setur mann hljóðan. Og
dagurinn, sem hafði verið einn sá
fegursti á nýja árinu, mildur og
sólfagur vetrardagur hér í Borgar-
fírði. Fagur, bjartur og kyrr, alveg
eins og mér hafði fundist Lilja vera
frá því leiðir okkar lágu fyrst sam-
an haustið 1970. Þá vorum við
bæði að hefja störf við Kleppjárns-
reykjaskóla. Ég var reyndar vetr-
armaður á beitarhúsum skólans
fyrstu tvö árin, en svo kölluðum við
okkar á milli útibú skólans sem var
á Hvanneyri. Ég var þó tíður gestur
á höfuðbólinu báða veturna. Eftir
það vorum við sambýlingar í „gamla
húsinu" einn vetur.
Ég minnist margra skemmtilegra
kvölda með þeim Lilju og Valgerði.
Oft drukkum við te og ræddum
saman, helst um ljóð, stundum sög-
ur eða menntun, en Lilju var hug-
leikið að öllum miðaði og þó sér í
lagi að hver og einn væri hlutskipti
sínu trúr.
Án þess að ég gerði mér grein
fyrir því á þeim tíma, var Lilju fjöl-
skyldan ákaflega kær. Hún sýndi
það í öllu að hún helgaði fólkinu
sínu líf sitt. Á henni sannaðist að
maðurinn er fyrst og fremst það
sem hann er öðrum.
Fæðingarsveit sína talaði hún
stundum um og ætíð af hlýju. Samt
voru Bæsveitungar hennar fólk, þar
bjó hún, þar uxu dætur hennar úr
grasi og þar missti hún mann sinn
og þaðan hélt Lilja í sína hinstu för.
Óg dagurinn sá var fagur eins
og öll hennar meining, lífsafstaða.
Við sem þekktum Lilju, minnumst
þess sterka eiginleika hennar að
tala aldrei öðruvísi en vel um menn
og að taka ekki undir háð eða ádeilu
á fjarstadda. Hún átti gjaman til
að draga úr slíkum sögum eða and-
mæla alveg. Sérlega lítið var hún
og gefín fyrir að ræða lasleika ann-
arra, eins og oft vill nú henda menn.
Starf hennar við Kleppjárns-
reykjaskóla einkenndist af alúð og
tryggð, en frá því hún hóf hér störf
1970 hefur varla fallið dagur úr
utan þess að hún var rúmt ár í leyfi.
Það hefur verið okkur öllum sem
störfuðum með Lilju dýrmæt
reynsla að deila með henni dögun-
um. Nemendur áttu ófáar ferðir í
eldhúsið, ýmist til að þiggja eitthvað
í munninn, en ekki síður til að rabba
um daginn og veginn og kanna
matseðilinn. Lilja tók þessum heim-
sóknum á besta veg og þar naut
sín næmi hennar og góðvild í garð
barnanna. Viþ. erum henni þakklát
fyrir góðan heimilismat úr éldhúsi
skólans og viðmót hennar, er kall-
aði fram hið góða í okkur, sam-
ferðamönnum hennar.
Þegar erill dagsins var hvað
mestur, elsku Lilja mín, haust og
vor og skólabílar ekki á ferð, hlakk-
aði ég oft til að mega keyra þig
heim. Þá gafst tækifæri til að ræða
það sem var framundan, hvort held-
ur var ræðugerð eða tilgangur
skólastarfsins. Þú varst góður
hlustandi og ráðlagðir af heilindum,
það reyndi ég.
En svo er á einu augnabliki öllu
lokið, og það án þess að við náum
að kveðjast og ég að þakka fyrir
samveruna og hjálpina sem þú varst
mér í starfi og aldrei verður full-
þökkuð. Vinátta þín á það sameigin-
legt kristilegum kærleika að á hana
fellur aldrei, og ekkert fær grandað
henni. Minningin um þig mun lýsa
okkur hinum í starfi skólans.
Min harpa
bærðist ekki það kvöld
mitt hjarta sló ekki
- einn stóð ég í glitandri mjöllinni
aleinn:
blóm vors skammvinna lífs
það rís upp á sléttri grund
með lit og blöð
og einn dag er það horfið...
Þannig orðar Jóhannes úr Kötl-
um missi og þannig var mér innan
brjósts á heimleið þann 14. janúar
eftir að hafa fengið fregnina.
Samúðarkveðjur sendum við,
nemendur og starfsfólk Kleppjárns-
reykjaskóla, dætrum, tengdasonum
og bamabörnum Lilju með þessum
orðum Þorsteins Valdimarssonar:
Vertu sæl systir, -
yndi og líf
þeim garði er þú gistir.
Systkin víðs vegar
minnast þín,
og ljós og loft þig tregar.
Móðir Guðs man þér
nafnið þitt
og lífs og yndis ann þér.
Lítill vænglami
flýgur nú
í nýjum geislahami.
Guð blessi Lilju.
Guðlaugur Óskarsson,
Kleppjárnsreykjum.
Dauðinn gleymir engum. Á það
er ég og mitt fólk minnt nú þegar
Lilja tengdamóðir mín er fallin frá;
Eftir langa samfylgd og náin sam-
skipti leita ótal minningar á hug-
ann. Lilja er ein þeirra sem ég hef
virt mest og metið um ævina. Fyrir
utan umhyggju sína, sem var vissu-
lega mikils virði, var það mér ekki
síður dýrmætt að geta alltaf til
hennar leitað í námi og starfi. Allt-
af hafði hún áhuga; tíma og vilja
til að taka þátt í og fylgjast með.
Að þessu leyti var hún mjög merki-
leg kona. Þótt hún væri alókunnug
efninu sem maður fítjaði upp á
reyndi hún alltaf að setja sig inn í
og fylgjast með en umfram allt að
sýna manni áhuga. I slíkum viðræð-
um reyndist henni auðvelt að taka
þátt vegna skarprar greindar og
mikils næmi. Mér er minnisstætt
þegar ég gerði eitt sinn yfirreið á
kirkjustaði í Borgarfirði með gáfu-
manninum sr. Sigurði Pálssyni
vígslubiskupi, og gistum við á með-
an hjá tengdafólki mínu í Bæ, hvað
hann hreifst af gáfum þessarar
snæfellsku konu sem hann taldi
sveitunga sinn næstum og jafnvel
skyldmenni.
Sem ungum manni í námi og
starfí var Lilja mér mikils virði og
oft ómetanleg. Og ég var stoltur
af að eiga hana að tengdamóður
og vini. Síðar átti ég eftir að sjá
hana og heyra halda uppi samræð-
um við börnin mín um þeirra nám
og áhugamál og þeim fór eins og
mér oft að fínnast amma kunna
fræðin til jafns við þau sjálf.
Eftir þessa samfylgd og nánu
samskipti sem búin eru að standa
rúman helming ævi minnar fínn ég
að ég mun sakna þessarar konu
mjög og er þakklátur fyrir sam-
fylgdina og finnst verðugt að minn-
ast hennar.
Það eru næstum 26 ár liðin frá
því leið mín lá fyrst að Bæ í Borg-
arfirði. Á þeim árum bjuggu þar
fjórir bræður og sá fimmti var til
heimilis hjá þeim og fjölskyldum
þeirra á víxl. Þetta var sérstakt
samfélag að kynnast og um margt
athyglisvert. Líktist það fremur
stórri fjölskyldu þar sem hver hafði
þó sitt út af fyrir sig. Samheldni
var sérstök og einstakt lag að láta
sér lynda og koma saman í þessu
nábýli. Margan undraði hvað konur
þessara bræðra virtu og viður-
kenndu þau bönd sem héldu þess-
ari stórfjölskyldu saman. Án þeirra
vilja hefði það aldrei gengið. Og
nú er þetta fólk flest gengið og
horfið af sviðinu. Á þessum árum
hefur dauðinn kvatt dyra níu sinn-
um hjá þessu ágæta fólki og því