Morgunblaðið - 12.05.1994, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 1994
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
KRISTIN SALVOR
INGÓLFSDÓTTIR
+ Kristín Salvör
Ingólfsdóttir
fæddist í Reykjavík
20. mars 1920 og
lést að Vífilsstöðum
6. maí 1994. For-
eldrar hennar voru
Anna Guðjónsdóttir
og Ingólfur Sigur-
jónsson. Kristín var
elst af sjö systkin-
um. Eiginmaður
hennar var Jóhann-
es Steinsson rithöf-
undur, f. 19. desem-
ber 1914, d. 24. des-
ember 1989. Þau
eignuðust fjögur börn sem öll
eru á lífi: Stein Styrmi, f. 1939,
Önnu Guðrúnu, f. 1942, Hildi-
gunni, f. 1945 og Ingibjörgu
Kristínu, f. 1954. Utför hennar
fer fram frá Útskálakirkju í
Garði föstudaginn 13. maí.
HÚN var kölluð Stella í vinahópi.
Eiginmaður hennar, Jóhannes
Steinsson, kallaði hana það og eins
gerðum við hin sem urðum vinir
þeirra hjóna, ungmenni i leit að
bókmenntalegum sálufélögum við
upphaf síðari heimsstyijaldar.
Þetta voru einstök hjón sem voru
byijuð að búa ung að árum í ofur-
lítilli íbúð undir súð hér í Reykja-
vík, þegar ég kom fyrst á heimili
þeirra, einstök fyrir þann mikla
áhuga á listum og bókmenntum
sem þau höfðu, einstök fyrir lát-
leysi sitt og hispursleysi í viðmóti,
einstök fyrir greind sína og góð-
semi, svo að þröng húsakynni urðu
að víðum sölum í fjörugum sam-
ræðum um það sem
efst var á baugi í lista-
lífinu. Þau rifu sig
reyndar fljótlega upp
úr fátæktinni með
óbilandi elju og heimili
þeirra varð einskonar
griðastaður ung-
menna sem voru með
hugann við bókmennt-
ir og listir. Jóhannes
hafði þegar fyrir stríð
vakið athygli fyrir
smásögur og það var
einmitt á heimili
þeirra hjóna sem ég
las upp eitthvað af
fyrstu smásögum mínum og ljóð-
um og hlaut hollar leiðbeiningar
frá fólki sem var næmt á þessa
hluti. Eg minnist þess að Stella
sagði um eina sögu mína, að hún
væri barnaleg. Ég sá við nánari
athugun, að hún hafði rétt fyrir
sér, og kastaði sögunni. Stella
var aðeins liðlega tvítug þegar
þetta gerðist, en hún kunni góð
skil á bókmenntum og hafði les-
ið miklu meira en ég. Hún var
ekki einungis vel að sér í ís-
lenskum bókmenntum, heldur
hafði hún lesið ókjör af erlend-
um skáldritum, hafði verið um
tíma í Danmörku og gat því
auðveldlega tileinkað sér heims-
bókmenntirnar á dönsku, eftir
því sem þær voru handbærar á
því máli.
Þegar ég lít um öxl minnist ég
margra kunningja sem þáðu góð-
gerðir hjá Stellu og andlega upp-
lyftingu hjá þeim báðum, henni
og Jóhannesi. Alltaf voru gestirnir
[
Húsbréf
Innlausnarverð
húsbréfa í
1. flokki 1989
1. flokki 1990
2. flokki 1990
2. flokki 1991
3. flokki 1992
Innlausnardagur 15. maí 1994.
1. flokkur 1989: Nafnverð: 500.000 kr. 50.000 kr. 5.000 kr. Innlausnarverð: 799.192 kr. 79.919 kr. 7.992 kr.
1. flokkur 1990: Nafnverð: 500.000 kr. 50.000 kr. 5.000 kr. Innlausnarverð: 705.588 kr. 70.559 kr. 7.056 kr.
2. flokkur 1990: Nafnverð: 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 1.396.929 kr. 139.693 kr. 13.969 kr.
2. flokkur 1991: Nafnverð: 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 1.298.479 kr. 129.848 kr. 12.985 kr.
3. flokkur 1992: Nafnverð: 5.000.000 kr. 1.000.000 kr. 100.000 kr. 10.000 kr. Innlausnarverð: 5.730.216 kr. 1.146.043 kr. 114.604 kr. 11.460 kr.
Innlausnarstaður: Veðdeild Landsbanka íslands
Suðurlandsbraut 24.
cSg húsnæðisstofnun ríkisins
HÚSBRÉFADEILD • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 CEYKJAVfK • SÍMI 69 69 00
velkomnir og það var einsog hús-
ráðendur væru aldrei of þreyttir
til að sinna þeim. Þarna komu
skáld og verðandi skáld og lista-
menn: Olafur Jóh. Sigurðsson, Jón
úr Vör, Jón Dan, Hannes Sigfús-
son, Arnfríður Jónatansdóttir,
Leifur Haralds, Hörður Ágústsson,
Jón E. Guðmundsson, Gísli Hall-
dórsson, Kristján Davíðsson, hvar
mundi ég hætta, ef ég ætti að
nefna alla sem nutu góðs af gest-
risni og falslausum menningará-
huga þeirra hjóna.
Á miðjum aldri fluttust þau
austur að Stóru-Heiði í Mýrdal og
hófu þar búskap. Þetta var eins-
konar ævintýralegur draumur. Það
kostaði að sjálfsögðu mikið strit,
en einnig þangað lögðu skáldin
leið sína til að hitta Jóhannes og
Stellu sem voru einhvernveginn
ómissandi fyrir íslenskt listafólk í
mörgum greinum. Og alltaf tók
Stella gestum sínum á þann hátt
að þeir fundu að þeir voru vel-
komnir. Hún var ekki hávær, hló
lágt, brýndi aldrei róminn, bros
hennar var innilegt. Eftir nokkurra
ára strit á Stóru-Heiði hættu þau
búskap og fluttu sig um set að Vík
í Mýrdal, þar sem Jóhannes gerð-
ist skrifstofumaður og hélt áfram
að stunda ritstörf í hjáverkum sem
fýrr, en Stella vann um tíma á
trésmíðaverkstæði sem fór illa með
heilsu hennar. Og þarna í Vík hlutu
þau einnig að taka á móti lista-
fólki úr Reykjavík, fólki sem vildi
ekki fara þar um án þess að hitta
þau eða gerði sér beinlínis ferð
þangað. Sjálfur dvaldist ég hjá
þeim nokkrum sinnum í boði
þeirra, stundum með konu og dótt-
ur. Það voru dýrðardagar sem ekki
gleymast. Ég minnist þess að einn
dag sat ég lengi á tali við Stellu
og við ræddum um nýjustu bók-
menntir á Islandi. Það var ekki
komið að tómum kofanum hjá
henni. Hún hafði greinilega fylgst
með öllu sem var að gerast í ís-
lenskum bókmenntum og lét ekki
lofrollurnar í blöðunum villa sér
sýn um raunveruleg gæði.
Jóhannes, maður Stellu, féll frá
fyrir nokkrum árum. Þau höfðu
þá um árabil búið suður í Garði á
Reykjanestánni og þar naut ég
ásamt mínu fólki síðast gestrisni
þeirra og vináttu. Heilsufar Stellu
var orðið mjög bágborið, þegar hún
missti maka sinn, en kjarkurinn
slíkur að hún kaus að vera ein í
íbúðinni þeirra innanum bækur
þeirra og myndir, þótt fætur henn-
ar væru hálflamaðir. Hún lét sér
nægja húshjálp og hafði stöðugt
símasamband við börnin fjögur, en
ein dóttir þeirra er búsett í Kanada.
Það er í samræmi við allan lífs-
feril Stellu, að þegar hún kvaddi
þennan heim á heilsuhælinu að
Vífilsstöðum, þar sem hún hafði
vistast um mánaðarskeið, var hún,
að því er ég frétti, með stafla af
ljóðabókum á náttborðinu hjá sér.
Jón Oskar.
Stella gekk í St. Jósepsskóla í
Hafnarfriði og lauk þaðan barna-
prófi 1934. Hún var skírð og fermd
til kaþólskrar trúar og bar alla tíð
hlýhug til sinnar kirkju. Stella átti
mjög auðvelt með að læra, og veittu
kaþólsku systurnar í Hafnarfirði
henni styrk til að vera einn vetur
í Jeanne d’Arc-menntaskólanum í
Kaupmannahöfn. Hún lauk síðan
gagnfræðaprófi frá Flensborgar-
skóla 1936 og vann á Hafnarfjarð-
arspítala og Landakotsspítala til 19
ára aldurs.
Stella var fremur lágvaxin, fín-
gerð og lagleg kona, með þykkt
brúnt hár og skærblá augu. Hún
kynntist ung eiginmanni sínum,
Jóhannesi Steinssyni. Stella og Jó-
hannes byggðu sér hús í Kapla-
skjóli og ræktuðu þar fallegan garð.
Þá vann Jóhannes í vélsmiðjunni
Héðni og Stella gætti bús og barna.
Þau fluttu árið 1960 austur að
Stóru-Heiði í Mýrdal, en I Heiðar-
dalnum hafði Jóhannes verið í sveit
sem drengur. „Ég er kominn heim
í Heiðardalinn," hafði Jóhannes oft
á orði, en auk bústarfa hugðist
hann leggja stund á ritstörf.
Það var á þessum árum sem ég
kynntist Stellu. Móðir mín og Stella
voru bekkjarsystur og æskuvinkon-
ur. Jafnan var talað um þau hjónin
sem nákomna ættingja á mínu heim-
ili. Átta ára var ég sendur í sveit
til Stellu og Jóhannesar. Þar var ég
á hveiju sumri til tólf ára aldurs.
Þau hjónin gáfu öllu nafn og var
ég nefndur kúarektor. Stella kallaði
sig jafnan fóstru mína og lagði hún
sig fram við uppeldið. Hún var mér
sem móðir og skildi vel þarfír mínar
og langanir. Hún vandaði stundum
um við mig og yngstu dóttur sína,
en við lékum okkur mikið saman.
Þó er mér minnisstæðara hrós henn-
ar fyrir það sem henni þótti ják-
vætt í mínu fari.
Á heimili Stellu og Jóhannesar
var mikið af handsaumuðum dúk-
um, áklæði á stólum, og veggskraut
af ýmsu tagi. Handavinnan bar af-
köstum og listfengi Stellu gott vitni.
Heimili þeirra var smekklegt. Bæk-
ur voru í öllum herbergjum, enda
hjónin bæði bókelsk. Stella var mik-
ill bókaormur og las hveija bókina
af annarri, jafnvel á meðan hún
hrærði í matarpottum. Hún hafði
lesið nær allar nútímabókmenntir
Islendinga, sumt oft, mest las hún
þó af þjóðlegum fróðleik af ýmsu
tagi. Hún var ótrúlega hraðlæs. Það
var þó frekar Jóhannes sem gaf sér
tíma til að lesa með mér fýrstu
árin, þegar ég var að læra að lesa.
Jóhannes gaf sér einnig tíma til að
skrifa og liggja eftir hann smásög-
ur og leikrit. Stella var mjög minn-
ug og hægt að fletta upp í henni
eins og alfræðibók. Hún var jafn-
fróðasta kona sem ég hef kynnst.
Hún tók eitt árið þátt í spurningar-
keppni fyrir Vestur-Skaftafells-
sýslu og stóð sig með sóma. Það
var oft skemmtilegt og glatt á hjalla
á heimili þeirra hjóna. Umræður
voru fijóar, umræðuefnin óteljandi
og aldrei komið að tómum kofanum
hjá þeim.
Stella gat verið stríðin á sinn
kímna hátt. Eitt sinn tilkynnti hún
mér, níu ára gömlum, að hún og
móðir mín hefðu komist að sam-
komulagi um að ég ætti að giftast
yngstu dóttur hennar. Þótt ég skildi
hlýhug til mín í þessum ráðahag,
leist mér mjög illa á hann. Ég sagði
það ekki geta orðið því ég ætlaði
að verða prestur, en kaþólskir prest-
ar mega ekki giftast!
Bústörf áttu ekki við Stellu og
sat hún stundum inni með bók á
meðan annað heimilisfólk kepptist
við heyskapinn. Jóhannes hafði
gaman af að veiða í Heiðarvatni
og tók mig oft með að vitja neta.
Hann hafði unun af að kenna mér
veiðiskap, og þegar heim kom gat
Stella búið til fjölbreytta rétti úr
silungi, jafnvel fímm sinnum í viku.
Ég fylgdi Jóhannesi út í vomæturn-
ar; í sauðburðinn eða til kúnna. Á
eftir tók Stella á móti okkur og
sagði mér sögur af furðum lífsins
sem samt voru svo eðlilegar. Hún
þekkti ekki aðeins nöfn og hljóð
allra fugla sem héldu til í Heiðar-
dalnum, heldur gat hún nafngreint
allar plöntur og grös sem þar var
að fínna. Það lá við að hún gæfí
hveiju þeirra sémafn. Dvölin hjá
Stellu og Jóhannesi var sem ævin-
týri sem ég fékk laun fýrir að taka
þátt í. Þau kenndu mér að vinna
og njóta náttúrunnar í senn. Þegar
upp var staðið átti ég inneign í
Verslunarfélaginu í Vík fýrir lömb
og ullarlagða.
Á árunum 1967-1977 bjuggu
Stella og Jóhannes í Vík í Mýrdal
þar sem Jóhannes stundaði skrif-
stofustörf. Stella sat um tíma í
stjórn bókasafnsins í Vík og átti
það vel við hana. Þau fluttust þaðan
í Garðinn þar sem bræður Stellu
og fjölskylda var á næsta leiti.
Fyrir nokkrum árum átti ég þess
kost að hitta Stellu reglulega þegar
hún dvaldi á Reykjalundi að ná sér
eftir veikindi. Það var alltaf gaman
að tala við hana. Blá augu liennar
vom jafnan skír, hárið þykkt og
hugurinn leiftrandi skarpur. Þó hún
léti ekki á neinu bera var lát Jó-
hannesar henni þungbært. Hann
hafði séð um marga þætti á þeirra
heimili sem hún þurfti að fara að
sinna sjálf. Hún komst á fætur eft-
ir veikindin, og gat með aðstoð
búið ein heima hjá sér eins og hug-
ur hennar stóð til. Hún dró sig enn
meira inn í sinn bókaheim og þurfti
lítið að sælqa út fyrir hann. Heilsan
var þó farin að bila og að lokum
lést hún eftir skamma dvöl á Vífils-
staðaspítala. Það var táknrænt að
íslenskar bókmenntir voru á nátt-
borðinu þegar hún lést og hún
spjallaði um lífið og tilveruna þar
til hún var öll.
Börnum, barnabörnum og íjöl-
skyldu sendi ég innilegustu samúð-
arkveðjur fyrir hönd fjölskyldu
minnar. Drottinn láti hið eilífa ljós
lýsa henni; hvíli hún í friði.
Magnús Guðmundsson.
ANNA KATRÍN JÓNSDÓTTIR
+ Anna Katrín
Jónsdóttir var
fædd á Rauðabergi
á Mýrum 26. desem-
ber 1945. Hún lést
í Reykjavík 2. maí
síðastliðinn. Anna
var þriðja elst af
fimm börnum
þeirra hjóna Sig-
urbjargar Sæ-
mundsdóttur og
Jóns Sigurðssonar.
Elstur er Sævar
Kristinn, þá Signrð-
ur og systurnar
Halldóra og Guð-
rún. Útför Önnu
Katrínar fer fram frá Foss-
vogskirkju á morgun.
Nú ertu leidd, mín ljúfa,
lystigarð Drottins í,
þar áttu hvíld að hafa
hörmunga og rauna frí,
við Guð þú mátt nú mæla,
miklu fegri en sól
unan og eilíf sæla
er þín hjá lambsins stól.
Dóttir, í dýrðar hendi
Drottins, mín, sofðu vært,
hann, sem þér huggun sendi,
hann elskar þig svo kært.
Þú lifir góðum Guði,
í Guði sofnaðir þú,
í eilífum andarfirði
ætíð sæl lifðu nú.
Þessi fallegi sálmur
varð fyrir valinu þegar
við minnumst Önnu
okkar.
Anna flutti til okkar í Sambýlið
í Hrauntungu 54 í byijun mars
síðastliðinn, svo ekki hafði hún
búið lengi hjá okkur. Var hún okk-
ur þó ekki ókunnug því Guðrún,
yngri systir hennar, hefur átt hér
heima sl. ár.
Þegar ákveðið var að sjötti íbúi
flytti hingað og það yrði Anna
vorum við öll ánægð því ljúfari
manneskju var ekki hægt að fá.
Hún var einstaklega jákvæð og
þægileg í öllum samskiptum enda
féll hún strax inn í hópinn hér og
undi hag sínum vel.
Anna Katrín starfaði síðastliðin
30 ár á Múlalundi og var greini-
legt að þar líkaði henni vel og átti
hún þar marga vini.
Sendum við okkar innilegustu
samúðarkveðjur til Sigurbjargar,
móður hennar, systkina og annarra
ástvina.
Við kveðjum elskulega Önnu
okkar með söknuði en varðveitum
fallegar minningar um hana í huga
og hjarta.
Megi algóður Guð blessa hana
og geyma.
Starfsfólk og íbúar
Hrauntungu 54.