Morgunblaðið - 17.05.1994, Síða 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 17. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Litfletir
og táknmál
MYNPLIST
Listasafn ASÍ
MÁLVERK
Tryggvi Ólafsson
Til 23. maí. Sýningarskrá og aðgang-
ur ókeypis.
ÍSLENSKIR listunnendur hafa
um langt árabil notið erlendra sam-
skipta í sýningarhaldi hér á landi
með ríkulegum hætti, bæði í formi
erlendra sýninga fyrir milligðngu
safna og sýningarhópa, en ekki síður
fyrir tilstilli persónulegrar tryggðar
einstakra listamanna. Þessi „útlend-
ingahersveit" skiptist í tvennt, þ.e.
erlenda listamenn sem hafa tekið
ástfóstri við landið og jafnvel sest
hér að um tíma. Hinn hópurinn sam-
anstendur af íslensku listafólki sem
hefur sest að erlendis, en sækir sí-
fellt til baka og er þannig sterkur
þáttur í íslensku listalífi.
Tryggvi Ólafsson tilheyrir óum-
deilanlega síðari hópnum, og hefur
gert allt frá þeim tíma sem hann
settist um kyirt í Danmörku að loknu
listnámi þar fyrir tæpum þremur
áratugum. Um langt árabil hefur
hann komið reglulegu til landsins
með miklar sýningar í farteskinu, og
sýningin nú er engin undantekning
þar á; þar getur að líta rúmlega
fimmtíu málverk, auk nokkurs fjölda
grafíkmynda á stigagöngum.
Myndlist Tryggva hefur ekki tekið
neinum stökkbreytingum í gegnum
árin, heldur hefur þar verið um að
ræða hægfara en jafna þróun í átt
til stöðugt meiri einfaldleika mynd-
málsins. Sem fyrr byggir listamaður-
inn verk sín á stórum litflötum, þar
sem fjölbreyttar táknmyndir fljóta
um í rýminu, ýmist þekktar eða
ókennilegar; að þessu sinni bregður
víðar en áður fyrir eins konar grunnl-
ínu í myndflötunum, þannig að þær
nálgast nokkuð hefðbundnari upp-
byggingu landslags- eða kyrru-
mynda.
Það má nálgast verk Tryggva út
frá tveimur sjónarhornum, sem eru
um sumt andstæð. Líti menn ein-
Tryggvi Ólafsson: Til Jóns
Gunnars, 1991.
göngu á myndir hans út frá litflötum
og myndbyggingu, virka þær fljót-
lega einhæfar og jafnvel leiðigjarnar,
þrátt fyrir ríkidæmi litanna, sem á
sýningunni nú eru þó um margt
bjartari og hreinni en á síðustu sýn-
ingum; í versta fallí mætti tala um
eins konar IKEA-skreytilist, þó slíkt
væri afar einhliða myndsýn.
Hitt sjónarhornið er mun gjöfulla
og stendur nær þeirri myndsköpun,
sem listamaður er að fást við, en
það felst í að reýná að nálgast þær
táknmyndir,/sem Tryggvi notar sem
byggingarefni. Þar er oft að finna
lykilinn að fjölbreyttum myndheimi.
I þessu sambandi nægir að benda á
það verk sem skipar heiðurssess á
sýningunni, og nefnist „Til Jóns
Listafólk!
Samheppni um
forsíðumynd
í tilefai 50 ára lýðveldisafmælis efnir Morgunblaðið til samkeppni
um forsíðumynd á sérstakt blað sem geflð verður út 17. júní.
Þátttakendum er í sjálfsvald sett úr hvaða efni verkið er unnið
en þemað er „Lýðveldið 50 ára“. Verkin geta verið valnslitamyndir,
obumyndir, krítarmyndir, klippimyndir, Ijósmyndir o.s.frv.
Eina skilyrðið er að verkið hafi ekki komið fyrir sjónir almennings.
Verðlaun fyrir myndina sem birt verður á forsíðu eru 200.000 krónur.
Ef fjöldi verka berst, gefúr það hugsanlega tækifæri til að setja upp sýningu.
Allir þeir, sem senda inn verk, fá þau til baka að samkeppni lokinni.
Skilafrestur er til 10. júní.
Dómnefnd er skipuð þremur aðilum, þeim Áma Jörgensen, Braga Ásgeirssyni
og Sjöfn Haraldsdóttur. Dómnefnd áskilur sér rétt til að hafna öllum verkunum.
Verkunum skal skilað í móttöku Morgunblaðshússins, Kringlunni 1,
innpökkuðum, ásamt áföstu lokuðu umslagi, þar sem kemur fram nafn
listamanns, heimilisfang og símanúmer.
- kjarni málsins!
Gunnars"; í þéttri myndskipan má
þar finna margt sem tengist lista-
smiðnum Jóni Gunnari Árnasyni
(hamar, töng), viðfangsefnum hans
(eggjárn, sólina) og viðhorfum (t.d.
tengsl við tóniist og fugla himins-
ins).
Fleiri verk sýningarinnar má lesa
með þessum hætti, og tengjast þeim
tveimur meginviðfangsefnum, sem
koma sterkast fram á sýningunni,
en það er annars vegar svipur dauð-
ans, eins og hann birtist í ýmsum
myndum (titlar eins og Grímur,
Kuml, Totem og Natura Morte eru
sterkar vísbendingar í þessu sam-
bandi), og hins vegar landið, eins og
það kemur vegfarandanum fyrir
sjónir, nánast í skyndimyndum. 1
þessu samhengi má benda á jafn
ólíkar myndir og „Campagne" (nr.
16), þar sem hið sögufræga hérað
er táknað með bílhurð, fornum bygg-
ingarsúlum og hraðbraut, og svo
„Sumar“ (nr. 47), en þar svífur vorð-
boðinn Ijúfi, krían, yfir bjartan mynd-
flötinn.
Þannig krefst myndsköpun
Tryggva Ólafssonar þolinmæði og
náinnar skoðunar, ætli sýningargest-
ir að fá út úr henni meira en yfir-
borðsáhrif. Þeir sem hafa í gegnum
tíðina nálgast myndir hans með þeim
hætti, verða flestir reglulegir gestir
á sýningum listamannsins, en hinir
koma sjaldnar og þreytast fljótt.
Eins og oftast áður er sýningu
Tryggva vel komið fyrir í salnum,
og þægilegt að nálgast verkin;
stærstu myndimar fá tilhlýðilegt
rými, og þær minni draga einnig að
sér athyglina. En þetta er ekki eina
tækifæri listunnenda til að sjá verk
Tryggva á þessu vori, því í kynning-
arriti Listahátíðar í Reykjavík kemur
fram að í næsta mánuði verður hald-
in sýning, sem listamaðurinn nefnir
„Myndir fyrir böm“; verður fróðlegt
að bera hana saman við það sem
Tryggvi sýnir hér, svo og þær mis-
munandi áherslur, sem þar kann að
'bera fyrir augu.
Eiríkur Þorláksson
Kammer- *
tónlist í
Norræna
húsinu j
MATEJ Sarc óbóleikari, Brjánn |
Ingason fagottleikari og Ánna
Guðný Guðmundsdóttir píanóleikari
verða á kammertónleikum í Nor-
ræna húsinu á morgun miðvikudag-
inn 18. maí kl. 20.30. Á efnis-
skránni verður Sónata í g-moll eft-
ir Mihail J. Glinka, Sónatína eftir
Uros Krek, Dúó fyrir óbó og fagott
eftir Heitor Villa-Lobos og Tríó eft- j
ir Francis Poulenc.
Matej Sarc nam óbóleik í Ljublj- ‘
ana í Slóveníu og í Freiburg í Þýska- I
landi. Hann hefur komið fram sem
einleikari og leikið kammertónlist
víða um heiminn.
Bijánn Ingason stundaði fagott-
nám í Reykjavík, Osló og Amster-
dam. Brjánn hefur starfað í Sinfón-
íuhljómsveit íslands frá 1991 og
er jafnframt félagi í Caput hópnum.
Anna Guðný Guðmundsdóttir
nam píanóleik í Reykjavík og Lond-
on. Hún kennir nú við Tónlistarskól- .
ann í Reykjavík.
Anna Guðný Guðmundsdóttir,
Bijánn Ingason og Matej Sarc.
Stór rödd
TONIIST
Gcrðuberg
LJÓÐATÓNLEIKAR
Björk Jónsdóttir sópran
Jónas Ingimundarsson,
piano
íslensk og erlend sönglög.
14. mai 1994.
BJÖRK hefur sannarlega glæsi-
lega söngrödd. Röddin er hljómmikil
og hlý og Björk beitir henni af góðri
kunnáttu eða meðfæddri gjöf, sem
stundum virðist tilfellið með raddir
sem liggja eðlilega. Þó
kemur fyrir, sérstak-
lega í hæðinni að hún
á til að missa röddina
svolítið úr fókus á viss-
um sérhljóðum, eins og
t.d. e-i og fyrir kemur
að röddin víbrerar örlít-
ið til hliðar við tóninn.
En þetta eru raunar
smáatriði sem auðvelt’ á
að vera að Iagfæra.
Stóra spurningin er í
hvaða hlutverki á rödd-
in best heima. Því er
oft erfitt að svara, sér-
staklega þegar um stór-
ar raddir er að ræða,
með mikla hæð og góða
dýpt, og þar ræður vitanlega per-
sónuleiki einstaklingsins einnig
miklu. Ekki gat ég að þvi gert að.
hugurinn hvarlaði til Vínarslagar-
anna til Kurt Weil og Dessau og til
ýmissa kvenhlutverka Wagners,
Brynhildar, Elísabetar, Sentu, og
jafnvel ísolde, svo ólíkar raddgerðir
sem þær annars eru. Vilji maður
leika sér að því að reyna að fínna
út svarið má prófa að nota útilok-
unaraðferðina sem skal viðurkennt
að dugar þó afar skammt. Lög Schu-
berts og Schumanns, sem Björk byij-
aði tónleikana með, söng hún á rétt-
um nótum, túlkunin var rétt, nema
að lítill munur var á p og f, en ein-
hvern veginn vantaði kveikjuna í j
flutninginn og þó náði hún töluverðu
út úr Widmung Schumanns, en Jón-
as náði aftur á móti töfrunum úr
píanóhlutunum. Það er svo aftur
spuming hvort píanóleikarinn hafi
leyfi til að stela senunni. Ravel átti
betur við Björk, en erfitt er að ná
öllum sjarmanum og öllum húmom-
um út úr Ravel fyrir okkur, alltof
alvörugefna íslendinga. Margt var
vel gert í lögunum þrem eftir Rak-
hmanínov og á öllu sínu þurfti Björk
að halda í síðasta laginu, „Ó syrg 1
þú eigi“, en án algjörlega réttra
áherslna og blæs í framburði rúss-
neskunnar, held ég að
erfitt sé að ná fram rétt-
um lit á þessi lög.
Kannske þurfa þau líka
aðra meðferð raddar-
innar. Við fjögur ljóð,
eftir þijú af okkar
snilldarskáldum, þá
Þorstein Valdimarsson, !
Kristján frá Djúpalæk
og Magnús Ásgeirsson
hefur Ingunn Bjama-
dóttir gert lög og i út-
setningu Hróðmars Sig-
urbjömssonar og dr.
Hallgríms Helgasonar.
Tæplega verður mikið
meira gert úr lögunum
en Björk gerði, en varla
verða lögin mjög minnisstæð. Rús-
ínan í pylsuendanum voru fjögur
ástarljóð við tónlist eftir Amold
Schönberg, líklega samin af honum
ungum, en sýjidu þó snilldarhand-
bragð hans. I fjölbreytni þessara
þýsku ástarljóða sýndi Björk sínar
bestu hliðar, sýndi húmor og stíl-
kennd sem ekki er öllum gefín. Eftir
útilokunaraðferðina stendur þessi
stfll upp úr, en Wagner vil ég ekki
útiloka. Annað mál er svo hvert
„spesíalseringin“ gerir mann ham-
ingjusamari og einnig að hvað miklu
leyti hún hentar íslendingum í bili.
Ragnar Björriáson X
Björk Jónsdóttir.