Morgunblaðið - 10.06.1994, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 10. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
50x70 cm
Reykjarvíkurvegi 72
Hafnarfiröi
Auöbrekku 3
Kópavogi
Noröurtanga 3
Akureyri
Skeifunni 13
Reykjavík
Hi | 1 1 rn
* TILBOB* TILBOÐ* TIL B 0 Ð afe

______AÐSEIMPAR GREIMAR___
Hið rétta andlit
Moggans?
Athugasemdir við Reykjavíkurbréf frá 5. júní
í _ REYKJAVÍKUR-
BRÉFI 5. júní sá rit-
stjóm Morgunblaðsins
ástæðu til þess að
senda verkalýðsleið-
togum innan ASÍ tón-
inn vegna neikvæðra
viðbragða þeirra við
ályktunum frá aðal-
fundi VSÍ. Umíjöllunin
í Reykjavíkurbréfinu er
með þeim hætti að ég
tel hana alvarlegt stíl-
brot í þeirri viðleitni
Morgunblaðsins að
reyna að teljast tiltölu-
lega óháður fjölmiðill.
Fallið í gryfjur
í Reykjavíkurbréfinu felluf
Morgunblaðið í ýmsar gryfjur. í
fyrsta lagi í þá gryfju að fjalla um
skýrslu eins og þessa frá OECD og
hugmyndir VSÍ án allrar gagnrýni
og taka sem heilagan sannleika.
Oft er reynt að setja einhvern óháð-
an, vísindalegan, hagfræðilegan
stimpil á skýrslur eins og þessa.
Það er þó langt frá því að úrlausn-
ir þær sem bent er á í skýrslunni
séu óumdeildar. Innhald skýrslunn-
ar túlkar einungis skoðanir meiri-
hluta sérfræðinga og ráðamanna
samtakanna og eru langt frá því
að vera heilagur sannleikur. Það
er langt frá því að til sé einhver
ein ákveðin vísindalega rétt hag-
stjóm.
Skoðunum um velgengni Banda-
ríkjamanna á vinnumarkaðssviðinu
er líka tekið gagnrýnislaust. Það
er athyglisvert að skoða hvers kon-
ar störf hafa verið sköpuð í Banda-
ríkjunum á undanförnum ámm,
hvaða kjör þau hafa boðið upp á
og hve mikið þau hafa fært Banda-
ríkin fram á vegin. Sannleikurinn
er sá að störfín eru hlutastörf, tíma-
bundin, illa launuð og í greinum
þar sem framleiðni er mjög lág. Þau
hafa því ekki fært Bandaríkin fram
á veginn efnahagslega séð heldur
aukið mun á milli ríkra og fátækra
gífurlega og þar með einnig fátækt-
ina.
í öðru lagi fellur Morgunblaðið í
þá gryfju að bera aðstæður hér á
landi við aðstæður meðal þjóða sem
við getum ekki borið okkur saman
við. Allir vita að aðstæður hér eru
mjög sérstakar fyrir samfélag þjóð-
anna. Þannig er samanburður milli
okkar og þjóða Suðaustur Asíu eða
Austur Evrópu að flestu leyti út í
hött nema því aðeins að Morgun-
blaðið mæli með því að færa lífs-
kjör hér á landi til allt annarrar
vjðmiðunar en við höfum haft gagn-
vart nálægum löndum. Slíkt myndi
þýða þróun til baka um marga ára-
tugi.
Gagnrýnislaus umfjöllun
í Reykjavíkurbréfínu tekur
Morgunblaðið gagnrýnislaust undir
sjónarmið erlendra hægriafla og
atvinnurekenda og gerist dómari
varðandi málefni vinnumarkaðar
Þessi mál eru flóknari en svo að
um þau sé hægt að fjalla í stuttri
grein. Morgunblaðið gerir mikið úr
skoðunum forsvarsmanna fisk-
vinnslunnar varðandi skipulag
vinnutíma og fellur reyndar í þá
gryfju að spyrja hvaða hag verka-
lýðsfélögin hafí af því að flytja fisk-
vinnsluna á haf út. Spurning af
þessu tagi er auðvitað út í hött.
Það hefur aldrei verið markmið
verkalýðshreyfingarinnar að flytja
fískvinnsluna á haf út. Þeir sem
hafa haft greiðan aðgang að fjár-
magni hafa hins vegar talið sig
geta fengið betri arð af þannig leið-
um í stað þess að efia atvinnulíf í
landi.
Spumingin um
kostnað vegna yfir-
vinnu snýr greinilega
allt öðru vísi við for-
svarsmönnum versl-
unarinnar í Reykjavík
en fískvinnslunni. í
Reykjavík hafa at-
vinnurekendur lagt
mikla áherslu á að
lengja opnunartíma
verslana og virðast í
því sambandi ekki
hafa horft mikið á 80%
yfirvinnuálag eða
vaktavinnuálag eins
og fiskvinnslan virðist
vera farin að gera nú.
Forsvarsmenn Versl-
unarmannafélags Reykjavíkur hafa
ítrekað bent á að heildarviðskipti
aukast ekki með lengri opnunar-
tíma. Þessi staðreynd leiðir hugann
að skipulagi atvinnurekstrar hér á
landi sem mætti bæta mjög mikið,
bæði fyrirtækjunum og launafólki
til hagsbóta. Morgunblaðið virðist
hins vegar telja, m.a. á grundvelli
OECD skýrslunnar, að atvinnurek-
endur hér á landi séu frjóir og hug-
myndaríkir, en verkalýðsforystan
streitist á móti því sem horfír til
framfara.
í Reykjavíkurbréfinu segir m.a.
að það sé löngu liðin tíð að níðst sé
á launþegum. Gott væri ef svo
væri. Því miður er ég hræddur um
að margir úr röðum launafólks séu
ekki sammála þessu og telji ýmsa
atvinnurekendur hafa notfært sér
erfítt atvinnuástand til þess að ná
sínu fram á kostnað starfsmanna.
Má þar m.a. benda á’það, sem höf-
undur Reykjavíkurbréfsins reyndar
nefnir líka, en telur vera sök verka-
lýðshreyfingarinnar, að ýmsir at-
vinnurekendur reyna sífellt að pína
launafólk til þess að gerast undir-
verktakar til þess að hafa af því
umsamin réttindi og kjör. T.d. at-
vinnuleysisbætur og veikindarétt.
Sjóðamyndunin
Höfundur Reykjavíkurbréfsins
spyr hvort ekki sé skynsamlegra
að draga úr „gífurlegri sjóðamynd-
un verkalýðsfélaganna" og auka
þar með atvinnuöryggi, með því
að draga úr kostnaði vegna launa-
tengdra gjalda.
Um hvað er höfundur Reykjavík-
urbréfsins að tala? Er hann að tala
um lækkun tryggingaiðgjalda
vegna verkafólks, skerðingu veik-
indarétts þess eða kannski skerð-
ingu lífeyrisréttinda þeirra sem
verstar tryggingar hafa á þeim
sviðum? Það er greinilegt að hann
er ekki að tala um tugmilljóna inn-
heimtu samtaka atvinnurekenda á
ári hverju eða hundraða milljóna
sjóðamyndun erlendis í verkbanns-
sjóðum. Hann sér heldur ekki
ástæðu til þess, i umfjöllun sinni
um þau vandamál sem launataxtar
fiskvinnslufólks eru talin skapa, að
benda á þá staðreynd að launa-
kostnaður innan greinarinnar er
einungis 22% af veltu á meðan fjár-
magnskostnaður er 23%.
Ógnanir
í Reykjavíkurbréfinu eru settir
fram valkostir sem í rauninni eru
duldar ógnanir. Ég hef nú þegar
nefnt staðhæfinguna um að með
stífni sinni séu verkalýðsleiðtogar
að færa alla fiskvinnslu út á sjó.
Skipulag vinnutíma hefur lítið verið
rætt í kjarasamningum síðustu ár,
mest vegna andstöðu VSÍ við að
ræða sérmál einstakra greina. Að
halda annarri eins skoðun fram og
gert er í Reykjavíkurbréfinu er
óskiljanlegt vegna þess að ef ein-
í Reykjavíkurbréfinu
tekur Morgunblaðið
gagnrýnislaust að dómi
Ara Skúlasonar, undir
sjónarmið erlendra
hægriafla og atvinnu-
rekenda og gerist dóm-
ari varðandi málefni
vinnumarkaðar.
hveijir aðilar hafa lýst áhyggjum
sínum af þessari þróun eru það
forsvarsmenn fískvinnslufólks.
Önnur ógnun er atvinnuleysið
sjálft. Morgunblaðið segir: „Ætla
verkalýðsfélögin í alvöru að halda
því fram, að það sé betri kostur
fyrir fólk að hafa enga vinnu?“
Hvað meinar blaðið eiginlega með
þessari staðhæfíngu? Halda rit-
stjórar blaðsins virkilega að hægt
sé að taka svona spurningu alvar-
lega? Ef svo er þá er hér um ótrú-
lega móðgun að ræða. Hve lengi
er hægt að nota spurningu eins og
þessa? Þarf að lækka lágmarkslaun
um 20, 30 eða 50% til þess að
hægt sé að auka samkeppnis-
hæfni? Þarf að lækka atvinnuleys-
isbætur um 50% eða 70% til þess
að fólk nenni að leita sér að vinnu,
sbr. ummæli forsvarsmanna at-
vinnurekenda? Hvenær er það betri
kostur að hafa enga vinnu en að
hafa vinnu? Mér þætti gaman að
fá nánari útlistun á hver meiningin
er með spurningunni. Er Morgun-
blaðið að taka undir þá skoðun og
gera að sinni að orsakir atvinnu-
leysisins á íslandi í dag séu of
háir launataxtar verkafólks? Ef svo
er þá er augljóst hverra hagsmuna
blaðið er að gæta.
Hver er skoðun
Morgunblaðsins?
Mér finnst ritstjórar Morgun-
blaðsins virkilega hafa sett niður
vegna þessa Reykjavíkurbréfs. Að
ráðast á þennan hátt á forsvars-
menn fiskvinnslufólks og launa-
fólks er alvarlegt miðað við hvernig
ráðningaröryggi og kjörum er hátt-
að í fiskvinnslu. Af hverju skyldi
vera ráðist á garðinn einmitt þarna,
þar sem skilyrðin eru einna verst.
Hvað skoðun skyldu ritstjórar
Morgunblaðsins hafa á kjörum þess
fólks sem býr við mest ráðningarör-
yggi hér á landi, t.d. i opinbera
geiranum? Ef fiskvinnslan hefur
ekki efni á að viðhalda því litla
öryggi sem nú er um að ræða í
þeirri grein hvað skyldi Morgun-
blaðið þá telja um ráðningaröryggi
opinberra starfsmanna og kjör, sem
borguð eru af almannafé? Gaman
væri að heyra um skoðanir á því,
t.d. í Reykjavíkurbréfi.
Höfundur Reykjavíkurbréfsins
ætti að kynna sér þessi mál ögn
betur áður en hann kokgleypir hrá-
ar prédikanir þeirra talsmanna at-
vinnurekenda sem lengst vilja
ganga í því að níðast á kjörum lág-
launafólks í skjóli þess mikla at-
vinnuleysis sem hér hefur verið
komið á. Til þess að geta talist
óháður ijölmiðill þarf að vinna
málin betur. Prédikanir nýfijáls-
hyggjumanna, erlendar eða inn-
lendar, munu ekki leiða til neinnar
farsældar í íslensku atvinnu- eða
efnahagslífi.
Höfundur er framkvæmdnstjórí
ASÍ.
Ari Skúlason