Morgunblaðið - 28.06.1994, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚNÍ1994 21
I
I
)
)
)
)
>
>
í
í
í
í
>
I
I
>
>
I
I-
______AÐSENPAR GREIIMAR_
Hentistefna
í hafréttarmálum? I
„MY COUNTRY
right or wrong.“ Það
er á frösum eins og
þessum, sem stórþjóð-
irnar hafa leikið sér að
ófriðareldi á landa-
mærunum við ná-
grannaríkin, þegar
leiða hefur þurft athyg-
lina frá innanlands-
vanda og ríkisstjóm-
irnar hafa viljað þjappa
sundraðri þjóð að baki
sér. Þegar föðurlandið
á í hlut spyrja menn
ekki um hvort það hafi
rétt eða rangt fyrir sér,
heldur eru reiðubúnir
til að beijast og láta
lífið fyrir það. A svona forsendum
verða styijaldimar til.
Hinn 17. júní í ár hlotnaðist ís-
lendingum sá sjaldgæfi heiður að
fá að fara á skrúðgöngu um fjölföm-
ustu götu Óslóarborgar, Karl Jó-
hann. Þar sem þá hafði fyrir nokkr-
um dögum brostið á styijaldar-
ástand milli íslenskra fiskiskipa og
norsku strandgæslunnar hlaut sú
spurning að vakna hvort ekki ætti
að snúa þessu upp í kröfugöngu
gegn gestgjöfum. Ýmsar tillögur
komu fram um kröfuspjöld: „Niður
með norska heimsveldisstefnu",
„Allar „smugur“ eru okkar“,
„Fijálsar fiskveiðar fyrir íslendinga
(og Belize og Kýpur og Möltu og
Dóminíska lýðveldið) við Svalbarða“
og svo framvegis. Að lokum ákváðu
menn að ekki værir rétt að vera
með ögranir gagnvart frændþjóð-
inni á þessum degi, en láta íslensk-
um stjórnvöldum eftir þá hlið máls-
ins.
Þröng staða
Kannski eigum við ekki heldur
að velta því fyrir okkur hvort stjórn-
völd landsins hafa rétt fyrir sér eða
rangt. En óneitanlega fer það nú
svo þegar „ófriðarástand" kemur
upp milli tveggja frændþjóða og
grannlanda og maður er staddur
meðal „óvinanna“, að maður verður
að svara spurningum kunningjanna
og móta sér skoðun og afstöðu. Hér
í Suður-Noregi fjarri fiskimiðunum
og víðsfjarri þeirri hugsun að nokkr-
ir þorsktittir til eða frá geti skipt
máli, voru fyrstu viðbrögð kunningj-
anna á þá leið að harma að til slíkra
leiðindaátaka yrði að koma. Það
hlyti að vera til viðkunnanlegri að-
ferð til að leysa þessi mál. Þetta
gæti ekki skipt Noreg svo mikiu
máli að ekki væri hægt að setjast
niður og ná um það samkomulagi.
Þá þurfti ég að útskýra fyrir þeim
þá þröngu stöðu, sem norsk stjórn-
völd telja sig hafa. Um væri að
ræða fískveiðilögsögu Svalbarða,
sem Norðmenn hefðu lýst einhliða
yfir (svipað því og íslendingar hafa
alltaf gert) en úthlutað úr kvótum
til margra annarra landa. Ekkert
land hefur þó formlega viðurkennt
forræði Norðmanna á svæðinu nema
Finnland. Þótt svo vildi
til að Norðmenn vildu
losa sig við leiðindi með
því að gefa fátækum
frændum sínum kvóta
á svæðinu, þá gætu
þeir það ekki nema í
samráði við þær þjóðir,
sem þegar eru með
kvóta þar, og þær væru
örugglega ekki tilbúnar
til að láta sinn hlut.
Fiskveiðinoregur væri
þegar allur logandi út
af þeim 3.600 tonnum,
sem þurft hefði að
borga Spánveijum í
aðgangseyri að Evr-
ópusambandinu. Fiski-
menn hér teldu sig eiga forgangs-
rétt að þessum miðum og að engum
þeirra hvarflaði að afsala sér físk-
veiðiréttindum fyrir ekkert, út á
vafasamt ætterni fyrir 1100 árum
og misgóðan vinskap í aldanna rás.
Það hefði verið miklu auðveldara
fyrir norsk stjórnvöld, bæði gagn-
vart eigin þegnum og annarra þjóða,
að gefa íslendingum eitt stykki olíu-
lind í tilefni af 50 ára lýðveldisaf-
mælinu. En fiskveiðiréttindi væru
svo margslungin og viðkvæm al-
þjóðamál, að þau yrðu ekki leyst
nema í víðtæku samstarfi margra
þjóða. Auk þess væru fá mál við-
kvæmari í stjórnmálum innanlands.
Norsk stjórnvöld teldu sig því ein-
faldlega ekkert svigrúm hafa til
samninga.
Fyrir Norður-Norðmönnum þurfti
ekkert að útskýra. Þeir töldu sig
hafa allt á hreinu um hafréttarmál,
fískveiðilögsögu, verndun fiskimiða,
kvótaúthlutanir og sjóræningjaveið-
ar.
Barátta íslendinga
Sú_ var líka tíðin að flestir eða
allir íslendingar höfðu á takteinum
rök fyrir rétti strandríkja til óskor-
aðrar lögsögu yfir eigin auðlindum.
Þegar sjálfur lagagrundvöllurinn,
sem við byggðum einhliða útfærslu
fískveiðilögsögunnar á, reyndist
hæpinn eða vafasamur vegna þess
að alþjóðarétturinn hafði einfaldlega
ekki náð að þróast í takt við tím-
ann, þá neituðum við að viðurkenna
lögsögu Haag-dómstólsins í málinu.
Við höfðum uppi praktísk rök auk
lagalegra. Það var einfaldlega skyn-
samlegri alþjóðleg verkaskipting að
ísiendingar veiddu fiskinn á eigin
miðum og seldu hann til neysluþjóð-
anna. Strandþjóðin ætti þá hags-
muni í húfí, að það væri skynsam-
legast að fela henni stjóm veiðanna
undir vísindalegu eftirliti. Við tókum
ekki í mál að dreifa réttinum til
veiðanna með þeim þjóðum sem
töldu sig hafa áratuga gamla —
jafnvel aldalanga — hefð fyrir veið-
um á íslandsmiðum, — enda var þá
ekki búið að finna upp kvótakerfið.
Við tefldum fram fískifræðilegum
rökum fyrir ástandi fiskistofnanna
— einkum þorsksins — vegna rá-
Við vorum með í að
ryðja brautina, segir
Ólafur Hannibalsson,
fyrir nýjum viðhorfum á
sviði hafréttarins í al-
þjóðlegu samfélagi.
nyrkju erlendra þjóða á miðunum
Við höfðum áhyggjur af komu nýrr;
þjóða með verksmiðjutogara á miðii
— ryksugutogumm Sovétmanna ti
dæmis. Við töluðum um sjóræningj;
o g fundum upp klippurnar og klippt
um aftan úr þeim græjumar, Bret
amir kveinuðu hástöfum um að vi>
stefndum lífí og limum sjómann;
þeirra hættu. Við önsuðum þein
ekki. Og áhafnirnar á varðskipunun
voru hetjur hafsins. Sumir skipherr
amir urðu þjóðhetjur — og eru em
í vitund okkar.
Við vissum líka að við vorum
raun ekki í stríði við bresku sjó
mennina, sem att var í víglínuna ;
miðunum. Við vissum að þar á bal
við stóð hið aiþjóðlega auðmagn
„The City of London“, sem hafé
offjárfest í stórvirkum úthafsflotum
og krafðist þess einfaldlega að f;
arð af peningum sínum. Breska tog
araauðvaldið naut þess að hafa rík
isstjórn, sem taldi sér skylt að þjón;
undir hagsmunum þess, þótt þa>
kostaði breska heimsveldið stór
felldan álitshnekki um allan him
siðmenntaða heim.
Við vorum með í að ryðja braut
ina fyrir nýjum viðhorfum á svið
hafréttarins í alþjóðlegu samfélagi
Á grundvelli laganna um vísinda
lega vernd fiskimiðanna 1948 færð
um við út í ljórar, tólf, fimmtíu o;
tvö hundruð mílur. Grundvallarregl
unni var loks slegið fastri á alþjóða
vettvangi: Rétti strandríkis til a
stjórna fiskveiðum tvö hundruð míl
ur út frá ströndinni.
Það er grátlegt að horfa upp ;
það nú um þessar mundir, hversi
feðranna frægð fellur fljótt
gleymsku og dá. Nú er öllu snúi'
við. Rányrkju erlendra þjóða á ís
landsmiðum höfum við leyst a
hólmi með eigin rányrkju. í staðim
fyrir að takmarka stærð flotans
létu stjórnmálamennirnir undai
kröfum um síaukinn fjölda skipa
Skuttogara í hvert pláss. Við lögð
um æ meira fjármagn (mestan hlut;
þess að láni) í fleiri, stærri og betu
útbúin skip — en skömmtuðum þein
sífellt minni og minni físk úr sjón
um. Fjármagnið krefst arðsemi -
og eins og breska togaraauðvaldi;
forðum fóru íslenskir útgerðarmem
að svipast um eftir óafgirtum svæð
um í landareignum nági-annanna
Afleiðingarnar blasa við í dag.
Höfundur er stóribróðir
utanríkisráðherra, en staddur í
Ósló um þessar mundir.
Ólafur
Hannibalsson
Húseigendur ath!
Lekur þakið, skyggnið eða svalirnar?
Extrubit
k®
þakdúkurinn erlausnin. 10 ára ábyrgð.
Er komin móða eða raki á milli glerja?
Þakdúkar, þakdúkalagnir, móðuhreinsun glerja.
Þaktækni hf.,
sími 91-658185.
Verð áður kr. 72.800
Tilboð kr. 59.900
Staðgreitt kr. 55.700
Tromla og belgur úr
ryðfríu stáli
16 þvottakerfi fyrir
venjulegan þvott,
viðkvæman þvott og ull.
Stiglaus stilling á vindu, allt
að 1200 snúningar pr. mín.
KRINGLUNN1103 REYKJAVÍK - SÍMI 689400
m til mnnuNm
ELFA-LVI
Einfaldir eða tvöfaldir olíufylltir
rafmagnsofnar350 - 2000w.
Hæð 30, 50 eða 59 cm.
ELFA-OSO
Hitakútar úr ryðfríu stáli. Stærðir
30- 300 lítra, útvegum aðrar stærðir
frá 400-10.000 lítra.
ELFA-VARMEBARONEN
Hitatúba/ rafketill 12kw, 230v.
1 fasa. Útvegum aðrar stærðir allt
að 1200kw.
ELFA-VORTICE
Rafmagnsþilofnar, 600 - 2000w.
Elfa rafhitunarbúnaðurinn er þraut-
reyndur við íslenskar aðstæður.
HAGSTÆTT VERÐ OG
GREIÐSLUSKILMÁLAR.
///''
Einar Farestveit&Co.hf.
Borgartúni 28 - S 622901 og 622900
Sælureitur fjölskyldunnar!
Heitu pottarnir frá Trefjum eru fyllilega sambærilegir við þá bestu erlendu,
bæði hvað varðar verð og gæði. heir eru mótaðir úr akrýli, níðsterku plast-
efni, það er hart sem gler og hita- og efnaþolið.
há er auðvelt að þrífa og hægt er að fá laust lok eða létta og trausta
öryggishlíf, sem dregin er yfir pottinn, þegar hann er ekki í notkun.
Pottana má hafa frístandandi eða grafa þá íjörð og ýmis auka-
búnaður er fáanlegur, svo sem loft- og vatnsnuddkerfi.
Akrýlpottarnir frá Trefjum fást í ótal litaafbrigðum og 5 stærðum,
sem rúma frá 4 - 12 manns. Pað er auðvelt að láta drauminn rætast, því
verðið er frá aðeins 69.875 krónum!
Komið og skoðið pottana uppsetta í sýningarsal okkar, hringið eða
skrifið og fáið sendan litprentaðan bækling og verðlista.
Trefjar hf. Stapahrauni 7, Hafnarfirði, sími 5 10 27