Morgunblaðið - 11.08.1994, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 11. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
SVALBARÐAMÁLIÐ
Anton Ingvason stýrimaður á Hágangi við heimkomuna
Morgunblaðið/Þorkell
ANTON Ingvason stýrimaður og Friðrik J. Arngrímsson, lög-
maður Útvegs hf., fengu afhenta blómvendi frá útgerðinni við
komuna til landsins í gær.
Rögnvaldur Hannesson um
Svalbarðadeiluna
Seldar verði
aflaheimildir
„Tek með mér
boga og örvar
í næsta túr“
ANTON Ingvason, 1. stýrimað-
ur á Hágangi II, kvaðst við
komuna til landsins í gær ekki
iðrast þess að hafa gripið til
vopna á miðunum við Sval-
barða. Hann sagði að skipverj-
um á Hágangi hefði stafað
hætta af framferði norsku
varðskipsmannanna sem
reyndu að trufla veiðar togar-
ans og því hafi verið nauðsyn-
legt að grípa í taumana. Að
sögn Antons var haglabyssan
sem hann hleypti af hlaðin
haglaskotum sem höglin höfðu
verið fjarlægð úr. Hann fullyrti
sem fyrr að hafa beint skotun-
um til himins.
Málið er loftbóla
Framhaldið leggst vel í Ant-
on en mál hans verður tekið
fyrir í Noregi 1. nóvember.
Hann kvaðst sannfærður um
að verða saklaus fundinn. „Það
þýðir ekki að hengja bakara
fyrir smið.“ Að mati Antons er
málið í heild sinni ekkert annað
en loftbóla.
Hann kvaðst hiklaust mundu
grípa til samskonar aðgerða
lendi hann í svipaðri aðstöðu á
ný. „Þegar maður veit ekki
hverrar þjóðar þessir menn eru
þýðir ekkert annað en að
hrekja þá á braut.“ Anton sagð-
ist þó ekki viss um að hagla-
byssan fræga færi á loft aftur.
„Ætli ég taki ekki með mér
boga og eldörvar í næsta túr.“
SKYNSAMLEG lausn á Svalbarða-
deilunni væri að mati Rögnvaldar
Hannessonar, prófessors við versl-
unarháskólann í Bergen, að selja
eða leigja útgerðarfyrirtækum í
aðildarríkjum Svalbarðasáttmálans
aflaheimildir á svæðinu. Honum
finnst eðlilegt að hagnaðurinn rynni
til gæslu og rannsókna á svæðinu.
Afgangurinn færi hins vegar til
Alþjóðlega hafrannsóknaráðsins.
Rögnvaldur sagði grundvallar-
atriði að hafa yrði stjórn á veiðunum
við Svalbarða enda gæti frjáls að-
gangur komið harkalega niður á
þorskstofninum við Svalbarða.
Hvað svæðið sjálft varðaði sagðist
hann telja eðlilegast að líta á það
í samhengi við Svalbarðasáttmál-
ann. „Ef við lítum þannig á málið
hafa öll ríki sem hafa gerst aðilar
að sáttmálanum rétt til að hagnýta
sér náttúruauðlindir á Svalbarða,
jafnt auðlindir í landi og sjó. Hins
vegar fara Norðmenn með yfirráð
yfir Svalbarða og verða þess vegna
að hafa stjórn á hagnýtingu þess-
ara auðlinda. Þ'að sem mér fyndist
skynsamlegast að gera í málinu er
að selja eða leigja til skamms eða
langs tima aflaheimildir. Þannig
ættu útgerðarfyrirtæki í aðildarríkj-
um Svalbarðasáttmálans kost á að
kaupa eða leigja veiðiréttindi á
þessu svæði í samkeppni."
Hagnaður
Hann sagði að í framhaldi af
hugmyndinni kæmi auðvitað upp
sú spurning hvað ætti að gera við
hagnað vegna sölu eða leigu veiði-
heimiida enda ættu Norðmenn ekki
svæðið fremur en aðrar aðildarþjóð-
ir. „Peningar vegna sölu eða leigu
veiðiheimilda færu auðvitað fyrst
og fremst til að standa straum af
gæslu og rannsóknum á svæðinu.
Mér hefur svo dottið í hug að af- 1
gangurinn yrði notaður til að ,
styrkja alþjóðlega hafrannsóknar- i
áðið, sem að veitir veiðiráðgjöf um
norðaustanvert Atlantshaf, og að-
ildarríki ráðsins eru mörg hver þau
sömu og eru aðilar að Svalbarða-
sáttmálanum. Þannig myndu mörg
landanna sem eru aðilar að Sval-
barðasáttmálanum fá að njóta góðs
af þeim tekjum sem kynnu að afl-
ast af þessum veiðiheimildum."
Norðmenn óttast óhefta alþjoðlega
rányrkju við Svalbarða
Segja „gullæði“
hafa gripið um
sig á Islandi
Ósló. Morgunblaðið.
GÍFURLEG verðmæti eru í spilinu
þegar þorskveiðar við Svalbarða
og í Smugunni eru annars vegar.
Telja Norðmenn að íslenskir og
færeyskir togarar muni hugsanlega
ná að veiða þorsk að verðmæti um
fimm milljarða íslenskra króna á
þessu ári, verði ekkert að gert.
Hingað til hafa íslensku skipin
veitt um 15 þúsund tonn af þorski
að mati norsku strandgæslunnar
og er aflaverðmæti þess afla á bil-
inu 150-180 milljónir norskra
króna. Samkvæmt heimildum Aft-
enposten gæti ársaflinn hins vegar
numið allt að 50 þúsund tonnum
þar sem fjöldi togara undirbýr nú
veiðar á Svalbarðasvæðinu.
Veiði þar hefur ávallt verið betri
en í Smugunni, sem liggur lengra
til norðausturs.
Norskir fjölmiðlar segja að nú
hafi gripið um sig „gullæði" meðal
íslenskra útgerðarmanna í kjölfar
þess að fallið var frá að ákæra
útgerðaraðila Hágangs II, sem
færður var til hafnar í Tromsa eft-
ir að hafa verið tekinn við veiðar
á Svalbarðasvæðinu.
Betri aflahorfur
en í Smugunni
Kristján Ragnarsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, segir í sam-
tali við Aftenposten að 35-40 ís-
lenskir togarar og um tugur henti-
fánatogara muni halda til Svalbarða
innan skamms. „Við eygjum mun
betri aflahorfur en í Smugunni. Þar
að auki er auðveldara fyrir fiskveiði-
flotann að veiða í friði ef um mörg
skip er að ræða. Norsku strandgæsl-
unni gæti reynst erfitt að stöðva
veiðar allra skipanna,“ segir Krist-
ján við Aftenposten.
Norges Fiskarlag, heildarsamtök
norska sjávarútvegsins, hefur kraf-
ist þess af norsku stjóminni að hún
komi þegar í stað í veg fyrir með
laga- og reglubreytingum að kvóta-
laus skip geti veitt við Svalbarða.
„Stærstu fískveiðiríki heims munu
ekki láta það fara fram hjá sér ef
fjöldi fiskveiðiskipa fær að athafna
sig óáreitt á Svalbarðasvæðinu,
eina hafsvæðinu í heimi, þar sem
til staðar er þorskstofn í eðlilegu
ástandi," segir Jon Lauritzen, upp-
lýsingafulltrúi.
Hann óttast að fjöldi flskveiði-
skipa frá Japan, Bandaríkjunum
og Chile muni streyma til Sval-
barða ef Norðmönnum tekst ekki
að stöðva veiðar íslendinga og
Færeyinga.
„Veiðar við Svalbarða hafa lengi
ráðist af náttúrunni sjálfri. Erfiðar
aðstæður hafa oft og tíðum leitt
til að menn hafa þurft að halda
af miðunum. Nú þegar menn hafa
hafið árangursríkar veiðar á vemd-
arsvæðinu við Svalbarða er um
miklu stærra hafsvæði að ræða og
allt aðrir möguleikar, sem eru til
staðar,“ segir Lauritzen.
Hann segir þetta geta orðið upp-
hafíð af óheftri alþjóðlegri rányrkju
á þeim fiskistofni, sem norsk og
rússnesk stjórnvöld hafi verndað
með gífurlega ströngum reglum.
„Það er mjög sorglegt að það skuli
einmitt vera Islendingar, sem Norð-
menn hafa stutt í mörgum þorska-
stríðum, sem nú hefja áhlaupið á
þorskinnstæðuna, sem við höfum
verið að safna saman með erfiðis-
munum.“
Rúmlega tuttugu íslensk skip við veiðar í Barentshafi
Hífa um leið og skip frá
strandgæslunni nálgast
Á ÞRIÐJA tug íslenskra skipa eða
skipa sem sigla undir hentifána og
eru með íslenska áhöfn eru nú á
veiðum í Barentshafí, annaðhvort á
Svalbarðasvæðinu eða í Smugunni,
og hafa fleiri skip frá íslandi ekki
verið við veiðar á þessum slóðum
síðan í fyrrahaust er um 30 íslensk
skip voru við veiðar í Smugunni.
Björn Jónasson skipstjóri á Drang-
ey SK segir ágæt aflabrögð vera á
svæðinu og fiskinn mjög góðan.
Talið er að 4-5 skip frá norsku
strandgæslunni séu nú á þessum
slóðum og segir Bjöm íslensku skip-
in hífa um leið og gæsluskipin nálg-
ast. Auk skipa sem gerð eru út frá
íslandi eru skip frá Spáni og Rúss-
iandi nú við veiðar í Barentshafí.
Bjöm sagði norsku strandgæslu-
skipin lítið hafa haft sig í frammi
undanfarna daga, en þau sigli þó
alltaf í átt til íslensku skipanna ef
þau verða þeirra vör. „Við gefum
þeim hins vegar ekkert færi á að
nota klippurnar því við hífum áður
en þeir koma,“ sagði hann, en kom-
ið hefur fyrir að Norðmönnunum
hefur verið neitað að koma um borð
til að skoða afla og veiðarfæri.
Hneykslaðir á aðgerðaleysi
stjórnvalda
Drangey sem er í eigu Fiskiðj-
unnar Skagfirðings á Sauðárkróki
hefur verið við veiðar í Barentshafí
frá mánaðamótum og segist Bjöm
fara styttast í að haldið yrði til
hafnar á íslandi. Síðast landaði
Drangey í lok júlí ásamt Hegranes-
inu sem einnig er í eigu Skagfirð-
ings samtals um 240 tonnum eftir
veiðar í Barentshafi og var aflaverð-
mætið 50-60 milljónir króna.
Björn sagði að skipveijar ís-
lensku skipanna í Barentshafí væm
nokkuð ánægðir með þá niðurstöðu
sem fengist hefði í Hágangsmálinu.
Þeim fyndist hins vegar forkastan-
legt að það skuli vera hægt að hand-
taka íslenska ríkisborgara á alþjóð-
legu hafsvæði eins og Norðmenn
hefðu gert i þessu tilviki, og menn
væru almennt hneykslaðir á að eng-
in viðbrögð við því hefðu komið frá
íslenskum stjómvöldum.
„Það ber enginn á móti því að
þetta er alþjóðlegt hafsvæði hvað
sem allri fískveiðistjómun líður. Það
var löngu vitað mál að Norðmenn
hefðu ekki lagaheimild til að taka
íslensku skipin því annars hefðu
þeir verið búnir að því fyrir löngu
síðan. Tilburðir þeirra til að klippa 1
á togvíra skipanna hljóta því að |
vera alveg jafn ólöglegir. Við höld- j
um því ótrauðir okkar striki,“ sagði
Björn