Morgunblaðið - 08.09.1994, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 8. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Tengsl Mitterrands við fasista og Vichy-stjórnina opinberuð í nýrri bók
Forsetinn segist ekki
hafa neitt að fela
NÚ ÞEGAR hillir undir lok hálfrar
aldar stjórnmálaferils Francois
Mitterrands, forseta Frakklands,
velta menn því fyrir sér hvemig
viðskilnaður hans við embættið
verður. Ákvæði í stjómarskrá
landsins koma í veg fyrir að hann
geti boðið sig fram í forsetakosn-
ingum á næsta ári og því mun hinn
77 ára Mitterrand yfirgefa forseta-
höllina eftir ijórtán ára setu. Hann
vill að sín verði minnst fyrir glæst-
an stjómmálaferil og þann sess sem
hann hefur áunnið sér í sögu
Frakklands og Evrópu eftirstríðs-
áranna. Bók, sem út kom í Frakk-
landi í síðustu viku kann hins veg-
ar breyta þar nokkm um. Hún ber
heitið „Frönsk æska“ - Francois
Mitterrand 1934-1947 og er eftir
franska rannsóknarblaðamanninn
Pierre Péan. Þar er leitað svara við
þeirri spumingu sem hefur brannið
á vöram Frakka; hvað gerði Mit-
terrand fyrir og á meðan heims-
styijöldinni síðari stóð?
Margt það sem Péan dregur
fram í dagsljósið kemur þeim á
óvart sem hafa heyrt um fórnfúst
starf Mitterrands í frönsku and-
spymuhreyfingunni í stríðinu. Það
sem mesta furðu vekur er þó lík-
lega aðalheimildarmaður Péans,
forsetinn sjálfur, sem veitti höfund-
inum óheftan aðgang að einka-
skjölum sínum. Péan hefur eftir
Mitterrand að hann hafí ekkert að
fela og muni aðstoða hann.
Félagi í hægriflokki
Þeir era hins vegar margir sem
furða sig á því hversu opinskár
forsetinn er um ýmislegt í fortíð
sinni. Meðal þess sem Péan komst
að var að þegar sósíalistinn Mit-
terrand var 18 ára gekk hann í
ungliðahreyfingu hægriflokksins
Eldkrossins (Croix-de-Feu) og er
til mynd af honum frá árinu 1935,
þar sem hann heldur á mótmæla-
spjaldi þar sem á stendur „Farið
heim, útlendingar".
Péan upplýsir að Mitterrand hafi
átti vini í Cagoule, neðanjarð-
arhreyfingu fasista, sem stóð fyrir
pólitískum morðum og árásum á
gyðinga. Er Mitterrand varð innan-
ríkisráðherra eftir stríð, reyndi
hann að leysa félaga í Cagoule úr
fangeisi.
MITTERRAND segist ekki
hafa neitt að fela og aðstoð-
aði bókarhöfund eftir megni.
Mitterrand virti og vann fyrir
Philippe Pétain marskálk, leiðtoga
Vichy-stjómarinnar sem var lepp-
stjóm Þjóðveija í heimsstyijöldinni
síðari. I nóvember 1941 var Mit-
terrand sæmdur æðstu heiðursorðu
Vichy-stjómarinnar. Hann var um
áratugaskeið náinn vinur René
Bosquet, yfirmanns Vichy-lögregl-
unnar, sem gerði hvað hann gat
til að komast hjá réttarhöldum
vegna hlutdeildar hans í því að
safna saman gyðingum á meðan á
hemámi Þjóðveija stóð. Bosquet
var myrtur á síðasta ári en í bók
Péans segir að Mitterrand hafi síð-
ast boðið Bosquet til kvöldverðar
árið 1986.
Mitterrand gekk til liðs við and-
spyrnuhreyfinguna 1943, ári síðar
en hann hefur hingað til haldið
fram. Árið 1943 höfðu líkur á sigri
bandamanna í stríðinu aukist mjög.
Heilög andspyrnuhreyfing
Slíkar upplýsingar væra einfald-
lega pólitískt sjálfsmorð fyrir stjóm-
málamann sem hygðist bjóða sig
fram til embættis. Franska and-
Á KÁPU bókar Péans eru
myndir af Mitterrand ung-
um þar sem hann hittir
Pétain.
spymuhreyfmgin er Frökkum nán-
ast heilög enda teljast í raun allir
Frakkar hafa tilheyrt henni að frá-
töldum nokkram svikurum og sam-
verkamönnum Þjóðveija í Vichy.
En öðra máli gegnir um Mitterr-
and, sem er á leið út úr stjómmál-
um. Péan birtir í bók sinni bréf frá
Henri Frénay, leiðtoga andspymu-
hreyfíngarinnar. Aðstoðai-maður
Charles de Gaulle efaðist um nýtil-
komna hollustu Mitterrands við
hreyfínguna, vegna tengsla hans
við Vichy-stjómina. „Harmleikur
Frakklands," skrifaði Frénay, „er
að heiðarlegir og óvilhallir menn
PÉTAIN marskálkur, leiðtogi
Vichy-stjórnarinnar, heilsar
Adolf Hitler í október 1940.
Mitterrand bar mikla virð-
ingu fyrir Pétain á sínum
yngri árum.
trúðu, á vissum tíma, á Pétain
marskálk og lögðu traust sitt á
hann. Þeir gerðu án efa mistök, en
það vora sakleysisleg mistök sem
við getum ekki talið glæpsamleg."
Viðbrögðin í Frakklandi ein-
kennast af létti yfír því að alvarleg-
ar ásakanir um fortíð hans eigi
ekki við rök að styðjast. Péan seg-
ir Mitterrand ekki hafa verið gyð-
ingahatara, við rannsóknir sínar
hafí hann ekki rekist á stakt orð
sem hafí bent til þess. Alain Duha-
mel, stjómmálaskýrandi og blaða-
maður, segir um bókina að í henni
sé dregin upp mynd af Mitterrand
sem þjóðernissinna, hliðhollum
Pétain en ekki svikara. Samstarf
Mitterrands og Péans sé merki um
vilja forsetans til að koma sögu sinni
á hreint. Orð Mitterrands í bókinni
styðja þetta eindregið: „Á þessum
umbrotatímum, þegar maður en
ungur, er erfítt að velja. Ég komst
bærilega frá því.“
Byggt á Time.
Gröf Ceaus-
escu orðin
að helgi-
dómi
Búkarest. The Daily Telegraph.
GRÖF Nicolae Ceausescu, fyrr-
um einræðisherra í Rúmeníu, er
orðin að helgidómi í augum fólks
sem misst hefur trúna á valdhafa
sem tóku við eftir að veldi komm-
únista leið undir lok.
Ceausescu og Elena kona hans
voru leidd fyrir aftökusveit er þau
náðust á flótta eftir fall hans í
jólabyltingunni 1989. Voru þau
greftruð hvort í sinni holu, sem
30 metrar voru á milli, í Ghencea-
grafreitnum í Búkarest. Lítill tré-
kross var settur á gröf einræðis-
herrans þar sem á stóð „óþekkt-
ur.“ Síðar settu samtök sem kalla
sig Endurreisnarflokkinn stærri
kross við gröfina þar sem á er
letrað: Þú óþekkti.
Fyrst eftir fall Ceausescu lögðu
menn leið sína að gröfinni til þess
að skyrpa á hana enda hafði þjóð-
in liðið hörmungar undir hans
stjórn og stjórnarfar eins og í lög-
regluríki af verstu gerð.
Goðsögn
Nú hafa aðdáendur Ceausescu
reist legstein úr graníti við gröf
hans og er hann málaður í rúm-
ensku fánalitunum. í steininn hef-
ur verið meitlað: „Þú ert, þú varst
og þú verður mesta hetja rúm-
ensku þjóðarinnar." Og á málm-
plötu sem fest hefur verið við
steininn stendur: „Minning þín
mun varðveitast sem goðsögn."
Haft er eftir vörðum við graf-
reitinn að um eitt hundrað manns
komi nú á hveijum degi að gröf
Ceausescu, leggi þar blóm og
kveiki á kertum. Er aðallega um
að ræða eftirlaunaþega sem kom-
ust betur af í stjórnartíð einræðis-
herrans. Stjórnmálaskýrendur
segja að ástæður vaxandi stuðn-
ings við einræðisherrann fyrrver-
andi megi rekja til getuleysis nú-
verandi ríkisstjómar sem mistekist
hefur í glímunni við atvinnuleysi,
vaxandi verðbólgu og önnur efna-
hagsleg vandamál.
Meðalmánaðartekjur á mann
eru jafngildi 6.000 króna, atvinnu-
leysi er 10,5% og verðbólga um
40%.
Það geta margir boðið tölvu á 99.900
En hvar færðu mest fyrir peningana?
Eins og við var að búast reyna keppinautar okkar aö jafna tímamótatilboð okkar á fullbúinni
486 tölvu. Það er auðvelt að jafna veröið okkar en ekki innihald pakkans. Gerðu þinn eigin
samanburð, því eftir að þú ert búinn að borga situr verðið ekki eftir heldur tölvan sjálf - og hún
þarf að standa undir væntingum þínum - Það gerir Mitacl
486SX-25 Intel örgjörvi __________________________
VESA Local bus - 7 tengiraufar _______________________
Uppfæranleg (Pentium _______________________
4MB minni (stækkanlegt i 64MB) ______________ '
256KB flýtiminnl (eykur afköst um 50%) __________________________
Rúmgóöur borö- eöa Mini-tower kassi _____________________________
Afkastamikill S3 skjáhraöall (14M WinMarks) _____________________
1MB skjáminni -16.7 milljón litir á skjál _______________________
214MB haröur dískur __________________________
14" tölvustýröur S-VGA litaskjár __________________________
Sýniralltaö 1280x1024 punkta __________________________
3.5'' drif 1,44MB -102 hnappa lyklaborö _________________________
MS-D0S 6.2 - Windows 3.1 og mús __
Framleldd skv. IS0 9001 gæöavottun __________________________
Verö aöeins kr. 99.900 staðgrertt _____________________
Æ i/Tlf'fí TM \Ét"‘ SkiphoHi 50c -105 Reykjavik
Z/t_/ UlJ \Ah.r\ lVV7 Sími620222-Fax622654
Frjósemi minnk-
að um helming
Líkur á samhengi ýmissa efnasambanda
og minni frjósemi karla
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
DANSKAR rannsóknir benda til þess að sterkar líkur séu á samhengi ákveð-
inna efna í umhverfinu og minnkandi fijósemi karla. Efnin sem um ræðir
era margvísleg, en eiga það sameiginlegt að hegða sér eins og kvenkyns-
hormón. Úttekt á frjósemi karla frá tuttugu löndum sýnir að frjósemi hef-
ur minnkað um helming undanfarin fimmtíu ár.
Rannsóknirnar eru unnar í sam-
vinnu bandarískra og danskra vís-
indamanna og taka annars vegar til
áhrifa ýmissa efna í umhverfinu og
hins vegar til minnkandi fijósemi. 1
samtali við Niels E. Skakkebæk,
yfírlækni á Ríkisspítalanum, í
danska blaðinu Politiken segir hann
að þótt ekki sé hægt að sanna sam-
hengi þarna á miili séu líkurnar yfir-
gnæfandi. Þar með standi mannkyn-
ið frammi fyrir ógnarlegum vanda,
þar sem viðkoma þess sé í hættu.
Rannsóknir hafa sýnt að fjölmörg
efni, allt frá eitri eins og DDT og
díoxíði til ýmissa plastefna, hegða
sér eins og kvenkynshormónið
estrógen þegar þau berast út í nátt-
úruna. Tilgáta vísindamannanna er
að þegar í móðurkviði geti karikyns-
fóstur orðið fyrir skaðlegum áhrif-
um. Þegar kynfærin myndast er
náttúrulegt estrógenmagn móður í
lágmarki. Ef hún fær hins vegar
estrógen úr umhverfinu, getur það
haft þau áhrif að eistu barnsins verði
mjög lii.il. Það getur haft áhrif á
ftjósemi þess sem fullvaxta karl-
manns, auk þess sem þessi auka-
estrógenskammtur eykur líkur á
krabbameini í eistum. Efnin safnast
saman í náttúrunni, en berast einnig
í menn og þar sitja þau föst, svo
skaðlegra áhrifa þeirra getur haldið
áfram að gæta, jafnvel þó magn
þeirra í náttúrunni minnki.