Morgunblaðið - 22.11.1994, Blaðsíða 44

MORGUNBLAÐIÐ
44 ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 1994__________________
UNGLINGAR
Leiklistargagnrýni
Ofælna stúlkan
í Borgarleikhúsinu
STJÖ ! ur G
S! FISKAR
Feimin en frökk
Margrét
Vilhjálmsdóttir
leikkona
Margrét Vilhjálmsdóttir leik-
ur ófælnu stúlkuna í sam-
nefndu leikriti í Borgar-
leikhúsinu. Ófælna stúlk-
an hræðist ekki neitt og við spurð-
um Margréti hvort hún hafi verið
ófælin sem unglingur.
Nei. Ég var alveg rosalega mikil
skræfa, en ég held samt að ég hafi
reynt að vera ófælin. Ég var ofboðs-
legur hippi og ógeðslega væmin.
Ég held reyndar að þeir sem eru
virkilega ófælnir séu í raun alveg
rosalega mikið hræddir. Þetta er
einhver blanda af athyglissýki og
gífurlegri hræðslu um að geta ekki
haldið utan um sjálfan sig sem brýst
út í þessum skrápi, að véra svona
kaldur.
Roðnaði stanslaust
Ég get verið rosalega feimin.
Reyndar held ég alltaf að ég sé
ógeðslega feimin á meðan öðrum
finnst ég vera ofsalega frökk. Þann-
ig að ég veit ekki alveg ... Þetta
er eiginlega spuming um að vera
hvort tveggja. Oft verður maður
frakkur hreinlega vegna þess að
feimnin getur orðið svo óbærileg
að maður verður að ijúfa hana með
einhveiju móti. Þannig að þetta
verður einhvers konar spastísk
blanda.
En þegar ég var unglingur roðn-
aði ég stanslaust. Það mátti ekki
yrða á mig án þess að ég roðnaði
og ég er þannig ennþá, þetta eldist
ekki af manni. Mér fannst mjög
sorglegt að uppgötva það þegar ég
sá mömmu mína roðna og gerði
mér grein fyrir að ég ætti eftir að
roðna svona allt mitt líf.
Misheppnaðir pönkarar
Á ákveðnu tímabili reyndum við
'vinkonurnar að vera pönkarar. Það
var mjög misheppnað. í fyrsta lagi
held ég að við höfum alls ekki klætt
okkur eins og pönkarar heldur frek-
ar eins og mildir hippar. Svo löbbuð-
um við um, skoðuðum strætóskýli
og reyndum að sjá hvaða hljóm-
sveitir voru „inn“. Þannig sáum við
t.d. að Sex Pistols var skrifað ofsa-
lega oft og þó ég hafi ekki heyrt
nema kannski eitt lag með þeim
sagði ég mjög oft að þetta væri
uppáhalds hljómsveitin mín. Þetta
er alveg dæmigert fyrir svona plat-
pönkara eins og mig, alveg glatað.
Ég spilaði á fiðlu og hafði gaman
af klassískri tónlist, en mér fannst
ég verða að fára í felur með það.
Það er eitthvað hallærislegt við að
fíla klassíska tónlist á þessum aldri,
það er til dæmis miklu flottara að
vera poppsöngkona en fiðluleikari.
Að þora ...
í byijun unglingsáranna langaði
mig mjög mikið til að verða leik-.
kona. Eg sá líka
mikið af verkum
í leikhúsi. Síðan
tók við tímabil þar
sem ég vissi ekkert
hvað ég vildi verða,
a.m.k. þorði ég ekki að
segja að ég ætlaði að
verða leikkona. Ég vissi
líka ekki hvernig ég ætti
að nálgast þetta; hvort
ég væri nógu góð,
hvort ég ætti
að þora í
inntöku-
prófið
o.s.frv.
Ég hafði
ekki einu sinni þor til að afla
mér upplýsinga, sem er í raun-
inni alveg fáránlegt. Hver ætli
þekki mann í síma þegar maður
hringir og biður um upplýs-
ingar? En- ég var alveg pottþétt
á því að ég yrði nöppuð og það
yrði bankað hjá mér og sagt:
Jæja, varst þú að hringja í Leiklist-
arskólann? Óg ég er ekki alveg laus
við þetta ennþá, stundum er ég viss
um að konan í 03 geti nappað mig
á einhveiju. Þetta er alveg ótrúlegt.
Horft á heiminn utan frá
Mér fannst unglingsárin alveg
frábær tími og rosalega spennandi,
en — ég veit eiginlega ekki hvað
gerðist. Þetta var bara einhvert
kaos, ofsalega erfitt kaos sem ég
er mjög fegin að vera laus úr.
Unglingar eru svo kröfuharðir á að
allt sé normalt og hræddir við að
skera sig úr. Það er ofsalega erfitt
að vera öðruvísi, en um leið er það
eftirsóknarvert, held ég. Það er
kannski það sem er erfiðast. Líka
kröfurnar um eigið útlit og ágæti
sem eru svo risastórar. Maður á að
vera fullkominn í einu og öllu og
stendur engan vegin undir því.
En unglingar eru líka mjög
heppnir að því leyti að þeir eru
stikkfrí. Þeir geta horft á heiminn
utanfrá, eru ekki partur af honum
nema að takmörkuðu leyti, svolítið
eins og ellilífeyrisþegar. Þeir mega
vera mjög gagnrýnir á heiminn og
eiga kannski einmitt að vera það
áður en þeim er þröngvað í að taka
þátt í honum og neyðast til að taka
afstöðu. Þetta er mjög þægileg
staða, að geta haft alveg ofsalegar
skoðanir á hveiju sem er án þess
að þurfa neitt sérstaklega að standa
undir þeim. Ef unglingar hefðu al-
mennt meira sjálfstraust gætu þeir
nýtt sér þessa stöðu betur og notið
lífsins.
LEIKRITIÐ Ófælna stúlkan ijallar
um þijá unglinga, tvær stelpur og
einn strák. Önnur stelpan, Birna,
er eftirlýst því hún strauk að heim-
an til að hún yrði ekki send á prests-
setur norður í landi. Hún ætlar að
fá að gista í vöruskemmu sem
strákurinn Högni býður þeim stelp-
unum í. Á leiðinni í skemmuna stel-
ur Birna hliðarspegli af bíl sem
smámunasamur perri á. Úr þessu
spinnst svo flókin atburðarás sem
að er leiðinlegt hvað fullorðið
fólk kemur oft illa fram við
unglinga, þ.e. er fordóma-
fullt gagnvart þeim. Það
hugsar að flestir unglingar drekki,
reyki, séu þjófar, skemmdarvargar
og dónalegir. Ég t.d. reyki hvorki
né drekk en á vini sem gera hvort
tveggja. Þó svo að nokkrir drekki
eða reyki er ekki þar með sagt að
allir geri það, eða að þeir sem drekka
eða reykja séu vandræðaunglingar.
Ef einn unglingur gerir eitthvað
eru allir unglingar stimplaðir! Þetta
getur verið mjög þreytandi.
Dæmi:
Ég var að versla með mömmu
minni og vinkona mín var með okk-
ur. Við stóðum rétt fyrir aftan
mömmu og allt í einu segir einn
afgreiðslumaðurinn/starfsmaðurinn
höstugur: „Stelpur, ef þið ætlið ekki
að versla neitt, þá komið ykkur út,
færið ykkur svo frá.“ Síðan var full-
orðin kona fyrir honum og við hana
segir hann vinsamlega: Fyrirgefðu
fröken, viltu vera svo góð að færa
þig, ég þarf nefnilega að ganga frá
þessum körfum."
Við urðum mjög hneykslaðar og
erfitt er að skýra í stuttu máli.
Okkur fannst leikritið spennandi
og ná ljósin og áhrifshljóðin að
skapa góða drauga-bíóstemmningu.
Leikritið var á köflum kannski
nokkuð ýkt, sérstaklega á það við
um hegðun unglinganna í verkinu.
Leikararnir stóðu sig mjög vel, en
þó stendur Árni Pétur Guðjónsson
upp úr í hlutverki föður Högna.
Við teljum að óhætt sé að mæla
með þessu ágæta leikriti.
ég varð svo reið að ég þúrfti að
halda aftur af mér til að segja ekk-
ert. Þetta fihnst mér hræðileg mis-
munun og dónaskapur. Unglingar
hafa líka tilfínningar og þeir eru
ekki með öðruvísi tilfínningar en
annað fólk.
Mér fínnst að sá hópur fullorðinna
sem hugsar svona (er fordómafullur
í garð unglinga) ætti að hugsa svolít-
ið um það að unglingar eru líka fólk.
Unglingarnir þurfa líka að koma
skoðunum sínum á framfæri eins og
fullorðið fólk.
Unglingar eru ekki einhver ákveðinn
þjóðflokkur.
Ef einhver unglingur gerir eitt-
hvað gott er oftast ekki fjallað um
það, ef einhver unglingur brýtur eitt-
hvað af sér kemur það í ijölmiðlum.
Mér fínnst unglingasíðan í Mogg-
anum til fyrirmyndar þar sem sagt
er frá málefnum unglinga og eitt-
hvað gert fyrir þá. Unglingasíðan
er dæmi um að sumir gera eitt-
hvað/margt fyrir unglinga.
Bára IVljöll Þórðardóttir
Við sendum hanskann til fé-
lagsmiðstöðvarinnar Bústaða.
S VERRIR Örn Amarson og Ágúst Bogason.
Frjálsar hendur
Frá Vitanum í Hafnarfirði
Fordómar gagnvart
unglingum
Það er spurning
Finnst
þér gam-
anað
elda?
Spurt í kennslu-
stund í matreiðslu
Halldór, 14 ára
Já, og skemmtilegast að baka
Ellert, 14 ára
Rosalega
Berglind, 14 ára
Já, já
Ari, 14 ára
Rosalega gaman