Morgunblaðið - 11.01.1995, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 11. JANÚAR 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
í hverra þágii — GATT
A SÍÐUSTU dög-
um nýliðins árs, náðu
þingmenn að rétta
hlut íslands með því
að samþykkja þings-
ályktunaitillögu um
stofnun Alþjóðavið-
skiptastofnunarinnar,
WTO.
Félag íslenskra
stórkaupmanna fagn-
ar þessum áfanga, þó
hér sé aðeins um
fyrsta skrefíð af mörg-
um að ræða sem stíga
þarf í átt að auknu
fijálsræði í milliríkja-
viðskiptum. Sam-
komulagið um stofnun
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar
svo og aðrir samningar sem með
því fylgdu er niðurstaða viðræðna,
sem kenndar hafa verið við Ur-
uguay. Meginmarkmið viðræðn-
anna var annars vegar að auka
markaðsaðgang, með því að draga
úr eða fella niður hvers konar við-
skiptahindranir, og að tryggja
Baldvin
Hafsteinsson
þennan aukna aðgang
hins vegar.
Verndartollar —
tollígildi
Meðal þeirra að-
gerða sem leiða áttu
til aukins markaðsað-
gangs, var að draga
úr styrkjum og niður-
greiðslum hvers kon-
ar, þ. á m. til landbún-
aðar. Til að auðvelda
hinum ýmsu fram-
leiðslugreinum aðlög-
un að þessum breyt-
ingum var aðildarríkj-
um GATT heimilað að
umreikna þessa styrki
yfir í vemdartolla, með tilboðum
um hámarks tollbindingar og
markaðsaðgang til hinna aðild-
arríkja GATT. Þessi tilboð eru á
engan hátt háð neinu samþykki
„yfírstjómar“ GATT, en verða
bindandi fyrir viðkomandi ríki við
aðild að WTO. Það er síðan á valdi
ríkisstjórnar hvers aðildarríkis fýr-
ir sig að ákveða að hve miklu leyti
innlend framleiðsla verði vernduð
með setningu verndartolla, svo-
kallaðra tollígilda, innan ramma
viðkomandi tilboðs.
það ekki gert
Ætli íslendingar að
reka arðbæran landbún-
að, segir Baldvin
Berlínarmúr landbúnaðarins HafsteÍnSSOn, verður
Á undanförnum vikum hefur
Félag íslenskra stórkaupmanna
bent á þá hættu sem falin er í til-
boði íslands varðandi tollbindingar
á landbúnaðarvörur. Af viðbrögð-
um forsvarsmanna landbúnaðar-
ins að dæma er ótti þessi ekki að
ástæðulausu. Af greinarskrifum
þeirra kemur berlega í ljós að þeir
ætlast til þess að um íslenskan
landbúnað verði reistir háir toll-
múrar, til að auðvelda aðlögun að
fijálsri samkeppni. Væri það
stefna ríkisstjómarinnar að af-
nema með öllu allt það sem heitir
aðstoð við landbúnað, hveiju nafni
sem nefnist, væri þessi krafa
þeirra skiljanleg. Staðreyndin er
hins vegar allt önnur. Skv. tilboði
íslendinga, nemur samanlagður
heildarstuðningur við landbúnað-
MAIÞING
urn
í Reykjavík
Borgarstjórinn í Reykjavík, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, boðar til
tveggja mólþinga um menningarmól og stefnu borgaryfirvalda í
þeim efnum.
Fyrra mólþingið fjallar um hagsmuni og aðstöðu listamanna í
borginni og hið síðara um list- og menningarmiðlun í Reykjavík.
Fyrra mólþingið, Listsköpun í Reykjavík - stefna og sfjórnkerfi,
verður haldið í Róðhúsi Reykjavíkur laugardaginn 14. janúar
1995. Mólþingið er öllum opið.
Dagskrá:
10.00 Skráning þátttakenda.
10.15 Setning málþings, ávarp
Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur borgarstjóra.
10.30 Guðrún Jónsdóttir, formaður menningarmólanefndar:
Listsköpun í Reykjavík -
stefna og stjórnkerfi borgarinnar.
Umrœður og fyrirspurnir.
Matarhlé.
13.15 Hagsmunir og aðstaða til listsköpunar í Reykjavík - viðhorf listamanna:
Myndlist: Þorvaldur Þorsteinsson.
Tónlisf: Pefur Jónasson.
Leiklist: Kolbrún Halldórsdóttir.
Kvikmyndir: Ásdís Thoroddsen.
Arkitektúr: Sigurður Harðarson.
Bókmenntir: Ólafur Haukur Stmonarson.
Listdans: Auður Bjarnadóttir.
15.30 Almennar umrœður og fyrirspurnir.
16.30 Fundarstjóri gerir grein fyrir heistu niðurstöðum málþingsins.
16.50 Málþinginu slitið.
Fundarstjóri: Halldór Guðmundsson.
Vinsamlega filkynnið upplýsingaþjónustu
Ráðhússins þátttöku (síma 632005.
Þátttökugjald til greiðslu á hádegisverði
og kaffi er kr. 1000.
Dagskrá seinna mólþingsins, sem haldið
verður í Ráðhúsinu laugardaginn
18. febrúar, verður auglýst síðar.
Skrifstofa borgarstjóra
í skjóli tollmúra.
inn u.þ.b. 16,2 milljörðum króna
á ári. Á næstu fímm árum er ætl-
unin að draga úr þessari aðstoð
sem nemur þrem milljörðum eða
í 13 milljarða. Þrátt fyrir þessa
takmörkuðu lækkun, krefst land-
búnaðurinn tolla á innflutning sem
geta numið allt að 700%.
Aukin samkeppni í landbúnaði
Það eru bæði gömul vísindi og
ný að markaðsaðlögun verður aldr-
ei nema við raunvenilegar mark-
aðsaðstæður. Ætli íslendingar að
reka hér arðbæran landbúnað, þá
verður það ekki gert í skjóli toll-
múra. Skýrasta dæmið um þetta
er samkeppnin á tómatamarkaðn-
um á síðasta sumri, en þá voru um
tíma ódýrustu tómatar í Vestur-
Evrópu hér á íslandi. Fyrir fáeinum
árum hefði þetta verið nær óhugs-
andi staða. Með aukinni samkeppni
og aðhaldi, m.a. vegna aukins inn-
flutnings garðávaxta hafa íslenskir
garðyrkjubændur orðið að aðlaga
sig breyttum markaðsaðstæðum,
neytendum til góða.
Hækkun á landbúnaðarvörum?
Það er því full ástæða til að
vara við þeirri hættu sem í tilboði
Islendinga felst. Rauntollar á þeim
landbúnaðarvörum sem heimilaður
er innflutningur á eru í dag mun
lægri en þær tollbindingar sem
felast í tilboði íslands. Tilboðið
kann að leiða til þess að sá árang-
ur sem náðst hefur með innflutn-
ingi og aðhaldi að íslenskum fram-
leiðendum verði að engu gerður.
Þó innflutningur á grænmeti hafi
verið bundinn við ákveðin tímabil,
hafa neytendur þó orðið þess
áskynja, að grænmeti er ekki mun-
aðarvara ætluð eingöngu þeim
efnameiri í þjóðfélaginu. Verði
rammi tilboðs íslendinga nýttur til
hins ítrasta, getur það haft í för
með allt að 700% tolla í saman-
burði við 0—30% eins og er í dag.
í þessu máli skiptir engu hvaða
nafn verndartollunum er gefið,
hvort heldur það er „tollígildi“,
„umreiknuð aðlögunarþörf“ eða
eitthvað annað. Staðreyndin er sú
að hér er um beinar viðskiptahindr-
anir að ræða, sem ganga þvert á
tilganginn með WTO.
Hagsmunir hverra?
Það þarf ekki spakan mann til
að sjá hver áhrif slíkir tollar muni
hafa á verðlag innlendrar fram-
leiðslu. Menn verða að líta raun-
sætt til þeirra hagsmuna sem í
húfi eru. Er verið að fórna meiri
hagsmunum fyrir minni? Fáar
þjóðir í heiminum eiga jafn mikið
undir því að grundvöllur WTO
standist og að fijáls milliríkjavið-
skipti auðgist og blómgist og ís-
lendingar.
Höfundur er lögmaður lyá Félagi
íslenskra stórkaupmanna.
Sendum þá
í veikindafrí
ÞAÐ ÞARF ekki
mikla spekinga til að
sjá, að starfsloka-
samningur Guðjóns
Magnússonar hjá
Landlæknisembætt-
inu og starfsloka-
samningur Bjöms Ön-
undarsonar eru svip-
aðir. Eitt er þar, sem
hvergi er annars stað-
ar: greidd eru laun
fyrir ótekin námsleyfi.
Slíkar launagreiðslur
bera vott um þvílíka
hugkvæmni, að úti-
lokað er að hugmynd-
in hafi kviknað víða í
einu. Starfslokasamningur Guð-
jóns var gerður fyrr, og skv. frétt-
um var hann undirbúinn af Páli
Sigurðssyni, ráðuneytisstjóra í
Annaðhvort ljúga ráð-
herra, aðstoðarráðherra
og hæstaréttardómari,
að mati Haraldar Blön-
dal, eða Páll og Guðjón.
heilbrigðisráðneytinu. Það er því
afskaplega sennilegt, að þeir, sem
bezt þekktu til starfslokasamn-
ings Guðjóns hafi búið hinn samn-
inginn til. Eþtt er a.m.k. öruggt:
Guðmundur Árni Stefánsson hef-
ur ekki það hugmyndaflug að
greiða mönnum kaup fyrir að
læra ekki.
Nú hafa Páll og Guðjón neitað
allri aðild að samningsgerðinni við
Björn Önundarson. Og það sem
meira er: þeir neituðu fyrst, en
Haraldur Blöndal
segjast nú ekki muna,
hvort þeir hafi verið á
fundi með ráðherra,
aðstoðarráðherra og
þáverandi ríkislög-
manni, þar sem ríkis-
lögmaður lagði fram
álit sitt um, hvort
víkja mætti Bimi úr
embætti bótalaust.
Ríkislögmaður er síð-
an orðinn hæstarétt-
ardómari. Hann hefur
lagt fram gögn til að
styðja mál sitt um, að
Páll og Guðjón hafi
verið á fundinum, —
en þeir kumpánar bera
enn fyrir sig minnisleysi. Ríkisend-
urskoðandi segist ekki komast
áfam með málið, en telur stöðuna
óviðunandi. Núverandi heilbrigðis-
ráðherra hefur látið svo um mælt,
að málinu sé lokið af hans hálfu.
En er hægt að ljúka málinu
svona? Annaðhvort ljúga ráðherra,
aðstoðarráðherra og hæstaréttar-
dómari eða Páll og Guðjón. Ráð-
herrann kaus að víkja úr embætti
m.a. vegna starfslokasamnings
Björns Önundarsonar. Er þá ekki
eðlilegt, að menn spyrji: Hvað með
þá embættismenn, sem gerðu
samninginn?
Páll og Guðjón segjast ekkert
muna. Minnisleysi er þekktur sjúk-
dómur. Væri nú ekki ráð að setja
þá tvo í veikindaleyfi eins og
menntamálaráðherra gerði við
skólastjórann í Asuturbæjarskól-
ann, þar til minnið skánar? Það
er undravert, hversu menn geta.
rifjað upp liðna atburði, ef þeir fá
næði til þess.
Höfundur er hæstaréttarlögmður.