Morgunblaðið - 27.01.1995, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 27. JANÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
F
AÐSENDAR GREINAR
i
D
i
Réttarstaða skuldara
í frjálsri samkeppni
HINN 10. febrúar 1994 úrskurð-
aði Samkeppnisstofnun að Lög-
mannafélagi íslands væri óheimilt
að gefa út leiðbeinandi gjaldskrá
fyrir félagsmenn sína að því er varð-
aði gjaldtöku þeirra af skuldurum
í innheimtumálum. Samkvæmt úr-
skurði stofnunarinnar skal því
gjaldtaka lögmanna ráðast af
frjálsri samkeppni.
mönnum uppsett verð
fyrir þeirra þátt í inn-
heimtu skuldar.
Samskipti skuldara og
lögmanna
Á frjálsum markaði ræður iög-
málið um framboð og eftirspum.
Verði þjónusta eins aðila of dýru
verði keypt, fara viðskiptin annað.
Einstakir lögmenn hafa
Úrskurður
samkeppnisstofnunar
Þrátt fyrir þessa stað-
reynd taldi samkeppnis-
ráð að reglur lögmanna-
félagsins varðandi gjald-
töku þeirra af skuldurum
væru „til þess fallnar að
hafa áhrif á aðrar gjald-
skrár lögmanna ... Með
því munu reglurnar ...
fremur geta dregið úr
verðsamkeppni á milli
lögmanna en aukið
hana. “ Því hafnaði Sam-
Runólfur
Ágústsson
er einungis verið að
rukka fyrir það eitt
að lögmaðurinn mæti
á staðinn. Öll önnur
vinna hans varðandi
fjámámið er inn-
heimt sérstaklega í
öðmm gjaldamiðum,
svo sem innheimtu-
eða málskostnaður,
akstur og annar út-
lagður kostnaður.
Alkunna er að
ýmsar lögmannsstof-
ur hafa búið við
þröng rekstrarskil-
yrði síðustu misseri
og að svo virðist sem
lögmennska sé ekki
margfaldað gjaldtökur
keppnisráð beiðni Lögmannafélags-
sínar af þeim sem síst
skyldi, segir Runólfur
Ágústsson, þeir virðast
geta makað krókinn á
kostnað fólks í greiðslu-
erfiðleikum.
í samskiptum lögmanna og skuld-
ara gilda önnur viðhorf. Skuldarar
og vanskilafólk velja sér ekki lög-
menn til að láta rukka sig. Slíkt
gera kröfuhafar þeirra. Borgi
skuldarar ekki viðkomandi lög-
manni það sem hann krefur þá um,
gengur hann að þeim með fjárnámi
og nauðungarsölu. Skuldurum er
því nauðugur kostur að borga lög-
Rétt er að taka fram að Ólafur
ísleifsson skilaði sératkvæði um
þessa ákvörðun innan Samkeppnis-
ráðs. Hann benti á að með slíkri
gjaldskrá væri í raun verið að
vernda þá aðila sem væri gert að
greiða lögmönnum þóknanir, án
þess að ráða nokkru um fjárhæð
þeirra. Með leiðbeinandi gjaldskrá
væri skuldurum þannig gert kleift
að meta hvort gjaldtaka lögmanna
væri innan eðlilegra marka og að
um leið skapaði hún skuldurum
vernd fyrir óeðlilegri kröfu um inn-
heimtuþóknun.
jafn arðbær og áður. Því virðist sem
lögmenn noti í aukni mæli gjaldtöku
af skuldurum til að fjármagna aðra
starfsemi sína.
Aðgerða er þörf
Hækkanir lögmanna
Á undanfömum missemm hefur
ríkt stöðugleiki í íslensku þjóðfé-
lagi. Launafólk hefur sætt sig við
óbreytt eða versnandi kjör og at-
vinnulífið aðlagað sig að því með
óbreyttu eða lækkuðu vöruverði.
Slíkt hið sama gildir einnig um all-
flesta lögmenn, en nokkur fjöldi
þeirra hefur hins vegar nýtt sér
aukið svigrúm til stóraukinnar
gjaldtöku af skuldurum. Sem dæmi
má nefna að þóknun þeirra fyrir
það eitt að mæta í fjárnámsfyrir-
töku hjá sýslumanni var lengst af
2.828 krónur, auk alls kostnaðar.
í dag em þess fjölmörg dæmi að
einstakir lögmenn mkki fjárnáms-
þola um allt um allt að 15.000 krón-
um fyrir slíkt „mót“ sem tekur
venjulegast um 6-8 mínútur. Mun
hærri fjárhæðir, allt að 40.000
krónum, þekkjast einnig, þótt slík
gjaldtaka sé fátíð enn sem komið
er a.m.k. Það skal ítrekað að hér
Staða vanskilafólks í dag er sú
að þeim sem að þessum málum koma
hlýtur að ofbjóða. Á sama tíma og
segja má að verðstöðvun ríki í þjóð-
félaginu hafa einstakir lögmenn á
undanfömum missemm margfaldað
gjaldtökur sínar af þeim sem síst
skyldi og geta að því er virðist nán-
ast eftirlitslaust makað krókinn á
kostnað fólks í greiðsluerfíðleikum.
Það fólk sem litla möguleika hefur
til að bera hönd fyrir höfuð sér, virð-
ist enga málsvara eiga í þjóðfélag-
inu. Lögmannafélagið fær ekki að
koma böndum á framferði félags-
manna sinna fyrir samkeppnisráði
sem telur réttlætanlegt að fóma
hagsmunum skuldara fyrir fijálsa
samkeppni á öðmm sviðum í þjón-
ustu lögmanna.
Ástandið er óviðunandi og bitnar
á þeim þúsundum landsmanna sem
hvað verst em staddar fjárhags-
lega. Sé sú túlkum samkeppnisráðs
rétt að lög leyfi ekki gjaldskrá lög-
manna setta til verndar skuldurum,
þarf löggjafarvaldið að breyta um-
ræddum lögum. Hins vegar má með
gildum rökum ganga enn lengra
og spyija hvort ekki sé réttast að
vemda hagsmuni skuldara með
opinberri gjaldskrá sem sett verði
án þátttöku hagsmunaaðila?
Höfundur er fulltrúi
sýslumannsins í Borgarnesi og
lektor í lögfræði við
Samvinnuháskólann á Bifröst.
Að gefnu tilefni
vegna
Kjarvalsstaða
MÁLEFNUM
Kjarvalsstaða hefur
enn á ný skotið upp á
yfirborðið, vegna
stöðu forstöðumanns
þeirra.
Gunnar B. Kvaran
sem gegnt hefur stöð-
unni undanfarin sjö
ár, er að ljúka sínu
umsamda tímabili.
Menningarmálanefnd
Reykjavíkur sam-
þykkti að hann yrði
endurráðinn til næstu
sex ára.
Mikil óánægja hef-
ur verið með stefnu
hans í málefnum Kjarvalsstaða,
meðal alls þorra myndlistarmanna
og almennings. Fyrrverandi og
núverandi menningarmálanefndir
Reykjavíkur virðast bergnumdar
af þeirri stefnu Gunnars að loka
Kjarvalsstöðum fyrir umsóknum
um sýningaraðstöðu frá mynd-
listarmönnum.
Því fór gleðibylgja um margan
myndlistarmanninn þegar Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir borgar-
Einar Hákonarson
Vilji stjómendur
Reykj avíkurborgar
stuðla að frjálsri, lifandi
menningarstarfsemi,
segir Einar Hákonar-
son, er það ekki
leiðin að þröng lista-
pólitík ráði.
stjóri ákvað þvert ofan í samþykkt
menningarmálanefndar að staðan
skyldi auglýst laus til umsóknar.
Staðreyndin er sú að Gunnar
hefur leynt og ljóst notað skattpen-
inga Reykvíkinga til þess að hygla
mönnum sem passa að hans sjónar-
miðum um myndlist.
Eins og ég hef áður bent á í
blaðagrein um starfshætti Gunn-
ars fékk hann samþykktar af fyrr-
Frábærir HANKOOK vetrarhjólbaröar á einstöku veröi l
145R12
155R12
135R13
145R13
155R13
165R13
175/70R13
185/70R13
175R14
185R14
4".99G
-5t23G"
4t78G-
-§-.4-00-
'trootr
-5r§?0-
5r850-
-0:400-
-67400“
-7-200-
2.990 stgr
3.130 stgr
2.860 stgr
2.980 stgr
3.215 stgr
3.340 stgr
3.480 stgr
3.850 stgr
3.850 stgr
4.280 stgr
185/60R14
195/60R14
175/70R14
185/70R14
195/70R14
205/75R14
165R15
185/65R15
195/65R15
205/60R15
-7:400
-8:200
6:660
-0040“
-7t830
0080
-6000
7060
-8040
0620
4.490 stgr
4.880 stgr
3.990 stgr
4.160 stgr
4.690 stgr
5.460 stgr
3.780 stgr
4.470 stgr
5.300 stgr
5.770 stgr
Jeppadekk 25% afsl.
235 / 75 R 15 kr.40200 kr.7.650 stgr 30-9.50 R 15 kr. 10650 kr.7.912 stgr
31-10,50 R 15 kr.14r§50 kr.8.960 stgr 33-12.50 R 15 kr44.440 kr.10.830 stgr
Vörubíladekk 25% afsl.
12 R 22,5 /16PR kr.33r700 kr.25.275 stgr 315/80 R22,5 kr.38.98G kr.29.235 stgr
SKUTUVOGI 2
Sl'MI 68 30 80
verandi menningar-
máladeild Reykjavík-
ur, boðsýningar ein-
staklinga sem hann
valdi. Um leið lokaðist
stærsti sýningarsalur
landsins fyrir öðrum
myndlistarmönnum.
Næsta víst er að
einhver af þessu fólki
mun mæra forstöðu-
manninn og tíunda
ágæti hans um leið og
það þakkar góðan
greiða. Gunnar hefur
sagt í blaðaviðtali að
auðvitað snúist þessi
mál um völd og er það
hveiju orði sannara, en það er
ekki sama hvemig farið er með
vald.
Skoðun hans á forstöðumanns-
starfinu kemur einig vel fram í SÍM
blaðinu frá 1992 en þar segir hann
„Hvað varðar spurninguna um
völdin: þá sáu myndlistarmenn
sjálfir um þetta allt fyrir fáum
árum. Þeir sáu um Listasafnið, um
gagnrýnina og þeir sáu um allt
sýningarhaldið. Nú er þessi nýja
stétt manna listfræðingarnir kom-
in í þennan leik. Þetta er náttúru-
lega mesta breytingin. Það sem
hefur gerst í framhaldi af þessu
er að stjórnendur eru ráðnir til
skamms tíma, þannig eru sex ára
samningar hjá báðum söfnunum
og þá er mjög eðlilegt að stjórnend-
ur hafi mjög afgerandi „prófíl“ á
meðan þeir sitja, nákvæmlega eins
og gerist í leikhúsum, útgáfufyrir-
tækjum og annarstaðar þar sem
svipuð starfsemi er í gangi.“
Það er síðan spurningin hvort
menn eru ánægðir með þann „próf-
íl“ sem Gunnar hefur gefið Kjarv-
alsstöðum. Ef stjórnendur Reykja-
víkurborgar vilja stuðla að fijálsri
lifandi menningarstarfsemi er það
ekki leiðin að þröng listpólitík ráði
að hætti Sovétkerfisins sáluga,
eins og tíðkast hefur á Kjarvals-
stöðum allt síðastliðið kjörtímabil
og það sem af er þessu. Sannfær-
ingarkraftur Gunnars hlýtur að
vera mikill fyrst hann getur dáleitt
menningarmálanefndir bæði til
hægri og vinstri allt eftir því hvem-
ig vindurinn blæs í bólið hans. Það
er kannski auðveldast fyrir menn-
ingarmálanefndir að hætta að
hugsa og fara í einu og öllu eftir
því hvað forstöðumaðurinn leggur
til, að minnsta kosti skildist mér
að fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
menningarmálanefndinni vildu
»
§
i
t
»
í
i
I
i
i
i
i
i
b
i
helst æviráða manninn.
Ef Gunnar væri sjálfum sér sam-
kvæmur ætti hann ekki að sækja
um stöðuna aftur, hans „prófíll“
hefur ekki, að mínu áliti og fjöl-
margra annarra svo sannarlega
ekki, verið lýðræðislegur eða fijáls-
lyndur, heldur einkennst af ein-
strengingshætti og ekki náð því
lífi og fjöri sem oft einkenndi
Kjarvalsstaði t.d. í tíð Þóru Kristj-
ánsdóttur.
Það er sorgleg staðreynd að
reykvískir myndlistarmenn verða
að sækja til nágrannabyggðarlaga
með sýningarhald af stærri gráð-
unni. A sínum tíma óskaði Jóhann-
es Kjarval frekar eftir því að
byggður yrði sýningarsalur fyrir
myndlistina í landinu en að hann
væri hlaðinn viðurkenningum, en
ég efast um að honum þætti gott
ráðslagið eins og tíðkað hefur ver-
ið í húsinu sem ber nafn hans.
Það er von mín að um algjöra
stefnubreytingu verði að ræða í
málefnum Kjarvalsstaða í fijáls-
ræðisátt.
fi
b
»
1
D
I
I
I)
I
Höfundur er listmálari.