Morgunblaðið - 01.03.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 1. MARZ 1995 29
SLUSAMSTARF
klinga eða þjóða.
arf nýtur
i samstarfi
Morgunblaðið/Emilía
ænnsluráðgjafi og starfsmaður
"ni í tengslum við norrænt sam-
neð degi hverjum.
undir þann möguleika sem tölvus-
amskipti gegna í skólastarfi bæði
innanlands og við Norðurlöndin. Þá
eru nemendur hvattir til að nýta
þann möguleika að geta átt í beinum
samskiptum við jafnaldra á Norður-
löndum í upplýsingaöflun sinni.
Enginn námsstjóri
er í dönsku
Brynhildur hefur gegnt starfi
norræns kennsluráðgjafa frá 1. júlí
síðastliðinn með aðsetur __________
í Norræna húsinu, en
áður starfaði hún sem
kennari, fyrst í grunn-
skóla og nú síðast í Versl-
unarskóla íslands, þar
sem hún er* í tveggja ára
leyfi.
Starfið felst meðal
annars í því að halda utan
um kennslu norrænna
mála í skólum hér á landi, sjá um
samskipti og upplýsingastarfsemi
við menntastofnanir og skóla, hvetja
til og aðstoða við alls kyns nám-
skeiðahald kennara, fundi og ráð-
stefnur. „Hlutverk mitt er að stuðla
að því að norræn mál haldi sessi
Kennsluhefð
okkar er sú að
við ieggjum
ekki nógu mik-
ið upp úr því
að hlusta og
tala.
verði að samnorrænni
)g menningarvitund
Evrópusambandið kæmu brestir
í samstarfsgrundvöll þeirra.
Að sögn Sigríðar Ingibjargar
Ingadóttur verkefnissljóra
stendur verkefnið yfir í þrjú ár,
1995-97. „Samvinna okkar verð-
ur að byggjast á menningalegri
samvinnu en ekki pólitískri. Til
þess að Norðurlöndin geti orðið
eining innan Evrópu verða þau
að hafa sameiginlega menning-
arvitund,“ sagði hún.
Ýmislegt er á döfinni og verð-
ur m.a. haldið endurmenntun-
arnámskeið fyrir sögukennara
um norræna söguvitund í haust.
Auk þess munu sagnfræðinemar
sækja málþing um norræna vel-
ferðarsamfélagið. „Þetta eru
fyrstu tengsl sem háskólanemar
í sögu mynda við norræna félaga
sína í nokkur ár,“ sagði Sigríð-
ur.
Meðal þess sem unnið er að
má nefna farandsýningu sem
söfn geti sótt um að fá, verkefni
um jólasiði á Norðurlöndum,
tungumálanámskeið og fleira.
Aukþess er Nordliv á Islandi
tengt Norræna skólanetinu og
mun þannig stuðla að aukinni
samvinnu milli landa og skóla.
sínum hér á landi. Þess má til dæm-
is geta að enginn námsstjóri er í
dönsku á vegum ríkisins, hvorki á
grunnskóla- né framhaldsskólastig-
inu,“ segir hún.
Kennsluráðgjafi vinnur náið með
fulltrúum frá móðurmálskennurum,
dönsku-, sænsku- og norskukennur-
um, HÍK, KÍ og menntamálaráðu-
neytinu.
Brynhildur segir að áhugi á nor-
rænum tungumálum sé meiri en
almenningur haldi, vandamálið sé
hins vegar skortur á fagkennurum
í dönsku við marga grunnskóla.
Lenti fyrir slysni
í dönskutíma
Þegar hún er spurð hvers vegna
hún hafi sjálf farið að læra dönsku
segist hún halda að það hafi komið
í gegnum uppeldið. „í mínu ung-
dæmi kom heimurinn inn á borð hjá
okkur mæðgum í gegnum dönsku
blöðin,“ segir hún. „Upphaflega
ætlaði ég að fara í ensku og þýsku,
en lenti fyrir slysni í dönskutíma
og fór ekki þaðan út fyrr en ég var
komin með BA-próf,“ bætir hún við
og kveðst ekki sjá eftir því. Hún
hefur greinilega einnig ratað inn í
enskutíma, því hún hefur einnig
lokið BA-prófi í ensku.
- Nú halda því margir fram sem
lært hafa dönsku að þeir hvorki
skilji hana né geti talað þegar á
reynir. Hver finnst þér líkleg
ástæða?
„Danska er afskaplega lítið í
umhverfi okkar þannig að við heyr-
um hana sjaldan. Þetta er til dæmis
í fyrsta sinn sem útbúið er sérhann-
að hlustunarefni fyrir grunnskóla
og kennsluhefð okkar er sú að við
leggjum ekki nógu mikið upp úr því
að hlusta og tala.“
Eitt málsvæði
Brynhildur bendir einnig á nauð-
syn þess að fá hljómbönd á norsku
og sænsku til að kynna í dönsku-
kennslu. „Ég lít svo á að þetta sé
eitt málsvæði. Með því að venjast
hljóðfalli í hinum málunum eiga
börnin alveg eins að geta skilið
muninn á Norðurlandmálunum og á
amerískri ensku og ástralskri ensku
sem þau eiga ekki í vandræðum
með.'ý
- Á hvað hefur þú lagt aðal-
áherslu síðan þú tókst við starfinu?
„Tíminn hefur farið mikið í að
byggja starfið upp. Meðal þess sem
ég geri er að fara í gegnum öll
norrænu blöðin og klippa út grein-
________ ar, sem kennarar hafa
verið duglegir að nota
sem ítarefni. Ég hef
einnig reynt að koma á
upplýsingamiðlun á milli
menntaskóla um hvað
kennt er á hveijum stað
á hverri önn.“
Þá segir Brynhildur
það töluvert algengt að
skólar óski eftir að kom-
ast í samband við aðra skóla á
Norðurlöndum og sjái hún um þá
miðlun. Hún bendir á að með til-
komu Norræna skólanetsins aukist
möguleikar á því að samskiptin
verði skilvirkari. „Nemendur geta
skrifast á þannig að svörin berist
strax daginn eftir og sumir skólar
eru jafnvel að þróa línusamskipti,
þar sem nemendur talast beint við
og þurfa því að nota málið strax,“
segir hún.
„Símadanska“
æfð
Brynhildur sinnir þó ekki ein-
göngu bömum og unglingum, því
að hún hefur verið milligöngumaður
um námskeið í talmáli fyrir full-
orðna, sem hafa þurft að á því að
halda vegna starfa sinna. Einnig var
hún með námskeið í dönsku fyrir
símastúlkur menntamálaráðuneytis-
ins. „Þær sóttu eina kennslustund í
viku, en svo fékk ég sænska lektor-
inn, þann norska og finnska til að
hringja daglega í símastúlkumar
þannig að þær vendust því að heyra
Finnlands-sænsku, sænsku og
norsku. Þetta gekk mjög vel,“ segir
Brynhildur Ragnarsdótfir.
Norrænt kennsluefni
á myndböndum
ATJAN myndbönd um Norður-
lönd, „Vi i Norden“, ásamt fimm
lesheftum eru að koma út um
þessar mundir. Um er að ræða
samstarfsverkefni norrænna
skólasjónvarpsstöðva og fræðslu-
yfirvalda á öllum Norðurlöndum.
Myndböndin eru ætluð til kennslu
í landafræði eða samfélagsfræði
fyrir nemendur í 5.-7. bekk.
Tryggvi Jakobsson deildar-
stjóri hjá Námsgagnastofnun
sagði að undirbúningur hefði tek-
ið um tvö ár. Voru viðfangsefni
valin með það í huga að bregða
ljósi á hvernig fólk lifir í hveiju
landi fyrir sig. Þijú myndband-
anna eru frá Islandiog sýna
Borgarfjörð eystri, ísafjörð og
Reykjavík. Staðirnir í hveiju
landi voru valdir með það í huga
að auðvelt væri að bera þá saman
m.a. með tilliti til stærðar og
annarra sérkenna.
Árlega er veitt norrænu fé til
útgáfu á kennsluforritum í nán-
ast öllum greinum innan grunn-
skólans. Tvisvar á ári fara íslend-
ingar á vegum Námsgagnastofn-
unar til að kaupa inn nýtt efni
og á vinnufundi þar sem forrit
eru þýdd yfir á íslensku. „Ætli
íslenskum skólum standi ekki til
boða í kringum 90 forrit og mjög
stór hluti þeirra eru komin til
vegna þessa norræna samstarfs.
Til dæmis má nefna forrit í
stærðfræði, á sviði tungumála og
landafræði. Mestur hluti efnisins
er ætlaður grunnskólum en nokk-
urt efni er ætlað framhaldsskól-
um,“ sagði Tryggvi.
Norrænar sögur til
móðurmálskennslu
NÝ KENNSLUBÓK, sem ætluð
er til móðurmálskennslu í 8. og
9. bekk grunnskóla á vegum
Nordmál-áætlunar, kemur út í
haust. Hún er gefin út af Máli
'og menningu en hefur ekki feng-
ið endanlegan titil ennþá. „Bókin
verður gefin út í tímaritsformi
og á að virka spennandi og að-
gengileg fyrir unglinga,“ sagði
Þórdís Mósesdóttir íslenskukenn-
ari, sem ritstýrir verkinu.
I bókinni eru m.a. þjóðsögur,
ljóð og söngtextar ásamt stuttum
textum eftir norræna rithöfunda
og unglinga. „Með því að lesa
bókina er til dæmis hægt að bera
saman áhugamál unglinga á
Norðurlöndum. Einnig eru viðtöl
við nemendur, þeir skrifa greinar
og meðal annars birtist saga eft-
ir 14 ára íslenskan dreng,“ sagði
Þórdís.
Svíar, Danir og Norðmenn
gefa bókina út með blönduðu
tungumáli, því í námsskrá þeirra
í móðurmáli er ætlast til að börn
og unglingar kynnist tungumál-
um annarra Norðurlanda. ís-
lenski og finnski textinn verða
þó þýddir yfir á dönsku og
norsku. Finnar og íslendingar
munu þýða allan textann yfir á
eigið tungumál.
Samnorræn rannsókn á
sjálfsmynd ungs fólks
HVAÐA augum líta norræn ung-
menni hvort annað, norrænt sam-
starf og Norðurlöndin sem ein-
ingu? Finna þau til samkenndar
eða standa þau ekkert nær hvort
öðru en aðrir Evrópubúar? Þess-
ar spurningar eru meðal þeirra
atriða sem samnorrænn nefnd að
frumkvæði Norrænu ráðherra-
nefndarinnar hefur í hyggju að
kanna næstu tvö árin, en ætlunin
er að rannsaka norræna sjálfs-
mynd ungs fólks.
„Norrænt samstarf byggist á
því sem Norðurlandaþjóðirnar
eiga sameiginlegt. Það hefur hins
vegar ekki verið kannað til hlítar
í hveiju samkennd þessara þjóða
felst. Markmið rannsóknarinnar
er að varpa ljósi á eðli norrænn-
ar samkenndar, einkum og sér í
lagi meðal ungs fólks,“ sagði
Þóroddur Bjarnason félagsfræð-
ingur, sem á sæti í nefndinni.
Undirbúningsvinna hefur verið
unnin í hveiju landi fyrir sig en
í apríl mun nefndin hittast í
fyrsta sinn. í framhaldi af þeim
fundi verður nákvæm áætlun
unnin, en gert er ráð fyrir að
leggja ítarlega spurningalista
fyrir í skólum og gera stutta
simakönnun meðal almennings til
að geta borið saman viðhorf
yngra og eldra fólks, svo dæmi
séu nefnd.
Danska notuð á
nýstárlegan hátt
FERÐALAG um Norðurlönd er
samfélagsfræðiverkefni nor-
rænna skólanema 10-16 ára sem
hafa aðgang að tölvusamskipta-
netinu KIDCAFEN. Tilgangurinn
með því er að jafnaldrar á
Norðurlöndum kynnist hver öðr-
um, menningu hvers annars og
löndum. „Kveikjan kemur að
hluta til vegna þess að við höfum
ekki haft nothæfar kennslubæk-
ur um Norðurlönd í samfélags-
fræði. Okkur fannst þetta því
skemmtileg leið,“ sagði Þórunn
Traustadóttir kennari sem hefur
meðal annarra byggt verkefnið
upp.
Byggður var upp rammi utan
um verkefnið þar sem notast var
við leiðandi spurningar. „Þegar
spurningar og svör fóru að ber-
ast frá nemendum fylgdum við
þeim eftir og leyfðum þeim að
hafa áhrif áhvernig verkefnið
þróaðist.“
Þegar nemendur voru farnir
að þekkjast nokkuð vel endaði
verkefnið á því að börnin spjöll-
uðu saman beint á tölvunum.
„Það var ótrúlegt að sjá þau nota
dönsku sem samskiptamál, því
t.d. höfðu nemendur mínir aðeins
lært hana í rúmlega eitt ár. Það
var gaman að fylgjast með hvern-
ig þau unnu saman sem hópur
og hjálpuðu hvort öðru. Mér
finnst þessi aðferð styrkja
dönskukennsluna, auk þess sem
nemendum fannst skemmtilegt
og hvetjandi að læra tungumálið
á þennan hátt.“
Verkefnið er inni á netinu
áfram og kemur því öðrum nem-
endum að notum síðar meir eða
jafnvel sömu nemendum á annan
hátt.