Morgunblaðið - 09.03.1995, Qupperneq 10

10 FIMMTUDAGUR 9. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
SPARIMAÐUR Á SPÍTÖLUNUM
Meiri sumarlokanir
á spítölunum
Segir Land-
spítalann
kasta frá
sér vanda
Spamaður hjá Sjúkrahúsi Reykjavíkur og
Landspítala á þessu ári á að verða 410 millj-
ónir kr. samkvæmt samningi við heilbrigðis-
ráðuneytið. Mótaðar tillögur liggja ekki fyr-
ir hjá Landspítala hvemig staðið verði að
niðurskurðinum, eins og kemur fram í sam-
antekt eftir Guðjón Guðmundsson. Heil-
brigðisráðherra segir að stjómendur spítal-
anna ögri fjárveitingarvaldinu með yfírlýs-
ingum um að niðurskurðurinn þýði að hætta
verði ýmsum aðgerðum innan spítalanna.
AF
INNLENDUM
VETTVANGI
auknum umsvifum spítalanna
gegn því að þeir tækju á sig ákveð-
inn sparnað. Það sé verið að fram-
kvæma nú.
„Það má segja að spítölunum
hafi verið lyft upp um þrjár tröpp-
ur og sagt síðan að færa sig nið-
ur um eina tröppu,“ segir Sig-
hvatur.
Alls staðar matarholur
ITENGSLUM við sameiningu
Borgarspítala og Landa-
kotsspítala í fyrra í Sjúkra-
hús Reykjavíkur, gerðu hin
nýja sjúkrastofnun og Landspítali
samning við heilbrigðisráðuneytið
í nóvember á síðasta ári um að
ríkissjóður greiddi kostnað sem
varð af rekstri spítalanna umfram
fjárveitingar í fyrra. Samningur-
inn gerði jafnframt ráð fyrir að
spítalarnir drægju saman í rekstri
á þessu ári, Sjúkrahús Reykjavík-
ur um 180 milljónir kr. og
Landspítali um 230 milljónir kr.,
eða samtals um 410 milljónir kr.
Fækkað verður um 40 stöðu-
gildi á Borgarspítala og Landa-
koti og deildum lokað en ákvörðun
hefur ekki verið tekin um hvernig
sparnaðinum verður náð á Land-
spítala. Sighvatur Björgvinsson
heilbrigðisráðherra seg-
ir að hér sé ekki um að
ræða niðurskurð í starf-
semi spítalanna heldur
leiðréttingu á því sem
þeir fóru fram yfír fjár-
veitingar á síðasta ári og sakar
hann stjórnendur Landspítala um
að hafa kastað vandanum frá sér.
Sighvatur segir að ráðuneytið
hafi viðurkennt vandann og aukið
umfang í rekstri beggja spítal-
anna. Það hefði því orðið að sam-
komulagi milli spítalanna og ráðu-
neytisins að þeir fengju bættan
sinn hallarekstur frá fyrri árum
sem stafaði að verulegu leyti af
Sigfús Jónsson, formaður
bráðabirgðastjórnar Sjúkrahúss
Reykjavíkur, segir að útgjalda-
lækkun hjá Borgarspítala á þessu
ári verði án niðurskurðar á þjón-
ustu við sjúklinga, andstætt því
sem Jóhannes Pálmason, forstjóri
Borgarspítalans, segir. Stjórn
Sjúkrahúss Reykjavíkur hefur
ákveðið á hvem hátt 125 milljóna
króna útgjaldalækkun verður náð
fram á þessu ári en alls er því
gert að lækka útgjöld um 180
milljónir króna. Sparnaðinum er
dreift víða um spítalana en hann
felur m.a. í sér uppsagnir og
stöðvun nýráðninga. Sigfús segir
að nú sé tekist á við næsta
áfanga, sem er útgjaldalækkun
upp á 55 milljónir kr. sem hann
segir að þurfi betri yfirlegu, en
ljóst sé að hjá stofnunum sem
velta mörgum milljörð-
matarholur sem hægt
sé að kroppa í. Seinni
hluti útgjaldalækkunar-
innar á ekki að þurfa
að verða til þess að þjónusta við
sjúklinga skerðist, að sögn Sigf-
úsar.
Biðlistar lengjast
„Niðurskurðurinn er erfiður og
sársaukafullur og kemur auðvitað
við mjög marga,“ segir Jóhannes
Pálmason, forstjóri Borgarspít-
ala. Hann segir að aðgerðirnar
komi bæði niður á sjúklingum og
Stefnir í erfitt um kr- séu inni á milli
ástand í
sumar
starfsliði spítalans en fækkað
verður um 40 stöðugildi á spíta-
lanum. Til lengri tíma litið hafi
aðgerðirnar þau áhrif að biðlistar
lengjast. Jóhannes segir að sum-
arlokanir nú verði svipaðar eða
meiri en í fyrra en þó sé það ekki
fullfrágengið enn.
Sighvatur segir að stjórnendur
Borgarspítalans hafi sagt til um
hvernig staðið verði að sparnaðin-
um sem felur í sér verulega hag-
ræðingu í rekstri. Stjórnendur
Landspítala hafi hins vegar kast-
að vandanum frá sér og starfs-
menn heilbrigðis- og fjármála-
ráðuneytis leiti nú hagræðingar-
leiða með þeim.
Borgarspítalinn fái fjárveitingu
til þess að geta tekið inn sjúklinga
frá mjög óhagkvæmum rekstrar-
einingum, annars vegar Hafnar-
búðum og hins vegar tveimur
deildum í Heilsuverndarstöðinni.
Með þessu sparist umtalsverðar
ijárhæðir sem komi m.a. fram í
uppsögnum starfsmanna.
Hann segir að hörð viðbrögð
spítalanna nú séu fyrst og fremst
vegna uppsagnanna og þær séu
klæddar í þann búning að um sé
að ræða niðurskurð á þjónustu
við sjúklinga.
Tillögur um sparnað hjá
Landspítala til ráðherra
Stjórnarnefnd ríkisspítalanna
hefur gert tillögu í þremur liðum
til heilbrigðisráðherra um hvernig
staðið verði að því að lækka
kostnað Landspítala um 230 millj-
ónir kr. á þessu ári. Fyrsti liður-
inn gengur út á langtímahagræð-
ingu í rekstri spítalans sem teng-
ist því að öldrunardeild í Hátúni
verði flutt nær Landspítalanum.
Hefur Heilsuverndarstöðin verið
nefnd í því sambandi. Þá er lagt
til að bráðadeild á Vífílsstöðum
verði komið í nánari tengsl við
Landspítalann og augndeild
Landakots flytjist á Landspítal-
ann. Davíð A. Gunnarsson, for-
stjóri Ríkisspítalanna, segir að
allt geti þetta orðið að veruleika
þegar byggingu barnaspítala lýk-
ur en sparnaðurinn á þessu ári
gæti engu að síður orðið um 45
milljónir kr.
Stjórnarnefndin áætlar að um
80 milljónir kr. af þeim 175 millj-
ónum kr. sem eftir standa náist
með innri aðgerðum á spítalanum,
þ.e. útböðum, aðhaldi, endur-
skipulagningu og fækkun starfa.
Davíð segir að reynslan sýni að
einhver hundraðshluti náist í hag-
ræðingu og sparnað á hverju ári
í rekstri svo stórra stofnana. Þess-
ar innri aðgerðir yrðu þó ekki til
þess að skerða þjónustu við sjúkl-
inga.
Þá standa enn eftir 95 milljón-
ir kr. sem Landspítala er gert að
spara á árinu. „Ef menn vilja ná
meiri sparnaði verða þeir einfald-
lega að draga úr þjónustu ein-
hvers staðar. Stjórnarnefnd
Ríkisspítalanna hefur ekki treyst
sér til þess að taka endanlegar
ákvarðanir um hvað helst má
missa sín. Heilbrigðis- og fjár-
málaráðuneyti hafa verið sendir
þeir kostir sem stjórnarnefndin
telur helst koma til greina. Stjórn-
arnefndin hefur ekki á þessu stigi
viljað gera tillögu um það hveijir
þeirra ættu helst að koma til
framkvæmda. Stjórnarnefndin fer
yfir starfsemi spítalans og bendir
á hvaða afleiðingar og hvaða
kostnaður sé þessu samfara,"
sagði Davíð.
Davíð sagði að undirbúningur
að þessum niðurskurði hefði haf-
ist þegar í ársbyijun með því að
ráða ekki í stöður sem losnuðu
og með því að skipuleggja sumar-
lokanir í svipuðum mæli eða ívið
meiri en var árið 1992, sem var
mikið niðurskurðarár hjá spíta-
lanum. Sumarlokanir verða mun
meiri en í fyrra en þá var helming-
ur bráðavakta Landakotsspítala
fluttur til Landspítala og var því
minna um sumarlokanir en verið
hefur um nokkurt skeið.
„Við erum í mun erfiðari að-
stöðu núna því búið er að bæta
við spítalann helmingi bráðavakta
Landakotsspítala. Menn fínna því
meira fyrir aðgerðunum núna en
1992. Það stefnir í mjög erfitt
ástand en vonandi þó ekki svo að
það skapi hættu fyrir neinn. Ýmsu
mun seinka en ég vona að okkur
takist að standa að þessu án þess
að það valdi fólki meiriháttar
óþægindum,“ sagði Davíð.
Gert til að ögra
fjárveitingarvaldinu
„Landspítalinn skrifaði líka
undir samninginn í nóvember. Þar
á bæ afgreiða menn málin ekki
sjálfir heldur koma með alls kyns
ábendingar og kasta þeim í fang-
ið á mér og segja mér að velja.
Ábendingarnar eru allar á þennan
veg: „Nú hættum við að skera
hjörtu, nú hættum við að sprengja
hryggi og gera mjaðma- __________
raðgerðir.“ Landspítali
á að skera niður um 230
milljónir króna en þar
er veltan á sjöunda
milljarð króna. Maður
spyr sjálfan sig hvort þetta sé
virkilega það eina sem hægt er
að gera til að spara, þ.e. að hætta
ýmsum aðgerðum en halda öllum
launakostnaði óbreyttum," segir
Sighvatur Björgvinsson.
Hann segir að tilkynnt sé um
slíkar aðgerðir til þess eins að
ögra fjárveitingarvaldinu. „Þetta
er alþekkt áróðursbragð úr þess-
um geira. Aðilar sem selja þjón-
Biðlistar
munu lengjast
á spítölum
ustu í þessu kerfi hafa þijár varn-
arlínur. Fyrsta varnarlínan er sú
að halda því fram að aðgerðir
stjórnvalda séu illa undirbúnar,
vanhugsaðar og leiði ekki til neins
sparnaðar. Næsta varnarlína er
að segja að ef aðgerðir stjórn-
valda nái fram að ganga verði
tilteknir hópar sjúklinga fyrir
mjög erfiðum skakkaföllum. Þá
eru gjarnan valdir sjúklingahópar
sem hafa mikla samúð í samfélag-
inu, þ.e. krabbameinssjúklingar,
börn og gamalmenni. Þriðja varn-
arlínan er sú að fallast á að vinna
með stjórnvöldum að samdrætti í
kostnaði en þá með því að tekin
verði upp kostnaðarhlutdeild
sjúklinga. Þá fá þeir áfram sitt
sem selja þjónustu og vöru í kerf-
inu, ríkið sparar en sjúklingar eru
látnir borga meira," segir Sig-
hvatur.
Jóhannes Pálmason segir að
Sighvatur hafi sjálfur sem heil-
brigðisráðherra sem og aðrir ráð-
herrar í heilbrigðisráðuneytinu í
þessari ríkisstjórn komið á slíkum
gjöldum. Jóhannes segir að bent
hafi verið á að ef sjúklingar eru
tilbúnir til að greiða fyrir heil-
brigðisþjónustu úr eigin vasa eigi
ekki að útiloka það. „Eins og lög-
in eru núna getur enginn íslend-
ingur komið hingað inn og beðið
um mjaðmaraðgerð og boðið fyrir
það greiðslu. Spítalarnir mega
ekki veita þá þjónustu. Slíkar fyr-
irspurnir hafa þó komið,“ segir
Jóhannes.
Vilja ekki breytta
vinnutilhögun
Sighvatur segir að það komi
aldrei til álita af hálfu spítalanna
að skoða möguleika á lækkun á
launakostnaði með breyttri
vinnutilhögun. Lækkun á launa-
kostnaði geti farið fram með
tvennum hætti, lokun deilda eða
með breyttri vinnutilhögun.
Sighvatur bendir á að háls-,
nef- og eyrnadeild Borgarspítal-
ans loki kl. 17 á daginn og glasa-
fijóvgunardeild Landspítala kl.
16 en samt er þar tveggja ára
biðlisti. „Hvers vegna er það?
Glasafijóvgunardeildin
stendur undir rekstri
sínum. Fyrir hvern nýj-
an sjúkling sem kemur
_____ inn aukast sértekjur
spítalanna. Stjórnendur
spítalanna hafa ekki haft áhuga
á því að breyta vinnutilhögun-
inni.“ Jóhannes segir að um vin-
nutíma sé samið í kjarasamning-
um opinberra starfsmanna og
annarra stéttarfélaga og þá kja-
rasamninga geri hið opinbera fy1’"
ir hönd spítalanna. „Það er búið
að benda á að það þurfi að breyta
þessu en það hefur ekki náð fram
að ganga,“ segir Jóhannes.