Morgunblaðið - 09.03.1995, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 9. MARZ 1995
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Hún þekkti breyskleika manna
og átti auðvelt með að setja sig í
spor hvers sem var. Hún fann
gott í öllum og tók svari lítilmagn-
ans. Það var eins og hún skildi
allt og hún fyrirgaf allt. Myndinni
af henni mun alltaf fylgja minn-
ingin um hægláta, nærgætna konu
sem var sígefandi af sjálfri sér og
notalegt að vera nálægt. Broshýr
og mild.
Adda eignaðist ekki erfíngja
sjálf, en frænka hennar, Steina
og besta vinkona hennar um leið,
lofaði henni að eiga son sinn,
Nonna minn, með sér og arfleiddi
hana seinna að honum, ef svo má
að orði komast.
Nonni hennar reyndist henni
eins og góður sonur. Hún fór aldr-
ei að sofa á kvöldin nema þau
væru búin að talast við í síma.
Sambandið á milli þeirra var fal-
legt.
Svo var það hún „Munda mín“
og hann Jónas, nú og drengirnir
þeirra. Þessi gamla veika kona
reyndi að missa aldrei af hand-
boltaleik með Júlla, sem var út-
varpað eða sjónvarpað. Tryggðin
var svo sjálfsögð.
Adda átti við mikil og erfið
veikindi að stríða á lífsleiðinni.
Fyrra brjóstið var tekið af henni
ungri stúlkunni, en hún náði sér
og gat lifað tiltölulega góðu lífi í
nokkra áratugi, en svo tók krabb-
inn sig upp og aðgerðirnar þess
vegna og annars urðu á annan
tug. Reyndar kom fleira til, s.s.
mjaðmarbrot á gamals aldri, sem
gert var við en hún átti lengi í.
Þetta bar hún allt með æðruleysi.
Hún var jákvæð og vel skapi far-
in. Velviljuð og ráðagóð. Sl. tvö
ár leið henni aldrei vel og hún var
viðbúin hvíldinni. Hún var trúuð
kona og efaðist ekki um fram-
^haldslíf.
Á milli átakanna við sjúkdó-
mana komu hlé þegar henni Ieið
bærilega. Þá las hún og gerði
mikið í höndum sínum. Ófá voru
pörin af sokkum, vettlingum og
fleiru, sem hún gaf börnunum
mínum. Fleiri veit ég um sem hún
gerði það sama fyrir.
Adda hafði frábæra kímnigáfu
og alltaf var stutt í hláturinn.
Jafnvel eftir að hún var komin inn
á spítala núna síðast. Hún var svo
góður „kammerat". Oft las hún
hugsanir manns jafnvel áður en
þær fóru í gegn um hugann á
manni sjálfum. Svo til fram á síð-
ustu stundu var hún klár í kollin-
um og vildi fylgjast með öllum.
Munda hennar og fjölskylda
önnuðust Öddu af mikilli alúð í
veikindum hennar eins og hún
væri þeirra móðir og amma.
Vert er að nefna ekkju Kristj-
áns Friðrikssonar, Oddnýju Ólafs-
dóttur, en þær voru góðar vinkon-
ur og ræktuðu sambandið á milli
sín. Einnig fólkið í húsinu í Hörða-
landi 4. Þar fylgdust allir vel
hveijir með öðrum þegar á lá og
naut Adda í veikindum sínum
góðs af því sem hún hafði lagt
þar inn. Samvinnan á milli fólks-
ins þar var og er til eftirbreytni.
Þessum orðum fylgja samúðar-
kveðjur til allra aðstandenda og
einlægar þakkir fyrir samfylgdina
frá mér og fjölskyldunni, sömu-
leiðis frá föður mínum og systkin-
um, Guðrúnu Ágústu og hennar
Qölskyldu.
Guðrún Þórhallsdóttir
Ludwig.
Handrit afmælis- og minníngargreina
skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er
æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Áuðveldust er móttaka svo-
kallaðra ASCII-skráa, öðru nafni
DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auð-
veld í úrvinnslu. Senda má greinar til
blaðsins á netfang þess Mbl@centr-
um.is en nánari upplýsingar þar um
má lesa á heimasíðum. Það eru vin-
samleg tilmæli að Iengd greina fari
ekki yfir eina og hálfa örk A-4 miðað
við meðallinubil og hæfilega línulengd
— eða 3600-4000 slög. Höfundar eru
beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki
stuttnefni undir greinunum.
ÓSKAR Þ.
*
ÞORÐARSON
+ Óskar Þórðar-
son fæddist í
Reykjavík 29. des-
ember 1906, elsti
sonur Þórðar Sig-
urðssonar sjó-
manns og _ konu
hans, Ágústu
Gunnlaugsdóttur.
Hann lést I Borgar-
spítalanum 2. mars
síðastliðinn. AI-
systkini Óskars
voru Sigurður,
kvæntur Vilborgu
Ólafsdóttur, og
Lilja, kvænt Frið-
rik Stefánssyni, og eru þau öll
látin. Hálfsystur Oskars í móð-
urætt eru Gyða, gift Þórði
Þórðarsyni, Margét, gift
Bjarna Sigurjónssyni, sem nú
er látinn; Agústa, fyrri maður
hennar var Ingimar Sigurðs-
son, látinn, seinni maður Þor-
móður Haraldsson; og Jóna,
gift Eggerti G. Þorsteinssyni.
Tvær síðastnefndu systurnar
eru látnar. Hálfsystkini Óskars
í föðurætt eru Helga, kvænt
Roy Stoner, Þorlákur, kvænt-
ur Björgu Randversdóttur;
Margrét, gift Jóni Guðmunds-
syni, sem nú er látinn; Sigurð-
ur Ragnar, kvæntur Esther
Ágústsdóttur, og eru þau bæði
látin, og Fríða, gift Felix Matz-
at. Frá tíu ára aldri ólst Óskar
upp hjá móðursystur sinni
Guðrúnu Halldórsdóttur og
eiginmanni hennar, Guðmundi
Halldórssyni sjómanni. Óskar
kvæntist Inger Þórðarson,
fæddri Schröder, 1942. Börn
þeirra eru Guðrún, sem lést
1963, Högni læknir, kvæntur
Ingunni Benediktsdóttur, og
Ásgeir verslunarmaður,
kvæntur Margréti
Johnson. Barnabörn-
in eru fimm. Óskar
lauk stúdentsprófi
frá MR 1928 og
læknaprófi frá HI
1934. Hann lagði
stund á framhalds-
nám í lyflækningum
í Noregi og Dan-
mörku, og flutti til
Islands að lokinni
seinni heimsstyrjöld.
Hann stundaði bæði
almennar lækningar
og sérfræðistörf á
sviði lyflækninga og
hjartasjúkdóma. Frá 1955 var
hann yfirlæknir við Heilsu-
verndarstöð Reykjavíkur og
Farsóttarhúsið, og frá 1967
yfirlæknir lyflæknisdeildar
Borgarspítala. Lauk Óskar
störfum við Borgarspítala
1976. Óskar varði doktorsrit-
gerð sína við Kaupmannahafn-
arháskóla 1941. Hafa birst eft-
ir hann vísindaritgerðir í inn-
lendum og erlendum tímarit-
um um læknisfræði. Um tíma
var hann í ritstjórn Nordisk
Medicin. Óskar tók virkan þátt
í félagsstörfum lækna. Hann
var einn af stofnendum
Læknafélagsins Eirar og for-
maður þess um tíma, formaður
Læknafélags íslands var hann
1961-65 og beitti sér sérstak-
lega fyrir menntunarmálum
lækna og siðamálum. Hann var
heiðursfélagi Læknafélags Is-
lands, Félags íslenskra hjarta- .
sjúkdómalækna og finnska
læknafélagsins.
Útför Öskars verður gerð
frá Fossvogskirkju fimmtu-
daginn 9. mars og hefst at-
höfnin kl. 10.30.
eina létta kotru, kryddaðri nota-
legri umræðu. Síðast gengum við
saman á skíðum fýrir nokkrum
árum. Kapp hans er minnisstætt,
en ekki síður hvíldirnar, sem hann
notaði til að benda okkur á snjó-
kristalla, líkja bláma himinsins við
verk ákveðinna listamanna eða til
að ræða þróun heimsmála. Hann
kenndi okkur að njóta lífsins í
starfí og leik, tendraði áhuga, sem
lengi lifír.
Barnabömunum sýndi hann
mikla þolinmæði; umhyggja afa
og ömmu og skopskyn mun ávallt
fylgja okkur. Veiðiferð með afa
og ömmu á Þingvelli fyrir margt
löngu mun seint gleymast. Veiði-
kennslunni lauk snarlega þegar
annað barnabarnið þeytti rándýrri
veiðistöng með öllum græjum
langt út í vatn. í stað þess að
skamma okkur vatt afí sér nær
fatalaus út í ískalt vatnið til að
bjarga bæði stönginni og áhuga
okkar fyrir veiðimennsku. í brunni
minninganna er líka koddaslagur
rétt fyrir humarveislu í Maine,
„gumbo“ máltíð undir jazztónum
í New Orleans, tjöruhreinsun á litl-
um tám í Punta Ala og vals- og
jivekennsla þeirra ömmu í stof-
unni.
Samband afa og ömmu var ein-
stakt. Það einkenndist af gagn-
kvæmri virðingu og lífsgleði. Þau
höfðu stuðning hvort af öðru, nutu
saman góðu stundanna og lærðu
af þeim erfiðu.
Áfí var okkur bamabörnunum
sterk fyrirmynd; hann minnti okk-
ur á gildi menntunar og vísinda,
á gildi náttúrunnar jafnt sem hinn-
ar Jíðandi stundar.
Ég kveð afa með söknuði, en
jafnframt þakklæti fyrir það vega-
nesti sem hann deildi með okkur
á svo óeigingjarnan hátt. Elsku
amma Inger, hugur okkar er með
þér á þessari erfíðu stund, en
minningar okkar um afa munu
auðvelda okkur skrefín inn í
ókomna framtíð.
Guðrún Högnadóttir.
LIÐIN eru rúm þijátíu ár frá
því fundum okkar Öskars Þórðar-
sonar, sem hér er kvaddur, bar
fyrst saman. Hann formfastur og
við fyrstu kynni fremur fjarlægur,
en ég, glaðhlakkaleg mennta-
skólastúlka, að koma fyrst inn á
heimili þeirra hjóna með eldri syni
þeirra. Ekki man ég hversu langt
um leið þar til fór að glitta í ann-
að viðmót, hlýlegt og oft kímið,
alþýðustrákinn og prakkarann úr
Vesturbænum, og svo heimsborg-
arann, sem hafði unun af ferðum
á söguslóðir, hvort heldur var inn-
an lands eða utan.
Óskar var barn síns tíma, alinn
upp á alþýðuheimili, en við metn-
að, sem fram kom í íþróttaferli
hans, námi og seinna starfi. Þó
hann fjarlægðist uppruna sinn, þá
hafði hann ríka réttlætiskennd,
sem birtist í stjórnmálaskoðunum
hans framan af ævi.
Mörgum þótti Óskar seintekinn,
en þó var hann traustur og hlýr,
bæði sem tengdafaðir og sem vin-
ur. Ómetanlegt var að leita í
smiðju til hans, því hann var víð-
lesinn í sögu og bókmenntum, og
miðaldalistir heilluðu hann. Því var
hann félagi, sem unun var að ferð-
ast með, hvort heldur var á slóðum
Rómveija, vestan hafs á Azteka-
slóðum, eða uppí Borgarfirði.
Heimili þeirra hjóna, Inger og
Óskars, hefur einkennst af höfð-
ingsskap, menningu og reisn. Fyr-
ir mig var þetta í fyrstu framandi
heimur, en fljótt fór ég að skilja,
að í forminu var virðing fyrir
manneskjunni, í höfðingsskapnum
gleðin við að gefa af sjálfum sér.
Það hefur verið þroskandi að
fylgja Óskari frá hátindi læknis-
ferils síns, og til loka sem öld-
ungi, sem miðlaði öðrum af visku
sinni. Hann var gleðimaður í góðra
vina hópi, þekkti lífsnautnirnar út
\ æsar, en alltaf hófsmaður. Þó
Óskar væri ekki orðmargur um
tilfínningar sínar, þá fór það ekki
fram hjá neinum hversu nátengdur
hann var Inger, konu sinni. Hún
gaf honum margt af eðliskostum
sínum, sem hann átti ekki, en gat
ekki verið án. Á sama hátt var
Óskar henni mikilvægur. Barna-
bömin fóru ekki varhluta af um-
hyggju þeirra eða gjafmildi.
Það er með trega í hjarta sem
ég kveð Óskar nú, þó saddur væri
hann lífdaga. Hann var allt í senn,
tengdafaðir, afí barna minna, góð
fyrirmynd, vinur og velgjörðar-
maður. Þökk sé honum.
Ingunn Benediktsdóttir.
Nú hefur afí Óskar haldið af
stað í lokaáfanga þess ferðalags,
sem lífshlaup okkar er. Hann
kvaddi okkur með sínum hætti -
hlýju augnaráði, hughreystandi
handtaki - en skilur eftir sig
hafsjó af minningum og fróðleik,
sem við munum búa að alla ævi.
Afi notaði hvert tækifæri sem
gafst til að miðla af þekkingu
sinni; við nutum skemmtilegra frá-
sagna af menningu, sögu, náttúru,
vísindum, víni og mat við enda
borðstofuborðsins á Vesturbrún.
Minni hans var með ólíkindum, og
það voru ófáar stundirnar, sem
afi og amma deildu með okkur
minningum úr ferðum þeirra um
hálendi íslands á hestbaki í góðra
vina hópi, eða um eyðimerkur
Mið-Austurlanda. Frásagnargleði
hans var smitandi, hann hreif okk-
ur með sér um ævintýraheima.
En afi fylgdist einnig vel með
málum líðandi stundar; gluggi
hans að alheiminum hin seinni ár
voru fjölmiðlar, fagtímarit og
bækur.
Óskar var mikill íþróttamaður.
Glöggt vitni þar um eru glímuaf-
rekin á yngri árum og fótboltaleik-
ir við barnabörnin. Eins spilaði
hann við okkur systkinin eða tók
Kynni mín af dr. Óskari Þ. Þórð-
arsyni hófust fyrir 40 árum er ég
átti þess kost á námsárum mínum
að fylgjast með læknum Landa-
kotsspítala. Þá urðu straumhvörf
í lífí mínu. Eftir að hafa fengið
að aðstoða frábæra skurðlækna.
Landakotsspítala var mér bent á
að mögulegt væri að lækna og lina
þjáningar sjúklinga án skurðað-
gerða. Aðstoðarlæknar, eða
„kandidatar", eins og þeir voru
nefndir á þeim tíma, bentu mér á
að fylgjast vel með lágvöxnum
grönnum lækni sem alltaf var
kallaður dr. Óskar. Hér var kom-
inn dr. Óskar Þ. Þórðarson sem
10 árum áður hafði komið heim
frá Danmörku að loknu glæsilegu
framhaldsnámi sem endaði með
doktorsgráðu í lyflæknisfræði. Ég
gerði mér strax grein fyrir að hér
var maður sem ég gæti lært mikið
af. Eftir að hafa fylgst með Ósk-
ari í mánuð var ég farinn að geta
greint lungnabólgu með þeirri ein-
földu aðferð að hlusta á kvartanir
sjúklingsins og nota hlustpípu.
Eftir þetta var teningnum kastað
og ég gaf hnífínn upp á bátinn.
Leiðir okkar Óskars lágu síðan
saman 12 árum síðar er ég kom
heim frá Bandaríkjunum að loknu
framhaldsnámi og var ráðinn að
Heilsuverndarstöð Reykjavíkur, en
þar hafði árið 1955 verið í skyndi
stofnuð farsóttardeild þegar síð-
asti lömunarveikifaraldurinn gekk
yfír ísland.
Hafði Óskar verið ráðinn sem
yfirlæknir þessarar deildar, sem
hann þróaði fljótlega í almenna
lyflækningadeild. Um áramótin
1967-68 fluttist þessi deild í nýtt
húsnæði á Borgarspítalanum í
Fossvogi þar sem aðstæður voru
allt aðrar og betri. Óskar hélt
áfram að þróa lyflækningadeild
Borgarspítalans af sama eldmóði
og hann gekk til allra verka. Hann
hafði mikinn áhuga á hjartasjúk-
dómum, sem var hans undirsér-
grein, og stofnaði hann síðan
hjartadeild innan lyflækningasviðs
þann 8. febrúar 1972.
Eftir heimkomu frá Danmörku
hélt Óskar áfram rannsóknum sín-
um í lyflæknisfræði og hafði safn-
að miklum efnivið, einkum varð-
andi kransæðasjúkdóma á íslandi.
Veitti hann mér strax aðgang að
gögnum sínum og hvatti mig til
dáða. I sameiningu birtum við
fyrsta uppgjör um kransæðastíflu
sem gert hafði verið hér á landi.
Á þeim tíma voru umhverfísþættir
taldir vera aðalorsök kransæða-
sjúkdóma en Óskar taldi að erfða-
þættir léku stórt hlutverk. í dag
beinast rannsóknir vísindanna
einkum inn á þær brautir.
Óskar tók virkan þátt í félags-
störfum lækna, m.a. var hann í
ritstjórn Nordisk Medicin, formað-
ur Læknafélagsins Eirar, Ly-
flæknafélags Islands, Yfírlækna-
félags^ Reykjavíkur og Læknafé-
lags íslands. Heiðursfélagi var
hann í Hjartasjúkdómafélagi ís-
lenskra lækna, Yfírlæknafélagi
Reykjavíkur og Læknafélagi ís-
lands.
Óskar var læknir af gamla skól-
anum eins og við yngri menn í þá
daga kölluðum þá sem höfðu feng-
ið framhaldsmenntun á Norður-
löndunum og í Þýskalandi. Þessir
læknar lærðu sína læknisfræði
undir miklum aga og vildu því að
aðrir sýndu agaða framkomu.
Þrátt fyrir agaða framkomu Ósk-
ars var ekki langt í samúð og
hjartahlýju gagnvart sjúklingum
og samstarfsfólki sem báru til
hans traust og virðingu.
Við læknar lyflækningadeildar
Borgarspítalans kveðjum dr. Ósk-
ar með virðingu og þökk fyrir löng
og góð kynni. Við vottum Inger
og fjölskyldu dýpstu samúð.
Einar Baldvinsson.
Með Óskari Þ. Þórðarsyni er
genginn einbeittur, stjórnsamur
og mikilsvirtur læknir sem setti
fróðleiksleit og strangar siðareglur
í öndvegi.
Óskar var Reykvíkingur og ólst
upp hér í bæ á þeim árum þegar
allsnægtir og óhóf var aðeins til
í ævintýrum. Strax og hann hafði
þrek og krafta til kynntist hann
erfiðisvinnu hverskonar og högum
þess fólks sem þau störf stunduðu.
Mér fannst að þessi reynsla hans
frá unglingsárunum mótaði tölu-
vert lífsviðhorf hans, því glöggt
mátti oft kenna samhygð hans
með þeim sem hart þurfa að leggja
að sér án þess að bera mikið úr
býtum.
Óskar lauk læknisprófí frá Há-
skóla íslands árið 1934. Að því
loknu hélt hann til framhaldsnáms
til Noregs og síðar Danmerkur þar
sem hann vann á rannsóknarstof-
um og spítölum í rúman áratug.
í Árósum dvaldi Óskar í nær tvö
ár og vann hann þar aðallega að
doktorsriti sínu við Biokemisk
Institut. Rit þetta sem fjallaði um
storknunarþáttinn „protrombin"
kom út árið 1941 og vakti á þeim
tíma verðskuldaða athygli.
Óskar hvarf aftur til íslands
árið 1945. Fyrst hóf hann störf á
Landspítalanum og stundaði hann
þá einnig heimilislækningar. Jafn-
framt lagði hann stund á rann-
sóknarstörf. Mér er t.d. enn í minni
þegar Óskar vandi komur sínar
forðum daga að Tilraunastöðinni
að Keldum. Þar hafði hann með
höndum tilraunir með músaunga
í þeim tilgangi að færa sönnur á
að svonefnd „stingsótt" væri af
völdum veiru, en faraldur af
„stingsótt“ gekk þá hér í borg og
lék suma illa. Áhugi Óskars á
hverskonar rannsóknum í læknis-
fræði entist honum alla tíð og um
þau mál vildi hann gjaman ræða.
Óskar var margfróður, las mikið,
var stálminnugur og alltaf hafði
hann frá mörgu að segja viðmæ-
lendum til fróðleiks og oft um hin
fjarskyldustu málefni. Frá hendi