Morgunblaðið - 09.03.1995, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 9. MARZ 1995 37
MINNINGAR

i
i
i
i
(
<
(
(
(
(
(
i
(
(
ARNFRÍÐUR
GUÐJÓNSDÓTTIR
Arnfríður
Guðný Guð-
jónsdóttir var
fædd á Arnarnúpi
í Keldudal í Dýra-
firði hinn 17. sept-
ember 1911. Hún
lést í Landakots-
spítala aðfaranótt
27. febrúar sl. Arn-
fríður var tíunda
systkinið í hópi
þrettán barna
hjónanna Elín-
borgar Guðmunds-
dóttur, f. 30. sept.
1875, d. 22. jan.
1959, og Guðjóns Þorgeirsson-
ar, f. 13. nóv. 1871, d. 22. maí
1957. Fjögur systkini Arnfríð-
ar lifa hana en nöfn systkina
hennar eru sem hér segir:
Guðbjörg Kristjana, f. 20. ág.
1897, d. 31. des. 1989; Guð-
mundur Jón, f. 26. nóv. 1898,
drukknaði á Valtý 17. mars
1920; Jóhanna Bjarney, f. 25.
sept. 1900, d. 9. ág. 1989;
Bjarni Þorvaldur Stefán, f. 12.
d. 29.
okt. 1929; Daðína
Matthildur, f. 30.
des. 1903; Ásgeir,
f. 25. sept. 1905;
Margrét Ingibiörg,
f. 10. des. 1906, d.
27. des. 1970; Þor-
geir, f. 18. apríl
1908, d. 27 jan.
1936; Guðmundur
Örn, f. 3. jan. 1909,
29. júní 1910;
Kristján Guðmund-
ur Jón Skarphéð-
inn, f. 4. jan. 1913,
d. 16. des. 1938;
Elínborg, f. 7. nóv. 1914, og
Ásta Kristín, f. 30. ágúst 1916.
Arnfríður var tvo vetur við
nám í Núpsskóla en fluttist til
Reykjavíkur 1932 og vann við
margs konar störf; lengst og
síðast vann hún hjá Últímu við
verslunarstörf. Arnfríður var
ókvænt og barnlaus. Arnfríð-
ur verður jarðsett frá Bú-
staðakirkju í dag og hefst at-
höfnin kl. 13.30.
ÉG ætla að skrifa nokkrar línur
um Arnfríði Guðjónsdóttur, en hún
andaðist hinn 27. febrúar síðastlið-
inn á Landakotsspítala, eftir erfiða
sjúkralegu. Arnfríður var búin að
vita hvað það var að vera á spít-
ala, það voru orðnar margar ferð-
irnar þangað. En ég vona bara að
hún sé laus við allar þjáningar og
þrautir og að henni líði vel.
Ég kynntist Arnfríði fyrir um 7
árum er ég kom til hennar að
Hörðalandi 4 sem heimilishjálp.
Amfríður var alveg einstök mann-
eskja í alla staði, hún var mér al-
veg einstaklega góð, og mun ég
koma til með að sakna hennar.
Ég gat nú ekki verið hjá henni
síðustu mánuðina sem hun var
heima og fannst mér það miður,
en hun fékk alveg sérlega góða
konu, sem gat verið hjá henni frá
kl. 9-3 á daginn, og hugsaði hún
afar vel um hana og vil ég þakka
henni fyrir allt sem hún gerði fyr-
ir Arnfríði. Ég vil þakka Arnfríði
fyrir allar samverustundirnar í
Hörðalandi 4, þær eru ógleyman-
legar.
Að lokum vil ég senda öllum
hennar ástvinum, systkinum, vin-
um og vandamönnum mínar inni-
legustu samúðarkveðjur og bið
góðan Guð að blessa þau öll.
Guðrún.
Ég kynntist Öddu fyrst árið
1948. Þá hafði hún unnið sem
afgreiðslustúlka í klæðagerðinni
Últímu við Bergstaðastræti um
eins árs skeið. Hún ætlaði að
starfa þar í tvær vikur vegna veik-
inda afgreiðslustúlku í búðinni, en
starfsárin urðu 32.
Það.kom fljótt í ljós að þarna
fór manneskja sem hægt var að
treysta. Trúmennskan var henni í
blóð borin. Betri starfskraft var
ekki hægt að hugsa sér. Hún var
vakin og sofin yfír velferð fyrir-
tækisins í smáu og stóru. Hún var
af gamla húsbóndahollustuskólan-
um og ef hún minntist á vinnuveit-
anda sinn sagði hún jafnan, „bless-
aður húsbóndinn". Aldrei yfirgaf
hún vinnustað sinn fyrr en öllum
verkum var lokið, hvað svo sem
klukkunni leið. Þeir eru margir
herramennirnir í landinu sem hún
hefur ráðlagt um fatakaup og selt
föt, en henni var alltaf treystandi
því smekkur hennar var einstakur.
Síðar vann Adda í gluggatjalda-
deild Últímu og þaðan var sömu
sögu að segja, alúð og vandvirkni
í fyrirrúmi. Margir þekktu Öddu
undir nafninu „Adda í Últímu" og
held ég henni hafi þótt vænt um
þá nafngift.
Adda var skartkona í klæða-
burði, í bestu merkingu þess orðs.
Ekki áberandi en ævinlega „sólítt“
klædd, enda klæddist hún vel svo
há og grönn sem hún var.
Það var alltaf gaman að koma
heim til Öddu. Lagður var á borð
bróderaður dúkur, fallegt postulín
og silfurborðbúnaður, rétt eins og
þjóðhöfðingi væri á ferð, öllu því
fínasta til tjaldað, og viðmótið eft-
ir því.
Heima hjá henni var hver hlutur
á sínum stað og staður fyrir hvern
hlut. Eftir að hún varð rúmliggj-
andi heima vafðist það því aldrei
fyrir neinum að finna það sem hún
bað um að rétta sér. Það var í
hægra horninu innst í annarri
skúffu eða í litlum kassa ofaní
öðrum kassa undir peysunni í
neðstu hillunni. Slík var reglusem-
in í einu og öllu.
Sólargeislinn í lífí Öddu var
Kristján Jón frændi hennar,
„Nonni minn“. Hann var eins kon-
ar uppeldissonur hennar. Steinunn
móðir hans og Adda voru systk-
inadætur og bjuggu saman á Bar-
ónsstíg 11 í fjöldamörg ár. Stein-
unn lést árið 1984.
Adda vakti ætíð yfír velferð
Kristjáns Jóns. Hún gladdist inni-
lega yfir velgengni hans á lista-
sviðinu og var honum sem besta
móðir. Hann launaði henni um-
hyggjuna og fóstrið á sinn hljóðl-
áta hátt. Fór til dæmis aldrei að
sofa fyrr en hann hafði talað nokk-
ur orð við frænku og boðið henni
góða nótt.
Svo voru það drengirnir hennar
Mundu frænku hennar, en um þá
talaði hún jafnan í sérstakri tón-
tegund. Með þeim fylgdist hún
allt frá fæðingu þeirra. Ekki þýddi
að hringja til hennar er landsleikur
stóð yfir í sjónvarpinu og hann
Júlli var að spila. Þá sat hún sem
límd við sjónvarpið.
Dætrum okkar Kristjáns og
barnabörnum var hún sem besta
frænka eða amma. Bar hún hag
þeirra jafnan fyrir brjósti og mundi
alltaf eftir afmælisdögum þeirra
og sendi eða færði þeim blóm og
gjafir. í áraraðir pijónaði hún
sokka og vettlinga handa þeim og
börnum þeirra. Það voru ófáar
ferðirnar sem við mæðgur fórum
til Öddu til að bera undir hana
mál sem okkur lágu á hjarta. Og
ævinlega fórum við hressari og
ánægðari af hennar fundi. Hún
dró alltaf fram það jákvæða í öllum
málum. Ef haldið var upp á afmæl-
ið eða annað í okkar fjölskyldu var
Adda sjálfsagður gestur. Fyrsta
spurning barnabarnanna var jafn-
an: „Verður ekki Adda frænka?“
Það er gott að minnast slíkrar
vinkonu og maður eins og hangir
í lausu lofti þegar ekki er lengur
hægt að hringja í Öddu til að
spjalla við hana og fá góð ráð hjá
henni.
Árið 1979 hætti Adda að vinna
í Últímu vegna heilsubrests. Hún
gekkst undir marga og erfíða upp-
skurði en alltaf reif hún sig upp
þar til nú síðastliðið ár að hún var
að mestu rúmiiggjandi.
Adda var mikil trúkona. Hún las
Biblíuna sína og kunni ósköpin öll
af sálmum og bænum. Daglega
bað hún fyrir vinum sínum og öll-
um þeim sem bágt áttu. Hún var
ljóðelsk með afbrigðum. Davíð
Stefánsson var hennar skáld sem
hún dáði og kunni mörg kvæða
hans utanað.
Ég held að á engan sé hallað
þó sagt sé að enginn reyndist
Óddu jafn vel í einu og öllu og
þau hjónin Guðmunda frænka
hennar og Jónas maður hennar.
Það var fallegt og mannbætandi
að horfa upp á alla þá ást og
umhyggju sem þau sýndu henni
og það kunni Adda svo sannarlega
að meta.
Sú vinátta og elskusemi sem
Adda sýndi okkar fjölskyldu alla
tíð verður aldrei fullþökkuð. Ég
þykist viss um að henni hefur ver-
ið vel fagnað þegar hún kom yfir
landamærin, því margir hennar
kærustu vinir eru farnir á undan
henni.
Ég kveð elskulega vinkonu með
söknuði ogþakklæti. Kristjáni Jóni
og öðrum ættingjum hennar og
vinum sendi ég innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Blessuð sé minning góðrar
konu.
Oddný Ólafsdóttir.
Adda var fædd á Arnarnúpi í
Keldudal við utan- og sunnanverð-
an Dýrafjörð og var fjórða yngsta
barn af 13 börnum afa og ömmu.
Þótt búið væri myndarbúi á Arn-
arnúpi var ríkidæminu ekki fyrir
að fara. Vestfirsk náttúra er ekk-
ert lamb að leika sér við og hver
bóndi varð jafnframt búskap að
stunda sjóinn til að afla sér og
fjölskyldu sinni viðurværis. En
sjórinn tók sinn toll af dalbúum
Keldudals, ekkert fékkst án fórna.
Þeir yngstu og hraustustu voru
þeir fyrstu sem hurfu á braut því
að þeir voru knáastir til sjóróðr-
anna. Yfir vegleysur var að fara
til næstu byggða úr Keldudal svo
að íbúarnir tengdust sterkari
böndum en ella. Vegna þessara
aðstæðna ríkti því í dalnum sér-
stakt mannlíf hjálpsemi, vináttu,
tryggðar og góðvildar. Margar
fjölskyldnanna voru tengdar eða
skyldar innbyrðis og hver vildi
reynast annars bróðir. Ef fólkið
stóð ekki saman var heill þess
horfin. Úr þeim jarðvegi sem
þarna var ræktaður hlutu því að
spretta góð grös, lífgrös. Menn
bjuggu þröngt hvað varðaði hús-
næði, fæði og klæði en hjartað var
á sínum stað. Menn vissu hver var
náungi þeirra.
Þótt hér eigi í hlut ættmenn
mínir af Arnarnúpsætt, sem ásamt
fleirum áttu rætur sínar í Keldu-
dal, leyfi ég mér að fullyrða að
þeir einstaklingar sem þarna slitu
barnsskónum .séu fyrir nokkurra
hluta sakir sérstakir. Það sem ég
tel einkenna þá er að þeir eru
umfram allt hógværir, lítillátir,
góðsamir og umburðarlyndir. Trú-
mennsku þeirra til starfa og holl-
ustu við vinnuveitendur sína er
viðbrugðið. Hvers vegna allt þetta?
Lengi býr að fyrstu gerð og óblíð
íslensk náttúra, og mannlífið sem
hún fóstraði, mótaði þetta fólk.
Það drakk með móðurmjólkinni í
sig þann lærdóm að lifa í nægju-
semi og duga til einhvers. Það
lærði að ekkert fæst án fórna og
að þegar upp er staðið er það
manngildið sem máli skiptir og
rækta ber.
í þessu umhverfi ólst hún Adda,
móðursystir mín upp. Hún var
enginn undanvillingur frá því sem
ég hefí lýst hér að ofan. Hún var
kannski miklu fremur þetta allt
saman holdi klætt. Hún átti þess
kost að vera tvo vetur í Núpsskóla
áður en hún hleypti heimdragan-
um en þegar til Reykjavíkur kom
vann hún að margs konar störfum.
L/mgst og síðast starfaði hún hjá
Últímu, eða svo lengi sem kraftar
leyfðu. Adda giftist aldrei en bjó
fyrstu árin hjá móðurbróður sín-
um, dóttur hans og dóttursyni.
Þessi ungi frændi Öddu, Kristján
Jón, varð augasteinn hennar. Ég
held að fulíyrða megi að Adda
hefði ekki elskað hann heitar þótt
hann hefði verið frá henni skorinn.
Hún var honum eins og önnur
móðir og kunni því vel að fínna
hversu nákominn hann varð henni.
Hann var sólargeislinn í lífi henn-
ar. Einu sinni kom Nonni hennar
með henni vestur. Hún var stolt
hún Adda þá.
Þar sem afí og amma bjuggu
heima hjá okkur á Vésteinsholti
þá var þar oft gestkvæmt þegar
systkini mömmu úr Reykjavík
komu vestur. En það var alltaf
nóg pláss, ef rúmin þraut þá var
bara sofið í hlöðunni. Á þeim árum
voru engar springdýnur í rúmun-
um heldur einfaldlega fiðursæng-
ur, stundum tvær í hverju rúmi
ef þær voru farnar að slitna. Ein
undirsæng var þá látin duga á
meðan á gestakomu stóð og hin
lögð á gólfíð. Þetta voru dýrðar-
dagar, dagar tilbreytingar og
gleði. Amma og afi urðu alltaf svo
keik þegar gestina bar að garði
og mamma og systur hennar
þurftu að skrafa um svo margt.
Ýmsum leyndarmálum var hvíslað
í eldhúsinu, kannski sögum. Þá
var nú gott að stiginn upp á loftið
lá einmitt upp úr eldhúsinu. Þegar
maður var búinn að búa um rúmin
á morgnana, hella úr koppunum
og sópa gólfíð þá passaði það að
mamma og Adda, eða Magga,
voru orðnar tvær einar í eldhúsinu
og því kjörið tækifæri að treina
sér að sópa niður stigann en fá
sér bara sæti í efstu tröppunni og
hlusta. En maður varð að gæta
sín að skjóta ekki inn orði, enda
þótt atburðarásin yrði spennandi
og maður vissi stundum betur.
Eitt hóstakjöltur gat kostað brott-
rekstur eða að maður varð að ljúka
strax við stigaræksnið og koma
sér svo út að leika sér eða raka,
já, jafnvel gefa hænsnunum.
Svo var hún Adda svo dæma-
laust fín og á hendi hennar glóði
gullhringur fá góðum vini, sem
alltaf var hægt að dást að. Ungum
heimasætum fannst það eilítið
merkilegt að ógift kona á aldur
við Öddu skyldi vera ástfangin; í
sveitinni virtist nefnilega ástin
víkja fyrir amstri daganna. Þegar
Adda lagði fötin sín til hliðar, vel
með farin að sjálfsögðu, þá henti
það stundum að pakki kom vestur
og frænkur sem vart höfðu slitið
barnsskónum skreyttu sig í fötun-
um hennar. Þau voru glæsileg.
Ég man eftir rósóttum bólerókjól
sem hún sendi. Ég var þá um ferm-
ingu og .stór eftir aldri og íklædd
kjólnum bætti ég nokkrum árum
við aldur minn og komst á drauma-
aldurinn: mér fannst ég að
minnsta kosti sextán.
Þegar ég sjálf var komin suður
í skóla var það heilög og ljúf skylda
að koma við í búðinni hjá Öddu
þegar farið var um Laugaveginn.
Hún var Frænkan með stórum
staf. Ég hef oft spurt mig af
hverju, en ég á ekkert eitt svar.
Hún Adda var bara þannig. Hún
var dálítil heimskona, þekkti
marga og kunni skil á ýmsu sem
ekki var daglegt brauð í sveitinni.
Hún var fús að gefa góð ráð og
verða að liði hvenær sem hún gat.
Kannski var það samt ekkert af
þessu sem laðaði mann til hennar.
Kannski var það bara þetta „eitt-
hvað“ við hana sem heillaði og
„eitthvað-ið“ hennar Öddu seiddi
og dró. Hún einfaldlega auðgaði
tilveruna með návist sinni.
Ekki verður Öddu getið án þess
að minnst sé á þrístirnið Öddu,
Möggu og Geira, en Magga og
Geiri voru einnig systkini mömmu
í Reykjavík. Þau höfðu, eins og
Adda, ung haslað sér völl hér syðra
en héldu tryggð við átthaga og
ættingja vestra. Ég minnist til
dæmis árvissrar jólakveðju í út-
varpi sem beðið var með óþreyju
á Þorláksmessu með hangikjöts-
lykt í vitum og eftirvæntingu í
hjörtum. Þá sátu amma og afí við
útvarpið og þegar þulurinn hóf
lestur kveðja í Barðastrandarsýsl-
ur var eins gott að hægja á sér,
að maður tali nú ekki um Vestur-
ísafjarðarsýslu þá dugði ekkert
minna en grafarþögn þar til jóla-
óskir frá Öddu, Möggu og Geira :
höfðu ómað á öldum ljósvakans.
En hjól tímans snýst án afláts.
Amma og afi hurfu á braut og
foreldrar mínir brugðu búi og
fluttust suður. Nánir ættingjar
og vinir hurfu af sjónarsviðinu
en nú gátu samt systkinin frá
Arnarnúpi sem bjuggu hér syðra
haft meira samneyti en áður og
þegar ellin færðist yfír var síminn
galdratækið góða sem oft stytti
stundirnar.
Adda átti við vanheilsu að
stríða mestan hluta ævi sinnar
enda þótt hún ætti sín góðu skeið.
Hún fékk krabbamein aðeins 35
ára gömul. Þrisvar sinnum var
talið að hún hefði sigrast á því
en að lokum varð hún að lúta í
lægra haldi. Segja má að hún sé
búin að vera á sjúkrahúsi nær
óslitið frá því í apríl í fyrra en
þá hófst síðasta orrahríðin. Þótt
á stundum syrti í álinn gaf Adda
ekki upp vonina en barðist með
reisn til hinstu stundar. Hún fékk
hægt og fagurt andlát; hún leið
burt og burtför hennar var í sam-
ræmi við líf hennar: hún kvaddi
með hógværð og fegurð.
Að leiðarlokum vil ég þakka
minni elskulegu frænku fyrir
kærleika hennar og umhyggju-
semi og fyrir allar stundir sem
við áttum saman, sem þó voru
allt of fáar. Ég minnist hennar
með virðingu og þökk og bið henni
blessunar inn í ljósið.
Kristín Jónsdóttir.
Adda var hún alltaf kölluð. Ég
sá hana fyrst árið 1952 í verslun-
inni Últíma, en þar vann hún hjá
móðurbróður mínum Kristjáni
Friðrikssyni. Þetta var glæsileg
kona, smekklega klædd og vel
snyrt. Hjá honum átti hún eftir
að vinna meiri hluta starfsævinn-
ar.
í fyrsta sinn sem ég kom heim
til hennar tók ég eftir því hvernig
allt var í röð og reglu, hlýlegt og
heimilislegt, ekkert drasl. Gamla
hluti hafði hún gert sem nýja,
t.d. handavinnustólinn sinn. Hann
var ferkantaður með loki og á það
hafði hún saumað út svo fallegt
stykki og klætt hann utan. Um
allt voru handgerðir púðar, dúkar
o.fl. eftir hana. Það var þá sem
ég taldi inni í þessari einu stofu
14 myndir af „Nonna mínum“ á
öllum aldri. Okkur þótti nú nóg
um þetta, sem vorum þarna sam-
an komnar og spauguðum auðvit-
að svolítið með það. Hún tók því
öllu vel og hló bara með okkur!
Ekki varð þetta þó til þess að
fækkaði af honum myndunum.
Við kölluðum hann alltaf þessum
tveimur nöfnum, Nonna minn, en
maðurinn heitir Kristján Jón
Guðnason og er myndlistarmaður.
Myndunum af honum fór ekki að
fækka fyrr en hann fór sjálfur
að gefa henni myndir eftir sig og
þá þurfti auðvitað að rýma til á
veggjum. „Nonni minn“ naut
elskusemi hennar og umhyggju,
en það var ekki bara hann heldur
allir sem áttu hennar vinskap.
Hún var ótrúlega góð við mig og
tryggðin var svo sterkur eiginleiki
hennar.
SJÁ NÆSTU SÍÐU