Morgunblaðið - 15.03.1995, Side 10

Morgunblaðið - 15.03.1995, Side 10
10 MIÐVIKUDAGUR 15. MARZ 1995 MORGUNBLAÐIÐ FRÉTTIR Samdráttur í sauðfjárrækt er eitt helsta vandamál sem landbúnaðurinn stendur frammi fyrir Tekjur margra bænda undir fátæktarmörkum Tekjur margra sauðfjárbænda eru nú komn- ar niður fyrir fátæktarmörk ef marka má niðurstöður nýlegrar búrekstrarkönnunar Hagþjónustu landbúnaðarins. Talið er að orsakir þessa megi helst rekja til þess að þær forsendur sem gefnar voru um þróun sauðfj árræktarinnar við gerð síðasta búvöru- samnings hafa ekki gengið eftir. Imáli Hauks Halldórssonar, frá- farandi formanns Stéttar- sambands bænda, á Búnaðar- þingi sem nú stendur yfir, kom fram að aukið atvinnuleysi hefði gert það að verkum að þeir sem vildu hætta í sauðfjárbúskap hafa ekki haft að neinni annarri vinnu að hverfa. Þá hefði neysla kindakjöts dreg- ist enn frekar saman, bæði vegna þess að önnur matvara hefur lækk- að mun meira í verði en kindakjöt, og lítið sem ekkert hefur verið gert í vöruþróun og nútímalegri mark- aðssetningu. Vegna þessarar þró- unar hefði orðið að skera niður framleiðsluheimildir sauðfj árbænda ár frá ári og ekki sé enn séð fyrir endann á því. Þá hefði ekki fengist viðunandi verð fyrir dilkakjöt á er- lendum_mörkuðum þótt útflutning- ur á umíramkjöti til Færeyja og Svíþjóðar hafi gefið nokkra búbót. Ekki var pólitískur viyi til að slá varnagla Halldór Blöndal, landbúnaðar- ráðherra sagði í ræðu sinni á Bún- aðarþingi að öllum sem horfast í augu við raunveruleikann ætti að vera ljóst að vandi sauðfjárbænda verði ekki rakinn til vanefnda á samningsbundnum framlögum rík- isins, heldur til þess að forsendur búvörusamningsins eins og þær voru hugsaðar í upphafi hafí brugð- ist. Þar vegi ekki minnst sá mikli samdráttur sem orðið hafi í neyslu kindakjöts og ekki sér fyrir endann á. Ekki hafi verið pólitískur vilji við samningsgerðina að slá varnagla ef þessi yrði þróunin og því engar forsendur fyrir að taka upp málið eftir á. Halldór sagði að vandinn í hnotskum væri sá að sauðfjárbúin hefðu smækkað og hafi þau þó verið smá fyrir, og of mörgum bændum væri ætlað að hafa tekjur af minnkandi markaði. Ekki væri heldur hægt að horfa framhjá því að hinar stífu framleiðslutakmark- anir feli í sér hvata til framhjásölu, sem svo grafí undan opinberum stuðningi við greinina. Halldór sagðist telja að við gerð nýs búvörusamnings sem yrði að hefjast að afloknum kosningum hljóti menn að huga að enn róttæk- ari breytingum og slökun á fram- leiðslustjórnuninni. Hin stífa kvóta- skerðing fengi ekki staðist til lengd- ar. En samhliða því þurfi að leita pólitískrar samstöðu um að festa þá viðmiðun sem opinber stuðning- ur í formi beingreiðslna til bænda byggist á og nýta það svigrúm sem þannig gæti skapast til að greiða fyrir því að framleiðslan færist á færri og öflugri hendur. „Við hljótum einnig að horfa til annarra lausna og fjölbreyttari at- vinnusköpunar í dreifbýlinu, og vissulega er það svo að stöðugleik- inn og rétt gengisskráning gefur nú tækifæri til sóknar sem ekki hafa verið fyrir hendi,“ sagði Hall- dór Blöndal. 726 þúsund krónur í árslaun í. skýrslu Hagþjónustu landbún- aðarins um afkomu bænda sam- kvæmt úrtaki, sem nefnd á vegum landbúnaðarráðherra, Búnaðarfé- lags íslands og Stéttarsambands bænda hafði forgöngu um að gera, kemur fram að meðalgreiðslumark árið 1993 var 548 ærgildi á kúabú- um, 271 ærgildi á sauðfjárbúum og 452 ærgildi á blönduðum búum. Hafði það dregist saman um 6-9% að jafnaði frá árinu áður, mest á sauðíjárbúunum. Velta mið- uð við ærgildi reyndist vera áþekk í öllum flokkum búanna, eða tæp- lega 11 þúsund krónur. Veltusam- dráttur var lítið eitt minni milli ára en svarar til samdráttar greiðslu- marks á kúa- og sauðfjárbúum; heildarveltan árið 1993 var 6,2 milljónir króna á kúabúum, 3 millj- ónir á sauðfjárbúum og 4,4 milljón- ir á blönduðum búum. Hagnaður fyrir laun árið 1993 var 1.119 þús. kr. á kúabúum, 582 þúsund á sauðij'árbúum og 1.010 þús. kr. á blönduðum búum. Hafði þessi þáttur minnkað mest milli ára á sauðfjárbúunum, eða um 40%. Inni í þessum tölum eru tekjur sem menn höfðu af sölu eða niðurfærslu fullvirðisréttar, sem ekki er lengur til staðar. Að þeim frátöldum en að viðbætt- um greiddum launum fékkst það mat á launagreiðslugetu búanna að hún var 1.756 þús. kr. á kúabúi árið 1992 og 1.444 þús. kr. 1993, en það þýðir 22% samdrátt milli ára. - Á sauðfjárbúi var launa- greiðslugetan 981 þús. kr. árið 1992 og 726 þús. kr. árið 1993, en það er 26% samdráttur, og á blönduðu búi var launagreiðsluget- an 1.728 þús. kr. og 1.473 þús. kr. árið 1993, en það er 15% samdrátt- ur milli ára. Samkvæmt þessu hafði sauðfjár- bú með 270 ærgilda greiðslumark 726 þúsund krónur til greiðslu launa á árinu 1993 þegar frá eru taldar bætur fyrir niðurfærslu. Á árinu voru tekjur utan bús 350 þús. kr. á kúabúum, 621 þús. kr. á sauðfjárbúum og 303 þús. kr. á blönduðum búum. Benda niðurstöð- ur könnunarinnar því til þess að sauðfjárbændur hafi í vaxandi mæli bætt sér upp tekjuhrun bú- rekstrarins með annarri tekjuöflun þrátt fyrir erfitt atvinnuástand. Aukin verðmætasköpun eina lausnin Haukur Halldórsson sagði á Bún- aðarþingi að margir hefðu bundið vonir við að lögin um atvinnuleysis- bætur fyrir sjálfstætt starfandi ein- staklinga myndu koma bændum að gagni í þeim erfíðleikum sem nú ganga yfir. Framkvæmd þessara laga hefði hins vegar valdið miklum vonbrigðum og enn hefðu einungis fáir bændur fengið viðurkenndan rétt til atvinnuleysisbóta. Það hefði reynst rétt sem varað hefði verið við í upphafi að aðstaða bænda væri svo sérstök að reglur um atvinnuleysisbætur fyrir þá yrðu aldrei felldar undir almenn ákvæði svo að gagn yrði að. Sagði Haukur að á vegum félagsmálaráðuneytis- ins og landbúnaðarráðuneytisins væri nú verið að reyna að fínna leið til þess að bændur geti notið réttar síns á þessu sviði. Haukur sagði að enda þótt at- vinnuleysisbætur geti verið tíma- bundin hjálp fyrir einhvern hóp bænda séu þær að hans dómi engin lausn í þeim erfíðleikum sem þrengri markaður skapar landbún- aðinum. Eina lausnin í því efni sé aukin verðmsetasköpun. Hann sagði að möguleikar til aukinnar sölu búvara lægju að sín- um dómi fýrst og fremst í auknum útflutningi, ekki í sölu á hráefni eins og hingað til hefði verið stund- að, heldur á meira unnum vörum. Vinna þyrfti markvisst að vöruþró- un og kanna til hlítar hvaða mögu- leikar væru á útflutningi slíkra vara. „Hins vegar höfum við rekið okk- ur óþyrmilega á það að undanförnu að sumt af þeirri vöru sem við höf- um verið að bjóða til kaups erlend- is stenst ekki þær kröfur sem mark- aðurinn gerir hvað varðar meðferð og frágang vörunnar. Ef við ætlum okkur að ná árangri á þessum mörkuðum þarf því til að koma stór- fellt gæðaátak á öllum ferli vörunn- ar, allt frá sáningu og þar til varan er komin í hendur neytandans. Ég tel að við eigum að leita eftir stuðningi ríkisvaldsins við áætlun um vöruþróun og tilraunir til út- flutnings á sauðfjárafurðum. Slíkt átak þyrfti að standa í fimm til sex ár ef von á að vera um umtalsverð- an árangur. Menn verða að átta sig á því að það er ekki það sama að „finna markað“ og að „vinna mark- að“. Að vinna markað er langtíma- verkefni og menn verða að nálgast það með því hugarfari ef von á að vera um árangur. Að mínum dómi er slíkt markaðsátak áhrifaríkasta leiðin til þess að lyfta atvinnustiginu í landbúnaðinum, sérstaklega sauð- fjárræktinni," sagði Haukur Hall- dórsson. 21150-21370 LARUS Þ. VALDIMARSSON, fRAMKVÆMDASTjORi KRISTJAN KRISTJANSS0N, loggiltur fasteignasali Til sýnis og sölu m.a. eigna: Nýlegt parhús - bílskúr - útsýni við Ásland, Mos., um 100 fm næstum fullgert. Góður bílskúr 26 fm. Góð lán áhv. Tilboð óskast. Lítil séríbúð - mikið útsýni Efri hæð um 60 fm í tvíbhúsi í gamla góða vesturbænum. Allt sér. Mikið útsýni. Tilboð óskast. í suðurenda - hagkvæm eignaskipti Sólrík 4ra herb. íb. um 100 fm á 2. hæð við Hraunbæ. Sérþvottahús í íb. Ágæt sameign. Bílskúr 20 fm. Skipti möguleg á 2ja herb. íb. Mismun- inn má greiða með húsbréfum. Austurborgin - vesturborgin - eignask. Góðar 5 og 6 herb. sérhæðir með innb. bílskúrum við Sogaveg og Holtsgötu. Eignaskipti möguleg. Vinsamlega leitið nánari upplýsinga. Hjarðarhagi - Meistaravellir Góðar sólrikar 3ja og 4ra herb. íbúðir á vinsælum stöðum við Hjarðar- haga og Meistaravelli. Vinsamlega leitið nánari upplýsinga. Húseign meðtveimur íbúðum 3ja-4ra herb. óskast íVesturb. eða nágr. LAUGAVEG118 SlMAR 21150 - 21370 AIMENNA FASTEIGNASALAH Áhrif samninganna á ráðstöfunartekjur að mati ASÍ Lægstu tekiur hækka um 9% NYGERÐIR kjarasamningar á al- menna vinnumarkaðinum leiða til verulegrar kjarajöfnunar og áhrif lækkunar á skattlagningu lífeyris- tekna breytir litlu um þá niðurstöðu að mati Guðmundar Gylfa Guð- mundssonar, hagfræðings ASÍ, en í Vinnunni, tímariti ASÍ, fjallar hann um áhrif samninganna og aðgerða ríkisstjómarinnar á ráð- stöfunartekjur mismunandi tekju- hópa. Sú gagnrýni hefur komið fram á nýgerða samninga að þeir miði ekki að því markmiði að jafna kjörin þar sem afnám skattlagningar lífeyris- iðgjalda komi þeim betur til góða m hæstu sem hafa hærri laun. Guðmundur Gylfi segir að þar sem lífeyrisgreiðslur séu hlutfal! af launum verði skattleysi þeirra ekki til að jafna tekjur. „Vegna þess að skatthlutfallið er hærra af hærri tekjum en þeim lægri hækka hærri ráðstöfunartekjur hlutfallslega meira en lægri tekjur við þessa aðgerð. Aftur á móti lækka skattar á lægri tekjur hlutfallslega meira en á þeim hærri,“ segir hann í grein sinni. Hann bendir jafnframt á að skattalækkunin breyti litlu um þá kjarajöfnun sem felist í samningun- um þar sem heildaráhrif samning- um 1% anna verði þau að ráðstöfunartekjur hinna lægst launuðu aukist meira en þeirra sem hafa hærri tekjur. Áð mati Guðmundar Gylfa leiða kjarasamningarnir og aðgerðir rík- isvaldsins til þess að lægstu ráðstöf- unartekjur hækka um 14,5% án til- lits til verðbólgu, tekjur um skatt- leysismörk um 10%, 80 þúsundin um 9%, 90 þúsundin um 8% og 300 þúsund kr. tekjur um 6,8%. „Ætla má að verðbólgan verði um 5,3% á umræddu tímabili svo lægstu ráðstöfunartekj ur hækka um 9% á tímibilinu en hæstu ráð- stöfunartekjur um 1%,“ segir í grein Guðmundar Gylfa.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.