Morgunblaðið - 18.03.1995, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
MINNIIMGAR
LAUGARDAGUR 18. MARZ 1995 43
Sagt er að höfundar æviminninga
í dagblöðum fjalli þar einkum um
sjálfa sig. Því ekki? Persónuleg kynni
og reynsla af samferðamönnunum
er efniviðurinn í þess konar ritsmíð-
ar. Það bið ég þá sem lesa þessar
línur að athuga.
Margrét Jónsdóttir - Magga í
Hveragerði - var vinkona mín allt
frá fyrstu kynnum vorið sem Garð-
yrkjuskóli ríkisíns á Reykjum í Ölf-
usi tók til starfa. í nemendahópnum
voru þrjár stúlkur: Ólafía Ásbjörns-
dóttir frá Guðmundarstöðum í
Vopnafírði, Margrét Jónsdóttir frá
ísafirði og Vigdís Jónsdóttir. Ólafía
stundaði garðyrkjuna skamma hríð
eftir að hún lauk námi. Hún hefur
átt viðburðaríka ævi, en nú er vitund
hennar horfin frá okkur á vald
gleymskunnar þar sem hún á skjól
í elli á dvalarheimilinu í Kumbara-
vogi. Vigdísi bar einnig af leið frá
blómlendum garðyrkjunnar, eftir árs
nám á þeim slóðum lenti hún á þyrn-
um stráðum brautum kennslustarfs-
ins. En Margrét á nú að baki óslitna
langa og farsæla garðyrkjuævi við
hlið manns sína Skafta Jósepssonar.
í garðyrkjustöð þeirra í Hvera-
gerði angaði fresían (freysliljan)
ættuð frá Höfðalandi, fíngerð og
kurteisleg, en kröfuhörð og launar
þó vel sívakandi umhyggju ræktun-
armannsins. Skafti hafði náð ein-
stæðum árangri við ræktun þessarar
yndislegu jurtar. Það var ævintýri
líkast að hlíta leiðsögn hans um
garðyrkjustöðina, koma í vinnuskúr-
inn, horfa á Margréti og hennar fólk
binda fresíuvendina og þiggja þessi
blóm sem eru mér tákn vináttu og
umhyggju.
Nútímamenn hrópa: fjármagn,
mikið fjármagn! þegar þeir hyggja
á framkvæmdir og víst er það eitt
af forsendum þess að eitthvað þok-
ist í framfaraátt. En þegar siðlausa
orðið mannauður er tengt við pen-
ingahyggjuna er eins og verið sé að
meta þjóðina til verðs á þrælamark-
aði.
Margrét og Skafti byijuðu með
tvær hendur tómar. Þau höfðu alist
upp við nægjusemi hjá grandvörum
foreldrum af aldamótakynslóðinni
og færðu í bú sitt góðan arf, sem
ég vil ekki kalla mannauð heldur
mannkosti og manngildi. Trú-
mennska og vandvirkni var hluti af
þeirra auðlegð, auður sem síst má
skorta þegar stofnað er til búrekst-
urs, hvort heldur það er fiskrækt-
arbú, loðdýrabú eða stóra velferðar-
búið okkar allra. Þeim búnaðist vel.
Byggðu sé gróðrarstöð og hús og
ræktuðu blómagarð á berangri
hverahrúðursins, hver jurt og tré
sem Margrét hlúði þar að átti sína
sögu og tilfinningatengsl kunn þeim
sem við ræktun fást.
Margrét og Skafti áttu barnaláni
að fagna. Þegar að því kom að setja
þurfti börnin fjögur til mennta urðu
' þau að fara að heiman hvert af öðru
og sækja skóla í fjarlægum byggðar-
lögum. Því fylgir meiri kostnaður
heldur en gerist þar sem framhalds-
skóli er við bæjardyrnar. Margréti
varð þá ekki ráðafátt fremur venju.
Til að létta undir stofnsetti hún
verslun, smáa í sniðum og kallaði
Grein. Þar seldi hún hannyrðavöru
og ýmislegt til fegrunar og ánægju,
| enda var hún hög og hafði gætur á
I hlutum sem gleðja augað fyrir nytse-
' missakir eða fegurðar. Börnin náðu
mjög góðum árangri á menntabraut-
inni hvert á sínu sviði og hafa með
prýði uppfyllt væntingar foreldra
sinna um velgengni í námi og starfi.
Það hefði verið okkur skólasystk-
inum og vinum þeirra Margrétar og
Skafta ómetanlegt ef þeim hefði
auðnast að njóta góðrar heilsu á
friðsælu ævikvöldi. Skafti lést 28.
nóvember 1993 og nú eru dagar
I Margrétar taldir. Bæði áttu þau við
I heilsubrest að stríða síðustu æviárin.
Það hindraði þó ekki að á heimili
þeirra væri athvarf okkar skóla-
systkina úr Garðyrkjuskólanum þeg-
ar tímamótum var fagnað. Hve oft
sátum við þar saman og nutum hug-
lægrar og líkamlegrar hressingar
sem látin var í té af fölskvalausu
vinarþeli.
IÞað var Margréti að þakka hve
vináttubönd okkar voru traust. Því
langaði mig til að njóta samvista við
hana til að kynnast henni og mér
sjálfri þegar við báðar vorum komn-
I
ar á efri ár. Ég stakk upp á að við
færum saman í stutt ferðalag til
Hollands. Hún var treg í fyrstu, ótt-
aðist að verða samferðafólkinu til
trafala, hún leið af astma og varð
að ganga hægt og forðast áreynslu.
Ég sagði henni að við ættum að búa
í feiju og hafa þar alla þjónustu, á
flugvöllum væru til reiðu hjólastólar
og fyrir mitt leyti kysi ég frekar að
sitja á kaffihúsum úti í sólskininu
en þenja mig um götur og stéttar.
Og við fórum. Brátt kom í ljós hve
ólíkar við vorum. Ókunnugum mæti
ég með þumbaralegu afskiptaleysi,
en hún með jákvæðum áhuga sem
greiðir fyrir vinsamlegum kynnum.
Skjólstæðingar hennar vissi ég að
voru fjölmargir, hún átti einstæða
hæfileika til að taka þátt í kjörum
náungans og finna hjá honum lofs-
verð eðliseinkenni. Hjálpsemi í smáu
og stóru var henni eðlislæg, ef ein-
hver var með höfuðverk tók hún
töflu upp úr pússi sínu, þegar ég
hruflaði mig á ökkla átti hún viðeig-
andi smyrsl.
Þá sjaldan við fórum í búðir sýnd-
ist mér allt þar lítilsvert, en hún
fann oft eitthvað sem glatt gæti
skyldmenni eða barn. í lok ferðarinn-
ar var spilað bingó. Ég bað í hljóði
að dótið lenti hjá öðrum en mér, og
svo fór. Margrét sópaði að sér vinn-
ingum. Hjátrúarfullir gætu haldið
að hugarorka ætti þátt í þeirri út-
komu. Þegar við fórum að búast til
brottfarar var vandkvæðum bundið
að koma vinningunum fyrir. Ég
stakk upp á að henda því sem mest
var að fyrirferð: stórum servíettu-
pökkum, níðþungum kertum eða
pottasetti til nota á ferðalögum. En
þetta hafði gildi minjagripa fyrir
Margréti og mátti ekki glatast. Eins
og oft áður í samveru okkar varð
ég að endurskoða álit mitt sem var
markað af einstrengingslegri nytja-
hyggju og hallærislegum hugmynd-
um um gildi hluta sem fólgið væri
í þeim sjálfum.
Þegar við skruppum frá borði með
brauðsamloku og epli í poka, vildi
ég setjast niður á fátæklegu verts-
húsi við götuna og fá te til að drekka
með brauðinu. Það fannst Margréti
ekki geta gengið, við yrðum að fara
að hætti siðaðra manna, síst af öllu
vildi hún troða mönnum um tær.
Til málamiðlunar keypti ég tvo
vonda snúða.
Margt sá ég í þessari ferð með
augum vinkonu minnar. Svo ólíkar
sem við vorum og e.t.v. vegna þess
gaf hver dagur mér eitthvað nýtt,
ný viðhorf sem rótuðu til hugskotinu
með hressandi blæ.
Og þótt Margrét mín sé nú ekki
lengur á meðal okkar á ég ætíð eft-
ir að hugsa til hennar með gleði og
þakklæti.
Afkomendum hennar og vinum
sendi ég alúðarkveðjur.
Vigdís Jónsdóttir.
+ JÚ1ÍUS Maggi
Magnús fæddist í
Reykjavík 20. febr-
úar 1921. Hann lést í
Reykjavík 22. febr-
úar síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Maggi Júl. Magnús,
f. 1886, d. 1941, yfir-
læknir og borgar-
ráðsmaður, og seinni
kona hans, Þórhildur
Eiríksdóttir, f. 1882,
d. 1950.
Eiginkona Júlíusar
var Svala Waage, f.
27.2. 1923, sjúkraliði,
en þau slitu samvistir.
Svala er dóttir Einars Waage
húsgagnabólstrara og Ragnheið-
ar Grímsdóttur frá Gröf í
Laugardal. Dóttir Júlíusar frá
því fyrir hjónaband, með Lilju
Pálsdóttur frá Bakka á Skaga-
strönd, er Þórhildur, f. 1942.
Synir Júlíusar og Svölu eru
Ragnar Þór Magnús, f. 1943,
viðskiptafræðingur í Kanada;
Maggi Magnús, f. 1948, sjón-
tækjafræðingur í Þýskalandi;
Hilmar J. Magnús, f. 1952,
múrarameistari í Reykjavík,
kvæntur Kristínu Sigurbjörns-
dóttur og eiga þau eina dóttur,
Svölu. Júlíus átti tvo syni með
Þuríði Kristjánsdóttur, vél-
smíðameistara Gíslasonar. Þeir
eru Kristján Franklín Magnús,
f. 1959, leikari, Reylqavík,
kvæntur Sigríði Arnardóttur, og
Árni J. Magnús, f. 1968, háskóla-
nemi. Þá átti Júlíus dótturina
Þóru Björk, f. 1969, húsfreyju á
Þingeyri, en maður hennar er
Freyr Jónsson, sjómaður og eiga
þau tvo syni, Júlíus Má og Þórar-
in Ágúst.
Júlíus lauk stúdentsprófum
frá MR 1941, var sölumaður hjá
Heildverslun Ásbjörns Ólafs-
sonar í hálft annað ár, stundaði
Þú komst í hlaðið á hvítum hesti,
þú komst með vor í augum þér...
ÞESSAR ljóðlínur Davíðs eiga vel
við um látinn vin minn, Júlíus Magga
Magnús, sem er látinn eftir langvinn
veikindi.
Þegar hann lauk stúdentsprófi
árið 1941, blasti heimurinn við
stórglæsilegum ungum manni, sem
bar höfuðið hátt og ætlaði sér stóra
hluti. Hann fór til náms í Bandaríkj-
unurh og var þar í tveimur háskólum,
en gekk í bandaríska herinn 1944
og lenti í fallhlífadeild.
Deild hans var send til Filippseyja,
þar sem enn var barist, en þegar
andstæðingamir gáfust upp, var hún
send til Japans sem hluti herná-
hagfræðinám í
New York Univers-
ity og síðar í Uni-
versity of Southern
California i Los
Angeles en gekk í
bandaríska herinn
sumarið 1944 og
mun vera fyrsti Is-
lendingurinn sem
útskrifaðist sem
fullgildur fallhlíf-
arstökkvari. Hann
barðist með hern-
um í lokabardögum
á Filippseyjum og
var síðan með set-
uliði hans í Japan
veturinn 1945-46 en var leystur
frá herþjónustu í júní 1946
vegna áverka er hann hlaut í
stríðinu.
Júlíus var deildarstjóri einnar
hæðar hjá næststærstu verslun
í Washington DC í tæpt ár en
kom síðan heim og stofnaði
ásamt fleirum fyrstu ininja-
gripaverslunina á Keflavíkur-
flugvelli. Þá var hann aðstoðar-
framkvæmdasljóri hjá bílaversl-
un og Ford-umboði Páls Stefáns-
sonar í rúm fjögur ár, stofnaði
þá Ford-umboðið Kr. Krisljáns-
son hf. ásamt Kristjáni Kristj-
ánssyni og var þar forstjóri í
rúm sex ár. Júlíus var einn af
stofnendum Kiwanis-hreyfing-
arinnar hér á landi, Kiwanis-
klúbbsins Heklu, og gegndi þar
ýmsum embættum, var m.a. for-
seti klúbbsins eitt tímabil. Hann
var einn af stofnendum Félags
íslenskra bifreiðainnflytjenda
og Félags íslenskra verkstæðis-
eigenda sem síðar voru samein-
uð í Bílgreinasamband íslands.
Júlíus var verkefnastjóri í end-
urskoðunardeild Reykjavíkur-
borgar.
Útför Júlíusar fór fram frá
Dómkirkjunni 27. febrúar.
msliðs. Júlíus var leystur frá herþjón-
ustu vegna áverka, er hann hlaut,
og fór þá aftur til Bandaríkjanna og
stundaði þar verzlunarstörf um tíma.
Árið 1947 kom hann heim til ís-
lands. Hann hafði kvænst ágætri
konu, Svölu Waage, árið 1943 og
áttu þau einn son er hér var komið
sögu. Lífsbaráttan var hafin fyrir
alvöru.
Júlíus taldi eins og margir aðrir,
að þjóð, eins og íslendingar, sem
komu vellauðugir út úr heimsstyij-
öldinni, mundi bylta þjóðfélaginu til
hins betra. Það var vorhugur í mönn-
um og bjartsýni ríkti.
En vorsólin lækkaði á lofti og land-
ið varð gjaldþrota. Þá var skriðið á
náðir Bandaríkjanna og beðið um
svokallaða Marshall-aðstoð, sem ætl-
uð hafði verið stríðshijáðum þjóðum.
Það tókst, en nægði ekki, og var því
vöruskömmtun í nokkur ár. Ástand
þetta olli Júlíusi miklum vonbrigðum.
Hann hafði búist við betra og hugsað
hátt.
Hann var eftirsóttur starfsmaður
og fékk ágæta vinnu, sem nokkrum
árum síðar leiddi til stofnunar Ford-
umboðs, er þeir Kr. Kristjánsson frá
Akureyri ráku saman um árabil, en
fyrirtækið bar nafn Kristjáns.
Þrátt fyrir erfitt efnahagsástand
blómstraði fyrirtækið undir fram-
kvæmdastjóm Júlíusar.
Ég hafði þekkt Júlíus í allmörg
ár og hóf störf hjá Ford-umboðinu
Kr. Kristjánsson hf. árið 1955.
Það var lærdómsríkt og skemmti-
legt að vinna undir stjórn Júlíusar.
Hann hafði létta lund og átti mjög
auðvelt með að samlagast starfsfólki
sínu og naut því trausts þess. Sjálfur
var hann vinnuþjarkur og hafði ótví-
ræða hæfileika til að vinna störf sín
fljótt og vel.
Vinsældir Júlíusar sköpuðu fyrir-
tækinu ómæld viðskipti.
Hann vildi þó standa á eigin fótum
og taldi sig eiga möguleika á að reka
blómlegt fyrirtæki með innflutningi
á bifreiðum frá A-Þýskalandi, en það
land hafði opnað viðskipti við ísland.
Hann sagði því skilið við Ford-
umboðið og stofnaði fyrirtækið
Vagninn hf., en yfir reksturinn hafði
Júlíus byggt hús við Laugaveginn,
þar sem á boðstólum voru einnig
varahlutir í ýmsa bíla.
En þá dundi ógæfan yfir. A-þýsku
bílarnir reyndust illa og stóðu all-
margir hér árum saman og seldust
ekki. Þá hafði Júlíus þurft að flytja
húsið neðar á Laugaveginn, en allt
þetta varð honum ofviða. Fjárfesting
og rekstrartap stöðvaði reksturinn
að lokum.
Um einkalíf Júlíusar verð ég fáorð-
ur. Hann átti marga góða vini og
kunningjahópurinn var stór, enda var
hann þeim kostum búinn að laða til
sín fólk. Hann var skemmtilegur;
þægilegur í viðmóti og víða heima.
Það var einkar skemmtilegt að starfa
með honum, eins og ég hefi áður
upplýst.
Mikil eftirsjá er að slíkum mann-
kostamanni og sorglegt að horfa upp
á þennan stóra og stælta og myndar-
lega mann bókstaflega hrynja saman
á örfáum árum vegna sjúkleika.
Ég geymi í huga mínum minning-
una um hinn gjörvilega mann, sem
ég kynntist er hann var í blóma lífs-
ins.
Þótt líði dagar og líði nætur,
má lengi rekja gömul spor.
Ragnar Ingólfsson.
JULIUS MA GGIMA GNUS
INGVAR GISLASON
+ Ingvar Gíslason
fæddist 7. júlí
1913 á Grund á
Stokkseyri. Hann
lést 11. mars síðast-
liðinn. Foreldrar
Ingvars voru Dið-
rikka Jónsdóttir og
Gísli Gíslason. Ing-
var ólst upp þjá móð-
ur sinni á Grund.
Hálfsystkini hans i
föðurætt voru: Sig-
urður, Halldóra,
Gísli og Grímur, sem
öll eru látin. Hálf-
systkini í móðurætt
voru: Júníus, Guð-
ríður, Sigríður, Þorvarður og
Karel sem eru einnig öll látin.
Ingvar fluttist til Vestmannaeyja
upp úr 1930, og lauk þar vél-
stjóraprófi í byrjun vertíðar
1934, réðst þá á m/b Kristbjörgu
og var á henni til 1946, fyrstu
árin sem vélstjóri, en siðar sem
formaður. Hann lauk skipstjóra-
prófi árið 1939 í Vestmannaeyj-
um. Ingvar var siðan á ýmsum
skipum sem vélstjóri þar til hann
gerðist formaður á m/b Tý hjá
Einari Sigurðssyni árið 1953 og
var með hann til ársins 1957.
Haustið 1958 kaupir hann svo
m/b Magnús Magnús-
son og gerir hann út
til ársins 1975 er hann
hætti til sjós þar sem
hann hafði starfað í
rúm 40 ár. Ingvar fór
að starfa hjá Fiskiðj-
unni hf. sem vélstjóri
eftir að hann hætti á
sjónum og var þar til
ársins 1983 er hann
varð að láta af störf-
uin fyrir aldurs sakir.
Síðast starfaði hann
þjá fiskverkunarstöð-
inni Stakk hf.
Ingvar giftist 21.
maí 1955 Guðbjörgu
Magnúsdóttur frá Felli, f. 11.
ágúst 1901 en hún lést 5. mai
árið 1982.
Hann verður jarðsunginn frá
Landakirkju í Vestmannaeyjum
í dag, 18. mars, og hefst athöfn-
in kl. 14.
INGVAR Gíslason frá Haukabergi í
Vestmannaeyjum lést i Landspítal-
anum 11. mars sl. eftir stutta sjúkra-
legu. Þegar dauðinn ber svo snögg-
lega að er enginn viðbúinn þótt við
vissum síðustu dagana að ekkert
annað væri framundan.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Ingi afi, eins og börnin mín köll-
uðu þig, víð fjölskyldan kveðjum þig
og þökkum þér fyrir allar þær góðu
stundir sem við áttum saman, það
verður skarð sem þú skilur eftir en
minningin um góðan og hiýjan mann
geymum við í hjarta okkar.
Elsku Esther og Guðni, söknuður
ykkar er mikill. Megi guð styrkja
ykkur og alla aðstandendur í sorg-
inni.
Eygló Kristinsdóttir.
Það voru mörg tár sem féllu þegar
ég sagði bömunum að Ingi afi væri
nú mikið veikur. Þeim fannst svo
óréttlátt að liann vaknaði kannski
ekki aftur eftir að hann fór í aðgerð
til Reykjavíkur. Ingvari kynntist ég
þegar ég giftist inn í fjölskylduna og
var hann alltaf á sunnudögum í mat
hjá tengdaforeldrum mínum og hafði
verið það síðastliðinn 12 ár eða síðan
Guðbjörg kona hans dó. Frá Inga,
eins og hann var jafnan kallaður,
starfaði mikilli hlýju og börnin em
kannski næmust að finna hana því
þau voru ekki gömul þegar þau fór
að skríða upp í fangið á Inga. Þegar
við Bergur eignuðumst okkar annað
bam, sem var strákur, ákváðum við
að skýra hann Ingvar Örn. Okkur
fannst hann Ingi eiga það skilið frá
okkar hendi að fá nafna og var hann
ekki sá eini sem hlaut nafnið hans.
Ingi hafði mikin áhuga á sjó-
mennsku og leið ekki sá dagur að
hann færi ekki einn bryggjurúnt. Ef
hann fékk ekki fregnir hjá tengda-
föður minum hringdi hann bara sjálf-
ur til að vita hvemig gengi hjá Bergi
á sjónum.
Ingi var alltaf tilbúinn að aðstoða
eða gera fólki greiða ef hann gat.
Bregður eflaust einhveijum af hans
nágrönnum við þegar þeir þurfa að
komast í bæinn, því alltaf fannst
Inga sjálfsagt að skjótast bæjarleið.
Við fjölskyldan viljum þakka sam-
fylgdina og vitum að nú líður honum
vel í Guðsríki.
Elsku Ingi,
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Jónína Björk, Bergur og böm.