Morgunblaðið - 19.03.1995, Qupperneq 4
4 B SUNNUDAGUR 19. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MAJA Jill segir að það hafl verið gott að fá að alast upp á
íslandl þó hún hafi stundum orðið fyrlr aðkasti vegna litar-
háttarins, sem hún segir vera tóma fordóma.
Skilin eftir á tröppnm
munaðarleysingjahæ lis
EFTIR því sem ég kemst
næst er ég eitt af þessum
börnum, sem skilin hafa verið
eftir á tröppum munaðarleys-
ingjahælis. Að öðru leyti veit ég
ekkert um uppruna minn nema
það að ég fæddist þann 28. októ-
ber árið 1966 í Indlandi," segir
Maja Jill Einarsdóttir, 28 ára
húsmóðir, gift og þriggja bama
móðir í Breiðholti, en hún mun
vera fyrsti Asíubúinn, sem ætt-
leiddur var hingað til lands, þá
tveggja og hálfs árs gömul.
Kjörforeldrar hennar eru Ein-
ar Sturluson og Liselotte Bensch,
þýsk að ætt og uppruna, en þau
skildu þegar Maja var á tíunda
ári. Kjördóttirin fékk einhveiju
að ráða um það hveiju foreldrinu
hún vildi fylgja og varð það ofan
á að hún yrði um kyrrt á íslandi
hjá föður sínum þegar móðirin
ákvað að flytjast á ný til Þýska-
lands. Maja segir að þrátt fyrir
það hafí góð tengsl haldist á
milli þeirra mæðgna í gegnum
tíðina. Auk þess eigi hún þrjú
eldri systkini hér á landi sem séu
börn föður hennar frá fyrra
hjónabandi.
Fyrstu tvö og hálft ár ævi
sinnar dvaldi hún á munaðarleys-
ingjahæli í Bombay, segist hins-
vegar ekkert muna eftir sér þar
þó hún fínni til indverskra róta
og hafí áhuga á öllu því, sem
indverskt er. Um tildrög ættleið-
ingarinnar segir hún að móðir
sín hafí átt þýska vinkonu, sem
hafí unnið á munaðarleysingja-
hælinu í Bombay. Sú hafí skrifað
móður sinni og spurst fyrir um
hvort hún vissi um íslensk hjón,
sem væru reiðubúin að taka að
sér böm. „Og þar sem að kjör-
móðir mín gat ekki eignast böm
sjálf, varð úr að þau ákváðu að
ættleiða mig. Vinkona mömmu
flaug með mig til Hollands,
þangað sem móðir mín kom frá
Islandi og sótti mig, en á meðan
mamma bjó hér vomm við alltaf
mikið í Þýskalandi líka.“
Maja Jill fór einn vetur í Fjöl-
brautaskólann við Ármúla að
afloknu skyldunámi, en síðan
hætti hún námi þar sem hún
varð sjálf móðir á sautjánda ári.
Eiginmaður hennar er Ámi Alex-
andersson og eiga þau nú þijú
böm, Kolbrúnu Nadim 12 ára,
Friðrik 7 ára og Valdimar 2 ára.
Eins og gefur að skilja hefur
verið í nógu að snúast hjá Maju
í bamauppeldinu og hefur hún
því að mestu helgað sig húsmóð-
urstörfunum hin síðari ár.
Maja segir það hafa verið gott
að fá að alast upp á íslandi og
stundum komist hún ekki hjá því
að hugsa um það hvað hún hafí
í raun verið heppin þegar hún
sjái fréttamyndir af örbirgð
margra ungra og alsaklausra
bama utan úr heimi. „Maður
getur ekki annað en vorkennt
öllum þeim bömum, sem þurfa
að þjást í þessum heimi. Það kom
fyrir að ég varð fyrir aðkasti frá
fólki vegna annars konar útlits
en flestir Íslendingar vom vanir
að hafa fyrir augunum þegar ég
var yngri. Mamma var aftur á
móti rígmontin af mér. Nú á
seinni ámm hef ég lent í því að
vera kölluð ýmsum misfögrum
orðum á skemmtistöðum til
dæmis, eins og margar konur frá
Asíu sem búsettar em hér hafa
eflaust lent í. Þetta era auðvitað
ekkert annað en fordómar, því
miður. Að mínu mati er afar
nauðsynlegt að íslensk böm séu
frædd um uppruna barna og full-
orðinna, sem flytjast til landsins
annars staðar að, og hafa annan
hömndslit en íslendingar. Þessi
fræðsla þarf að fara fram innan
skólakerfisins, ekki síst vegna
þess að krakkar og unglingar
geta verið svo óvægin."
— En hvaða tilfinning fylgir
því að vita nánast ekkert um
sinn uppmna eða alvöra ætt-
menni?
„Það er auðvitað mjög slæm
tilfinning,“ segir MajaJill. „Ég
fínn að Indland á sterkar rætur
í mér og draumurinn er auðvitað
sá að fara einhvern tímann til
Indlands og ferðast um með fjöl-
skyldunni minni. Ég hef sér-
stakan áhuga á því að taka börn-
in mín með til að leyfa þeim að
sjá hvaðan ég er.“
BLESSAÐ BARNALÁN
Stjúpættlelðingar
Svokallaðar stjúpbamaættleið-
ingar eru allt öðm marki brenndar
en fmmættleiðingar og ættleiðing-
ar á erlendum bömum, þar sem
bam hefur dvalist á sama heimili
og stjúpforeldri í lengri tíma og
hefur þegar myndað fjölskyldu-
tengsl við viðkomandi. Stjúpætt-
leiðingar em algengastar hér á
landi og varða það þegar stjúpföð-
ur eða stjúpmóður bams er veitt
leyfí til ættleiðingar á stjúpbarni
sínu. Árið 1993 vom stjúpættleið-
ingar 21 talsins og árið 1994 alls
19. í þeim tilfellum er gerð krafa
um að bamið hafi alist upp hjá
stjúpforeldri í a.m.k. fímm ár og
að stjúpforeldri og kynforeldri
hafí verið í hjónabandi í a.m.k.
eitt ár. Þegar fram kemur umsókn
um ættleiðingu á stjúpbarni þá er
staðan nær undantekningarlaust
sú að það foreldri, sem bam býr
ekki hjá, fer ekki með forsjá þess.
Mælt er fyrir um í ættleiðingarlög-
um að leita skuli umsagnar þess
foreldris.
„Vegna þess hve ættleiðing er
örlagaríkur löggjömingur fyrir
alla þá einstaklinga, sem hlut eiga
að máli, hefur mótast sú vinnu-
regla í ráðuneytinu að öllu jöfnu
að alls ekki er veitt leyfí til ættleið-
ingar ef hið forsjárlausa kynfor-
eldri stendur gegn því þó svo að
það hafi eingöngu átt að veita
umsögn. í slíkum tilvikum er ekki
veitt ættleiðingarleyfi fyrr en
bamið er í fyrsta lagi orðið 12 ára
og þá þarf samþykki þess sjálfs
til ættleiðingarinnar eða við 16 ára
aldur, þegar barnið er orðið sjálf-
ráða og getur gert sér betur grein
fyrir réttaráhrifum ættleiðingar-
innar. Sjaldnast breytast aðstæður
bamsins við ættleiðinguna eina
saman þar sem bamið er eftir sem
áður í góðum tengslum við stjúp-
foreldri og býr á sama heimili,"
segir Margrét.
Ættleiðing hefur alltaf afdrifa-
ríkar afleiðingar í för með sér, að
sögn Margrétar. Því sé nauðsyn-
legt að allar hliðar málsins séu
kannaðar ofan í kjölinn þegar
umsókn um stjúpættleiðingu berst
inn á borð. „Oft bera forsjárlausir
kynforeldrar því við að þeir hafí
áhuga á að umgangast börn sín,
en tálmanir hafí verið fyrir hendi
af hálfu forsjárforeldris. Með ætt-
leiðingu er í raun verið að ijúfa
öll lagatengsl milli kynforeldris og
bams og þ.m.t. fellur umgengnis-
réttur kynforeldris og bams niður,
en að sama skapi er verið að stofna
til nýrra lagatengsla milli stjúpfor-
eldris og barns."
Morgunblaðinu er, svo dæmi sé
verslun BYKO og Byggt og Búið
bjóðast stór og smá heimiiistæki
á hagstæðu verði.
Gufugleypir
D60SE W
Afköst 302 m3/klst.
Ljós,
3 hraðastillingar
Kr. 7.300
alshrauni 15, Halnarfirð
brauí 120, Revkiaví
búið. Krin
Grænt símanumer BYKO:
Kr. 19.600
*IBP
Kæliskápur
E ME 140
Kælir131 lítri
Frystir 7 lítrar
H. 85 cm.
B. 50 cm.
D. 56 cm.
Skiptiborð 41000, 641919
Hólf og gólf, afgreiðsla 641919
Almenn afgreiðsla 5441 1, 52870
... ITZIZr
Almenn afgrelðsla 629400
Almenn afgreiðsla 689400, 689403
Grænt númer 996410
IARISTON
Falleg, sterk og vönduð
ftölsk heimllistæki
Kr. 29.800
1
Veggofn
FM 11 WH
Blástursofn með 5 stillingum
Rúmmál 51 Iftri
Tímastillir
Kr. 32.400
Helluborð
PF6 04 R4 WH
Fjórar steyptar hellur
Með rofum
tekið, kunnugt um umsókn stjúp-
föður til ættleiðingar á 10 ára
gömlum stjúpsyni, sem býr á heim-
ili stjúpföðurins og kynmóðurinn-
ar, en kynfaðirinn hefur hinsvegar
engin afskipti haft af barninu frá
því að það var innan við eins árs
og aldrei farið fram á að fá að
umgangast bamið á einn eða ann-
an hátt. Vilji barnsins bendir ein-
dregið til ættleiðingar. Félagsráð-
gjafí Félagsmálastofnunar taldi
ættleiðingu til hagsbóta fyrir barn-
ið og barnavemdaryfírvöld sam-
þykktu niðurstöðu hans, en þegar
kom að afgreiðslu málsins í dóms-
málaráðufteytinu ekki alls fyrir
löngu var umsókn um ættleiðingu
synjað.
Áð sögn Margrétar getur ýmis-
legt komið til og því er mikilvægt
að skoða hvert tilvik sem ein-
stakt. „í þessu tilviki hefur málum
eflaust verið svo háttað að svar
frá kynföður hefur ekki borist fyrr
en á allra síðustu stigum málsins
og hann hefur lýst sig andvígan
ættleiðingu, en afstaða hans skipt-
ir auðvitað töluverðu máli í þessu
samhengi þrátt fyrir að hann hafi
ekki sinnt umgengnisskyldum sín-
um við barn sitt að neinu marki.
í þessu sambandi má benda á
að í mannanafnalögum frá árinu
1991 er mælt fyrir um að hægt
sé að óska eftir því að barn verði
kennt við stjúpföður þó ættleiðing-
in gangi ekki í gegn, en þá þarf
einnig að leita umsagnar kynföð-
urs. Rýmri heimildir eru til þess
að heimila breytingu á kenninafni
bams gegn andstöðu kynforeldris
en að veita leyfí til ættleiðingar
gegn andstöðu þess foreldris."
Stöðugleikl
í ljósi tíðra skilnaða í íslensku
samfélagi gera yfírvöld vissa kröfu
um stöðugleika hjónabands stjúp-
foreldra og kynforeldra og þegar
leitað er eftir umsögn barnavernd-
arnefndar vegna ættleiðingaram-
sókna er það t.d. kannað hvað býr
að baki slíkri umsókn: Hvort ætt-
leiðing sé eindregin vilji stjúpfor-
eldris, sé háð þrýstingi af hálfu
kynforeldris eða hvort hún sé til
komin til þess eins að halda hinu
kynforeldrinu frá. „Þetta þarf að
skoða í mjög víðu samhengi og
það er farið mjög varlega í að
heimila ættleiðingu gegn andstöðu
forsjárlauss kynforeldris. Það eru
fyrst og síðast hagsmunir bamsins
sem hafðir em að leiðarljósi við
afgreiðlsu umsókna um leyfí til
að ættleiða bam,“ segir Margrét
Hauksdóttir að lokum.
SKÍÐA- I
STRETSBUXUR
Nýkomnar frábærar
ítalskar skíöastretsbuxur.
Verð frá kr. 7.900.
LEIG AN|
ÚTIVISTARBÚÐIN
við Umferðarmiðstöðina,
símar 19800 og 13072.