Morgunblaðið - 20.05.1995, Síða 41

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1995 41
BRÉF TIL BLAÐSINS
Nútíðarvandinn —
Mengun náttúrunnar
HVENÆR veit umhverfisráðuneyti ís-
lands að „nytjafiskarnir" ganga ekki
lengur inn í flóa og firði landsins?
Hvenær veit umhverfisráðuneytið að
„Ferskvatnsfiskurinn" er horfinn úr
sínu uppvaxtarumhverfi? Hvenær veit
umhverfisráðuneytið að „keldusvínið"
er nú horfið úr íslenskri náttúru og
margar aðrar fuglategundir eru að
hverfa þaðan? Og hvenær veit um-
hverfisráðuneytið um „náttúrulífseyð-
inguna“ á íslandi og á íslandsmiðum?
Frá Guðbrandi Þór Jónssyni:
NÁTTÚRAN þetta mesta og
stærsta leiksvið veraldarinnar er sí-
breytilegt, allt frá augnabliki til
augnabliks, frá stund til stundar,
degi til dags, árstíða, ára og alda.
Þar leika allir sína „rullu“, einnig við
mennirnir, því við erum hluti af nátt-
úrunni hvort sem við viðurkennum
það eða ekki.
Hér á norðlægum slóðum spila
árstíðirnar mikla rullu í náttúrunni
eins og líklega víðar, en þar og að-
eins þar, á litlum bletti, Fljótum í
Skagafirði, er reynsluheimur minn
af að skoða náttúruna, hlusta á un-
aðsraddir hennar og reyna að skynja
og skilja leyndardóma hennar, að-
dáunarverða nákvæmni, reisn henn-
ar og fegurð. Við leik og störf í frum-
stæðu fátæku bændasamfélagi fékk
ég snemma bæði tíma og tækifæri
til að vera nær öllum stundum úti í
náttúrunni. Þar lærði ég að umgang-
ast hana og virða undir ákverðnum
ströngum umgengnisveijum, þar
sem allt mátti sjá og skoða en engu
mein gjöra að óþörfu. Nú verð ég
alltaf þakkiátari og þakklátari með
árunum sem líða fyrir að hafa feng-
ið að kynnast þeirri unaðslegu nát-
trulífsparadís sem Fljótin voru enn á
uppvaxtarárum mínum. Sem fullorð-
inn maður hélt ég miklum beinum
tengslum við náttúruna í Fljótum,
sem búlaus bóndi, sveitapóstur um
langt skeið og sem minkaveiðimaður
þar í aldarfjórðung. Náttúrulífið í
Fljótum hefur því verið mér mjög
vel kunnugt og hugleikið um hálfrar
aldar skeið. Þar hef ég heyrt og séð
tíma þess tvenna, þar sá ég grósku
þess á láði og legi, við nær því
ómengaðar náttúrulegar aðstæður á
uppvaxtarárum mínum og síðan hef
ég séð hvernig eyðingarmáttur
„mengunarinnar" og „ofveiði" hefur
farið með þetta sama auðuga nátt-
úrulíf 'á nokkrum áratugum, náttúru-
líf, sem nú er að deyja þar út.
Mengun náttúrunnar sem í mínum
uppvexti var nær engin, er nú ógn-
vænleg staðreynd í íslenskri náttúru,
sem alltof fáir virðast sjá og taka
eftir í hraða nútímaþjóðfélagsins.
ísland á enn að vera „ómengað land“
í ræðu og riti og mengun
þar helst nefnd í sambandi
við „skógarhögg og gróðu-
reyðingu“, sem liðnu
bændasamfélagi er um
kennt, samfélagi sem í ein-
angrun sinni og sárri fá-
tækt eyddi þessum landsins
gæðum, ekki að gamni
sínu, heldur af illri nauð-
syn, sér og sínum til lífs.
Högum þessa fólks virðast
margir nú gleyma, hafa
heldur kannski ekki haft
tíma til að hugleiða kjör
þess, en þann tíma hef ég
haft og vil nota þetta tæki-
færi til að votta þessu látna
fólki virðingu mína. Með
dugnaði sínum, þrautseigju
og þrekraunum gegnum
hörmungar eldgosa, hafís-
ára, og í öðrum hungur-
sneyðahörmungum liðinna
alda lifði það af í okkar
harðbýla landi og færði
okkur núlifandi íslending-
um með því líf okkar og aldamóta-
kynslóð þess þægindi og velmegun
nútímans að auki, sem við ættum
öll að kunna að meta, virða og þakka.
En það ætti líka að vera okkur
alvarlegt umhugsunarefni af hveiju
nær árvissar fiskigöngur fram undir
miðja þessa öld, ganga nú ekki leng-
ur inn á flóa og fírði landsins, hvers
vegna ferskvatnsfiskurinn sést ekki
lengur í smáám og lækjum, þar sem
hann klaktist út og ólst upp fram
undir miðja þessa öld, og fyrir hvað
er mófuglalíf landsins nú að hverfa?
Svörin við öllum þessum ógnvænlegu
spurningum má öll sjá í náttúrulífinu
hér í Fljótum í Skagafírði og svo
mun víðar vera á landsbyggðinni.
Náttúrulífseyðingin nú er bein af-
leiðing breyttra búskaparhátta í
landinu, tæknivæðingar nútímaþjóð-
félagsins, rányrkju fiskimiðanna og
illrar meðferðar náttúruauðlinda
ásamt mengunar nútímasamfélags-
ins á náttúruna. Nánari svör orsaka
og afleiðinga iiggja mér í augum
uppi, augljós og skýr. En það er
ekki nóg að gamall búlaus bóndi og
veiðimaður norður í Fijótum sjái og
viðurkenni mengunina og náttúrulíf-
seyðilegginguna, sem nú er að eiga
sér stað. Það þarf þjóðfélagið í heild
sinni að gera. Þar þurfa allir að leggj-
ast á eitt ef ekki á verr að fara nú
fýrir okkar velferðarþjóðfélagi í sam-
skiptum við náttúruna, en fór fyrir
bændasamfélaginu um aldir.
Lífríkiseyðilegginguna bæði á láði
og legi verður þjóðfélagið að stöðva
.áður en það er um seinan. Þar er
um lífshagsmuni íslensku þjóðarinn-
ar að ræða, því að villta náttúrulífrí-
ki lands og sjávar er dýrmætasta
auðlind þjóðarinnar, auðlind sem
þjóðin er búin að lifa á og með í land-
inu um aldir. Þar var og er „fjöregg
þjóðarinnar" sem engin „matarkarfa
frá Brussel" eða neinu öðru stórveldi
getur komið í staðinn fyrir og vel-
ferðarþjóðfélagi nútímans ber skylda
til að varðveita og skila til komandi
kynslóða, annars er illa komið fyrir
framtíð íslensku þjóðarinnar í okkar
sumarfagra landi, sem þá hljóta að
bíða sömu örlög og villta náttúrulífs-
ins.
Fari svo hefur velferðarþjóðfélag
okkar tíma farið illa með þjóðarinnar
góðu gáfur, illa farið með þjóðarinn-
ar miklu menntun, illa farið með
þjóðarinnar miklu tækni og illa farið
með þjóðarinnar miklu velmegun á
síðari hluta þessarar aldar. Þá hefur
íslenska þjóðin illa leikið „rulluna"
sína á leiksviði íslensku náttúrunnar.
GUÐBRANDURÞÓRJÓNSSON,
Saurbæ í Fljótum.
Ofurmenn
- Stórslys
Frá Sigurði Inga Ingólfssyni:
GETUR verið að ráð hinna
hámenntuðu ráðgjafa, sem
boða nýjar og hertar reglur,
sem ávallt eru stórgallaðar,
stafi af vankunnáttu og lítilli
starfsmenntun, ásamt lítilli ná-
lægð við raunverulegan sjávar-
útveg?
Með sama áframhaldi getur
orðið stórslys. Við vitum ekkert
hvað er tekið úr auðlindinni,
hvar það er tekið, eða hvort
það er tekið á réttum tíma.
Sjálfskipuðum ráðamönnum
er ekki lengur vorkunn. Ekki
verður hægt að hlusta lengur
á lausnarorð þeirra, fangelsi -
réttindamissir.
Snúum af þessari leið. Ger-
um fiskveiðikerfið og reglur
þess þannig, að hægt sé að
vinna eftir því og koma með
öll þau gífurlegu verðmæti að
landi, sem skila sér ekki í dag.
SIGURÐURINGI
INGÓLFSSON,
Höfðavegi 18, Vestmannaeyjum.
ZERO-3
3ja daga megrunarkúrinn
Svensson
Mjódd, sími 557-4602.
Opið virka daga kl. 13-18, laugard. 13-16
Póstv.sími 566-7580.
Velkomin á vorhátíð í
Gamla Vesturbænum
dagana 20.-28. maí
Hátíðin er haldin af Reykjavíkurborg. Víðsvegar um Vesturbæinn eru sýningar, skemmtanir og aðrar uppákomur. Auk
listviðburða af ýmsu tagi gefst kostur á að skoða nokkur fyrirtæki í Vesturbænum og starfsemi þeirra. Fræðist, gleðjist,
skemmtið ykkur og kynnist Vesturbæ fyrri tíma og Vesturbænum eins og hann er nú. Dagskráin er mjög fjölbreytt og
þátttakendur á öllum aldri.
Öldukot við Öldugötu
Stýrimannaskólinn
Fjölskýlduganga
Vesturbæjarskólinn
Framtiðarskipulag - stefnumót íbúa og
borgaryfirvalda
Miðvikudagur 24. maí
Gönguferð - Vesturgatan
Kaffi Reykjavik
Kynslóðirnar mætast
Vesturgata 7
17-19:00
Sérstök athygli er vakin á eftirfarandi atriðum
Sunnudagur 21. maí
Hátíðin hefst.
20. maí kl. 14:30
Opnun hátíðarinnar og skrúðganga
frá Stýrimannaskólanum. o
Frumflutningur
á íslandi.
25. maí kl. 21:00
Fyrir unglinga.
22. maí kl. 17-19:00
Hitt húsið í Geysishúsi. Borgarstjóri
hefur opið hús fyrir unglinga í
Vesturbæ. H
Kaffileikhúsið Vesturgötu 7
frumflytur sumarhrollvekju sína
„Herbergi Veróniku" eftir Ira Levin.
Prestsvígsla
Opið hús
o
Dómkirkja
'f; Qgjgjg!]^gLJ Kaffisopi fyrir hjólatúr
Borgarstjori hefur opið hus fyrir ________
Stýrimannaskólinn
unglinga í Vesturbæ
Stýrimannaskólinn
MSl Stýrimannaskólinn
Hjólatúr um Grandann
Vesturgata 7
Gönguferð, „Framtíðin í hverfinu"
Kóramót
Þriðjudagur 23. maí
m
|Fógetagarðurinn við Aðalstræti
Gönguferð um kirkjus'óðir. Leiðsögn: Gönguferð - Hólatorg
Sera Þorir Stephensen.
Hafnarhúsportið
______________Hafnarhúsið ]
Stýrimannaskóli j Opnun sýningarinnar „ísíand og hafið"
Konur og karlar,
börn og aldraðir
24. maí kl. 17:30
Kóramót i Hafnarhúsportinu. Fjórir
kórar syngja. Karlakór Reykjavíkur,
Kvennakór Reykjavíkur,
Kór félagsstarfs aldraðra n
og Kór Vesturbæjarskóla.
Dagskrá hátíðarinnar liggur frammi í
Ráðhúsi Reykjavíkur, BYKO við
Hringbraut og annars staðar þar
sem sýningar eru.
Upplýsingamiðstöð um skipulagsmál
opnar í BYKO við Hringbraut
kl. 15:00, mánudaginn 22. maí.
Mánudagur 22. maí
Sögur, Ijóð og jazz
Hlaðvarpinn
©
Gönguferð um Grjótaþorp
Sögufélagið
10-15:00
Opið hús hjá Búseta
Hamragarðar
BYKO
BUNAÐARBANKINN
- Tmustur banki
Við byggjum á Breiddinni