Morgunblaðið - 30.07.1995, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ
16 SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 1995
I
Vesturbyggð er rétt ársgamalt sveitarfélag. Fyrsta árið reyndist
stórviðrasamt á ýmsum sviðum. Guðni Einarsson ræddi við Gísla
—-jf------------------------------------------—■ ---------1---------------
Olafsson bæjarstjóra um sveitarfélagið og vormerkin í atvinnulífinu.
GÍSLI Ólafsson bæjar-
stjóri er fæddur í Am-
arhóli á Bíldudal 1954
en hefur alið nær allan
sinn aldur á Patreks-
firði. Eftir barnaskóla á Patreksfirði
og gagnfræðanám lærði hann vél-
virkjun í Iðnskólanum á Patreksfirði
og var tvo vetur í Vélskóla íslands.
Gísli lagðist ungur í ferðalög og
flakkaði um heiminn í tvö ár. Hann
komst alla leið til Ástralíu, auk þess
að ferðast um Evrópu og Asíu. Á
ferðum sínum vann hann það sem
til féll og sá sér þannig farborða.
Hér heima hefur Gísli starfað til sjós
og lands. Hann var lengi við verk-
takastörf hjá ístaki og Rafmagns-
veitum ríkisins. Til skamms tíma rak
hann eigið verktakafyrirtæki með
þungavinnuvélar. En hvað kom til
að hann gerðist bæjarstjóri?
Pólitískt uppeldi
„Ég ólst upp á mjög pólitísku
heimili,“ segir Gísli. „Faðir minn,
Ólafur Bæringsson, var lengi for-
maður verkalýðsfélagsins hér á
staðnum og krati á yngri árum. Þar
kom að hann gekk úr Alþýðuflokkn-
um og studdi Sjálfstæðisflokkinn
seinni hluta ævinnar. Hann tók tölu-
verðan þátt í sveitarstjórnarmálum.
í móðurlegg standa að mér heiðbláir
stofnar úr öllum áttum. Heimilið var
mjög gestkvæmt og mikið rætt um
pólitík við eldhúsborðið. Það gat oft
verið skemmtilegt."
Gísli var fyrst á lista Sjálfstæðis-
manna á Patreksfirði 1982. Hann
var kosinn í sveitarstjórn Patreks-
fjarðar og sat þar 1986-1994. í
fyrstu kosningum til bæjarstjórnar
Vesturbyggðar 1994 var honum fal-
ið að leiða lista Sjálfstæðismanna.
Sjálfstæðismenn fengu þá kjöma
fjóra af níu bæjarfulltrúum. Eftir
kosningarnar var myndaður meiri-
hluti án þátttöku Sjálfstæðismanna
en upp úr því samstarfi slitnaði í
október síðastliðnum. Þá mynduðu
Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur
núverandi meirihluta.
Um síðustu áramót komu upp
deilur í bæjarstjórninni sem lyktaði
með því að fyrrverandi bæjarstjóri
ákvað að segja starfi sínu lausu í
febrúar síðastliðnum og var Gísli
ráðinn í framhaldi af því.
Vonbrigði með sameiningu
Vesturbyggð varð til 11. júní 1994
við samruna Barðastrandarhrepps,
Bíldudalshrepps, Patreksfjarðar-
hrepps og Rauðasandshrepps. Vest-
urbyggð er víðfemt sveitarfélag, nær
frá Skiptá í Kjálkafirði í austri allt
vestur að Látrabjargi og norður í
Arnarfjörð. Miðstöð stjórnsýslunnar
er í ráðhúsinu á Patreksfirði. Á
Bíldudal er Hafnarsjóður Vestur-
byggðar starfræktur og vinna þar
hafnarstjóri og þjónustufulltrúi sem
vinnur jöfnum höndum fyrir bæjar-
sjóð og hafnarsjóð. Þjónustufulltrúar
em í hlutastarfi á Rauðasandi og
Barðaströnd. Vesturbyggð hefur
kaupstaðaréttindi og í sveitarfélag-
inu bjuggu hinn 1. desember síðast-
liðinn 1395 íbúar.
- Hvernig þykir mönnum sam-
eining sveitarfélaganna hafa tekist?
„Mönnum fínnst sameiningin ekki
hafa uppfyllt þær vonir sem við hana
vora bundnar. Félagsmálaráðuneyt-
ið gyllti kosti þess að sameinast, það
var minna gert úr vandamálum sem
kynnu að koma upp. Fulltrúar sam-
eininganefndar fóru um landið og
fólkið skildi þá þannig að ríkisvaldið
myndi koma inn i atvinnumálin af
krafti, sveitarfélögin myndu njóta
þess í samgöngubótum umfram önn-
ur sveitarfélög ef þau sameinuðust
og að skuldastaða þeirra skuldug-
ustu yrði lagfærð. Það er áhyggju-
efni þegar stjórnvöld ganga fram
með þessum hætti.
Þegar upp er staðið held ég samt
að það hafi verið gæfuspor að sam-
eina sveitarfélögin. Sameinin'gin
mun hins vegar ekki skila sér á 2-3
áram, eins og haldið var fram, held-
ur á 10-20 árum. Þetta er langtíma-
ferii." Gísli telur að sameiningin
verði til þess að draga úr fólks-
flótta, en fólki á sunnanverðum
Vestfjörðum hefur sífellt fækkað
undanfarin ár. Þegar kosið var um
sameininguna 20. nóvember 1993
voru 1502 á íbúaskrám sveitarélag-
anna fjögurra. Hinn 1. desember
síðastliðinn hafði fækkað um 107.
Gísli rekur fækkunina meðal annars
til kvótasamdráttar og breyttra
vinnsluaðferða í sjávarútvegi.
Óljós markmið og leiðir
Gísla þykir skorta á að félags-
málaráðuneytið fylgi eftir þeim
markmiðum sem sett voru með sam-
einingunni. íbúar sveitahreppanna
töldu að með sameiningu væra þeir
að tryggja öryggi í þjónustu og heild-
armynd byggðarinnar. Eins og stað-
an er nú telur Gísli að erfitt reynist
að ná þessum markmiðum.
Vesturbyggð er í hópi reynslu-
sveitarfélaga og um næstu áramót
stendur jafnvel til að öldrunarþjón-
usta og málefni fatlaða færist til
sveitarfélagsins að fullu. Þótt komið
sé fram yfir mitt ár er enn allt í
lausu lofti um framkvæmdina. „Það
kemur ekki til greina að taka við
þessari þjónustu af ríkinu, nema
sveitarfélagið fái tekjur sem tryggja
sambærilega þjónustu og helst betri
en nú er veitt,“ segir Gísli.
Rekstur grunnskóla færist til
sveitarfélaganna á næsta ári. Fjórir
grunnskólar starfa nú í Vesturbyggð
og er ekki í bígerð að breyting verði
þar á, að sögn Gísla. Á Patreksfirði
er kennt í 10 bekkjum grunnskóla
og Framhaldsskóli Vestfjarða hefur
boðið upp á 1. bekk framhaldsskóla
á-staðnum. Nú era áhöld um hvort
framhaldsdeildin verður starfrækt í
vetur vegna dræmrar aðsóknar. Á
Bíldudal er kennt í 10 bekkjum
grunnskóla. Á Barðaströnd er kennt
í 10 bekkjum grunnskóla og skóla-
akstur daglega. í grunnskóla Rauða-
sands era 9 bekkir, þar er heima-
vist, mötuneyti og nemendur dvelja
heima um helgar.
„Það er mjög slæmt ef framhalds-
deildin verður ekki starfrækt í vetur
og mikil hætta á að þetta falli þá
alveg niður. Það er ástæða til að
hvetja fólk til að skoða hvort það
getur ekki nýtt sér framhaldsdeild-
ina. Þar er margt áhugavert í boði.“
Hagræðing á öllum sviðum
Aukin hagræðing á ýmsum svið-
um hefur fylgt í kjölfar sameining-
ar. Gísli segir að samstarf fyrir-
tækja á milli byggðarlaga hafi auk-
ist og sveitarfélagið hafi líka reynt
að hagræða hjá sér. „Fjárhagsáætl-
un gerir ráð fyrir að rekstur Vestur-
byggðar kosti 110 milljónir á þessu
ári miðað við 125 milljónir í fyrra,
þrátt fyrir að við höfum fjárfest í
bókhalds- og tölvukerfi sem veldur
tímabundnum útgjöldum. Það mun
skila sér í enn lægri rekstrarkostn-
Lífpakkar og prjónales
SAUMASTOFAN Strönd á
Barðaströnd á saulján starfsár
að baki. Þennan farsæla feril
má ekki síst þakka ötulli forystu
Kristjáns Þórðarsonar bónda á
Breiðalæk, sem haldið hefur
utan um rekstur stofunnar frá
upphafi.
Kristján hefur verið bóndi í
40 ár og stundar líka sjó á eig-
in krókabáti. Hann var oddviti
Barðstrendinga í 12 ár og lík-
lega eini kratinn sem gegnt
hefur því virðulega embætti I
sveitahreppi á landinu. Það var
einmitt í oddvitatíð Kristjáns
sem hreppsnefndin hafði for-
ystu um að stofna saumastofuna
ásamt 50 íbúum í Barðastrand-
arhreppi árið 1978.
„Það var enga vinnu hér að
fá fyrir konur,“ segir Kristján.
„Það er mikið atriði fyrir
bændakonur að komast í vinnu
utan heimilis. Með saumastof-
unni opnaðist möguleiki fyrir
þær að geta mætt hér og unnið
nokkra tíma á dag.“ Kristján
segir að bændakonurnar séu
ákaflegagóður vinnukraftur og
hugsi um hag fyrirtækisins.
Fólk sem alist upp í sveitunum
sé trúfast og iðið, þar sé ekki
kröfugerðinni eða uppsteytinni
fyrir að fara.
Skuldlaus í dag
Saumastofan hefur saumað
fyrir hvert ullariðnaðarfyrir-
tækið af öðru. Þrátt fyrir tíð
gjaldþrot og áföll í þeirri grein
hefur Strönd staðist í gegnum
árin. „Við höfum misst verkefni
og hráefni og tapað peningum
á gjaldþrotum annarra," segir
Kristján. „Samt höfum við basl-
Morgunblaðið/Guðni
KRISTJÁN Þórðarson með Lífpakkann. Á borðinu má sjá
ungbarnagalla sem einnig er eigin framleiðsia Saumastofunn-
ar Strandar á Barðaströnd.
ast þetta áfram og erum skuld- ir 15 starfsmenn en nú eru þeir
laus í dag.“ Stofan er vel tækj- 6-8. í upphafi var starfsemin í
um búin. Þar er vélakostur fyr- félagsheimilinu en fljótlega var
reist 120 fermetra stálgrinda-
hús yfir saumastofuna.
Helstu verkefnin eru að sníða
og sauma ýmsa smávöru úr
pijónavoð fyrir ullarvörufram-
leiðendur, legghlífar, húfur og
fleira. Eins er Strönd með eigin
verkefni sem Kristján segir
nauðsynlegt til að fylla í eyður.
Neyðarpakki
Lífpakkinn inniheldur
neyðarfatnað úr íslenskri ull.
Til þessa fatnaðar má grípa
grípa ef menn blotna eða þurfa
að bæta á sig fötum. Slysa-
varnadeildir og björgunarfélög
hafa gefið hundruð svona pakka
í báta og skip þar sem þeir hafa
sannað gildi sitt. Nú er ætlunin
að pakka neyðarfötunum í
lofttæmdar umbúðir. Við það
verður Lífpakkinn fyirferðarlít-
ill og því hentugur í bíla og litl-
ar flugvélar, í fjallaferðir og í
vélsleðaferðir.