Morgunblaðið - 30.07.1995, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Árið 1990 var keypt 200 tonna frys-
tiskip, Andey, sem er minnsta frysti-
skipið í flotanum og er nú á trolli.
„Við ætluðum okkur að lengja skip-
ið og gera það hagkvæmara en lent-
um í langvarandi málaferlum við
fyrri eigendur og fleira kom upp á,“
segir Halldóra.
„Við fórum fyrst í Bjarnarey
1994, Norðmenn komu um borð og
við fengum áminningu. Við reyndum
síðan að fara í Smuguna, en það
gekk illa því olíutankarnir voru of
litlir og við vorum í eilífum vandræð-
um. Veiðin var léleg og menn fara
ekki út fyrir Smuguna og inn í land-
helgi, þar sem besta veiðin var víst
allan tímann,“ segir hún og vottar
fyrir glotti á andlitinu.
Andey til sölu
Hún segir að fiárhagsstaða fyrir-
tækisins hafi farið versnandi í kjöl-
far minnkandi þorskveiðiheimilda.
Nú sé verið að reyna að selja skipið
og þá helst úr landi til þess að fá
úreldingarstyrkinn. „Árið 1992 kom
mjög vel út hjá okkur, en 1993 var
halli á rekstrinum og enn meiri í
fyrra. Eiginfjárstaðan er orðin slæm
en við eigum fyrir skuldum. Ég sé
ekki fram á að við getum þraukað
þangað til þorskaflinn fer að auk-
ast,“ segir hún og bætir við að það
sé ekki gaman að vera útgerðarmað-
ur um þessir mundir nema ef til vill
hjá stóru félögunum eins og Granda,
UA og fleirum, sem hafi aukið hlut-
deild sína í þorskkvótanum um
26-50% á örfáum árum.
Aðspurð hvort komi til greina að
hætta alveg í útgerð, segir hún að
endanleg ákvörðun hafi ekki verið
tekin. „Við verðum eflaust búin að
koma okkur út í eitthvað áður en
við vitum af. Það er líka spurning
um að hveiju hægt er að snúa sér,
því áhugasvið þeirra bræðra hefur
legið til sjávar. Þetta virðist vera
baktería og menn geta ekki hugsað
sér að hætta, þrátt fyrir að afkoman
sé ekki góð.“
Tilbúin í slaginn
Eins og fyrr segir er Halldóra
formaður Útvegsmannafélags
Hornafjarðar, sem er hið minnsta á
landinu. Hún „lenti í stjórn" eins og
hún orðar það og þegar formaðurinn
hætti kom það í hennar hlut að taka
við. „Ég hef fremur litla tilfinningu
fyrir því hvað er að gerast úti á sjó
og hveiju menn eru að velta fyrir
sér. Það kemur því í þeirra hlut að
uppfræða mig, þannig að ég geti
unnið úr því. Þá er ég líka tilbúin
að vinna og fylgja því eftir eins og
í sambandi við humarinn í vor,“ seg-
ir hún og vísar til þess þegar hún
ásamt öðrum félaga fór á fund sjáv-
arútvegsráðherra og mótmælti því
að humarvertíð var seinkað um eina
viku í maí vegna verkfalls kennara
í vetur. Þetta var gert fyrir orð skóla-
nefnda og fleiri aðila á suðvestur-
horninu. Þessi tími sem tekinn var
af er besti veiðitíminn á humrinum.
„Okkur fannst að við þyrftum að
láta í okkur heyra,“ segir hún og
bætir við að eflaust mætti félagið
gera meira af því.
Hún kveðst á sama hátt hafa „lent
í bæjarstjórn", því það sé ekki þann-
ig á Hornafirði að fólk sláist um að
komast í stjórnunarstöður. „Ég var
pólitískt viðrini en fór svo að starfa
með Samtökum kvenna í Austur-
Skaftafellssýslu (SKASS). Okkur
fannst mörgum að breyta þyrfti til
í bæjarpólitíkinni og stofnuðum
Óháð framboð 1976. Eg tók 6. sæti,
var varamaður í eitt kjörtímabil og
í skólanefnd.
Síðan ákvað ég að taka mér frí
og var nánast dottin út úr pólitík-
inni þegar farið var að heija á mig
í fyrravor en þá vantaði fólk á lista
Sjálfstæðisflokksins. Þeir lágu í mér
og ég ákvað að slá til, náði 3. sæti
í prófkjöri, svo nú sit ég í meirihluta
bæjarstjórnar með Óháða listanum,
sem ég tók þátt í að stofna,“ segir
hún og hlær dillandi hlátri sem smit-
ar frá sér.
Hún telur að kvennalistar hafi að
mörgu leyti átt rétt á sér en það sé
ekki síður sterkt fyrir konur að vinna
innan hefðbundinna flokka því póli-
tískar skoðanir þeirra séu eins marg-
breytilegar og karla. Tími sé til kom-
inn að þær fari að vinna með körl-
um. „Sjálfri hefur mér ætíð gengið
það vel,“ segir hún. „Ég er innan
um karla alla daga og líkar það
ágætlega. Ég hef alltaf verið eins
Morgunblaðið/Hildur
SAMKEPPNIN
HARÐNAR
í SJÁVAR ÚTVEGI
wsnmiamimiF
Á SUNNUDEGI
►Halldóra Bergljót Jónsdóttir fæddist í Reykjavík
30.10.1952 og ólst þar upp. Hún lauk stúdentsprófi
frá Verzlunarskóla Islands 1974 og fluttist þá alfarið
til Hafnar á Hornafirði, þar sem hún rekur útgerðarfé-
lagið Garðey ásamt fleirum, en fyrirtækið gerir út
frystitogarann Andey.
eftir Hildi Friðriksdóttur
HALLDÓRA B. Jónsdóttir,
útgerðarmaður á Homa-
firði, er mikil athafna-
kona, sem hefur í nægu
að snúast. Meðal annars sér hún
alfarið um fjármál útgerðarinnar,
er formaður Útvegsmannafélags
Hornafjarðar, situr sem fulltrúi á
LÍU-þingi, er í meirihluta í bæjar-
stjóm og formaður byggingarnefnd-
ar. Auk þess hefur hún tekið þátt í
uppfærslu á Saumastofunni, þrátt
fyrir að hún segist ekki hafa áhuga
á leiklist eins og systir hennar, leik-
konan Ólafía Hrönn Jónsdóttir. Og
síðast en ekki síst á hún fjögur börn
en lét sig ekki muna um að taka
skiptinema eitt árið þrátt fyrir það.
Halldóra, sem gengur aldrei undir
öðru nafni en Begga, segir að fram
til þessa hafi hún verið að vasast í
alltof mörgu. „Fyrr en varði var ég
komin með á annan tug bitlinga og
nefnda á mínar herðar, en nú er ég
að reyna að losa mig við megnið af
þessu,“ segir hún og brosir svo spé-
kopparnir dansa í andlitinu.
Hún er ákveðin, röggsöm og
stendur föst á skoðun sinni þegar
hún hefur myndað sér slíka, en telur
sig ekki eiga erfitt með að taka rök-
um. „Þá er ég til með að skipta um
skoðun, en ég læt ekki einhvern
ákveða fyrir mig hvaða skoðun ég
á að hafa,“ segir hún og lýsir það
henni ákaflega vel.
Það pirrar hana hvað konur eru
margar hveijar tregar til að vera í
forsvari og segir að jafnvel þessar
sömu konur fari fram á jafnrétti.
„Maður verður að vera sjálfum sér
samkvæmur og það er kannski þess
vegna sem ég hef gefið færi á mér.
Við megum ekki skorast undan, ef
við fáum tækifæri og einhver vill
nýta sér hæfileika okkar,“ segir hún
en viðurkennir í framhjáhlaupi að
karlar séu ekki mikið skárri því hún
verði oft vör við það í starfi sínu
að þeir vilji fremur tala við karlmann
í fyrirtækinu í stað kvenmanns.
Samkeppnisstaðan versnar
Halldóra segir samkeppnina í
sjávarútvegi orðna mun harðari en
var fyrir nokkrum árum og stefna
í sömu átt og í matvörugeiranum,
þar sem stóru risarnir geti oft gert
hagstæðari innkaup. Hún tekur
dæmi af því þegar þeir fóru fram á
hagstæðara verð hjá olíufélögunum,
en Esso skar sig eitt úr og kvaðst
mundu láta jafnt yfir alla ganga og
lækkaði verð til allra. Hún teiur
tímabært að samkeppnislögin séu
skoðuð með tilliti til þessa.
Hún tínir til annað dæmi og segir
að á humarbátunum hafi launa-
kostnaðurinn einn verið um 40-45%
en hjá stærri togurum hafi hann
verið um það bil 35%, þannig að
mismunur í útgjöldum skekki sam-
keppnisstöðuna einnig verulega.
„Bátaflotinn og þeir sem veiða á
heimamiðum eru illa staddir. Skip
sem eru 100-300 tonn fara ekki í
Smuguna, Reykjaneshrygg eða
Flæmska hattinn, sem stærri fyrir-
tæki hafa kannski sótt til að bæta
sér upp minnkandi kvóta. Minni bát-
ar hafa ekkert í staðinn.
Krókabátarnir eru aftur á móti
vel staddir. Um 500 menn reka slíka
báta og þeir eru komnir með 'A af
þeim þorskafla sem má veiða, en
um 4.000-5.000 sjómenn hafa at-
vinnu af aflamarksskipum. Sjómenn
á krókabátum hafa verið mjög dug-
legir í sinni herferð auk þess sem
tilhneiging hefur verið hjá landanum
að rýmka til fyrir þeim sem þeir
telja vera minnimáttar.
Fyrir 2-3 árum höfðu krókabátar
3.000 tonn af heildarkvóta. Þegar
þeir voru komnir upp í 20 þúsund
var því harðlega mótmælt. Nú
stefnir í að þeir veiði 40 þúsund tonn
á kvótaárinu meðan heildarúthlutun
til báta er í kringum 110-120 þús-
und. Mér fínnst stjórnvöld hafa ver-
ið of lin að móta stefnu, sem kemur
hagsmunum þjóðarinnar vel, án til-
lits til þess hvað einstakir krókakarl-
ar um landið leggja til málanna. Það
hefur einfaldlega verið of mikið
hlustað á þá,“ segir hún og leggur
áherslu á orð sín.
Aðspurð hvort Útvegsmannafé-
lagið hyggist beita sér í þessu máli
kveðst hún ekki vita það, því félagið
hafi enga patentlausn á takteinum.
„Við höfum ekki svar á reiðum hönd-
um um hvernig best sé að ráðstafa
úthlutun og hvaða ákvarðanir þarf
að taka til að jafna samkeppnisstöð-
una,“ segir hún, hallar sér aftur í
stólnum og skellir fótunum upp á
skrifborðið. „Það er vont,“ bætir hún
svo við.
Bræðrarekstur
Garðey var stofnað 1977 af
bræðrunum Ágústi og Erni Þor-
björnssonum og eiginkonum þeirra,
Halldóru og Unni Garðarsdóttur.
Síðar eignaðist þriðji bróðirinn, Guð-
jón, hlut í fyrirtækinu. Garðey og
Sigurður Ólafsson hf. stofnuðu síðan
dótturfyrirtækið Hrelli árið 1986,
sem sér um útflutning og þjónustu
við báta og er sá rekstur aðskilinn
frá rekstri Garðeyjar.
Fyrsta bátinn, Garðey, sem var
100 tonn og útgerðin var stofnuð
um, áttu þau í 9 ár, úreltu hann og
keyptu annan, sem hlaut sama nafn.