Morgunblaðið - 11.08.1995, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 11. ÁGÚST 1995 17
PLO og
Israel
semja um
Hebron
YASSER Arafat, leiðtogi
Frelsissamtaka Palestínu-
manna (PLO), og Shimon Per-
es, utanríkisráðherra ísraels,
náðu í gær málamiðlunarsam-
komulagi um framtíð Hebron,
eina palestínska bæjarins á
Vesturbakka Jórdanar þar
sem gyðingar búa innan bæj-
armarkanna. Þar með leystist
eitt af helstu ágreiningsmál-
unum sem hafa komið í veg
fyrir samkomulag um stækk-
un sjálfstjórnarsvæðis Palest-
ínumanna.
Börn deyja í
eldsvoða
FIMM börn biðu bana þegar
eldur kviknaði í húsi í Wrex-
ham í norðurhluta Wales í
gær. Þriggja ára tvíburar og
drengir á aldrinum 7, 8 og 14
ára dóu en tvö börn og tveir
fullorðnir björguðust. Ná-
grannar brutu rúðu í húsinu
og sögðu börnunum að
stökkva út, en þau þorðu það
ekki.
18 fallaí
Kasmír
ÖFLUG sprengja sprakk í gær
á vegi sem tugþúsundir hindúa
fara um í pílagrímsferð að
helli í fjöllum Kasmírs. 18 ind-
verskir hermenn, sem fylgdu
pílagrímunum, biðu bana í
sprengingunni. Aðskilnaðar-
hreyfing múslima, Harkat-ul-
Ansar, lýsti verknaðinum á
hendur sér, en hún hafði hótað
að stöðva pílagrímana.
Landlaust
fólk í átökum
AÐ MINNSTA kosti 25 manns
biðu bana í Brasilíu í gær þeg-
ar lögreglan reyndi að fram-
fylgja útburðarúrskurði gegn
landlausu fólki er hafði eignað
sér búgarð sem hefur ekki
verið nýttur. Um 600 fjöl-
skyldur fluttu í búgarðinn í
júlí fyrir tilstuðlan samtaka
landlausra bænda sem vilja
með slíkum aðgerðum knýja
stjórn landsins til að flýta land-
nýtingarumbótum sínum.
„Biðsölum
dauðans“
svarað
KÍNVERJAR gáfu í gær út
heimildarmynd um munaðar-
leysingjahæli í Kína þar sem
staðhæfingum bresku mynd-
arinnar „Biðsalir dauðans“ er
vísað á bug sem „illkvittnum
tilbúningi". í heimildarmynd-
inni segir að kínversk munað-
arleysingjahæli séu vel rekin
og aðbúnaður barnanna yfir-
leitt góður. Svokallaður „Bið-
salur dauðans“ í munaðarleys-
ingjahæli í Huangshi í Hubei-
héraði, sem sýndur var í
bresku myndinni, væri í reynd
geymsluherbergi. í bresku
myndinni er sagt að 80 börn
hafi dáið þar í fyrra en í kín-
versku myndinni er sagt að
128 börn af 161 hafi verið
ættleidd þar í fyrra.
ERLEIMT
E1 Salvador
Sextíu og fimm
farast í flugslysi
San Salvador. Reuter.
SEXTÍU og fimm manns létust þeg-
ar guatemalísk þota fórst í illviðri í
hlíðum eldfjalls í EI Salvador á mið-
vikudag, samkvæmt upplýsingum
fulltrúa flugfélagsins Aviateca.
Flugvélin var af gerðinni Boeing
737 og á leið frá Miami í Flórída til
San Jose á Costa Rica. Hafinn var
undirbúningur áætlaðrar millilend-
ingar í San Salvador þegar slysið
varð.
Flugumsjón í San Salvador missti
samband við véiina skömmu fyrir
klukkan 20:00 að staðartíma (um
klukkan 2 í fyrrinótt að ísl. tíma).
Úrhellis rigning var þá á svæðinu.
Fulltrúi Aviateca sagði að allir
sem um borð voru, 58 farþegar og
sjö manna áhöfn, hefðu farist.
Vitni að slysinu greindu svo frá
að vélin hefði hrapað skömmu eftir
klukkan átta, og svo hefði virst sem
sprenging yrði í vélinni. Fólk hefði
fyrst séð blossa og síðan spreng-
ingu. Sumir hefðu haldið að eldgos
væri hafið í fjallinu.
Ekki hafa borist staðfestar fregn-
ir af orsökum slyssins, en fulltrúi
flugfélagsins sagði að vont veður
væri líklegasta ástæðan.
Oveður á
Spáni
MIKIÐ óveður gekk yfir mið-
hluta Spánar aðfaranótt fimmtu-
dagsins og létu tiu lífið af völdum
þess. Níu létust þegar mikið flóð
gerði í smábænum Yebra í Guad-
alajara-héraði austur af Madrid.
Var fólkið á líkvöku er vatn og
aur braust í gegnum vegg og
fleytti því í burtu. Fjölmörg hús
og bifreiðar grófust undir aur í
bænum, þar sem 580 manns búa,
og var ekki talið útilokað að fleiri
hefðu farist. Vatnið flæddi yfir
marga vegi í héraðinu og lést
vörubifreiðarsljóri er hann
missti sljórn á bifreið sinni.
Óveðrið var mjög staðbundið og
féll til dæmis lítið sem ekkert
vatn í vatnsból í 30 kílómetra
fjarlægð frá Yebra.
Kona
Gingrichs
andvíg
forseta-
framboði
New York. Reuter.
BANDARÍSKA tímaritið Van-
ity Fair hefur í gær eftir eigin-
konu Newts Ginrichs, forseta
fulltrúadeildar Bandaríkja-
þings, að hún hyggist koma í
veg fyrir að hann bjóði sig
fram til forseta og grafa undan
framboði hans.
„Ég vil ekki að hann verði
forseti og ég held að hann
ætti ekki að verða [forseti],“
sagði Marianne Gingrich í við-
talinu. „Það er ekki vegna
þess, sem hann mun þurfa að
gera, heldur vegna, þess sem
ég mun verða að gera.“
Gingrich kvaðst hafa sagt
manni sínum að hann gæti
ekki án sín verið. „Ég sagði
honum að væri ég ekki sam-
mála honum . . . myndi ég
fara í loftið næsta dag og
grafa undan öllu saman.“
í greininni sagði að Newt
Gingrich, sem vill að fjöl-
skyldugildi séu í hávegum
höfð, hefði margoft haldið
fram hjá fyrri konu sinni. Því
var bætt við að nú væru erfið-
leikar í hjónabandi hans og
honum héldist illa á vinum og
samstarfsfólki. Þar er því einn-
ig haldið fram að Gingrich eigi
við þunglyndi og drykkjuvanda
að stríða.
Talsmaður Gingrichs, Tony
Blankley, sagði á miðvikudag
að greinin væri „sálfræðiþrugl
götublaðanna" og „of neðar-
lega í fæðukeðjunni til að verð-
skulda alvarlega umfjöllun".
Minningar Dobryníns, sendiherra Sovétríkjanna í Washington
Kennir Gorbatsjov um
hrun Sovétríkjanna
ANATÓLÍ Dobrynín, sendiherra
Sovétríkjanna í Bandaríkjunum í
nærri aldarfjórðung, frá 1962 til
1986, er um þessar mundir að
senda frá sér endurminningar sín-
ar. Þótt bókin komi ekki á almenn-
an markað fyrr en í næsta mán-
uði hefur þegar birst um hana
ritdómur í bandaríska tímaritinu
Time og er henni hrósað þar á
hvert reipi.' Dobrynín hefur enda
frá mörgu að segja. Eru liklega
fáir fróðari honum um samskipti
stórveldanna í kalda stríðinu en
hann var sendiherra í tíð fimm
Sovétleiðtoga og sex Bandaríkja-
forseta, frá Kennedy til Reagans.
Verður hér stiklað á ritdómnum.
Með sovésk dulmálsskeyti
á reiðhjóli
Faðir Dobryníns var pípulagn-
ingamaður og móðir hans vísaði
til sætis í leikhúsi í Moskvu en
sjálfur hafði hann lokið námi í
flugvélaverkfræði árið 1944 þeg-
ar Stalín skipaði þáverandi utan-
ríkisráðherra, Vyatsjeslav Mol-
otov, að ráða fremur til utanríkis-
þjónustunnar tæknimenntað fólk
en menntamenn. Hafði Stalín illan
bifur á þeim síðarnefndu og þann-
ig atvikaðist það, að Dobrynín
gekk til liðs við sovésku utanríkis-
þjónustuna.
Dobrynín segir m.a. frá því, að
í Kúbudeilunni 1962 hafi hann
haft samband við stjómina í
Moskvu með símskeytum í gegn-
um Western Union, sem sendi allt-
af ungan mann á reiðhjóli til að ná
í dulmálsskeytin frá
sovéska sendiráðinu,
og hann segir, að
Lyndon Johnson hafi
verið svo ákveðinn í
að verða fyrstur
Bandarikjaforseta til
að heimsækja Sovét-
ríkin, að hann hafi
næstum lokað augun-
um fyrir innrásinni í
Tékkóslóvakíu.
Moskvustjórnin bauð
Hubert Humphrey
varaforseta fjárstyrk
á laun — sem hann
hafnaði — til að efla
hann gegn sovétand-
stæðingnum Richard
Nixon í forsetakosn-
ingunum 1968 og
Leoníd Brezhnev, að-
alritari sovéska
ANATÓLÍ Dobrynín.
Hann hafði góða
kímnigáfu og í veisl-
um var hann jafnan
hrókur alls fagnaðar.
kommúnistaflokksins, fór á þreif-
andi fyllerí í heimsókn sinni til
Nixons í San Clemente og úthúð-
aði þá Níkolaj Podgorní, forseta
Sovétríkjanna, og Alexei Kosygín
forsætisráðherra. Þá um nóttina
gekk forsetafrúin, Pat Nixon, í
svefni og var borin í rúmið af
KGB-manni.
Dobrynín segir, að Brezhnev
hafi fengið áfall bæði fyrir og
eftir leiðtogafundinn með Gerald
Ford í Vladívostok 1975 og fimm
árum síðar, á fundin-
um með Jimmy Cart-
er í Vín, var hann svo
út úr heiminum og
óskiljanlegur, að
túlkarnir hans
spunnu sjálfir upp
svörin.
Skemmtileg er líka
sagan af því, sem
höfundurinn hlýtur
raunar að hafa eftir
öðrum, þegar Ronald
Reagan var sagt, að
Dobrynín væri á för-
um til Moskvu til að
taka þar við embætti
innan kommúnista-
flokksins. „Er hann
kommúnisti?“ spurði
þá Reagan undrandi.
Dobrynín segir frá
mörgum dæmum um
„stórkostlegt dómgreindarleysi“ í
stefnu Moskvustjórnarinnar, með-
al annars hvað varðar Kúbudeil-
una, Afganistan, óttann við brott-
flutning gyðinga frá Sovétríkjun-
um og að Moskvustjórnin skyldi
ekki átta sig á, að með því að
slíta stjórnmálasambandi við Isra-
el 1973 var hún að útiloka sig
að mestu frá áhrifum í Miðaustur-
löndum. Þá nefnir hann sem yfir-
sjón, að sovétstjórnin skyldi neita
strax að semja um bann við lang-
drægum eldflaugum og meðal-
drægum af gerðinni SS-20 í Evr-
ópu. Finnst honum sem yfirleitt
hafi skort á heildarsýn í sovéskri
utanríkisstefnu og áhuginn og
óttinn við hernaðarrannsóknir
Bandaríkjamanna verið eins og
þráhyggja.
Mat Reagan
Að mati Dobryníns var Ronald
Reagan „merkilegri en hann virt-
ist vera“ og segir, að hann hafi
getað tekið „stórar ákvarðanir".
Hafi hann meðal annars neytt
sovésku hernaðarfræðingana til
að endurmeta stöðu sína þegar
hann ákvað að koma upp Persh-
ing-eldflaugunum í Evrópu og
halda fast við „stjörnustríðsáætl-
unina“.
Dobrynín er samt harður á því,
að Reagan hafi ekki bundið enda
á kalda stríðið og valdið hruni
hins „illa heimsveldis". Það hafi
Gorbatsjov aftur á móti gert. Seg-
ir Dobrynín, að hann hafi hvorki
séð fyrir hrunið í Austur-Evrópu
né áttað sig á, að efnahagslega
hefðu Vesturlönd skotið Sovétríkj-
unum ref fyrir rass fyrir löngu.